سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی'''، روحانی [[مبارز]]، [[شاگردان امام‌خمینی|شاگرد]] و [[نماینده امام‌خمینی]] و [[امام‌جمعه]] اصفهان، نماینده مجالس [[مجلس خبرگان قانون اساسی|خبرگان قانون اساسی]] و رهبری.

سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی در ۲۰ آبان ۱۳۰۵ در [[اصفهان]] متولد شد. پدر او سیدعبدالخالق و پدربزرگش سیدعبدالحسین از علمای بزرگ منطقه حسین‌آباد اصفهان بودند. سیدعبدالخالق با دستور کلی [[رضاشاه پهلوی]] خلع لباس شد و پس از آن به خدمت در آموزش و پرورش درآمد. مادر وی نیز معلم قرآن بود.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۲.</ref>

طاهری اصفهانی پس از گذراندن دوره ابتدایی در دبستان حسین‌آباد، به دبیرستان سعدی اصفهان رفت و با سیدمحمد حسینی بهشتی {{ببینید|سیدمحمد بهشتی}} هم‌کلاس بود. او در سال ۱۳۲۳ مدرک دیپلم را با رتبه ممتاز استانی دریافت کرد و از آنجایی که [[زبان فرانسه]] را می‌دانست، برای بورسیه فرانسه و تحصیل در دانشگاه سوربن انتخاب شد؛ ولی این پیشنهاد را نپذیرفت و به سبب علاقه شخصی به تحصیل در [[حوزه علمیه]]، وارد مدرسه صدر اصفهان شد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۲؛ مصطفوی، میمنت، ۷؛ طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۶.</ref> وی دروس مقدماتی حوزه را نزد استادان این مدرسه، همچون سیدمحمدجواد موسوی غروی گذراند و در سال ۱۳۲۴ با دختر سیدحبیب‌الله مصطفوی روضاتی [[ازدواج]] کرد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۲.</ref>

طاهری اصفهانی در سال ۱۳۲۵ برای ادامه تحصیل به [[شهر قم]] رفت<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷.</ref> و پس از تمام‌کردن سطوح میانی، در درس‌های خارج [[فقه]] و اصول [[سیدمحمدتقی خوانساری]]، [[سیدحسین بروجردی]]، [[سیدمحمد حجت]]، [[محمدعلی اراکی]]، [[سیدمحمد محقق داماد]] و امام‌خمینی حضور یافت.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷؛ دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۳.</ref> وی در درس خصوصی امام‌خمینی نیز که [[مرتضی مطهری]] و [[حسینعلی منتظری]] نیز حضور داشتند، شرکت می‌کرد.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷.</ref> او در سال ۱۳۳۱ از سیدمحمدتقی خوانساری [[اجازه اجتهاد]] دریافت کرد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۳.</ref> وی در قم بیش از همه با سیدمحمد حسینی بهشتی و [[امام‌موسی صدر]] معاشرت داشت.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷.</ref>

پس از آغاز [[مبارزات امام‌خمینی]]، طاهری اصفهانی از سال ۱۳۴۲ با امضای اطلاعیه محکومیت کشتار ۱۵ خرداد و بازداشت امام‌خمینی، علیه رژیم پهلوی وارد مبارزه شد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۳.</ref> وی در سال ۱۳۴۴ به اصفهان بازگشت<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷.</ref> و به تبلیغ از طریق خطابه، [[اعلامیه‌ها|اعلامیه]] و تماس با محافل مبارزاتی روآورد<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۳.</ref> و با تشکیل جلسات بحث و تفسیر قرآن در مسجد حسین‌آباد اعظم نقش بسزایی در آگاهی مردم و جوانان داشت. عباسعلی روحانی و عبدالله نوری ازجمله شاگردان وی در درس‌های تفسیر بودند (تاریخ ایرانی). وی از نهضت روحانیت و مبارزات امام‌خمینی حمایت می‌کرد و در کنار عالم برجسته اصفهان، سیدحسین خادمی {{ببینید|سیدحسین خادمی}} به فعالیت‌های انقلابی و طرفداری از امام‌خمینی و مخالفت با رژیم پهلوی می‌پرداخت.<ref>صلواتی، ایران‌شناسی با نگاهی دیگر، ۲۴۱ و ۲۴۲؛ طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷؛ مرکز بررسی اسناد، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ۱/۲۲۷–۲۲۹.</ref> وی در ۲۶/۱/۱۳۴۶ از امام‌خمینی با عنوان سید الاعلام، عماد الانام و ثقة الاسلام و المسلمین در [[امور حسبیه]] اجازه‌نامه دریافت کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۲۲.</ref>

پس از پیشنهاد حسینعلی منتظری به طاهری اصفهانی برای اقامه [[نماز جمعه]] در حسین‌آباد اصفهان، وی در سفر به [[نجف]]، در دیدار با امام‌خمینی نظر ایشان را دربارهٔ آن جویا شد. ایشان ضمن موافقت با اصل موضوع، آن را مشروط به استقبال مردم کرد.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷.</ref> اقامه نماز جمعه در اصفهان به امامت وی در سال ۱۳۴۸، با استقبال چشمگیر مردم اصفهان همراه شد و به‌مدت پنج هفته ادامه یافت تا اینکه سازمان اطلاعات و امنیت کشور ([[ساواک]]) با بستن مسجد اعظم حسین‌آباد [[نماز]] را تعطیل کرد. اقدام چندباره طاهری برای برپایی نماز نیز با ممانعت ساواک روبه‌رو شد. وی که اقامه [[نماز جمعه]] را احتیاط واجب می‌دانست، پس از یک سال‌ونیم تعطیلی دوباره به‌مدت دو هفته در خیابان به اقامه آن پرداخت که به بازداشت وی و تعطیلی دوباره این نماز منجر شد.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی ۲۳/۱۱/۱۳۹۵ش.</ref> در سال ۱۳۵۵ وی دوباره نماز جمعه را در مسجد اعظم برگزار کرد که این بار نیز ساواک مسجد اعظم حسین‌آباد را بست.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۴.</ref> پاسخ امام‌خمینی به نامه گلایه‌آمیز طاهری نشان می‌دهد که گویی نماز جمعه وی مورد بی‌اعتنایی برخی علمای اصفهان نیز بوده‌است و امام‌خمینی آن را ناشی از اختلاف و چندگانگی میان علما دانسته و ابراز امیدواری کرده‌است با اصلاح این وضع، همگان از خواب گران بیدار شوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۳۰۱.</ref> طاهری مورد علاقه امام‌خمینی بود؛ چنان‌که ایشان در هنگام بیماری وی با ابراز نگرانی زیاد، او را به معالجه تشویق کرد و با معرفی پزشک مناسب، تأکید کرد هر گونه کاری که بتواند برای وی انجام خواهد داد و از [[حسینعلی منتظری]] خواست که برای معالجه وی کمک مالی کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۲۷۰ و ۳۰۱–۳۰۳.</ref>

طاهری با افزایش فشار ساواک، در سال ۱۳۵۱ از منبررفتن منع شد<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۳؛ طاهری، ۵۴/۱۷.</ref> و از سال ۱۳۵۳ تدریس خارج [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] را در مدرسه ملاعبدالله را آغاز کرد و در سال‌های پس از پیروزی انقلاب نیز به تدریس خارج فقه ازجمله مبحث ولایت فقیه در مدرسه صدر ادامه داد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۳؛ روحانی، بعد علمی آیت‌الله طاهری مظلوم واقع شد، ۱۴.</ref>

پس از درگذشت مشکوک سیدمصطفی خمینی در اول آبان ۱۳۵۶، قیام ملت ایران علیه محمدرضا پهلوی جان تازه یافت. طاهری اصفهانی نیز همگام با مردم ضمن برگزاری نماز جمعه، کانون مخفی مبارزه متشکل از اصناف و روحانیت را در اصفهان تشکیل داد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۴؛ طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۷–۱۸.</ref> وی رابط میان امام‌خمینی و بسیاری از مبارزان و تأمین‌کننده منابع مالی مبارزان و سربازهای فراری از پادگان‌ها بود و تهیه نیازهای آنان از قبیل جا، لباس و وسایل نقلیه بر عهده او بود و به‌ویژه در اصفهان در سازماندهی نیروهای پراکنده فعال بود.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۵/۴۴.</ref>

طاهری در آگاهی‌بخشیدن به مردم اصفهان و تشویق آنان به اعتراض به مقاله توهین‌آمیز ۱۷ دی ۱۳۵۶ روزنامه اطلاعات و اعتراض به کشتار ۱۹ دی ۱۳۵۶ [[قم]]، کشتار مردم [[تبریز]] در ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ و کشتار مردم در دیگر شهرها نقش عمده‌ای داشت. او با وجود منع از منبر، روز جمعه ۱۱ فروردین ۱۳۵۷، یک روز پس از کشتار مردم [[یزد]]، در میان نمازگزاران مسجد اعظم حسین‌آباد اصفهان خطبه نماز جمعه خواند و وقایع قم، تبریز و یزد و حمله رژیم پهلوی به مردم در مسجد حکیم اصفهان را محکوم کرد. با مخالفت‌های شدیدِ وی با رژیم و اصرار بر برگزاری نماز جمعه، کمیسیون امنیت اجتماعی وی را به سه سال تبعید محکوم کرد که با تلاش وکلای وی، این مدت به سه ماه کاهش یافت (شخصیت‌نگار). در پی این حکم، او در ۱۴/۱/۱۳۵۷ به مهاباد کردستان [[تبعید]] شد.<ref>مرکز بررسی اسناد، انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، ۱/۴۹۶.</ref> وی در فرصت تبعید توانست با [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]] و [[محمدصادق خلخالی]] که در شهرهای [[سردشت]] و [[بانه]] تبعید بودند، دیدار و گفتگو کند.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۸.</ref>

با افزایش فعالیت‌های انقلابی طاهری و ادامه افشاگری‌های وی علیه رژیم پهلوی، در ۱۰/۵/۱۳۵۷ دوباره مأموران ساواک نیمه‌شب به خانه وی هجوم و او را به شهربانی بردند و سپس به زندان قصر تهران انتقال دادند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۱۱/۵۸۵؛ طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۴/۱۸.</ref> با پخش خبر بازداشت وی، اعتراضات مردمی شدت گرفت و منجر به تعطیلی بازار اصفهان، تحصن اعتراض‌آمیز و اجتماع در خانه [[سیدحسین خادمی]] شد و به درگیری مردم با نیروهای امنیتی در ساعت ۱۰ شب ۱۹ مرداد ۱۳۵۷ انجامید که به «فاجعه کشتار پنجم رمضان ۱۳۵۷ اصفهان» مشهور گشت و برای نخستین بار [[حکومت نظامی]] در این شهر برقرار شد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی، ۸/۳۱۱.</ref> طاهری در زندان قصر با [[سیدمحمود طالقانی]] هم‌سلول بود و نامساعدشدن وضع جسمی‌اش در زندان به گسترش دامنه اعتراض‌ها افزود و سرانجام پس از ۳۱ روز حبس، وی به بهداری زندان قصر منتقل شد.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۵/۴۲–۴۳.</ref> پس از آزادی حسینعلی منتظری و سیدمحمود طالقانی، طاهری در ۲۳ آبان ۱۳۵۷ از زندان آزاد و با هواپیما به اصفهان بازگردانده شد. او پس از بازگشت نیز از فعالیت‌های انقلابی خود دست نکشید.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۵/۴۳–۴۴؛ دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۵.</ref>

طاهری اصفهانی که علاقه زیادی به امام‌خمینی داشت و از نظر معنوی جذب ایشان شده بود، اخلاق و منش ایشان را همواره می‌ستود و معتقد بود با حضور ایشان به عنوان مرجع جامع، دغدغه خاطری ندارد و هرچه ایشان را تقویت کند، تقویت [[مرجعیت]] است.<ref>مصطفوی، میمنت، ۷.</ref> با اعلام [[بازگشت امام‌خمینی|برگشت امام‌خمینی]] به ایران، وی در ششم بهمن ۱۳۵۷، برای استقبال از ایشان به تهران رفت و همراه چند نفر از علما ازجمله منتظری، [[حسینی بهشتی]]، [[محمدرضا باهنر]] و [[سیدعلی خامنه‌ای]]، در اعتراض به بسته‌شدن فرودگاه به دست نیروهای رژیم پهلوی و جلوگیری از بازگشت امام‌خمینی، تحصن در مسجد دانشگاه تهران را راه‌اندازی کردند<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۵/۴۴.</ref> و در نهم بهمن مردم اصفهان به درخواست وی به تهران آمدند و از مهدیه تهران به سمت بهشت زهرا (س) دست به راهپیمایی زدند. وی در جایگاهی که برای امام‌خمینی در [[بهشت زهرا(س)]] درست شده بود، سخنرانی کرد و شور زیادی در میان مردم برای دیدار با ایشان پدیدآورد.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۵/۴۴–۴۵.</ref> در پنج‌شنبه دوازدهم بهمن با ورود امام‌خمینی به ایران، وی در شمار استقبال‌کنندگان بود و سپس برای اقامه نماز جمعه به اصفهان رفت.<ref>طاهری اصفهانی، مصاحبه، ۵۵/۴۵.</ref> طاهری اصفهانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، از امام‌خمینی خواست که اجازه دهد او به [[قم]] برود و به تدریس مشغول شود؛ اما ایشان در پاسخ تأکید کرد به افرادی مانند وی نیاز دارد که برای تثبیت انقلاب تلاش کنند.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی ۲۳/۱۱/۱۳۹۵ش.</ref> وی که در دوران مبارزه در برپایی نماز جمعه در [[اصفهان]] پای می‌فشرد، به دلیلی که امام‌خمینی آن را نامعلوم شمرده‌است، از ادامه برپایی نماز خوددادری کرد و از این‌رو [[امام‌خمینی]] در ۲ آبان ۱۳۵۸ با اشاره به صلاحیت و سابقه طولانی ارتباط وی با ایشان، بر نصب وی به امامت جمعه اصفهان تأکید و اظهار امیدواری کرد مردم اصفهان با حمایت کامل از طاهری از هر گونه تفرقه و اختلاف دوری کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۰/۳۲۹.</ref> ایشان در دیدار تیم حفاظت طاهری در تأکید بر لزوم حفاظت از وی، خاطرنشان ساخت اگر اتفاقی برای طاهری رخ دهد جایگزینی برای او ندارد.<ref>جماران، پایگاه اطلاع‌رسانی ۲۳/۱۱/۱۳۹۵ش.</ref> در سال ۱۳۵۹، به دنبال تحرکات تفرقه‌افکنانه [[سازمان مجاهدین خلق]] و طرفداران [[سیدابوالحسن بنی‌صدر]] در اصفهان، طاهری با تعطیل‌کردن [[نماز جمعه]] از اصفهان به قم مهاجرت کرد و با درخواست امام‌خمینی به این شهر بازگشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۴۰۶.</ref>

طاهری در دوران [[جنگ تحمیلی]] در جبهه‌های جنگ، به‌ویژه لشکر ۱۴ امام‌حسین (ع) حاضر می‌شد و با [[حسین خرازی]]، فرمانده لشکر از خطوط مقدم، مقرها و سنگرها بازدید می‌کرد.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۶؛ صفری، گفتگویی با یکی از محافظین شخصی آیت‌الله طاهری، ۲۲.</ref> فرزند وی سیدعلی نیز در جبهه حضور داشت و در اسفند ۱۳۶۰ در جنگ به [[شهادت]] رسید. طاهری در حالی‌که صبح جمعه پیش از نماز خبر شهادت فرزند خود را شنید، بی‌آنکه نامی از فرزند خود آورد، نماز جمعه را اقامه کرد و این نماز را بهترین نماز جمعه‌ای می‌دانست که خوانده‌است.<ref>مصطفوی، میمنت، ۱۰.</ref>

امام‌خمینی در پیام تسلیتی که خطاب به طاهری فرستاد، با ابراز تأثر و تأسف از شهادت فرزند برومند وی، او را سلاله پاک و مطهر رسول اکرم (ص) شمرد که از دیگران اولی به شهادت در راه اسلام است و طاهری اصفهانی را فرزند برومند سید شهیدان (ع) خواند که همراه خاندان خود در [[صبر]] و [[ایثار]] در راه خداوند اولی است. ایشان در این پیام با تأکید بر عدم هراس از شهادت فرزندان، شاهد آن را پدران و مادران شهدا شمرد که با گشاده‌رویی و شجاعت معنوی از شهادت عزیزان خود استقبال می‌کنند و انسان را به یاد امام‌سجاد (ع) و زینب کبرا (س) می‌اندازد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۷۱–۷۲.</ref>

طاهری که سال‌ها پس از رحلت امام‌خمینی نیز مسئولیت امامت جمعه را بر عهده داشت در تیر ۱۳۸۱ ضمن نامه‌ای اعتراضی از این منصب استعفا کرد.<ref>مصطفوی، میمنت، ۱۰.</ref> وی پس از چند سال بیماری در هشتم اردیبهشت ۱۳۹۲ به علت مشکلات انسداد تنفسی در بیمارستان الزهرا (س) اصفهان بستری شد و در دوازدهم خرداد ۱۳۹۲، به دلیل ایست تنفسی در ۸۷سالگی درگذشت.<ref>دریچه، گاهشمار زندگی آیت‌الله طاهری، ۷.</ref> از وی سه فرزند پسر و دو فرزند دختر به جامانده است (شخصیت‌نگار) و یکی از پسران وی همسر [[نعیمه اشراقی]]، فرزند [[شهاب‌الدین اشراقی]] و نوه امام‌خمینی می‌باشد {{ببینید|خانواده امام‌خمینی}}.

ازجمله خدمات اجتماعی طاهری می‌توان به این موارد اشاره کرد: تعمیر و احیای کتابخانه مدرسه صدر اصفهان، حمایت و نظارت بر خیریه‌ها به‌ویژه خیریه محمد امین (ص) در منطقه حسین‌آباد اصفهان، احداث کتابخانه مسجد اعظم حسین‌آباد اصفهان، احداث مصلای اصفهان در کنار تخت فولاد، پایه‌گذاری بنیاد ازدواج، بنیان‌گذاری بنیاد فرهنگی امام‌صادق (ع)، ایجاد تأسیسات ورزشی در کنار مسجد اعظم حسین‌آباد اصفهان.<ref>قانیان، فقط آیت‌الله نبود، ۳–۵.</ref> ازجمله کتاب‌های وی می‌توان به سه جلد المحاضرات در [[اصول فقه]] که تقریرات درس استاد وی [[سیدمحمد محقق داماد]] است و دو جلد الطهاره در فقه نام برد. برخی از آثار وی را [[امام‌موسی صدر]] برای چاپ و نشر به [[لبنان]] برد؛ اما با مفقودشدن وی آن آثار نیز ناپدید شدند. از طاهری سخنرانی‌های بسیاری به جا مانده‌است.<ref>اجتهاد، نگاهی به زندگی و فراز نشیب طاهری اصفهانی.</ref>

* زهره قادری، [https://books.khomeini.ir/10007/books/76/ سیدجلال‌الدین طاهری اصفهانی]، دانشنامه امام‌خمینی، ج۷، ص۷۶–۸۱.

[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]]

[[رده:مقاله‌های جلد هفتم دانشنامه]]