عقیل ترابی

ترابی، عقیل

از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. عقیل ترابی در سال ۱۹۳۴ م (۱۳۱۲ ش) در خانواده‌ای روحانی در حیدرآباد هند به دنیا آمد. پدرش رضاحسین معروف به رشید ترابی از خطبای طراز اول هند و پاکستان به شمار می‌رفت و به زبان فارسی و عربی و اردو و انگلیسی و غیره وارد بود و صحبت می‌کرد و با سفر به شهرهایی چون بمبئی، حیدرآباد، رنگون، مسقط، لکنهو، حیدرآباد سند، لاهور، کویته، زنگبار و غیره سخنرانی می‌کرد و منبرهای پرشوری داشت و در هر کجا منبر می‌رفت، جای بر مردم تنگ می‌شد و ده‌ها هزار نفر برای شنیدن سخنان او شرکت و ابراز احساسات می‌کردند (شریف رازی، ج ۶، ۳۱۳ـ ۳۱۴). رشید ترابی در سال ۱۹۴۷ م (۱۳۲۵ش)، سال استقلال پاکستان، به خواسته محمدعلی جناح، رئیس‌جمهور پاکستان، راهی آن کشور شد تا فرمان امام علی (ع) خطاب به مالک اشتر را به زبان اردو ترجمه کند و عقیل ترابی هم از همان سال مقیم پاکستان شد (همرهان مجمع، ۲۳۴).

عقیل ترابی پس از آن که خواندن و نوشتن را در پاکستان فراگرفت، در سال ۱۹۵۲ م (۱۳۳۰ ش) به ایران آمد و در حوزه علمیه قم به تحصیل پرداخت. درباره استادان او در دوره مقدمات و سطح، اطلاعاتی در دست نیست، ولی در اواخر حیات آیت‌الله بروجردی (ف۱۳۴۰)، در درس خارج فقه ایشان شرکت کرد (شریف رازی، ج ۶، ۳۱۴)، بنابراین می‌توان گفت که از اواخر دهه ۱۳۳۰ در درس‌های خارج فقه و اصول مراجع تقلید مقیم قم شرکت می‌کرد و احتمال اینکه در آن مقطع در درس‌های خارج فقه و اصول امام خمینی هم شرکت کرده باشد وجود دارد. او به‌تصریح شریف رازی، در اواخر عمر آیت‌الله بروجردی به عراق رفت (همان)، ولی با استناد به اجازه‌نامه امام خمینی خطاب به ترابی که در خرداد ۱۳۴۰ صادر شده است (صحیفه امام، ج ۱، ۵۴)، می‌توان گفت که وی در آن تاریخ در قم حضور داشته و به تحصیل می‌پرداخته است. در آن اجازه‌نامه آمده بود: «امید است ان‌شاءالله برادران مؤمن پاکستان و غیرهم، قدر ایشان را بدانند و از تبلیغات‎ ‏و مواعظ ایشان بهره‌مند شوند» (صحیفه امام، ج ۱، ۳۴). وی پس از عزیمت به عراق، در حوزه علمیه نجف اشرف از درس‌های خارج فقه و اصول آیت‌الله سید محسن حکیم و آیت‌الله سید ابوالقاسم موسوی خویی بهره برد (شریف رازی، ج ۶، ۳۱۴). سپس در درس خارج امام خمینی در نجف اشرف حضور یافت (همرهان مجمع، ۲۳۵). می‌توان احتمال داد که از سال ۱۳۴۴ و با تشکیل درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف، در آن درس هم حضور یافته باشد. ترابی سپس به دستور آیت‌الله حکیم راهی انگلستان شد و رهبری شیعیان هندی را در انگلستان برعهده گرفت. وی با اقامت در آنجا، به خدمات دینی و تبلیغ دین اسلام و ترویج احکام اشتغال یافت و تا سال ۱۳۵۲ که کتاب گنجینه دانشمندان انتشار یافت، در همانجا بود (شریف رازی، ج ۶، ۳۱۴). عقیل ترابی در سال ۱۹۶۶م به عضویت نهاد نظریاتی کنسول پاکستان یا شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان درآمد که مسئولیت بررسی و هماهنگی قوانین پاکستان با شریعت اسلام را داشت و چندین سال در آن شورا فعالیت داشت. همچنین ۲۹ سال سخنران شام غریبان در پاکستان بود. وی مدتی هم عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل‌بیت بود. ترابی در اردیبهشت ۱۳۸۸ (آوریل ۲۰۰۹) درگذشت و پیکرش پس از تشییع در قبرستان وادی حسین شهر کراچی به خاک سپرده شد (همرهان مجمع، ۲۳۶). منابع: شریف رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، قم، پیروز؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ همرهان مجمع؛ یادنامه شهدا و مرحومین مجمع جهانی اهل‌بیت (۱۴۰۱)، قم، مجمع جهانی اهل‌بیت.