اسرار عبادات (کتاب)

اسرار عبادات کتابی به قلم فاطمه طباطبائی است که به تبیین اسرار و حقایق عبادات از دیدگاه امام‌خمینی می‌پردازد. این کتاب در سال ۱۳۹۶ توسط انتشارات پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، منتشر شده است.

مؤلف

فاطمه طباطبائی، متولد ۱۳۳۳ش، همسر سیداحمد خمینی، دکترای عرفان اسلامی و استاد و مدیر گروه عرفان اسلامی پژوهشکده امام‌خمینی می‌باشد. کتب و مقالات زیادی به قلم او منتشر شده که «اسرار عبادات» از آن جمله است.

محتوا

این کتاب به مفاهیم کلیدی سرّ عبادت، ارکان، اقسام و فوائد آن در نگاه امام‌خمینی پرداخته است. در قسمتی از این پژوهش آمده، امام‌خمینی معتقد است، عبادت جز در برابر کسی که بالاترین مرتبه وجود را دارد، سزاوار نیست و عبادت غیر کمال مطلق، شرک است (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۲۸۴). ایشان خشوع را لازمه عبادت می‌داند و متذکر می‌شود آنچه برای سالک در انجام عبادت ضروری است، خضوع تام همراه با حبّ و خوفی است که از آن به خشوع تعبیر می‌شود (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ص۱۳-۱۵). ایشان اخلاص و حضور قلب را به عنوان دو رکن مهم عبادت می‌داند که هرچه اخلاص و حضور قلب در آن کامل‌تر باشد نفخه ربوبی در آن ظاهرتر و صورت غیبی ملکوتی منورتر خواهد بود (طباطبایی، اسرار عبادات، ص۲۳). امام میان عبادت و فطرت، رابطه وثیقی برقرار می‌کند و معتقد است قلب انسان مرکز حقیقت فطرت است که دارای دو وجهه است، وجهه‌ای به سوی عالم غیب و روحانیت و وجهه‌ای به سوی عالم شهادت و طبیعت. توجه به عالم غیب سبب شکوفایی فطرت می‌شود (امام‌خمینی، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۷۹-۸۰). امام‌خمینی در برخی آثار خود به اسرار طهارت، وضو و اجزای خاص و مستحبات آن پرداخته و معتقد است انسان برای اقامه نماز، دست‌های خود را از مرفق رؤیت حول و قوه تا اصابع مباشرت به رؤیت انانیت، بشوید تا بتواند گویای حقیقت ذکر شریف «فلا حول و لا قوه الا بالله» باشد؛ زیرا نفسی که به کدورت خودبینی آلوده است نمی‌تواند کتاب حق‌تعالی را مسّ کند (امام‌خمینی، سرّ الصلاة، ص۴۸-۴۹).

ساختار

این کتاب مشتمل بر یک مقدمه، کلیات و هفت فصل می‌باشد: در قسمت کلیات به ارکان، فوائد و مراتب عبادات پرداخته شده است. فصل اول درباره نیت، فصل دوم درباره طهارت و مراتب و اسرار وضو، فصل سوم درباره نماز، جایگاه و برکات نماز و جامعیت نماز سخن به میان آمده است. فصل چهارم درباره روزه و مراتب آن، فصل پنجم درباره زکات و اسرار آن، فصل ششم درباره حج و اسرار حج در طریقت و حقیقت، اسرار پوشیدن لباس احرام و اسرار طواف، فصل هفتم درباره جهاد، اسرار جهاد اهل طریقت و آداب جهاد اکبر می‌باشد.

حاشیه

این کتاب دارای حواشی متعددی است که به مناسبت‌های مختلف بیان شده است، در این حواشی با استناد به کلام قرآن، روایات، کلام اندیشمندان اسلامی نظیر هجویری، ابن عربی، قاضی سعید قمی، سبزواری، ملاصدرا به محتوای علمی کتاب افزوده شده است.

روش نگارش

روش نویسنده در این کتاب، کتابخانه‌ای، توصیفی است که با ترجمه، روان‌سازی، تنظیم و گزینش برخی از مطالب مهم اهل معرفت، دغدغه فهم اسرار و فلسفه احکام الهی را تبیین کرده است (طباطبایی، اسرار عبادات، ص۶).

وضعیت نشر

چاپ اول این کتاب در سال ۱۳۹۶ توسط انتشارات پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، منتشر شده است.