ابوالقاسم وافی یزدی

وافی یزدی، ابوالقاسم؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. ابوالقاسم وافی در سال ۱۳۱۴ ش در روستای حسین‌آباد از روستاهای کوچک انار از توابع شهرستان رفسنجان به دنیا آمد. مادرش صبیه ملا محمدابراهیم لاری معروف به حاج آخوند طزرجانی از علمای بزرگ استان یزد بود. ابوالقاسم وافی در کودکی همراه با خانواده راهی یزد شد و در همان شهر نشو و نما یافت. او دوران ابتدایی را در یزد به پایان رساند و در دوره متوسطه هم از دانش‌آموزان دبیرستان ایران شهر بود. او در کنار تحصیل در دبیرستان، در مدرسه علمیه خان به تحصیل دروس حوزوی می‌پرداخت و پس از پایان دوره متوسطه، از سال ۱۳۳۴ ش تحصیل را به‌صورت تمام‌وقت در آنجا پی گرفت و صرف و نحو، جامع‌المقدمات، حاشیه ملا عبدالله، معالم‌الاصول و برخی دیگر از کتاب‌های مقدماتی را نزد شیخ علی بمان مکبر، سید کاظم خرمشاهی، سید علی‌محمد کازرونی، شیخ محمود فرساد، سید علی‌محمد علاقبند و شیخ محمد علومی لب خندقی خواند. شرح نظام را پیش مشائی معروف به شهاب به پایان رساند و ترکیب و حفظ اشعار الفیه را هم نزد سید محمدکاظم خرمشاهی فراگرفت. سپس شرح لمعه و مقداری از کتاب قوانین‌الاصول و بخشی از کتاب شمسیه در منطق را نزد سید علی‌محمد کازرونی، میرزآقا مدرسی و برخی دیگر از استادان خواند. او در سال ۱۳۳۶ راهی قم شد و در حوزه علمیه قم مقداری از کتاب لمعتین را پیش شیخ محمدتقی ستوده، غلامرضا و شیخ علی‌پناه اشتهاردی فراگرفت. بخشی از کتاب قوانین‌الاصول را هم نزد را حسین شب‌زنده‌دار، عباس ایزدی نجف‌آبادی و مصطفی اعتمادی خواند و سپس کتاب مکاسب محرمه و بیع را در پیش میرزا علی‌اکبر مشکینی خواند و در کتاب خیارات از شاگردان سید محمد حسینی بهشتی و در رسایل از شاگردان آیات ناصر مکارم شیرازی و حسین نوری همدانی بود. او کتاب کفایه‌الاصول را پیش آیات سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، حسینعلی منتظری و سید رضا صدر آموخت و در سال ۱۳۳۹ ش سطوح عالیه را به پایان رساند و در امتحان درس خارج که به امر آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی برگزار می‌شد، شرکت کرد و موفق به کسب نمره قبولی شد. وافی یزدی همچنین کتاب منظومه را نزد شیخ یحیی انصاری شیرازی و حکمت را نزد محمد مفتح گذراند و در همان وقت در درس تفسیر المیزان علامه سید محمدحسین طباطبایی نیز شرکت می‌کرد. مدت‌ها از بحث اسفار علامه طباطبائی و عبدالله جوادی آملی استفاده می‌کرد و مدت نسبتاً کوتاهی هم در مدرسه رضویه از درس فلسفه استاد مرتضی مطهری بهره‌مند شد. او سپس در درس خارج فقه (قضا) آیت‌الله بروجردی شرکت کرد و پس از فوت آیت‌الله بروجردی درس فقه (مکاسب) امام خمینی شرکت کرد و تا تبعید امام خمینی به خارج از کشور در سال ۱۳۴۳ ش از آن درس در مسجد اعظم قم بهره می‌برد. او سپس در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله شیخ مرتضی حائری یزدی حاضر شد و این حضور تا سال ۱۳۵۶ ش و حدود ۱۶ سال به طول انجامید. در همین دوره، مدتی در بحث خارج مکاسب آیت‌الله محمدتقی بهجت و بحث مکاسب آیت‌الله محمدعلی اراکی و گاهی در بحث‌های فقهی آیت‌الله سید محمد محقق داماد هم شرکت می‌کرد و زمانی هم از درس خارج فقه آیت‌الله سید محمدرضا موسوی گلپایگانی بهره‌مند شد. در کنار تحصیل، با تأسیس مدرسه آیت‌الله گلپایگانی و بنای مدرسه حقانی، سالیان متمادی علوم مقدماتی، تاریخ اسلام، اصول عقاید، تعلیم و تربیت در اسلام و تفسیر و علوم قرآنی را تدریس می‌کرد. همچنین در مکتب توحید (حوزه علمیه مختص خواهران) به تدریس معارف و علوم قرآنی، تفسیر و مطالب اخلاقی می‌پرداخت. وافی یزدی در کنار تحصیل و تدریس، به سفرهای تبلیغی هم می‌رفت و اولین سفر تبلیغی او در سال ۱۳۳۸ ش که هنوز آیت‌الله بروجردی در قید حیات بود، در ماه مبارک رمضان بود و پس از بازگشت از تبلیغ مورد تشویق آیت‌الله بروجردی قرار گرفت. با آغاز نهضت امام خمینی به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت و در خرداد ۱۳۴۲ ش که مصادف با ایام محرم بود به همدان رفت و در آنجا با محمدجواد باهنر همراه بود و در منابر مطالب سیاسی، اجتماعی را مطرح می‌کرد، به همین دلیل از روز هفدهم محرم هر دو دستگیر و در خانه‌ای محصور شدند و پس از آن و با قیام ۱۵ خرداد با لباس مبدل آنان را به تهران منتقل کردند (مدرسی، ج ۲، ۸۱۸؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج ۳، ۵۲۷-۵۲۸). وافی یزدی در سالهای ۱۳۴۳-۱۳۴۳ اعلامیه‌هایی را در محکومیت تبعید امام خمینی به خارج از کشور همراه با جمعی دیگر از روحانیان مبارز امضا می‌کرد و از سیاست حکومت پهلوی در این زمینه انتقاد می‌نمود (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۵۶ ـ ۱۵۷، ۱۸۳ ـ ۱۸۴، ۱۸۵-۱۹۰؛ دوانی، ج ۵، ۱۶۴-۱۶۵). وافی در همان سالها جلسات مخفیانه‌ای را با هدف مبارزه با حکومت پهلوی با حضور افرادی چون محمدتقی مصباح یزدی، شیخ محمد یزدی، محمدحسین بهجتی اردکانی، علی‌اکبر مسعودی خمینی و محمدعلی شرعی برگزار می‌کرد. در یکی از این جلسات تصمیم بر این شد که جزوه مختصری به نام انتقام تهیه و مخفیانه توزیع شود. پس از آن در ماه مبارک رمضان، در اردکان، یزد و میبد منبر می‌رفت و جوانان را با نهضت امام خمینی آشنا می‌کرد. همچنین به شهرهای مختلف ازجمله تهران، برخی از شهرهای استان مازندران، همدان، تویسرکان، سبزوار، اهواز، کرمانشاه و دماوند سفر می‌کرد و به تبیین اهداف امام خمینی می‌پرداخت. او در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی نمایندگی مردم یزد را بر عهده داشت. با آغاز جنگ تحمیلی نیز بارها به جبهه عازم شد(مدرسی، ۸۱۸-۸۱۹). در ۴ تیر ۱۳۶۴ هم اجازه نامه تصدی در امور حسبیه و شرعیه از امام خمینی دریافت کرد (صحیفه امام، ج۱۹، ۲۹۶). او پس از پایان دوران نمایندگی در مجلس شورای اسلامی، از سال ۱۳۶۷ ش به قم بازگشت و با وزارت کشور همکاری می‌کرد و مشاور وزیر کشور وقت (علی‌محمد بشارتی در دوره دوم ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی) در امور ائمه جمعه و جماعات بود. در زمان ریاست محمد یزدی بر قوه قضائیه هم مشاور ریاست قوه در امور مراجع و روحانیان بود. او در سال ۱۳۷۰ از سوی مقام معظم رهبری به عضویت هیئت مدیره مرکز خدمات حوزه علمیه قم درآمد. سپس مسئولیت مرکز تربیت مدرس را بر عهده گرفت و در سال ۱۳۷۹ ش با حکم رهبری تولیت مسجد مقدس جمکران را بر عهده گرفت (مدرسی، ۸۱۸-۸۱۹) و تا سال ۱۳۹۲ ش در آن سمت بود. وافی یزدی در دوره چهارم مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم یزد به نمایندگی برگزیده شد و در دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری هم نماینده مردم یزد بود. همچنین از اعضای جامعه مدرسین و شورای عالی حوزه علمیه قم است. مدتی هم معاونت آموزشی حوزه علمیه قم را بر عهده داشت (همان؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ج ۳، ۵۲۸). وی هم اکنون (۱۴۰۱) از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است. منابع: اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم (۱۳۸۵)، تدوین: سید محسن صالح، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۹، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ مدرسی، سید محمدکاظم (۱۳۸۲)، مفاخر یزد، ج ۲، یزد، بنیاد ریحانه‌الرسول.