سیدابوالفضل میرمحمدی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
(اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی)
(بدون تفاوت)

نسخهٔ ‏۲۱ تیر ۱۴۰۳، ساعت ۱۶:۳۹

میرمحمدی، سید ابوالفضل؛ از شاگردان درس اخلاق امام خمینی. او در سال ۱۳۰۲ ش در بخش زاویه شهر زرند در نزدیکی شهرستان ساوه زاده شد (خبرگان ملت، دفتر اول، ۴۹۵). تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش به پایان رساند و در سال ۱۳۲۰ ش برای تحصیل علوم حوزوی راهی قم شد. او مقدمات را در حوزه علمیه آن شهر آموخت و آنگاه در درس رسایل شیخ موسی زنجانی شرکت کرد. مکاسب را نزد آیت‌الله سید حسین قاضی خواند و در کفایه‌الاصول از شاگردان آیات سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی و علامه سید محمدحسین طباطبایی بود و شرح تجرید را هم پیش حاج میرزا اسحاق آستارایی آموخت (صالح، ج ۳، ۴۸۹). مدتی هم در درس سطح آیت‌الله سید احمد حسینی زنجانی شرکت داشت و به دامادی ایشان درآمد (شریف رازی، ج ۵، ۲۲۵). میرمحمدی هم‌زمان با تحصیل دروس مقدمات و سطح، در سال ۱۳۲۳ ش در جلسات درس اخلاق امام خمینی که روزهای پنج‌شنبه و جمعه در مدرسه فیضیه برگزار می‌شد شرکت می‌کرد. او درباره آن درس می‌گوید: «فرمایشات ایشان بسیار مؤثر بود و در دل می‌نشست؛ در حدی که انسان می‌خواست تارک دنیا گردد. جمعیت این درس روزبه‌روز زیاد می‌گردید» («گذری کوتاه بر...»، ۱۲). میرمحمدی از سال ۱۳۲۸ ش به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدت دو سال از درس خارج فقه و اصول آیات سید محمد حجت کوه‌کمری و سید حسین طباطبایی بروجردی بهره برد. آنگاه در حلقه شاگردان آیت‌الله سید محمد محقق داماد درآمد و مدت پانزده سال به‌طور مستمر در درس ایشان حاضر شد و یک دوره کامل اصول و چندین کتاب فقهی را نزد ایشان خواند (صالح، ج ۳، ۴۸۹). هم‌زمان در درس خارج فقه و اصول آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید کاظم شریعتمداری نیز حاضر می‌شد (شریف رازی، ج ۵، ۲۲۵). او سپس به تدریس در حوزه علمیه قم پرداخت و سال‌ها دروس سطح از قبیل رسایل، مکاسب و کفایتین را تدریس می‌کرد (صالح، ج ۳، ۲۹۰). میرمحمدی در دوم فروردین ۱۳۴۲ که مدرسه فیضیه مورد حمله مأموران حکومت پهلوی قرار گرفت، در آنجا حضور داشت («گذری کوتاه بر...»، ۱۲). در ۸ مهر ۱۳۴۲ ش و در آغاز سال تحصیلی حوزه علمیه قم، همراه با جمعی از علما، مدرسان و فضلای حوزه علمیه قم، در نامه‌ای به هیئت دولت، ضمن انتقاد از فضای سیاسی کشور و نیز ایجاد فضای رعب و وحشت در کشور و دستگیری مدرسان برجسته دینی و وعاظ شهرها، نسبت به اقدامات حکومت پهلوی و به‌ویژه دستگیری امام خمینی اعتراض کردند و خواستار آزادی امام خمینی و دیگر روحانیان شدند (سیر مبارزات یاران...، ج ۲، ۸۰-۸۲؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۰۴ ـ ۱۰۶). در اسفند ۱۳۴۳ نیز همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم و نیز روحانیان سراسر کشور، با ارسال نامه‌ای به نخست‌وزیر وقت، به اقدامات خلاف قوانین اسلام و قانون اساسی اعتراض کردند و با اشاره به سیاست‌های دولت در حوزه‌های مختلف، از دستگیری و حبس مخالفان به‌ویژه روحانیان انتقاد کردند و از او خواستند هر چه زودتر به وضع موجود خاتمه دهد و «در اسرع وقت، رهبر شیعیان، مرجع عالی‌قدر حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی» را به قم بازگرداند (روحانی، ج ۱، ۸۰۱؛ سیر مبارزات یاران...، ج ۳، ۱۴۰-۱۴۲). او پس از مهاجرت امام خمینی به نجف اشرف، همراه با تنی چند از روحانیان عازم عراق شد، ولی در اندیمشک دستگیر شد و به دزفول منتقل گردید و پس از سه روز آزاد شد («گذری کوتاه بر...»، ۱۲). میرمحمدی پس از آن به تدریس در حوزه علمیه قم ادامه داد و در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عضویت داشت (صالح، ۳۹۱) و امضای او زیر بعضی از اعلامیه‌های آن تشکل دیده می‌شود (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۴۳۴، ۴۷۶، ۴۸۰). یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های علمی او، برگزاری جلسات تفسیر قرآن بود که از سال ۱۳۲۶ ش در روزهای پنجشنبه و جمعه هر هفته با حضور افرادی چون حاج سید مهدی روحانی، حاج شیخ علی احمدی میانجی، شیخ احمد آذری قمی، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، سید اسماعیل موسوی زنجانی، شیخ محمد حقی، شیخ احمد پایانی و... آغاز شد و سال‌ها استمرار داشت (خاطرات حضرت آیت‌الله...، ۸۹-۹۰). همچنین در جلسات بحث در مسائل فقهی با حضور افرادی چون سید موسی شبیری زنجانی، سید مهدی روحانی، علی احمدی میانجی، احمد آذری قمی، سید جلال‌الدین طاهری اصفهانی و شیخ عبدالرحیم جودی، شرکت می‌کرد (صالح، ج ۳، ۴۹۰). او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به قضاوت در دادگاه‌های انقلاب اسلامی دعوت شد و پس از مشورت با امام خمینی («گذری کوتاه بر...»، ۱۲)، وارد قوه قضائیه شد و ابتدا به‌عنوان قاضی دادگاه انقلاب اسلامی قم مشغول به خدمت گردید (خبرگان ملت، دفتر اول، ۴۹۷). با اعلام عفو عمومی توسط امام خمینی در سال ۱۳۵۸ ش، به عضویت هیئت عفو درآمد و در رأس هیئتی به شهر زنجان رفت و به بررسی پرونده‌های قضایی در آن شهر پرداخت («گذری کوتاه بر...»، ۱۲). مدتی هم در تهیه و تدوین لوایح قضایی به همکاری با دستگاه قضایی می‌پرداخت و هم‌زمان در دادگاه تجدیدنظر نیز فعالیت می‌کرد. آنگاه به دیوان عالی کشور رفت و ریاست شعبه دوم آن نهاد قضایی را بر عهده گرفت. میرمحمدی در اولین دوره شورای عالی قضایی، به عضویت آن شورا درآمد. علاوه بر آن، در هیئت گزینش قضات شرع نیز عضویت داشت. او که از اعضای شورای مرکزی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز بود (خبرگان ملت، دفتر اول، ۴۹۷)، از ۱۳۶۴ ش و با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست دانشکده الهیات دانشگاه تهران منصوب شد و مدت یازده سال در آن سمت بود (صالح، ج ۳، ۴۹۲). او در آن دوران به تدریس دروس فقه و علوم قرآنی در مقطع دکتری در آن دانشکده مشغول بود (خبرگان ملت، دفتر اول، ۴۹۷). رتبه دانشگاهی سید ابوالفضل میرمحمدی در بدو ورود به فعالیت‌های دانشگاهی دانشیار اعلام شده بود و سپس به سبب تألیف آثار علمی، تدریس، مدیریت و سایر خدمات دانشگاهی، رتبه استادی به او اعطا گردید (صالح، ۴۹۰). او در مدت یازده سال ریاست آن دانشکده، در گسترش آنجا نقش داشت. هم‌زمان ریاست هیئت تجدیدنظر بررسی تخلفات اعضای هیئت‌علمی دانشگاه تهران نیز بر عهده داشت (صالح، ج ۳، ۴۹۲). وی در دوره سوم انتخابات مجلس خبرگان رهبری توسط مردم استان مرکزی به نمایندگی برگزیده شد (خبرگان ملت، دفتر اول، ۶۰۰) و در دوره چهارم آن مجلس نیز نمایندگی مردم استان مرکزی را بر عهده داشت («نتایج شمارش آرای...»، ۸). او هم‌اکنون (۱۳۹۶) نمایندگی مردم تهران را در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری بر عهده دارد. تألیفات او عبارت است از: ۱ـ بحوث فی تاریخ القرآن و علومه (به زبان عربی و در بیست موضوع از علوم قرآنی از قبیل کیفیت نزول، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه و... با نقل اقوال علمای شیعی و سنی). ۲ـ تاریخ و علوم قرآن. ۳ـ ثلاث دراسات فی الفقه. ۴ـ هل یجوز التعزیر بالحبس او بالمال. ۵ـ زندان و زندانی در اسلام. ۶ـ تفسیر قرآن. ۷ـ مقالات متعدد در موضوعات فقه، علوم قرآنی، قضا، گزینش، تراجم و اصطلاحات علوم قرآنی که در مجلات نور علم، فصلنامه دادگستری جمهوری اسلامی، نشریات دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، هیئت عالی گزینش، سازمان اوقاف و امور خیریه و نیز برخی روزنامه‌های رسمی کشور به چاپ رسیده است (صالح، ج ۳، ۴۹۰-۴۹۱). سید ابوالفضل میرمحمدی در سوم آذر ۱۳۹۸ در قم درگذشت و پیکرش پس از تشییع و اقامه نماز توسط آیت‌الله شبیری زنجانی در کنار مرقد دوستانش سید مهدی روحانی و احمدی میانجی در مسجد شهید مطهری حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۸۲). منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۸)، «درگذشتگان: آیت‌الله میرمحمدی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۸۰، بهمن و اسفند؛ خاطرات حضرت آیت‌الله احمدی میانجی (۱۳۸۰)، به کوشش عبدالرحیم اباذری، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ خبرگان ملت (شرح‌حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری) (۱۳۷۹)، دفتر اول، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ روحانی، سید حمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی، قم، دارالفکر ـ دارالعلم؛ شریف رازی، محمد شریف (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، جلد سوم، تهران، اسلامیه؛ صالح، سید محسن (۱۳۸۵)، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (۱۳۸۵)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ سیر مبارزات یاران امام خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۸، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ «گذری کوتاه بر خاطراتی از امام خمینی به روایت آیت‌الله سید ابوالفضل میرمحمدی» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۳۴، ۲۰ شهریور؛ ۱۲؛ «نتایج شمارش آرای انتخابات خبرگان: ستاد انتخابات کشور، نتایج قطعی شمارش آرای چهارمین دوره انتخابات خبرگان رهبری را اعلام کرد»، (۱۳۸۵)، روزنامه اعتماد ملی، شماره ۲۵۸، ۲۸ آذر.