کربلا: تفاوت میان نسخه‌ها

'''کربلا'''، محل [[شهادت]] و [[حرم امام‌حسین(ع)]] و از شهر‌های زیارتی [[امام‌خمینی]].

کربلا از شهرهای زیارتی کشور [[عراق]] و مرکز استان کربلاست. این شهر محل شهادت و دفن [[امام‌حسین(ع)]] و از مناطق قدیمی عراقِ [[پیش از اسلام]] است.<ref>ابن‌اعثم، الفتوح، ۴/۳۲۲ ـ ۳۲۸؛ مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، ۴۴/۳۱۵؛ خلیلی، موسوعة العتبات المقدسة، ۸/۱۴ ـ ۱۷.</ref> به این سرزمین نینوا،<ref>دینوری، اخبارالطوال، ۲۵۱؛ طبری، تاریخ الامم و الملوک، تاریخ الطبری، ۵/۴۰۸.</ref> طف،<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۴/۳۵ ـ ۳۶.</ref> غاضریه<ref>ابن‌قولویه، کامل الزیارات، ۲۵۴ و ۲۶۹.</ref> و حائر حسینی<ref>یاقوت حموی، معجم البلدان، ۲/۲۰۸؛ مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، ۹۸/۱۱۲؛ قائدان، عتبات عالیات عراق، ۱۰۰ ـ ۱۰۱.</ref> نیز گفته‌اند.

[[امام‌خمینی]] در پی تبعید از [[ترکیه]] به عراق، سه‌شنبه سیزدهم مهر ۱۳۴۴ با هواپیما وارد فرودگاه بغداد شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۵۹.</ref> فرزند ایشان [[سیدمصطفی]] با دوستان امام‌خمینی در نجف ازجمله [[نصرالله خلخالی]] برای دیدار و هماهنگی تماس گرفت. خلخالی خود را به [[کاظمین]] رساند و برای فراهم‌کردن سفر امام‌خمینی به کربلا و [[نجف]] دست به کار شد.<ref>ملکوتی، خاطرات آیت‌الله مسلم ملکوتی، ۱۸۲ ـ ۱۸۳.</ref> امام‌خمینی پس از اقامتی چندروزه در کاظمین و زیارت [[امام‌کاظم(ع)]] و [[امام‌جواد(ع)]]، پس از بازگشت از زیارت [[عسکریین(ع)]] در [[سامرا]] در عصر جمعه ۱۶/۷/۱۳۴۴ به همراه سیدمصطفی و شماری از روحانیان عازم کربلا شد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴.</ref> ساکنان ایرانی در کربلا فراوان بودند؛ به گونه‌ای که می‌توان گفت بیشتر ساکنان کربلا ریشه ایرانی دارند و آبادانی این شهر به کوشش آنان انجام شده است.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۵ ـ ۵۶.</ref> [[سیدمحمد شیرازی]] از علمای کربلا نیز که از گذشته با افکار امام‌خمینی آشنایی داشت،<ref>ذاکری، طلوع خورشید، ۳۱۰.</ref> از ایشان برای سفر به کربلا دعوت کرده بود.<ref>قوچانی، مصاحبه، ۱/۱۲۹.</ref> وی جمعیت زیادی را برای استقبال از امام‌خمینی به منطقه مسیب واقع در سی کیلومتری کربلا (و مدفن [[طفلان مسلم]]) فرستاد.<ref>خاتم یزدی، مصاحبه، ۱/۹۲.</ref> چند نفر از شاگردان امام‌خمینی نیز برای آماده‌کردن زمینه استقبال، به کربلا رفتند و افراد صاحب‌نفوذ کربلا نیز در تهیه وسایل و امکانات برای استقبال همکاری کردند.<ref>عمید زنجانی، مصاحبه، مجله حوزه، ۱۰۱.</ref> فعالیت نصرالله خلخالی در مراسم استقبال و هدایت کارها چشمگیر بود.<ref>ملکوتی، خاطرات آیت‌الله مسلم ملکوتی، ۱۸۸.</ref>

:{{ببینید|نصرالله خلخالی}}

استقبال مناسب از امام‌خمینی در کربلا که شهری زیارتی و شیعه‌نشین بود، می‌توانست زمینه‌‌ساز استقبالِ باشکوه از ایشان در نجف و مقدمه‌ای برای شکسته‌شدن فضای منفی و توطئه [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] ایران (ساواک) در [[حوزه نجف]] علیه ایشان باشد.<ref>عمید زنجانی، مصاحبه، مجله حوزه، ۱۰۱.</ref> [[رژیم پهلوی]] برای بازداشتن مردم کربلا از پیشواز امام‌خمینی، عواملی را در میان مردم و روحانیان کربلا نفوذ داده بود. این افراد از انتشار اخبار در خصوص سفر ایشان به کربلا جلوگیری می‌کردند؛ به گونه‌ای که اهالی کربلا متوجه ورود ایشان نشوند.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۶.</ref> افزون بر آن مردم را از عوامل امنیتی و ایجاد مشکل در گذرنامه و ورود به ایران می‌ترساندند؛<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۶.</ref> ولی این [[تبلیغات]] نتوانست مانع استقبال باشکوه مردم شود.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۶؛ کهن‌نسب، آنجاکه بوی یار می‌دهد، ۱/۳۷۴.</ref> در منطقه مسیب حدود پانصد نفر از طلاب و علمای کربلا و مردم به پیشواز امام‌خمینی آمدند. ایشان از ماشین پیاده و به میان مردم رفت و بر ماشینی که مردم کربلا با گل پوشانده بودند سوار شد و حدود چهل دستگاه سواری و اتوبوس ایشان را تا کربلا همراهی کردند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴.</ref> بر روی پارچه‌های استقبال‌کنندگان عرب، عبارت «زنده باد امام‌خمینی نابود باد رژیم شاه» نوشته شده بود و ایرانیان مقیم کربلا بر پارچه‌نوشته‌ها ورود ایشان را تبریک گفته بودند.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۶.</ref> در گزارش مأمور رژیم ایران آمده است ازجمله افرادی که در کربلا از وی استقبال و او را تا حرم همراهی کردند، [[سیدمرتضی طباطبایی]]، [[محمدعلی سیبویه]]، [[محمد شاهرودی]]، [[سیدنورالدین میلانی]]، [[محمدرضا اصفهانی]]، [[سیدمحمدعلی خیرالدین]] و [[یوسف بیارجمندی]] بودند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۵/۴۸۶ و ۴۹۵.</ref>

امام‌خمینی ساعت پنج بعد از ظهر وارد کربلا شد و برای زیارت یکسره به [[حرم سیدالشهدا(ع)]] رفت. هم‌زمان با ورود امام‌خمینی به حرم، متولیان حرم با ندای: «‌ای مجاهد، ‌ای قائد به شهر جدّت خوش آمدی» به وی خیرمقدم گفتند.<ref>روحانی نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴.</ref> بر پارچه‌نوشته‌ای در قبله صحن نوشته شده بود «ترفرف رایة الاسلام بید آیة‌الله الخمینی: پرچم اسلام به دست آیت‌الله خمینی برافراشته شد».<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۵/۵۰۸.</ref> استقبال‌کنندگان، ایشان را «امام» خطاب کردند و بر بدنه برخی از ماشین‌های استقبال‌کنندگان آیاتی چون «فَضَّلَ اللهُ المجاهدینَ علَی القاعدین»، و جمله «انی لا اری الموت الا سعادة» نقش بسته بود.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۹.</ref> به مناسبت ورود امام‌خمینی در آستانه صحن [[امام‌حسین(ع)]] و [[حضرت ابوالفضل(ع)]] چند رأس گوسفند قربانی شد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۵/۴۹۵.</ref> سیدمحمد شیرازی پیش‌نماز صحن سیدالشهدا(ع) از امام‌خمینی درخواست کرد به جای وی در صحن امام‌حسین(ع) نماز بگذارد و ایشان پذیرفت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴.</ref> پس از پایان نماز اول، شیرازی پس از خیرمقدم از ایشان خواست یک هفته‌ در کربلا بماند و [[نماز جماعت]] اقامه کند.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۷؛ عمید زنجانی، مصاحبه، مجله حوزه، ۱۰۱ ـ ۱۰۲.</ref> امام‌خمینی سه روز به جای شیرازی [[نماز مغرب و عشا]] را اقامه کرد<ref>متقی، مصاحبه، ۲/۱۳۳؛ رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۹۰.</ref> و پس از آن در حسینیه و [[مدرسه آیت‌الله بروجردی]]، واقع در خیابان خیمه‌گاه، نزدیک میدان امام‌علی(ع) در پانصد متری جنوب حرم، که مدیریت آن بر عهده نصرالله خلخالی بود، اقامه جماعت می‌کرد.<ref>مهدوی کنی، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۳۸/۲۱۰.</ref> نماز جماعت امام‌خمینی در حرم بسیار باشکوه بود<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۴۷.</ref> و هر روز بر تعداد نمازگزاران افزوده می‌شد.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات، مجله یاد، ۵۷ ـ ۵۸.</ref>

در نخستین شب اقامت امام‌خمینی در کربلا، حدود پانصد نفر از طلاب پذیرایی شدند و جشن باشکوهی به مدت سه روز در کربلا برگزار شد و سروده زیبایی در ستایش ایشان و نهضت اسلامی خواندند.<ref>روحانی نهضت امام‌خمینی، ۲/۱۶۴ و ۱۶۷.</ref> سیدمحمد شیرازی نیز ایشان را مهمان کرد.<ref>خاتم یزدی، مصاحبه، ۱/۹۲.</ref> مردم و علما در این مدت به دیدار امام‌خمینی می‌رفتند و ایشان نیز از علمای دیدارکننده بازدید می‌کرد.<ref>موسوی، مصاحبه، ۲/۱۷۳.</ref> ایشان در کربلا از [[مدرسه بادکوبه]] از مدرسه‌های مشهور کربلا، واقع درکوچه «الداماد» دیدن کرد. [[سیدمجتبی شیرازی]] از طلاب مدرسه، شعری با مطلع «الخمینی العظیم رائد الشعب الکریم» در ستایش امام‌خمینی خواند (حائری). تصویری از امام‌خمینی در حال زیارت کربلا در نخستین سفر به این شهر (دانا) و نیز تصویری از امام‌خمینی و سیدمحمد شیرازی و سیدمصطفی که در انتشارات «النشر الاسلامی» کربلا گرفته شده در دست است.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۴۸.</ref> امام‌خمینی یک هفته در کربلا ماند و روز جمعه ۲۳/۷/۱۳۴۴ در میان بدرقه طلاب و علمای کربلا ازجمله سیدمحمد شیرازی، [[سیدمرتضی قزوینی]] و [[سیدحسین ناصرالدین]] این شهر را به سوی نجف ترک کرد.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۵/۵۰۸.</ref>  

:{{ببینید|نجف اشرف}}

 

[[امام‌خمینی]] به زیارت [[امام حسین(ع)|سیدالشهدا(ع)]] از دور و نزدیک بسیار اهمیت می‌داد. به گفته [[سیدهاشم رسولی محلاتی]]، امام‌خمینی از آغاز ماه محرم تا چهل روز [[زیارت عاشورا]] می‌خواند،<ref>مظهری، رفتارشناسی امام‌خمینی، ۹۹.</ref> با شنیدن نام امام‌حسین(ع) بی‌اختیار اشک می‌ریخت،<ref>نگارش و نصرآبادی، حدیث پایداری، ۷۵.</ref> به زیارت کربلا و درس‌گرفتن از [[واقعه عاشورا]] توجه ویژه داشت و راه احیای اسلام را زنده نگه‌داشتن یاد کربلا و نام سیدالشهدا(ع) می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۵۳ ـ ۵۴ و ۴۹۹.</ref>

:{{ببینید|عزاداری|سیدالشهدا‌ حسین‌بن‌علی(ع)}}

[[عبدالعلی قرهی اصفهانی]] و [[محی‌الدین فرقانی]] یکی از فضلای هزاره افغانستان، به‌تناوب همراه امام‌خمینی به کربلا می‌رفتند و خانواده ایشان و دیگر بستگان پس از آن به ایشان می‌پیوستند.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۱۲۰.</ref> امام‌خمینی سعی می‌کرد در هر سفر زیارتی یک شب جمعه را در کربلا بماند.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۱۲۰.</ref> معمولاً دو روز پیش و دو روز پس از روز‌های ویژه زیارتی در کربلا می‌ماند.<ref>رضوانی، مصاحبه، ۲۰.</ref> در این فرصت مغرب‌ها در [[حسینیه آیت‌الله بروجردی]] و ظهرها در خانه نماز به جای می‌آورد.<ref>رحیمیان، در سایه آفتاب، ۵۰ ـ ۵۱.</ref> [[نیروهای امنیتی رژیم پهلوی]] از آغاز ورود امام‌خمینی به کربلا، برای نفوذ و گزارش اخبار درونی بیت ایشان کوشش می‌کردند.<ref>طباطبایی، اقلیم خاطرات، ۲۴۷.</ref>

امام‌خمینی در روزهای اقامت در کربلا هر روز در دو نوبت، ساعت نُه صبح و پس از نماز مغرب و عشا به [[حرم سیدالشهدا(ع)]] و [[حرم حضرت عباس(ع)|حضرت عباس(ع)]] مشرف می‌شد<ref>کروبی، مصاحبه، ۵/۱۶۵؛ عزیزی، ۴۲۰ داستان از نماز و عبادت امام‌خمینی، ۲۲۰؛ قرهی، مصاحبه، ۶/۱۴۵.</ref> و مقید بود به طور متعارف زیارت کند. نخست نزدیک ضریح می‌ایستاد، زیارتی کوتاه می‌خواند و پس از [[نماز زیارت]]، [[زیارت عاشورا]] و دعای پس از آن را قرائت می‌کرد<ref>عمید زنجانی، خاطرات، ۹۶.</ref> و در هر بار تشرف به حرم، [[زیارت جامعه کبیره]] می‌خواند. قرار داشتن [[قبر حضرت علی‌اکبر(ع)]] در پائین پای [[قبر سیدالشهدا(ع)]] موجب می‌شد ایشان از پایین پا زیارت نکند<ref>عزیزی، ۴۲۰ داستان از نماز و عبادت امام‌خمینی، ۲۲۰.</ref> و نماز زیارت و دعایش به درازا می‌کشید.<ref>معرفت، مصاحبه، ۱۴۸.</ref> امام‌خمینی در مدت اقامت خود در کربلا در پشت بام [[حسینیه آیت‌الله بروجردی در کربلا|حسینیه آیت‌الله بروجردی]] اقامه نماز جماعت می‌کرد و در خانه [[سیدعباس مهری]] ساکن می‌شد که خود در کویت ساکن بود.<ref>رجائی‌نژاد و حاضری، هفت اقلیم گذری بر اماکن منتسب به امام‌خمینی از ولادت تارحلت، ۲۹۲.</ref>

[[امام‌خمینی]] در همه حال در اندیشه عمل به تکلیف و مبارزه برای عزت [[اسلام]] و [[مسلمانان]] بود و زیارت کربلا مانع از دنبال‌کردن این هدف نمی‌شد. افرادی که درباره مسائل عراق و [[جهان اسلام]] می‌خواستند با ایشان سخن بگویند، ترجیح می‌دادند به علت شرایط ویژه [[نجف]] و آسان‌بودن دیدار در کربلا، در این شهر به دیدن ایشان بروند. نخستین دیدار [[مرتضی مطهری]] با امام‌خمینی پس از تبعید ایشان از ایران، در کربلا صورت گرفت.<ref>محتشمی‌پور، خاطرات سیاسی، ۱/۱۲۱.</ref> در سال ۱۳۴۷ [[احمد کافی]] از واعظان مشهد در بازگشت از سفر [[مکه]] در کربلا با امام‌خمینی دیدار کرد.<ref>کافی، کافی واعظ شهیر، ۱۱۵.</ref> ایشان در بیستم فروردین ۱۳۴۷ در کربلا با دانشجویان دانشگاه [[بصره]] دیدار و در سخنان کوتاهی مسئولیت نسل آینده را بیان کرد و به نقشه دشمن در تفرقه بین مسلمانان هشدار داد و یادآور شد عوامل [[استعمار]] آنان را نزد روحانیان، بی‌دین و روحانیان را نزد آنان مرتجع و عقب‌مانده می‌نمایانند و باید با وجود خواست دشمن روابط معنوی و فکری همدیگر را عمیق‌تر کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۷۷؛ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۵۸۰.</ref>

امام‌خمینی در شهریور ۱۳۵۳ مصادف با نیمه شعبان ۱۳۹۴ق، برای زیارت در کربلا اقامت داشت که جنازه [[سیدمحمود شاهرودی]] از مراجع تقلید نجف را برای طواف به [[حرم سیدالشهدا(ع)]] آوردند و امام‌خمینی در تشییع جنازه وی شرکت کرد.<ref>رضوانی، مصاحبه، ۱۹.</ref> اهمیت اعلام تأسیس [[حزب رستاخیز]] از سوی [[محمدرضا پهلوی]] یاران امام‌خمینی را بر آن داشت که ایشان را در سفر زیارتی کربلا در جریان قرار دهند و نوار سخنرانی پهلوی دراین‌باره را به ایشان برسانند و امام‌خمینی در سیزدهم اسفند ۱۳۵۳/ بیستم صفر ۱۳۹۵ در پاسخ نامه [[سیدحمید روحانی]] مبنی بر درخواست صدور اعلامیه علیه حزب رستاخیز، در کربلا تأکید کرد باید مطالب را به‌درستی دریابد و درباره آن تصمیم بگیرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۷۰.</ref> ایشان پس از آگاهی از همه جوانب مسئله، در بازگشت به نجف در پیامی عضویت در آن حزب را تحریم کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۷۱.</ref>

:{{ببینید|حزب رستاخیز ملت ایران}}

یکی از شب‌های جمعه که امام‌خمینی برای زیارت به کربلا رفته بود، [[رژیم بعث عراق]] برای ارتباط‌گرفتن با ایشان و کسب [[مشروعیت]]، استاندار و رئیس امنیت و رئیس شهربانی استان کربلا را به دیدار ایشان فرستاد. استاندار درباره تسهیلات دولت برای عزاداران، فرستادن گروهی پزشکی برای عیادت ایشان و تعمیر ضریح و قبر مطهر حضرت ابوالفضل(ع) سخن گفت و منتظر بود امام‌خمینی تأیید کند که ایشان در برابر گزارش استاندار کربلا چیزی نگفت و نقشه بعثی‌ها بی‌نتیجه ماند.<ref>عمید زنجانی، مصاحبه، مجله حوزه، ۱۱۰ ـ ۱۱۱.</ref> ایشان در مرداد ۱۳۵۶ در کربلا به تلگراف تسلیت [[اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان امریکا و اروپا و کانادا]] درباره درگذشت [[علی شریعتی]] پاسخ داد و آنان را به توجه بیشتر به [[اسلام]] و [[وحدت]] کلمه فرا خواند.<ref>فردوسی‌پور، مصاحبه، ۲/۳۴۵.</ref> مداحان در وقت تشرف ایشان به کربلا در محرم پس از نماز، مرثیه می‌خواندند. [[سیدمحمد کوثری]] از واعظان قم در یکی از این سال‌ها در کربلا حضور یافت و در شب یازدهم محرم نزد امام‌خمینی مرثیه خواند و صدای گریه ایشان به‌وضوح شنیده می‌شد.<ref>بجنوردی، مصاحبه، ۲/۶.</ref>

* مهدوی کنی، محمدرضا، یاران امام به روایت اسناد ساواک، آیت‌الله‌ محمدرضا مهدوی کنی، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چاپ اول، ۱۳۸۵ش.