۱۵٬۱۶۹
ویرایش
جز (Shams صفحهٔ سینما رکس را به فاجعه سینما رکس آبادان که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
جز (انتقال از رده:حوادث قبل از انقلاب به رده:رویدادهای قبل از انقلاب ردهانبوه) |
||
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''سینما | {{جعبه اطلاعات واقعه | ||
|عنوان = فاجعه سینما رکس آبادان | |||
|تصویر = سینما رکس 1.jpg | |||
|اندازه تصویر= | |||
|توضیح تصویر = | |||
|نامهای دیگر = | |||
|شرح ماجرا = آتشسوزی سینمای آبادان | |||
|طرفین = | |||
|زمان = ۲۸ مرداد ۱۳۵۷ | |||
|دوره = پهلوی | |||
|مکان = آبادان، سینما رکس | |||
|علت = | |||
|اهداف = | |||
|عاملان = رژیم پهلوی و عوامل ساواک | |||
|نتایج = زیاندیدن رژیم و به نفع انقلاب | |||
|پیامدها = ناکامی پهلوی در انتساب این فاجعه به انقلابیان | |||
|تلفات = کشتهشدن ۴۳۰ تن | |||
|واکنشها = پیام امام خمینی از [[نجف]] و مجکومیت حادثه | |||
|مرتبط = | |||
}} | |||
'''سینما رکس،''' فاجعه آتشسوزی سینمای آبادان و کشته شدن صدها تن، ۲۸ مرداد ۱۳۵۷'''.''' | |||
از ناگوارترین حوادث در دورۀ اوج [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت]] (مرداد ۱۳۵۷)، آتشسوزی در سینما رکس آبادان بود که منجر به کشتهشدن ۴۳۰تن شد. [[رژیم پهلوی]] در تلاش برای مقصرشناختن انقلابیون در این حادثه، ناکام ماند و واکنشهای گسترده، موجب شد این حادثه به زیان رژیم و به نفع انقلاب تمام شود. | |||
فاجعه سینما رکس، خشم مردم را در سرتاسر کشور برانگیخت و در آبادان عملاً [[حکومتنظامی]] برقرار شد. اوجگیری [[تظاهرات]]، موجب تغییر دولت آموزگار و سیاست دولت شد. | |||
[[امامخمینی]] در واکنش به حادثه، ضمن تسلیت به بازماندگان، بهآتشکشیدن چندصد تن را واقعهای حسابشده و ازجمله وحشیانهترین اعمال دانست که از افراد درندهخو سر میزند. ایشان اتهام این عمل غیرانسانی به انقلابیون را توطئه رژیم دانست که در صدد است ملت حقطلب ایران را در دنیا مردمی به دور از ضوابط انسانی و اسلامی معرفی کند. | |||
پروندۀ فاجعۀ سینما رکس آبادان، پس از [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] در دادگاه ویژه پیگیری شد. | |||
== علت وقوع == | == علت وقوع == | ||
خط ۱۲: | خط ۴۱: | ||
با انتشار جزئیات واقعه از سوی شاهدان و نجاتیافتگان، عموم مردم [[رژیم پهلوی]] و عوامل آن همچون [[ساواک]] و شهربانی را مسئول قطعی فاجعه دانستند.<ref>مازندی، ابرقدرت قرن، ۶۰۶.</ref> شواهدی چون قفلشدن درهای خروجی به دستور رئیس شهربانی، توضیحات کارشناسان و کیفیت مواد آتشزا، تأخیر در خبردادن به آتشنشانی، نبودن آب در شیرهای آتشنشانی و جلوگیری از کمکرسانی مردم به افراد آسیبدیده، بیانگر برنامهریزی این فاجعه به دست خود عوامل رژیم بود.<ref>مازندی، ابرقدرت قرن، ۶۰۶؛ مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۲/۳۴۰–۳۴۱؛ گروه تحقیق، تقویم تاریخ انقلاب، ۱۱۶.</ref> این امر سبب شد تا مردم بهرغم گزارش خبرگزاری پارس دربارهٔ دستگیری گروهی از خرابکاران، [[ساواک]] را طراح و مجری فاجعه بشناسند.<ref>کیهان، ۲۹/۵/۱۳۵۷؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۱۸–۳۲۱.</ref> | با انتشار جزئیات واقعه از سوی شاهدان و نجاتیافتگان، عموم مردم [[رژیم پهلوی]] و عوامل آن همچون [[ساواک]] و شهربانی را مسئول قطعی فاجعه دانستند.<ref>مازندی، ابرقدرت قرن، ۶۰۶.</ref> شواهدی چون قفلشدن درهای خروجی به دستور رئیس شهربانی، توضیحات کارشناسان و کیفیت مواد آتشزا، تأخیر در خبردادن به آتشنشانی، نبودن آب در شیرهای آتشنشانی و جلوگیری از کمکرسانی مردم به افراد آسیبدیده، بیانگر برنامهریزی این فاجعه به دست خود عوامل رژیم بود.<ref>مازندی، ابرقدرت قرن، ۶۰۶؛ مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، ۲/۳۴۰–۳۴۱؛ گروه تحقیق، تقویم تاریخ انقلاب، ۱۱۶.</ref> این امر سبب شد تا مردم بهرغم گزارش خبرگزاری پارس دربارهٔ دستگیری گروهی از خرابکاران، [[ساواک]] را طراح و مجری فاجعه بشناسند.<ref>کیهان، ۲۹/۵/۱۳۵۷؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۱۸–۳۲۱.</ref> | ||
شاهدان حادثه نیز از منع پلیس برای کمکرسانی ازجمله کمککردن مردم به بازکردن درها و اهمال رئیس شهربانی و مأمورانش سخن گفته و با تجمع در مسجدها خواستار رسیدگی به آن شدند.<ref>کیهان، ۱/۶/۱۳۵۷، ۱، ۲ و ۲۷.</ref> مردم آبادان در همان ساعتهای نخست حادثه نیز علیه سرتیپ رضا رزمی، رئیس شهربانی آبادان شعار دادند. ساواک آبادان از احساسات شدید و انتقامجویانه مردم آبادان علیه رزمی گزارش دادهاست.<ref>حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۱–۳۲۲.</ref> در روز سوم فاجعه [[عزاداری]] مردم در شهر آبادان، به [[تظاهرات]] گسترده علیه رژیم تبدیل شد.<ref>دفتر ادبیات، روزشمار انقلاب اسلامی، ۴/۳۶۵.</ref> با اینکه کارگزاران دولتی سعی میکردند از این حادثه علیه انقلابیان بهرهبرداری کنند، فشار اجتماعی به اندازهای شد که دولت دست به عقبنشینی زد و هیئتی را برای بررسی اعزام کرد. این هیئت نیز در گزارش خود به برخی نارساییها در کمکرسانی اعتراف کرد.<ref>دفتر ادبیات، روزشمار انقلاب اسلامی، ۴/۳۶۵–۳۶۶؛ کیهان، ۲/۶/۱۳۵۷، ۲؛ | شاهدان حادثه نیز از منع پلیس برای کمکرسانی ازجمله کمککردن مردم به بازکردن درها و اهمال رئیس شهربانی و مأمورانش سخن گفته و با تجمع در مسجدها خواستار رسیدگی به آن شدند.<ref>کیهان، ۱/۶/۱۳۵۷، ۱، ۲ و ۲۷.</ref> مردم آبادان در همان ساعتهای نخست حادثه نیز علیه سرتیپ رضا رزمی، رئیس شهربانی آبادان شعار دادند. ساواک آبادان از احساسات شدید و انتقامجویانه مردم آبادان علیه رزمی گزارش دادهاست.<ref>حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۱–۳۲۲.</ref> در روز سوم فاجعه [[عزاداری]] مردم در شهر آبادان، به [[تظاهرات]] گسترده علیه رژیم تبدیل شد.<ref>دفتر ادبیات، روزشمار انقلاب اسلامی، ۴/۳۶۵.</ref> با اینکه کارگزاران دولتی سعی میکردند از این حادثه علیه انقلابیان بهرهبرداری کنند، فشار اجتماعی به اندازهای شد که دولت دست به عقبنشینی زد و هیئتی را برای بررسی اعزام کرد. این هیئت نیز در گزارش خود به برخی نارساییها در کمکرسانی اعتراف کرد.<ref>دفتر ادبیات، روزشمار انقلاب اسلامی، ۴/۳۶۵–۳۶۶؛ کیهان، ۲/۶/۱۳۵۷، ۲؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۰–۳۲۱.</ref> موجی که علیه رژیم پهلوی از این فاجعه دردناک ایجاد شد، رژیم را در تنگنا قرارداد و دستگاههای امنیتی برای آرامکردن آن موج از همان روزهای نخست خبر از دستگیری عاملان حادثه دادند. سرتیپ رزمی در فردای روز حادثه در مصاحبهای از دستگیری ده تن در ارتباط با حادثه خبر داد و مدعی شد آتشسوزی به دست خرابکاران انجام شدهاست.<ref>کیهان، ۳۰/۵/۱۳۵۷، ۲.</ref> در واقع چنین ادعایی از اساس [[دروغ]] بود و هیچ فردی که سرنخی از این ماجرا باشد دستگیر نشده بود.<ref>اطلاعات، ۷/۶/۱۳۵۷، ۴؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۵.</ref> | ||
سه روز پس از حادثه، رزمی به مرکز فرا خوانده شد و هرگز بازنگشت<ref>کیهان، ۱/۶/۱۳۵۷؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۲.</ref> و همچنین به دستور جمشید آموزگار نخستوزیر وقت همه مأموران سهلانگار ازجمله فرماندار، مسئول آتشنشانی شرکت نفت به تهران احضار شدند.<ref>اطلاعات، ۲/۶/۱۳۵۷، ۲۵؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۲.</ref> در ۴ [[شهریور]] ۱۳۵۷/ ۲۱ [[رمضان]] ۱۳۹۸ق، همزمان با مراسم هفتِ کشتهشدگان سینما رکس، تظاهرات گستردهای علیه رژیم در آبادان و دیگر شهرهای ایران انجام گرفت.<ref>کرباسچی، هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۲/۸۹۰.</ref> | سه روز پس از حادثه، رزمی به مرکز فرا خوانده شد و هرگز بازنگشت<ref>کیهان، ۱/۶/۱۳۵۷؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۲.</ref> و همچنین به دستور جمشید آموزگار نخستوزیر وقت همه مأموران سهلانگار ازجمله فرماندار، مسئول آتشنشانی شرکت نفت به تهران احضار شدند.<ref>اطلاعات، ۲/۶/۱۳۵۷، ۲۵؛ حسینیان، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، ۳۲۲.</ref> در ۴ [[شهریور]] ۱۳۵۷/ ۲۱ [[رمضان]] ۱۳۹۸ق، همزمان با مراسم هفتِ کشتهشدگان سینما رکس، تظاهرات گستردهای علیه رژیم در آبادان و دیگر شهرهای ایران انجام گرفت.<ref>کرباسچی، هفت هزار روز تاریخ ایران و انقلاب اسلامی، ۲/۸۹۰.</ref> | ||
خط ۸۳: | خط ۱۱۲: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
*مطهرهسادات شفیعی دارابی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/298/ سینما رکس، حادثه]، دانشنامه | *مطهرهسادات شفیعی دارابی، [https://books.khomeini.ir/books/10006/298/ سینما رکس، حادثه]، [[دانشنامه امامخمینی]]، ج۶، ص۲۹۸–۳۰۵. | ||
{{حوادث تاریخی}} | |||
[[رده:مقالههای تأییدشده]] | [[رده:مقالههای تأییدشده]] | ||
[[رده:مقالههای جلد ششم دانشنامه]] | [[رده:مقالههای جلد ششم دانشنامه امامخمینی]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای دارای تصویر]] | ||
[[رده:مقالههای | [[رده:مقالههای دارای جعبه اطلاعات]] | ||
[[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | [[رده:مقالههای دارای لینک دانشنامه]] | ||
[[رده:رویدادهای قبل از انقلاب]] | |||
[[رده:مقالههای دارای شناسه]] |