علی محمدی تاکندی

شیخ‌محمدی، علی؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. علی شیخ‌محمدی معروف به محمدی تاکندی در سال ۱۳۱۲ در روستای تاکند قاقازان در تاکستان دیده به جهان گشود. پدرش شیخ علی‌اصغر و جدش آخوند ملا علی‌اکبر عالم مشهور منطقه قاقازان و تاکستان بود (انصاری، ۳۹۱). او تحصیلات خود را از هفت‌سالگی در مکتب‌خانه‌ای در زادگاهش و نزد پدرش آغاز کرد و در یازده‌سالگی راهی قزوین شد و دوران ابتدایی را در مدرسه دیانت قزوین به پایان رساند (خبرگان ملت، دفتر اول، ۲۷۹-۲۸۰). آنگاه به تحصیل علوم حوزوی روی آورد و از سال ۱۳۲۶ به فراگیری دروس حوزوی در مدرسه علمیه «التفاتیّه» قزوین پرداخت. او مقدمات و بخشی از سطح را در هفت سال نزد حاج میرزا رحیم سامت، حاج شیخ محمود شریعت مهدوی، آقابزرگ علوی، حاج شیخ مهدی قاضی و حاج شیخ محمدحسین اویسی آموخت (همان؛ صمدیها، ۳۰۴). در سال ۱۳۳۳ ش رهسپار قم شد و در حوزه علمیه آنجا رسایل، مکاسب، قوانین‌الاصول و کفایه‌الاصول را پیش آقایان سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، میرزا علی‌اکبر مشکینی، حسینعلی منتظری، ناصر مکارم شیرازی، عبدالجواد تبریزی، مصطفی اعتمادی، شیخ جعفر سبحانی و محمدتقی مصباح تکمیل کرد. از سال ۱۳۳۶ هـ. ش به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و از سال ۱۳۳۶ ش (صمدیها، ۳۰۴) در درس خارج فقه و اصول امام خمینی در مسجد سه‌راه موزه، (محمدیه) مسجد سلماسی و مسجد اعظم حضور یافت. هم‌زمان به مدت یک سال و نیم (خبرگان ملت، دفتر اول، ۲۸۰) (از سال ۱۳۳۸ ش) از درس خارج فقه آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی بهره برد (صمدیها، ۳۰۴). او پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور (۱۳ آبان ۱۳۴۳)، در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله میرزا هاشم آملی حاضر شد و مدت پانزده سال از درس‌های ایشان بهره برد و سالها در حلقه درسی آن مرجع حاضر شد و دروس ایشان را تقریر کرد (انصاری،۲۹۱). مدتی هم در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، شیخ عباسعلی شاهرودی و سید کاظم شریعتمداری هم حاضر می‌شد. تفسیر قرآن و فلسفه (منظومه ملاهادی سبزواری) را هم نزد علامه سید محمدحسین طباطبایی و محمد مفتح گذراند (خبرگان ملت، دفتر اول، ۲۸۰) و در کنار آن از درس‌های اخلاق شیخ عباس تهرانی و آقا حسین فاطمی بهره می‌برد (همان، ۲۸۱). محمدی تاکندی در جریان تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، با ایراد سخنرانی‌هایی، به بیان مفاد آن تصویب‌نامه می‌پرداخت. همچنین در ترویج مرجعیت امام خمینی می‌کوشید و اعلامیه‌ها و نوارهای سخنرانی ایشان را میان مردم توزیع می‌کرد. وی به سبب این‌گونه فعالیت‌ها در قزوین ممنوع‌المنبر شد، ولی با ایراد سخنرانی در منزل افراد، به فعالیت علیه حکومت پهلوی ادامه می‌داد. در سال ۱۳۵۷ ش در مسجد ابوذر تهران به سخنرانی انتقادی ادامه داد و در آن سخنرانی حکومت پهلوی را با بنی‌امیه مقایسه کرد. در تظاهرات تاسوعا و عاشورای سال ۱۳۵۷ ش در تهران حضور داشت و در بهمن ۱۳۵۷ در تحصن اعتراضی روحانیان در مسجد دانشگاه تهران در اعتراض به بسته شدن فرودگاه به روی پروازهای خارجی (که توسط دولت بختیار و با هدف جلوگیری از بازگشت امام خمینی به کشور صورت گرفته بود)، شرکت جست (خبرگان ملت، دفتر اول، ۲۸۳-۲۸۴). او با آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، با حضور در جبهه‌های جنگ تحمیلی، به رزمندگان دلگرمی می‌داد. در سال ۱۳۶۱ ش به دعوت علما و مردم قزوین به آن شهر بازگشت و به تدریس دروسی چون مکاسب، کفایه‌الاصول، منظومه ملاهادی سبزواری و سپس خارج فقه در حوزه‌های علمیه آنجا پرداخت و به عضویت شورای مدیریت حوزه علمیه قزوین نیز درآمد (همان، ۳۸۲). وی در سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری با رأی مردم قزوین به نمایندگی برگزیده شد و در آن مجلس عضو کمیسیون اصل ۱۰۷ و ۱۰۹ بود (همان، ۲۸۷). تألیفات او عبارت است از: تقریرات درس خارج فقه و اصول آیات بروجردی، امام خمینی و میرزا هاشم آملی، شرح جلدین کفایه‌الاصول، لغات نهج‌البلاغه، کشف المطالب قرآن، جامع الشتات در ده جلد، شرح دعای عرفه، شرح دعای خمسه عشر، جمع اشعار عربی، نامه روح‌افزا در دو جلد، شرح مختصر خطبه فاطمه زهرا (س)، سخن پدر، سخن مرحوم آیت‌الله رفیعی، شرح خطبه همام، سیر و سلوک (نوشته‌ای در رفتار، کردار و آداب خود)، اشعار مصایب، شرح نامه امام علی (ع) به عثمان بن حنیف، یادداشت‌های روزمره در ۵ جلد، ضرب‌المثل‌ها در دو جلد، شرح خطبه منافقین در نهج‌البلاغه، جزوه استدلالی در طهارت در دو جلد، جزوه استدلالی در خمس در دو جلد (خبرگان ملت، دفتر اول، ۲۸۲)، شرح خطبه حضرت زینب و خواهرش، اجتهاد و تقلید، شرح دعای جوشن کبیر، جمع سخنرانی‌ها در رادیو قزوین، نوار تدریس معالم در حوزه علمیه قزوین (صمدیها، ۳۰۶)، ایضاح الفتوح فی شرح العروه الوثقی، نامه روح‌افزا (شرح عهدنامه مالک اشتر)، خاطرات و حکایات روح‌افزار در دو جلد و عسل و مثل (مجموعه‌ای از ضرب‌المثل‌ها) (انصاری، ۲۹۱). محمد تاکندی در ۱۶ مهر ۱۴۰۰ از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط کریم عابدینی در صحن شاهزاده حسین قزوین به خاک سپرده شد (همان). منابع: انصاری، ناصرالدین (۱۴۰۱)، «درگذشتگان: محمدی تاکندی»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال سی‌ودوم، شماره ۱۹۳، فروردین و اردیبهشت؛ خبرگان ملت (شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری) (۱۳۷۹)، دفتر اول، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ صمدیها، رضا (۱۳۷۹)، فرزانگان علم و سخن قزوین، قزوین، بحرالعلوم. لیلا نوری حسینی