۱۵٬۲۱۷
ویرایش
جز
removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقاله‌های دارای شناسه using HotCat
جز (←اهمیت خودسازی) |
جز (removed Category:مقاله های نیازمند ارزیابی; added Category:مقاله‌های دارای شناسه using HotCat) |
||
| (۱۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}} | }} | ||
'''جهاد اکبر یا مبارزه با نفس'''، تقریرات بخشی از پندهای اخلاقی اجتماعی [[امام‌خمینی]]؛ فارسی. | '''جهاد اکبر یا مبارزه با نفس'''، تقریرات بخشی از پندهای اخلاقی اجتماعی [[امام‌خمینی]]؛ فارسی. | ||
برترین [[جهاد و دفاع|جهاد]] در اسلام، جهاد با نفس است که در حدیث معروف [[پیامبر اکرم(ص)|پیامبر(ص)]] از آن به جهاد اکبر تعبیر شده‌است. | |||
[[امام‌خمینی]] [[تهذیب نفس|تهذیب]] و تزکیه نفس را مقصد اصلی بعثت پیامبران(ع) می‌دانست و دستیابی به فضایل اخلاقی را برای روحانیون لازم می‌شمرد؛ از این‌رو به مناسبت‌های گوناگون به‌منظور تهذیب نفس [[طلاب|طلبه‌ها]] و [[روحانیت|روحانیون]]، به بیانات اخلاقی و موعظه می‌پرداخت. | |||
کتاب جهاد اکبر شامل بیانات اخلاقی امام‌خمینی است که در [[مسجد شیخ انصاری|مسجد شیخ‌انصاری نجف اشرف]]، در آستانه ماه رمضان و روزهای دیگر ایراد شده و یکی از [[شاگردان امام‌خمینی]] آن را تقریر و تنظیم کرده‌است. | |||
این کتاب در مقایسه با دیگر [[تألیفات و آثار امام‌خمینی|آثار]] اخلاقی امام‌خمینی از سطحی عمومی برخوردار است و در دوران پیش از انقلاب و روزگار مبارزه، بازتاب‌های قابل توجهی داشته است. این کتاب، نخست همراه با [[ولایت فقیه (کتاب)|کتاب ولایت فقیه]] امام‌خمینی به چاپ رسیده؛ ولی در سال ۱۳۴۹ نخستین‌بار به صورت مستقل منتشر شده‌است. | |||
[[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] نخستین‌بار کتاب را در خرداد ۱۳۷۲ در ۷۲ صفحه منتشر کرد و همچنین در جلد ۵۰ «[[موسوعة الامام‌الخمینی]]» در سال ۱۳۹۲ منتشر شده‌است. این کتاب به زبان‌های گوناگونی چون عربی، انگلیسی و ایتالیایی ترجمه شده‌است. | |||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
برترین [[جهاد]] در [[اسلام]]، جهاد با نفس است که در [[حدیث]] معروف [[پیامبر اکرم(ص)]] از آن به جهاد اکبر تعبیر | برترین [[جهاد]] در [[اسلام]]، [[جهاد با نفس]] است که در [[حدیث]] معروف [[پیامبر اکرم(ص)]] از آن به جهاد اکبر تعبیر شده است؛ در حالی‌که آن حضرت جهاد با [[دشمن]] را جهاد اصغر نامیده است<ref>صدوق، الامالی، ۴۶۶–۴۶۷.</ref>{{سخ}} | ||
امام‌خمینی نیز همواره سفارش به تهذیب و تزکیه نفس، تحصیل آداب شرعی و معارف الهی را مقصد اصلی [[ | امام‌خمینی نیز همواره سفارش به تهذیب و تزکیه نفس، تحصیل آداب شرعی و معارف الهی را مقصد اصلی بعثت [[پیامبران(ع)]] می‌دانست و دستیابی به فضایل اخلاقی را به‌ویژه برای [[طلاب|طلبه‌های علوم دینی]] و روحانیون لازم می‌شمرد و عدم تهذیب آنان را موجب [[انحراف]] و بدبینی مردم به [[اسلام]] و [[روحانیت]] قلمداد می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۱۱–۱۲.</ref>{{سخ}} | ||
از این‌رو به مناسبت‌های گوناگون مانند آغاز سال تحصیلی به‌منظور تهذیب نفس طلبه‌های علوم دینی و روحانیون، به بیانات اخلاقی و موعظه و تذکر نیز می‌پرداخت<ref>مختاری، نگاهی به آثار اخلاقی امام، ۲۰.</ref> و مواردی از صفای نفس کسانی چون [[شیخ طوسی]] و [[شیخ انصاری]] و تلاش آنان در راه خودسازی را، برای طلبه‌ها بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۱۸–۲۵.</ref> | از این‌رو به مناسبت‌های گوناگون مانند آغاز سال تحصیلی به‌منظور [[تهذیب نفس]] طلبه‌های علوم دینی و روحانیون، به بیانات اخلاقی و موعظه و تذکر نیز می‌پرداخت<ref>مختاری، نگاهی به آثار اخلاقی امام، ۲۰.</ref> و مواردی از صفای نفس کسانی چون [[شیخ طوسی]] و [[شیخ انصاری]] و تلاش آنان در راه خودسازی را، برای طلبه‌ها بیان می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۱۸–۲۵.</ref> | ||
== معرفی کتاب == | == معرفی کتاب == | ||
کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس شامل بیانات اخلاقی امام‌خمینی است که در [[مسجد شیخ انصاری]] [[نجف اشرف]]، در آستانه [[ماه رمضان]] و روزهای دیگر ایراد شده و [[سیدحمید روحانی]] (زیارتی)، یکی از شاگردان جوان امام‌خمینی | کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس شامل بیانات اخلاقی امام‌خمینی است که در [[مسجد شیخ انصاری]] [[نجف اشرف]]، در آستانه [[ماه رمضان]] و روزهای دیگر ایراد شده و [[سیدحمید روحانی]] (زیارتی)، یکی از شاگردان جوان امام‌خمینی آن را تقریر و تنظیم کرده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸.</ref> مطالب این کتاب به قصد پند و اثرگذاری بر مخاطبان بیان شده است؛ از این‌رو در مقایسه با دیگر آثار اخلاقی امام‌خمینی همچون [[شرح چهل حدیث (کتاب)|شرح چهل حدیث]] و [[شرح حدیث جنود عقل و جهل (کتاب)|شرح حدیث جنود عقل و جهل]] از سطحی عمومی برخوردار است و نشانگر توجه جدی ایشان به دستورهای دینی و اخلاقی و تهذیب نفس، حتی در جریان مبارزه‌های سیاسی است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸–۹.</ref> | ||
=== ریشه بسیاری از گناهان === | === ریشه بسیاری از گناهان === | ||
امام‌خمینی در این کتاب ضمن تأکید بر لزوم اهتمام‌داشتن طلاب به مسایل اخلاقی، آنان را از دامن‌زدن به اختلاف و چنددستگی بر حذر می‌دارد و معتقد است ریشه تمام اختلافاتی که هدف مشخص و مقدسی نداشته باشد به [[حبّ دنیا]] بر می‌گردد<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۲۵–۳۰.</ref>{{سخ}} | امام‌خمینی در این کتاب ضمن تأکید بر لزوم اهتمام‌داشتن طلاب به مسایل اخلاقی، آنان را از دامن‌زدن به اختلاف و چنددستگی بر حذر می‌دارد و معتقد است ریشه تمام اختلافاتی که هدف مشخص و مقدسی نداشته باشد به [[حب دنیا|حبّ دنیا]] بر می‌گردد<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۲۵–۳۰.</ref>{{سخ}} | ||
ایشان نیروی عقل را در کنار بعثت [[پیامبران(ع)]] عنایت الهی به بندگانش می‌داند تا دچار | ایشان نیروی عقل را در کنار بعثت [[پیامبران(ع)]] عنایت الهی به بندگانش می‌داند تا دچار عذاب جهنم نشوند و در ادامه می‌افزاید اگر عوامل یادشده مایه بیداری بندگان نشوند، خداوند آنان را از طریق گرفتاری‌های دیگری چون فقر و بیماری بیدار می‌کند<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۳–۳۶.</ref> ایشان در بخشی دیگر به ذکر نکاتی از «[[مناجات شعبانیه]]» می‌پردازد و بر خواندن، اندیشیدن در آن و درس‌آموختن از مضامین آن اصرار می‌ورزد<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۶–۳۸.</ref>{{سخ}} | ||
ایشان در ادامه به ارزش ماه رمضان و آداب [[روزه]] و رسم مهمانی خدا در این ماه می‌پردازد؛<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۸–۵۰.</ref> چنان‌که نقطه آغازین تهذیب نفس را «یقظه» و بیداری نفس می‌شمارد و دوران جوانی را بهترین زمان برای اصلاح و تهذیب می‌داند<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۵۱–۶۰.</ref> صفحه‌های پایانی کتاب به هشدار دربارهٔ توطئه‌های دشمنان دین بر ضد جوامع اسلامی اختصاص دارد و به توجه علما و فضلا به تهذیب نفس و نظم و ترتیب به عنوان یگانه راه مبارزه با این توطئه‌ها سفارش می‌کند.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۶۰–۶۲.</ref> | ایشان در ادامه به ارزش ماه رمضان و آداب [[روزه]] و رسم مهمانی خدا در این ماه می‌پردازد؛<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۳۸–۵۰.</ref> چنان‌که نقطه آغازین [[تهذیب نفس]] را «یقظه» و بیداری نفس می‌شمارد و دوران جوانی را بهترین زمان برای اصلاح و تهذیب می‌داند<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۵۱–۶۰.</ref> صفحه‌های پایانی کتاب به هشدار دربارهٔ توطئه‌های دشمنان دین بر ضد جوامع اسلامی اختصاص دارد و به توجه علما و فضلا به تهذیب نفس و نظم و ترتیب به عنوان یگانه راه مبارزه با این توطئه‌ها سفارش می‌کند.<ref>امام‌خمینی، جهاد اکبر، ۶۰–۶۲.</ref> | ||
=== اهمیت خودسازی === | === اهمیت خودسازی === | ||
از نظر فراوانی موضوعات مطرح‌شده در کتاب، اهمیت خودسازی و تهذیب نفس به‌ویژه برای طلبه‌ها و روحانیون و پیامدهای بی‌توجهی به این مطلب از بسامد بیشتری برخوردار است؛ ولی امام‌خمینی در ضمن این بیانات، به مسایل | از نظر فراوانی موضوعات مطرح‌شده در کتاب، اهمیت خودسازی و تهذیب نفس به‌ویژه برای طلبه‌ها و روحانیون و پیامدهای بی‌توجهی به این مطلب از بسامد بیشتری برخوردار است؛ ولی امام‌خمینی در ضمن این بیانات، به مسایل سیاسی و اجتماعی نیز توجه می‌کند و با اشاره به توطئه‌های دشمنان اسلام، بر حساسیت و اهمیت جایگاه حوزه‌های علمیه و اهل علم در جامعه و نقش آنها در جایگاه یک گروه مرجع تأکید می‌کند. همچنین با اشاره به وضعیت سیاسی ـ اجتماعی جهان به‌ویژه کشورهای اسلامی در دوران کنونی، راه‌حل‌هایی برای برون‌رفت از این وضعیت پیشنهاد می‌کند که مهم‌ترین آنها حفظ [[وحدت]]، کنار گذاشتن اختلافات، توجه به [[تقوا]] و تزکیه نفس است.{{سخ}} | ||
برخی از نکات برجسته این سخنرانی‌ها عبارت‌اند از: هشدار دربارهٔ کم توجهی حوزه‌ها به علوم معنوی و روحانی و سرگرم‌شدن به بحث‌های دیگر، نقش عملکرد نادرست روحانیون در بدبین‌شدن مردم به همه اهل علم و دین، امکان حجاب اکبر شدن علم، لزومِ داشتن برنامه منظم و استاد و راهنما در تهذیب نفس، اهمیت دوران جوانی که بهترین زمان برای خودسازی است.{{سخ}} | برخی از نکات برجسته این سخنرانی‌ها عبارت‌اند از: هشدار دربارهٔ کم توجهی [[حوزه‌ها]] به علوم معنوی و روحانی و سرگرم‌شدن به بحث‌های دیگر، نقش عملکرد نادرست روحانیون در بدبین‌شدن مردم به همه اهل علم و دین، امکان حجاب اکبر شدن علم، لزومِ داشتن برنامه منظم و استاد و راهنما در تهذیب نفس، اهمیت دوران جوانی که بهترین زمان برای خودسازی است.{{سخ}} | ||
از آنجا که این بحث‌ها در قالب خطابه ایراد شده‌اند و عناوین آن را بعدها گردآورنده یا ناشران برگزیده‌اند؛ از این‌رو عناوین در نسخه‌های گوناگون، متفاوت‌اند که برخی از آنها عبارتند از: | از آنجا که این بحث‌ها در قالب خطابه ایراد شده‌اند و عناوین آن را بعدها گردآورنده یا ناشران برگزیده‌اند؛ از این‌رو عناوین در نسخه‌های گوناگون، متفاوت‌اند که برخی از آنها عبارتند از: | ||
# | # سفارش به حوزه‌های علمیه. | ||
# | # سفارش به طلاب. | ||
# | # اهمیت تهذیب و تزکیه نفس. | ||
# | # نکاتی از مناجات شعبانیه. | ||
# | # حجاب‌های انسان و علم و ایمان. | ||
این اختلاف در مقدمه‌های نگاشته‌شده بر کتاب نیز صادق است. تنها نوار دو جلسه از این درس‌های اخلاقی موجود است که متن آن در [[صحیفه امام]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۴–۲۸ و ۳۹۰–۳۹۱.</ref> چاپ | این اختلاف در مقدمه‌های نگاشته‌شده بر کتاب نیز صادق است. تنها نوار دو جلسه از این درس‌های اخلاقی موجود است که متن آن در [[صحیفه امام]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲/۱۴–۲۸ و ۳۹۰–۳۹۱.</ref> چاپ شده است. این کتاب در دوران پیش از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و روزگار مبارزه، بازتاب‌های قابل توجهی داشته است و در آن زمان، بارها در داخل و خارج کشور چاپ شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، ۸.</ref> | ||
=== انتشار کتاب === | === انتشار کتاب === | ||
مطالب این کتاب، نخست همراه با [[کتاب ولایت فقیه]] امام‌خمینی به چاپ رسیده؛<ref>انصاری، حدیث بیداری، ۲۳۹.</ref> ولی در سال ۱۳۹۲ق/ ۱۳۴۹ش نخستین‌بار به صورت مستقل منتشر | مطالب این کتاب، نخست همراه با [[کتاب ولایت فقیه]] امام‌خمینی به چاپ رسیده؛<ref>انصاری، حدیث بیداری، ۲۳۹.</ref> ولی در سال ۱۳۹۲ق/ ۱۳۴۹ش نخستین‌بار به صورت مستقل منتشر شده است.<ref>حوزه، مجله سیری در تألیفات اخلاقی عرفانی حضرت امام، ۴۱۶.</ref> کتاب در مواردی نیز بدون نام ناشر یا محل نشر و گاهی با نام‌های دیگری چون مبارزه با نفس، امام‌خمینی، جهاد اکبر، مبارزه با نفس یا جهاد اکبر و در باب جهاد نفس، از سوی ناشرانی چون: امیرکبیر در سال ۱۳۶۰، بعثت در سال ۱۳۶۱، پیام آزادی (بی‌تا) و آموزش و پرورش تهران در سال ۱۳۷۰ به چاپ رسیده است.<ref>نادرپور و دیگران، کتاب‌شناسی موضوعی امام‌خمینی، ۴۰ و ۵۳–۵۴.</ref>{{سخ}} | ||
منقح‌ترین چاپ کتاب، متعلق به [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] است که دربردارنده یک پیشگفتار دربارهٔ شخصیت و اهتمام امام‌خمینی به خودسازی و تهذیب نفس و بخش‌های برگزیده‌ای از سخنان ایشان دراین‌باره است. این مؤسسه نخستین بار کتاب را در خرداد ۱۳۷۲ در ۷۲ صفحه منتشر کرده که تا سال ۱۳۹۶، ۳۲ بار تجدید چاپ | منقح‌ترین چاپ کتاب، متعلق به [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]] است که دربردارنده یک پیشگفتار دربارهٔ شخصیت و اهتمام امام‌خمینی به خودسازی و تهذیب نفس و بخش‌های برگزیده‌ای از سخنان ایشان دراین‌باره است. این مؤسسه نخستین بار کتاب را در خرداد ۱۳۷۲ در ۷۲ صفحه منتشر کرده که تا سال ۱۳۹۶، ۳۲ بار تجدید چاپ شده است؛ همچنین در جلد ۵۰ [[موسوعة الامام‌الخمینی]] همراه با کتاب [[تفسیر سوره حمد]] و [[کتاب نامه‌های عرفانی|نامه‌های عرفانی]] در سال ۱۳۹۲ منتشر شده است. این کتاب به زبان‌های عربی، انگلیسی، ایتالیایی، اردو، ترکی استانبولی و آذری کریل نیز ترجمه شده است.<ref>امیری، مأخذشناسی امام‌خمینی، ۲؛ انصاری قمی، تألیفات و تقریرات امام‌خمینی، ۲۱۱.</ref> همچنین این کتاب به صورت گویا (کتاب صوتی) درآمده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
| خط ۶۴: | خط ۷۴: | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، امام‌خمینی، جهاد اکبر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ هجدهم، ۱۳۸۷ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، امام‌خمینی، جهاد اکبر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ هجدهم، ۱۳۸۷ش. | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش. | ||
| خط ۷۴: | خط ۸۵: | ||
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، تهران، چاپ هجدهم، ۱۳۸۷ش. | * مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مقدمه کتاب جهاد اکبر تألیف امام‌خمینی، تهران، چاپ هجدهم، ۱۳۸۷ش. | ||
* نادرپور، محمدرضا و دیگران، کتاب‌شناسی موضوعی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | * نادرپور، محمدرضا و دیگران، کتاب‌شناسی موضوعی امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش. | ||
{{ | {{پایان}} | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
ناصرالدین انصاری قمی، [https://books.khomeini.ir/books/10004/193/ «جهاد اکبر یا مبارزه با نفس»]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۴، | * ناصرالدین انصاری قمی، [https://books.khomeini.ir/books/10004/193/ «جهاد اکبر یا مبارزه با نفس»]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۴، ص۱۹۳–۱۹۵. | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:کتاب‌های امام‌خمینی به زبان فارسی]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد چهارم دانشنامه امام‌خمینی]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | [[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:مقاله‌های دارای | [[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | ||