رضا استادی

استادی مقدم تهرانی، رضا؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. رضا استادی مقدم (تهرانی) معروف به استادی، فرزند خداداد در سال ۱۳۱۶ ش در تهران به دنیا آمد. او دوران ابتدایی را در تهران به پایان رساند. آنگاه در بازار تهران مشغول به کار شد. در شانزده‌سالگی به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در مدرسه مروی و سپس مسجد امین‌الدوله نزد شیخ عبدالکریم حق‌شناس، شیخ احمد مجتهدی، شیخ هادی مقدس و میرزا عبدالعلی تهرانی خواند. پس از چهار سال راهی قم شد و دروس سطح را نزد محمدتقی ستوده، میرزا حسین نوری، ابوالقاسم خزعلی، محمد شاه‌آبادی، جعفر سبحانی، حسینعلی منتظری، ناصر مکارم شیرازی، سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، عبدالله جوادی آملی و احمد آذری قمی آموخت. در درس اخلاق هم از شاگردان شیخ عباس طهرانی و حسین فاطمی بود. او پس از طی دوره سطح، مدت دوازده سال در درس خارج فقه و اصول آیات سید حسن فرید اراکی، سید محمد محقق داماد یزدی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید کاظم شریعتمداری، شیخ محمدعلی اراکی، شیخ کاظم تبریزی و سید موسی شبیری زنجانی شرکت کرد. سپس به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف مدت شش ماه در درس خارج فقه امام خمینی، سید ابوالقاسم موسوی خویی و سید محمدباقر صدر شرکت جست (شریف رازی، ج ۹، ۸۰-۸۱؛ «گفتگو با...»، ۲۳-۲۵؛ خبرگان ملت، دفتر دوم، ۶۱-۶۲) و از آیات سید مصطفی صفایی خوانساری و شیخ محمدتقی تستری مؤلف قاموس الرجال، اجازه روایت دریافت کرد (خبرگان ملت، دفتر دوم، ۶۳). حضور او در درس امام خمینی کوتاه‌مدت بود و به همین علت نیز او در اتوبیوگرافی (زندگینامه خودنوشت) (همان، ۵۹-۷۲) اشاره‌ای به سال حضور در درس امام خمینی نکرده است. استادی همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم اعلامیه‌هایی به انتقاد از سیاست‌های حکومت پهلوی و در پشتیبانی از امام خمینی منتشر می‌کرد (سیر مبارزات یاران امام خمینی...، ج ۲، ۸۲-۸۳؛ جامعه مدرسین حوزه...، ج ۴، ۳۵-۳۷، ۲۳۱-۲۱۵، ۲۳۱-۲۳۲، ۲۳۳-۲۳۶، ۲۴۰-۲۴۲، ۲۴۳-۲۴۵، ۲۵۱-۲۵۳، ۲۵۶، ۲۶۷-۲۶۸، ۲۷۴-۲۷۵، ۲۷۶-۲۷۷٬۲۸۲-۲۸۴). به همین سبب ساواک در گزارشی از وی به‌عنوان یکی از طرفداران امام خمینی نام برد (آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی، ۲۹۵-۳۰۰). او در دهه ۱۳۵۰ ش به فعالیت‌های علمی در مؤسسه «در راه حق» نیز می‌پرداخت. رضا استادی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس و تحقیق در قم ادامه داد و سپس به عضویت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم درآمد. عضویت در شورای عالی حوزه‌های علمیه، مدیریت حوزه علمیه قم به مدت سه سال، سرپرستی کتابخانه مسجد اعظم به مدت پنج سال، عضویت در هیئت امنای دائره‌المعارف اسلامی به مدت شش سال، عضویت در هیئت مشاوران کتابخانه آستان قدس رضوی به مدت سه سال و عضویت در هیئت مدیره مؤسسه «در راه حق» از بدو تأسیس از مسئولیت‌های او بود (جامعه مدرسین حوزه...، ج ۳، ۴۲-۴۳). وی در سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم استان تهران به نمایندگی برگزیده شد (خبرگان ملت، دفتر دوم، ۵۹). در تیر ۱۳۷۸ به عضویت شورای نگهبان قانون اساسی درآمد (معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ۵۹۲) و مدتی در آن شورا عضویت داشت. علاوه بر آن، مدتی امامت جمعه موقت شهر قم را بر عهده داشت (جامعه مدرسین حوزه...، ج ۳، ۴۳).

استادی در کنار تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و در طول سال‌های متمادی شرح لمعه، اصول فقه، مکاسب، رسایل، کفایه و نیز اصول عقاید و تفسیر را تدریس کرد. همچنین در برخی هم‌اندیشی‌ها و همایش‌های علمی، مانند کنگره امام رضا (ع)، شیخ انصاری، شیخ فضل‌الله نوری، میبدی، سید حسن مدرس، میرزا کوچک خان، سید شرف‌الدین و نیز همایش اقتصاد اسلامی به ایراد سخن پرداخته است. از مهم‌ترین فعالیت‌های علمی ـ پژوهشی او می‌توان به تهیه، تنظیم و چاپ مجموعه مقالات سه کنگره عظیم شیخ مفید، مقدس اردبیلی و آقا حسین خوانساری اشاره کرد. علاوه بر آن، تنظیم آثار کنگره فاضلین نراقی و نخبگان گلپایگان و چاپ آن به عهده او بود. برخی دیگر از فعالیت‌های علمی ـ پژوهشی او عبارت است از: ۱ ـ فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه مدرسه فیضیه. ۲ ـ فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه عمومی آیت‌الله گلپایگانی. ۳ ـ فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه مدرسه حجتیه قم. ۴ ـ فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه مسجد اعظم قم. ۵ ـ فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه مدرسه مروی. ۶ ـ فهرست صد و شصت نسخه خطی. ۷ ـ آشنایی با چند نسخه خطی. ۸ ـ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه حسینیه شوشتری‌های نجف. ۹ ـ فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آقای طبسی حائری. ۱۰- فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه حاج شیخ علی خوانساری. ۱۱- فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرحوم حجت کوه‌کمری. ۱۲- فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه حجازی‌ها. ۱۳- فهرست صد نسخه از نسخه‌های خطی حاج‌آقا اسماعیل هدایتی. ۱۴- فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه امامزاده هلال آران کاشان. ۱۵- فهرست دویست و سی نسخه خطی. ۱۶- فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مرحوم آقا سید مصطفی صفایی خوانساری. ۱۷- کتابنامه نهج‌البلاغه. ۱۸- کتابنامه امام صادق (ع). ۱۹- اصول دین برای همه. ۲۰- شهری در قرآن و حدیث. ۲۱- مدارک نهج‌البلاغه. ۲۲- تحقیق در یک مسئله فقهی. ۲۳- شفاعت در قرآن و حدیث. ۲۴- چهل داستان. ۲۵- امامت در چند درس. ۲۶- تحقیقی درباره دعای ندبه. ۲۷- توضیحی پیرامون غنیمت در آیه خمس. ۲۸- بررسی قسمتی از کتاب شهید جاوید. ۲۹- کلمات الاعلام حول جواز الشهاده بالولآیه فی الاذان و الاقامه. ۳۰- یادنامه علامه سید ابوتراب خوانساری. ۳۱- خاتمیت از دیدگاه عقل و قرآن و حدیث. ۳۲- ده رساله. ۳۳- بیست مقاله. ۳۴- سی مقاله. ۳۵- چهل مقاله. ۳۶- مقدمه‌ای بر ملل و نحل. ۳۷- شرح احوال و آثار محقق حلی. ۳۸- رساله‌ای پیرامون لغت‌نامه دهخدا. ۳۹- شرح‌حال آیت‌الله‌العظمی اراکی (ره). ۴۰- سی مجلس پیرامون قرآن و عترت. ۴۱- بیست مجلس پیرامون عهدنامه مالک اشتر. ۴۲- اصول عقاید. ۴۳- آیینه صدق و صفا. ۴۴- گزیده منتهی الآمال. ۴۵- مختصر نجم الثاقب. ۴۶- آشنایی با تفسیر و مفسران. ۴۷- فدک. ۴۸- سرگذشت کتاب شهید جاوید. ۴۹- هفتاد و دو منبر. ۵۰- دانشمندان شیعه. ۵۱- دانشمندان گلپایگان. ۵۲- شرح احوال خاندان نراقی. ۵۳- نوزده ستاره و یک ماه ۵۴- من اعلام الشیعه ۵۵- ابناء الزهرا ابناء الرسول ۵۰ ـ شرایط اجتهاد ۵۶- مجموعه مقالات درباره حدیث ۵۷- رؤیای نور ۵۸- نگاهی به خوانسار.

علاوه بر موارد فوق، وی کتاب‌هایی را هم تصحیح کرده است که از آن جمله می‌توان الکافی فی الفقه، تقریب المعارف ابوالصلاح حلبی، نفس المهموم شیخ عباس قمی (به ضمیمه نفثه المصدور)، دو جلد از جواهر الکلام، المسلک و الماتعیه هر دو از محقق حلّی، نه رساله از محقق حلّی، منهج الرشاد، احکام الصلوه: تقریرات بحث صلات آیت‌الله شریعت اصفهانی از شیخ محمدحسین سبحانی تبریزی، معاد ملا نعیما طالقانی، نخبه الازهار فی احکام الخیار (تقریرات بحث آیت‌الله شریعت اصفهانی همراه با سه رساله دیگر اثر محمدحسین سبحانی تبریزی)، تسلیه الفواد اثر سید عبدالله شبر، الشمائل المحمدیه شیخ عباس قمی، قبض القدیر شیخ عباس قمی، الدر النظیم شیخ عباس قمی، شرعه التمیه میرداماد، تفسیر سوره حمد اثر آیت‌الله حسن فرید اراکی، قره الباصره اثر شیخ عباس قمی، سیر و سلوک منسوب به سید بحرالعلوم، خلاصه التوحید منسوب به یکی از رجال دوره قاجار، اصول دین میرزای قمی، ارشاد المستبصر سید عبدالله شبر، جامعه الاصول ملا مهدی نراقی، شهاب ثاقب ملا مهدی نراقی، سؤال و جواب ملا مهدی نراقی در سه جلد، حاشیه رسایل شیخ مرتضی انصاری اثر شیخ عبدالرسول ساباطی، حاشیه شفا از جمال خوانساری، حاشیه بر شرح تجرید جمال خوانساری، مائده سماویه اثر آقا رضی خوانساری، مفتاح الفلاح شیخ بهایی (ترجمه آقا جمال خوانساری)، هفده رساله فارسی، چهارده رساله عربی، سی رساله مرحوم آقامیرزا احمد آشتیانی را نام برد. همچنین وی بر چاپ کتب بسیاری نظارت داشته است که ازجمله آنها می‌توان به میزان الطالب، چهارده جلد از تفسیر نور، التوازن الاسلامی، الحکومه الاسلامیه فی روایات الشیعه و چند جلد از تألیفات آیه‌الله محمدعلی اراکی اشاره کرد (خبرگان ملت، دفتر دوم، ۶۳-۷۰). او هم‌اکنون در حوزه علمیه قم به تدریس، فعالیت‌های علمی، پژوهشی و تبلیغی اشتغال دارد. منابع: حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (۱۳۸۵)، ج ۳: زندگینامه اعضا، تدوین: سید محسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تاکنون (۱۳۸۵)، ۴: مجموعه بیانیه‌های ۱۳۴۲-۱۳۵۷، تدوین: سید محسن صالح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خبرگان ملت: شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری (۱۳۸۰)، دفتر دوم، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ شریف رازی، محمد (۱۳۷۰)، گنجینه دانشمندان، ج ۹، تهران، مؤلف؛ «گفتگو با حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا استادی« (۱۳۷۱)، دوماهنامه حوزه، شماره ۵۴، بهمن ـ اسفند؛ معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی تا پایان دوره پنجم قانون‌گذاری (۱۳۷۸)، تهران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.