۱۹٬۱۶۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{دیگر کاربردها|عقل (ابهامزدایی)}} | |||
'''عقل'''، قوه ادراک کلیات. | '''عقل'''، قوه ادراک کلیات. | ||
عقل از جهت معرفتشناسی، قوهای از قوای نفس و مرتبهای از وجود انسان است که مایه کشف مجهولات و گسترش معلومات انسان میشود. فیلسوفان مسلمان با الهام گرفتن از آیات [[قرآن|قرآن کریم]] و روایات معصومان(ع) به بحث و تحلیل این مسئله پرداختهاند. | |||
متکلمان اسلامی درباره جایگاه عقل در معرفت حقایق فراطبیعی، دیدگاههای مختلفی دارند در [[عرفان]] نیز عقل مورد توجه [[عرفا|اهل معرفت]] میباشد. عقلی که مورد انتقاد و بیمهری آنان است، عقل مشوب به شبهههای وهمی و خیالی است، اما عقل سلیم تقابل و تعارضی با [[کشف و شهود]] ندارد. | |||
مقام و منزلت عقل در اندیشه [[امامخمینی]] را میتوان در [[تألیفات و آثار امامخمینی|آثار]] فلسفی، عرفانی و فقهی ایشان مشاهده کرد. ایشان با نگارش کتابی در موضوع عقل و جنود آن تصویری روشن از حقیقت عقل و قوه عاقله ارائه میکند، به باور ایشان اگر عقل همراه و تحت اشراف دین باشد، بهمراتب وجودی لایق خود میرسد و گرنه از ترقی محروم شده چه بسا به نیروی شیطانی تبدیل میشود. | |||
امامخمینی برای عقل چند ویژگی برمیشمارد: رسول و حجت باطنی، عامل فضیلت انسان، قدرت مقایسه منافع و مضار امور. هم چنین ایشان برای عقل آفاتی بر میشمارد از جمله: [[غرور]] و خودخواهی، [[غضب]]، پرگویی، هوای نفس و بیماری مزاج. | |||
== معنی == | == معنی == | ||
خط ۲۹: | خط ۳۸: | ||
عقل در قلمرو [[فلسفه]] به چند مفهوم نظر دارد: | عقل در قلمرو [[فلسفه]] به چند مفهوم نظر دارد: | ||
# عقل غریزهای است که در انسان وجود دارد. عقل به این معنا را فلاسفه در باب برهان به کار میبرند و مقصود آنان قوهای از [[قوای نفس]] است که انسان به واسطه آن به مقدمات ضروری صادق، [[یقین]] مییابد.<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ۱/۲۲۳–۲۲۴.</ref> | # عقل غریزهای است که در انسان وجود دارد. عقل به این معنا را فلاسفه در باب برهان به کار میبرند و مقصود آنان قوهای از [[قوای نفس]] است که انسان به واسطه آن به مقدمات ضروری صادق، [[یقین]] مییابد.<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ۱/۲۲۳–۲۲۴.</ref> | ||
# عقل همان اصطلاح عقل اول و جوهر مفارق است<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ۱/۲۲۷.</ref> {{ببینید|عقل ( | # عقل همان اصطلاح عقل اول و جوهر مفارق است<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ۱/۲۲۷.</ref> {{ببینید|عقل (موجود مجرد)}} | ||
# عقل اصطلاح خاص ناظر به مراتب نفس است که به اعتبار آن چهار مرتبه عقل بالقوه، عقل بالملکه، عقل بالفعل و عقل مستفاد مطرح میشود.<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ۱/۲۲۶–۲۲۷؛ جرجانی، التعریفات، ۶۵–۶۶؛ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۲/۱۱۹۵–۱۱۹۷.</ref> | # عقل اصطلاح خاص ناظر به مراتب نفس است که به اعتبار آن چهار مرتبه عقل بالقوه، عقل بالملکه، عقل بالفعل و عقل مستفاد مطرح میشود.<ref>ملاصدرا، شرح اصول الکافی، ۱/۲۲۶–۲۲۷؛ جرجانی، التعریفات، ۶۵–۶۶؛ تهانوی، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ۲/۱۱۹۵–۱۱۹۷.</ref> | ||
خط ۱۵۷: | خط ۱۶۶: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* باقر صاحبی، [https://books.khomeini.ir/10007 | * باقر صاحبی، [https://books.khomeini.ir/books/10007/379/ عقل(۳)]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۷، ص۳۷۹–۳۸۷. | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد هفتم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد هفتم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای بینیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:فلسفه]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |