سیدمحمدنقی شاهرخی

شاهرخی، سید محمدنقی؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. سید محمدنقی شاهرخی در سال ۱۳۱۳ ش در خرم‌آباد و در خانواده سادات موسوی و منتسب به عبدالله بن موسی بن جعفر (ع) دیده به جهان گشود. او خواندن و نوشتن را در خانه و نزد پدرش سید علی‌نقی شاهرخی آموخت. دوران ابتدایی را هم به‌صورت متفرقه طی کرد و متوسطه را به‌صورت متفرقه خواند و موفق به اخذ دیپلم متوسطه در خرم‌آباد شد. آنگاه به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و در سال ۱۳۲۷ ش راهی بروجرد شد و در حوزه علمیه آن شهر ادبیات و منطق را نزد استادانی چون میرزا لطف‌الله، فیضیان و جواهری خواند. در سال ۱۳۲۸ ش به قم رفت و یک سال به تحصیل در حوزه علمیه آن شهر پرداخت و سپس با دعوت روح‌الله کمالوند، بنیان‌گذار حوزه علمیه کمالیه خرم‌آباد، به زادگاهش بازگشت و در راه‌اندازی آن حوزه با ایشان همکاری کرد. پس از یک سال حضور در خرم‌آباد، دوباره به قم بازگشت و دروس سطح را پیش آیات سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، شیخ محمد صدوقی یزدی، میرزا محمد مجاهدی تبریزی، شیخ محمد فکوری یزدی و سید محمدباقر سلطانی طباطبایی فراگرفت. منطق منظومه حاج ملاهادی سبزواری را نزد شیخ اسدالله اصفهانی و بخشی از منظومه را هم نزد سید رضا صدر خواند و در اشارات شفای ابن‌سینا و اسفار اربعه ملاصدرا از شاگردان علامه سید محمدحسین طباطبایی بود (سیف‌زاده، ۵۴۳-۵۴۵). او همچنین مدتی هم در درس فلسفه مارکسیسم مرتضی مطهری حضور یافت و تفسیر قرآن را هم نزد علامه طباطبایی فراگرفت. آنگاه در درس خارج فقه آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و دو سال از آن درس بهره برد و آن درس را تقریر کرد و مورد تشویق ایشان قرار گرفت. هم‌زمان در درس خارج فقه و اصول امام خمینی حاضر شد و بیش از ده سال از هر دو درس ایشان استفاده کرد (همان، ۵۴۳-۵۴۶). مدتی هم در درس خارج فقه و اصول آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید محمد محقق داماد و حسن فرید اراکی شرکت داشت. سید محمدتقی شاهرخی در سال‌های نهضت اسلامی به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت. در سال ۱۳۴۱ ش و در جریان سفر محمدرضاشاه به قم، به مقابله با تشریفات مقامات قم برای استقبال از او برخاست و همراه با تنی چند از طلاب، طاق نصرت برپاشده در آن شهر را تخریب کرد (سیف‌زاده، ۵۵۳-۵۵۷). او همچنین همراه با روحانیان مبارز در قم و جمعی از طلاب خرم‌آبادی در آنجا، در صدور اعلامیه‌های انتقادی علیه حکومت پهلوی مشارکت داشت و امضای او زیر برخی از اعلامیه‌ها دیده می‌شود (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۴۳-۱۴۴؛ ۱۷۳-۱۷۸، ۱۸۹، ۲۵۱، ۲۵۱، ۴۵۰، ۵۲۶، ۵۲۹). یکی دیگر از جلوه‌های مبارزاتی شاهرخی، سفر به بعضی از شهرها و دیدار با برخی از روحانیان تبعیدی بود (سیف‌زاده، ۵۵۳-۵۵۷). شاهرخی در سال ۱۳۵۷ ش به سخنرانی در شهرهای مختلف می‌پرداخت. ازجمله در سخنانی در اهواز، از محمدرضاشاه انتقاد کرد (همان، ۵۴۸-۵۴۹؛ علم، ج ۱، ۳۹۳). این سخنرانی‌ها با استقبال مردم به‌ویژه جوانان مواجه شده بود (خاطرات آیت‌الله سید حسن...، ج ۱، ۳۵۶). او همچنین در جلسات هیئت انصارالحسین تهران سخنرانی و از حکومت پهلوی انتقاد می‌کرد (سیف‌زاده، ۵۴۸-۵۴۹). همچنین در تهران در مسجد ارک سخنرانی می‌کرد. ساواک در ۲۴ مرداد ۱۳۵۷ از سخنرانی سید جواد شاهرخی گزارشی تهیه کرده و در آن قسمت‌هایی از سخنرانی او را آورده بود. به نظر می‌رسد، فرد مزبور سید محمدتقی شاهرخی است که گزارشگر ساواک به اشتباه او را سید جواد شاهرخی نامیده است. در آن گزارش آمده است: «ساعت ۱۳:۴۵ الی ۱۵۰۰ مورخه ۲۴/۵/۱۳۵۷ اجتماعی با شرکت حدود ۱۰۰۰ نفر از طبقات مختلف مردم در مسجد ارک تشکیل گردید در این مجلس آقای سید جواد شاهرخی واعظ به منبر رفته و به تفسیر در مورد تمدن و تجدد و فرهنگ ایران سخنرانی نمود و نتیجه گرفت که فرهنگ اسلامی سابقه درخشان دارد؛ و آنهایی که این آثار را به مردم نشان می‌دهند تماماً آثار شیطانی و جنایتکارها می‌باشد و سید جمال‌الدین اسدآبادی یکی از روحانیون مبارز بوده که ضمن وعظ و سخنرانی اذهان مردم ایران را در مورد حقایق روز روشن نموده و اولیای امور فعلی ایران می‌خواهند نامبرده را بدنام و چنین وانمود نمایند که دست خارجی وی را هدایت می‌نموده است و در حال حاضر مردم ایران به رهبری قائد اعظم آیت‌الله العظمی خمینی انقلاب را شروع کرده‌اند (که با ذکر نام خمینی حاضرین با صدای بلند سه بار صلوات فرستادند) و تا حد امکان فداکاری خواهند کرد و پیروز خواهند شد و می‌گویند فضای باز سیاسی؛ در صورتی که آزادی نیست، قلم آزاد نیست، اختناق است». او در ۲۸ مرداد هم در سخنانی بار دیگر به انتقاد از حکومت پهلوی پرداخت و این بار نیز از امام خمینی نام برد که با استقبال مردم روبرو شد (مسجد ارک به روایت اسناد ساواک، ۶۱۵-۶۱۶). او در ۱۸ رمضان (۳۱ مرداد ۱۳۵۷) وی پس از سخنرانی در مسجد ارگ تهران دستگیر و به کمیته مشترک ضدخرابکاری منتقل شد و به جرم تحریک مردم مورد بازجویی قرار گرفت. سپس مدتی در سلول انفرادی زندانی شد و آنگاه به بند عمومی منتقل شد. در آن دوره با سید عبدالحسین دستغیب هم‌بند بود (سیف‌زاده، ۵۴۸-۵۴۹). در همان سال در سفر شیخ محمد آل اسحاق به خرم‌آباد نقش داشت (دالوند، ۱۵۶).

سید محمدنقی شاهرخی در اول مرداد ۱۳۵۸ با حکم امام خمینی به سمت قاضی شرع در بروجرد منصوب شد (صحیفه امام، ج ۹، ۲۱۴). در ۲۲ مرداد همان سال نیز از سوی امام خمینی مأموریت یافت به مسائل و مشکلات شهر بروجن رسیدگی کند (همان، ۲۷۲). مدتی بعد به ریاست دادگاه‌های انقلاب اسلامی استان چهارمحال و بختیاری منصوب شد. به نوشته سیف‌زاده، او نخستین امام جمعه شهر خرم‌آباد بود (سیف‌زاده، ۵۶۰). شاهرخی در اولین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی با رأی مردم خرم‌آباد به نمایندگی انتخاب شد (معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ۷۵). وی از سال ۱۳۶۸ ش به دستور آیت‌الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی، با هدف تبلیغ دین و رسیدگی به وضعیت مسلمانان کشورهای جنوب شرق آسیا به کشورهای بنگلادش، تایلند، میانمار، سریلانکا، هند، پاکستان، کامبوج، فیلیپین، اندونزی، مالزی و استرالیا سفر کرد و به گفته خودش، بخشی از فعالیت‌های او در این سفرها عبارت است از: رسیدگی به امور پیروان اهل‌بیت و آگاهی‌بخشی به آنان در مورد شناخت معارف اصیل اسلامی، رسیدگی به امور طلاب و روحانیون فارغ‌التحصیل از ایران و ائمه جمعه و جماعات در کشورهای تحت پوشش، رسیدگی به امور دینی و مشکلات فرهنگی پیروان اهل‌البیت (ع) و تقویت مراکز دینی، فرهنگی و عبادی آنان، تأسیس کتابخانه‌ای بزرگ با چندین هزار کتاب به زبان‌های مختلف در حسینیه دالان مرکزیت شیعیان پایتخت بنگلادش (داکا)، تشکیل و تقویت کتابخانه‌های دینی در مراکز تجمع آنان، تأسیس و تقویت کلاس‌های کامپیوتر برای یادگیری فرزندان پیروان اهل‌البیت (ع) با هدف اشتغال، تأسیس کلاس‌های گل‌سازی، کاردستی، نقاشی با هدف خودکفائی، ثبت مؤسسه دارالقرآن در بنگلادش برای فعالیت‌های رسمی پیروان اهل‌بیت (ع)، ثبت مؤسسه بین‌المللی دارالقرآن در کشور سریلانکا برای فعالیت‌های رسمی پیروان اهل‌بیت (ع)، تشویق خیرین کشورها به ساخت مراکز فرهنگی ـ عبادی برای آنان، تأسیس شفاخانه، کلینیک و داروخانه در مراکز مربوطه و استخدام تعدادی دکتر و دستیار، رسیدگی به امور فرهنگی عبادی و عقیدتی آنان، تأسیس مدرسه بین‌المللی ایران در بنگلادش، رسیدگی به مدارس و حوزه‌های علمیه در کشورهای تحت پوشش، ملاقات با علما و بزرگان فرهنگی، علمی و دینی برادران اهل سنت برای ایجاد زمینه تفاهم و تقریب و وحدت و جلوگیری از تکفیر پیروان اهل‌بیت به‌وسیله مفتیان اهل سنت (خاطرات آیت‌الله سید محمدتقی شاهرخی). او در سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری با رای مردم استان لرستان به نمایندگی برگزیده شد (خبرگان ملت، دفتر اول، ۵۹۹). در چهارمین دوره انتخابات آن مجلس نیز بار دیگر با رأی مردم استان لرستان به نمایندگی انتخاب شد («نتایج شمارش آرای...»، ۸).

او سال‌ها به تدریس در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و درس‌هایی چون ادبیات، منطق، لمعتین، رسایل و مکاسب، منظومه، منطق و حکمت، اشارات، تفسیر موضوعی، اقتصادنا، فلسفتنا و کفایتین و بخشی از شفا و اسفار را تدریس کرد و سپس به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال ورزید. تألیفات او عبارت است از: تقریرات بخشی از درس خارج فقه مرحوم آیت‌الله بروجردی، تقریرات بخشی از خارج فقه و اصول آیت‌الله خمینی، رساله فی صلوه المسافر، رساله فی صلوه الجمعه، حجیت عقل در استنباط احکام، قرآن و اهل‌البیت در آسیا، قرآن هرگز تحریف نشده است، دین اسلام جهانی است، وحدت و تقریب و یا احترام متقابل، علل انحطاط و عوامل رشد مسلمین، مرز بین بدعت و نوآوری، انگیزه تفرقه‌افکنان و تکفیری‌های سلفی و عوامل پشت پرده آنان، جزواتی درباره فعالیت‌ها در کشورهای جنوب شرق آسیا، گزارش فعالیت‌های ۲۰ ساله در کشورهای جنوب شرق آسیا، مختصری از زندگینامه (انصاری، ۱۳۹-۱۴۰؛ خاطرات آیت‌الله...). سید محمدنقی شاهرخی در ۷ آذر ۱۳۹۵ از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سید موسی شبیری زنجانی در صحن حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۴۰). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۵)، «درگذشتگان»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۶۲، بهمن و اسفند؛ خاطرات آیت‌الله سید حسن طاهری خرم‌آبادی (۱۳۷۷)، به کوشش محمدرضا احمدی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خاطرات آیت‌الله سید محمدتقی شاهرخی (۱۳۸۳)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خبرگان ملت: شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۷۹)، ج ۱، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ دالوند، حمیدرضا (۱۳۸۵)، انقلاب اسلامی در لرستان، ج ۲، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سیف‌زاده، سید محمد (۱۳۹۲)، علما در روشنای تاریخ: خاطرات روحانیت لرستان از روزگار قاجار تا ظهور انقلاب اسلامی، خرم‌آباد، سیفا؛ علم، محمدرضا (۱۳۸۶)، انقلاب اسلامی در اهواز، ج ۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ مسجد ارک به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۰)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی؛ «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان: ستاد انتخابات کشور، نتایج قطعی شمارش آرای چهارمین دوره انتخابات خبرگان رهبری را اعلام کرد»، (۱۳۸۵)، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۵۸، ۲۸ آذر.