خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای (کتاب)

خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، کاری از جواد کامور بخشایش و جواد عَرَبانی، به واکاوی و بازخوانی خاطرات سیدمحمد خامنه‌ای، پیرامون زندگانی، تحصیلات، نهضت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی پرداخته است.

اهمیت کتاب

خاطرات سیدمحمد خامنه‌ای در تبیین ابعاد تاریخ انقلاب، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های انقلاب و نقش‌آفرینان دوران نهضت اسلامی مردم ایران، جایگاه ویژه‌ای داشته و حائز اهمیت است (کاموربخشایش، خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، جلد اول، ص ۱۸). از امتیازات کتاب می‌توان به دارا بودن فهرست مطالب، گاه‌شمار، فهرست موضوعی اسناد، اسناد، تصاویر، کتاب‌نامه، نمایه اعلام و چکیده انگلیسی اشاره کرد. همچنین، شرح جامع و کامل بسیاری از مسایل، جریان‌ها و شخصیت‌ها، در پاورقی، از دیگر ویژگی‌های کتاب است.

ساختار

این کتاب جلد اول «خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای» و دارای فهرست ساختارمند، مقدمه ناشر، تصویری از دست‌خط راوی، پیش‌گفتاری از گردآورنده، سخن راوی است. متن کتاب نیز در ۶ فصل ذیل ارائه شده است: فصل اول، تکاپو برای دانستن، خاندان حسینی خامنه‌ای، سفر به عتبات عالیات، در کسوت روحانیت، در مدرسۀ نوّاب، شوق فراگیری فلسفه، آغاز فعالیت‌های سیاسی در مشهد، دوستی با حاج آقا مصطفی، تشویق به تحصیل در قم؛

فصل دوم، در جستجو و إحیای هویت دینی، شخصیت علمی و اجتماعی امام‌خمینی، ارتباط با علما، اهتمام برای نگارش دایرةالمعارف علوم اسلامی، کنجکاوی در علوم، فلسفه و منازعات پیرامون آن، همکاری در تأسیس در راه حق، تأسیس مؤسسۀ خیریه علوی، تلاش برای تأسیس مدرسه دخترانه، تلاش نافرجام در تأسیس تعاونی طلاب، آشتی علامه طباطبایی با آیت‌الله تهامی؛
فصل سوم، پویایی در زلال جاری نهضت امام‌خمینی، بیت آیت‌الله بروجردی و فضای بستۀ حوزۀ قم، درگذشت آیت‌الله بروجردی، نقطۀ عطف در حوزه و تاریخ، امام خمینی پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، رقابت حوزه‌های قم و نجف، مرجعیت امام‌خمینی، آغاز نهضت امام، حملۀ رژیم به مدرسۀ فیضیه و بروز قیام ۱۵ خرداد، فعالیت امام علیه کاپیتولاسیون، فعالیت‌های سیاسی در ایام تبعید امام‌خمینی؛
فصل چهارم، تاریک روشنای مبارزه، تشکیل گروه زیرزمینی ۱۱ نفره، زندگی مخفی، فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی در دانشگاه، نهضت ترجمه، مرگ آقا مصطفی؛
فصل پنجم، بودن و ماندن، تشکیل جمعیت حقوقدانان ایران، تشکیل جمعیت حقوقدانان مسلمان، همکاری در تدوین پیش‌نویس قانون اساسی، فاجعۀ ۱۷ شهریور، در نوفل لوشاتو، تحصن در دانشگاه تهران، کمیتۀ استقبال؛
فصل ششم، ضرب‌آهنگ هستی، دولت موقت، آغاز محاکمه‌ها، سازمان اطلاعات و امنیت، اوضاع و احوال اوایل انقلاب، رویارویی نافرجام با بنی‌صدر، ترور نافرجام. در پایان کتاب نیز گاه‌شمار؛ فهرست موضوعی اسناد؛ اسناد؛ تصاویر؛ کتاب‌نامه؛ نمایه چکیده انگلیسی (کاموَر بخشایش، خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، جلد اول، ص ۷ـ۱۱).

وضعیت نشر

چاپ اول کتاب در بهار ۱۳۹۲ در ۵۴۴ صفحه، در ۲۰۰۰ نسخه، در تهران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسیده است.

آثار پیرامونی

مهم‌ترین اثر پیرامونی این کتاب، جلد دوم آن است که هنوز منتشر نشده است. گردآورنده (کامور بخشایش) می‌گوید: جلد دوم به خاطرات سیدمحمد خامنه‌ای بعد از انقلاب اختصاص دارد. این جلد نشان می‌دهد که سیدمحمد خامنه‌ای بعد از انقلاب رویه‌ای علمی را بیشتر از دیگر حوزه‌ها پیش گرفته و از کارهای سیاسی دوری می‌کند. فعالیت ایشان در حوزه امور قضایی از جمله موضوعاتی است که در این جلد مطرح می‌شود (https://www.ourpresident.ir/political).

منابع کتاب

منبع دارد. ۳۰۳ منبع (کتاب: ۲۰۱عنوان، نشریات: ۷۱ مجله و روزنامه، آرشیوی: ۱۲ عنوان، سایت‌ها: ۱۹ سایت) (کاموَر بخشایش، خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، جلد اول، ص ۴۸۳ـ۵۰۰).