emailconfirmed
۲٬۵۷۶
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
دولت موقت [[جمهوری اسلامی ایران]] که یک هفته پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، در تاریخ پانزدهم بهمن ۱۳۵۷ با حکم [[امام‌خمینی]] به [[مهدی بازرگان]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۵۴.</ref> شکل گرفت، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، تأسیس نیرویی مسلح و مردمی را به نام «گارد ملی» با تأیید امام‌خمینی، تصویب کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در نهم اسفند ۱۳۵۷ نیرویی با همین نام به مسئولیت [[حسن لاهوتی]] و همکاری [[ابراهیم یزدی]] به عنوان معاونت [[نخست‌وزیر]] در امور انقلاب تشکیل شد.<ref>نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۸۸۱؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۴۹–۵۰.</ref> چند گروهِ باسابقه اسلامی ـ انقلابی همچون گروه محمد منتظری {{ببینید| | دولت موقت [[جمهوری اسلامی ایران]] که یک هفته پیش از [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، در تاریخ پانزدهم بهمن ۱۳۵۷ با حکم [[امام‌خمینی]] به [[مهدی بازرگان]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۵۴.</ref> شکل گرفت، در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، تأسیس نیرویی مسلح و مردمی را به نام «گارد ملی» با تأیید امام‌خمینی، تصویب کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در نهم اسفند ۱۳۵۷ نیرویی با همین نام به مسئولیت [[حسن لاهوتی]] و همکاری [[ابراهیم یزدی]] به عنوان معاونت [[نخست‌وزیر]] در امور انقلاب تشکیل شد.<ref>نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۸۸۱؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۴۹–۵۰.</ref> چند گروهِ باسابقه اسلامی ـ انقلابی همچون گروه محمد منتظری {{ببینید|محمد منتظری}} و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی {{ببینید|سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی}}، به موازات کمیته انقلاب اسلامی {{ببینید|کمیته انقلاب اسلامی}} نیز به‌طور پراکنده در [[تهران]] به فعالیت‌های انقلابی مشغول بودند.<ref>نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۸۸۲.</ref> امام‌خمینی و [[شورای انقلاب]]، [[اکبر هاشمی رفسنجانی]] را مأمور کردند تا گروه‌های نظامی طرفدار نظام را هماهنگ کند. سرانجام گروه جدیدی با شورای فرماندهی [[سیدمحمد غرضی]]، اصغر صباغیان، [[محسن رفیق‌دوست]]، یوسف کلاهدوز، عباس دوزدوزانی، جواد منصوری، عباس آقازمانی، محمد بروجردی، مرتضی الویری، [[محسن رضایی]]، یوسف فروتن و محسن سازگارا تشکیل شد. محسن رضایی، محسن رفیق‌دوست و [[عباس دوزدوزانی]] نمایندگان این تشکل جدید در اواخر [[فروردین]] ۱۳۵۸ با هدف تأسیس سپاه به دیدار امام‌خمینی به [[قم]] رفتند.<ref>نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۸۸۲؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۹۵–۹۶.</ref> | ||
== تأسیس == | == تأسیس == | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
عضوگیری پاسداران از [[مساجد]] آغاز شد.<ref>مک کی، ایرانی‌ها، ۲۹۸.</ref> صلاحیت‌های مکتبی و نظامی<ref>نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۲۰۳.</ref> و وابسته‌نبودن به گروه‌های سیاسی منحرف از معیارهای اصلی گزینش بود.<ref>سپاه پاسداران، عدم تحزب و گروه‌گرایی در سپاه، ۱۹–۲۰.</ref> پس از تثبیت تشکیلات مرکزی سپاه، واحدهای شهرستان‌ها به‌طور خودجوش و به کمک روحانیان و معتمدان و روشنفکران محل تشکیل شد.<ref>جمهوری اسلامی، ۹/۳/۱۳۵۸، ۳.</ref> سپاهیان در آغاز بدون تشریفات و درجه در کنار هم فعالیت می‌کردند<ref>خامنه‌ای، سپاه از دیدگاه، ۳۶.</ref> و همه لباسی سبزرنگ بر تن داشتند.<ref>مک کی، ایرانی‌ها، ۲۹۸.</ref> شمار اعضای سپاه به‌تدریج افزایش یافت.<ref>شیخیان و دیگران، قوای مسلح در وصیت‌نامه امام‌خمینی، ۱۸۶.</ref> سخنگوی سپاه در [[خرداد]] ۱۳۵۸، تعداد افراد سپاه را جزو اسرار نظامی خواند و نیروی ذخیره آن را نیروهای مردمی و [[بسیج|بسیجی]] و بیش از چند میلیون نفر شمرد.<ref>معاونت روابط عمومی، سپاه در گذر انقلاب، ۱/۱۵۹.</ref> | عضوگیری پاسداران از [[مساجد]] آغاز شد.<ref>مک کی، ایرانی‌ها، ۲۹۸.</ref> صلاحیت‌های مکتبی و نظامی<ref>نخعی و یکتا، روزشمار جنگ ایران و عراق، ۱/۲۰۳.</ref> و وابسته‌نبودن به گروه‌های سیاسی منحرف از معیارهای اصلی گزینش بود.<ref>سپاه پاسداران، عدم تحزب و گروه‌گرایی در سپاه، ۱۹–۲۰.</ref> پس از تثبیت تشکیلات مرکزی سپاه، واحدهای شهرستان‌ها به‌طور خودجوش و به کمک روحانیان و معتمدان و روشنفکران محل تشکیل شد.<ref>جمهوری اسلامی، ۹/۳/۱۳۵۸، ۳.</ref> سپاهیان در آغاز بدون تشریفات و درجه در کنار هم فعالیت می‌کردند<ref>خامنه‌ای، سپاه از دیدگاه، ۳۶.</ref> و همه لباسی سبزرنگ بر تن داشتند.<ref>مک کی، ایرانی‌ها، ۲۹۸.</ref> شمار اعضای سپاه به‌تدریج افزایش یافت.<ref>شیخیان و دیگران، قوای مسلح در وصیت‌نامه امام‌خمینی، ۱۸۶.</ref> سخنگوی سپاه در [[خرداد]] ۱۳۵۸، تعداد افراد سپاه را جزو اسرار نظامی خواند و نیروی ذخیره آن را نیروهای مردمی و [[بسیج|بسیجی]] و بیش از چند میلیون نفر شمرد.<ref>معاونت روابط عمومی، سپاه در گذر انقلاب، ۱/۱۵۹.</ref> | ||
در سال ۱۳۶۸ و پایان [[دفاع مقدس]]، سپاه پاسداران ۱۵ لشکر در اختیار داشت.<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۶۸، ۳۵۰.</ref> گروهی از زنان نیز با حفظ ارزش‌های اسلامی در سپاه به خدمت مشغول شدند و در امور فرهنگی، امنیتی و هدایت کمک‌های مردمی و پشتیبانی جبهه‌ها فعالیت می‌کردند.<ref>دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۲۲۲.</ref> در آغاز تشکیل سپاه در سال ۱۳۵۸ [[مرضیه حدیدچی]] (دباغ) در شورای فرماندهی سپاه شرکت می‌کرد.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۶۵؛ حدیده‌چی، خاطرات، ۱۸۳.</ref> وی در سازمان‌دادن به سپاه غرب کشور نقش ایفا کرد و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب همدان شد<ref>حدیده‌چی، خاطرات، ۱۸۴–۱۸۵؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۶۵.</ref> {{ببینید| | در سال ۱۳۶۸ و پایان [[دفاع مقدس]]، سپاه پاسداران ۱۵ لشکر در اختیار داشت.<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۶۸، ۳۵۰.</ref> گروهی از زنان نیز با حفظ ارزش‌های اسلامی در سپاه به خدمت مشغول شدند و در امور فرهنگی، امنیتی و هدایت کمک‌های مردمی و پشتیبانی جبهه‌ها فعالیت می‌کردند.<ref>دفتر عقیدتی، روزها و رویدادها، ۱/۲۲۲.</ref> در آغاز تشکیل سپاه در سال ۱۳۵۸ [[مرضیه حدیدچی]] (دباغ) در شورای فرماندهی سپاه شرکت می‌کرد.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۶۵؛ حدیده‌چی، خاطرات، ۱۸۳.</ref> وی در سازمان‌دادن به سپاه غرب کشور نقش ایفا کرد و فرمانده سپاه پاسداران انقلاب همدان شد<ref>حدیده‌چی، خاطرات، ۱۸۴–۱۸۵؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۶۵.</ref> {{ببینید|مرضیه دباغ}}. | ||
پیش از تبدیل سپاه به وزارتخانه، هواداران انقلاب اسلامی به‌طور داوطلبانه به سپاه کمک می‌کردند.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۵۵.</ref> [[بنیاد مستضعفان]]،<ref>هاشمی رفسنجانی، امید و دلواپسی، ۳۸۳.</ref> [[شورای انقلاب]]<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۵۵.</ref> و نخست‌وزیر نیز در تأمین بودجه سپاه کمک می‌کردند و به افراد رسمی حقوق ماهیانه پرداخت می‌شد.<ref>جنتی، خاطرات، ۱۶۸.</ref> [[ارتش]] نیز در تهیه لوازم نظامی مورد نیاز، به سپاه یاری می‌رساند.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۱۵۴–۱۵۶.</ref> پس از مدتی بودجه این نهاد، وابسته به دولت شد.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۲۳۴.</ref> | پیش از تبدیل سپاه به وزارتخانه، هواداران انقلاب اسلامی به‌طور داوطلبانه به سپاه کمک می‌کردند.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۵۵.</ref> [[بنیاد مستضعفان]]،<ref>هاشمی رفسنجانی، امید و دلواپسی، ۳۸۳.</ref> [[شورای انقلاب]]<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۵۵.</ref> و نخست‌وزیر نیز در تأمین بودجه سپاه کمک می‌کردند و به افراد رسمی حقوق ماهیانه پرداخت می‌شد.<ref>جنتی، خاطرات، ۱۶۸.</ref> [[ارتش]] نیز در تهیه لوازم نظامی مورد نیاز، به سپاه یاری می‌رساند.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۱۵۴–۱۵۶.</ref> پس از مدتی بودجه این نهاد، وابسته به دولت شد.<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۲۳۴.</ref> | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== نمایندگان امام‌خمینی == | == نمایندگان امام‌خمینی == | ||
حسن لاهوتی {{ببینید| | حسن لاهوتی {{ببینید|حسن لاهوتی}} نخستین [[نماینده امام‌خمینی]] در سپاه بود<ref>معاونت روابط عمومی، سپاه در گذر انقلاب، ۱/۵۸؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۵۸.</ref> و امام‌خمینی در ۲۵ [[شهریور]] ۱۳۵۸ از وی خواست در جلسات شورای عالی هماهنگی سپاه شرکت و شرح کارها را هر هفته به ایشان گزارش کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۵۴۸.</ref> لاهوتی پس از چند ماه از این سمت استعفا کرد و [[سیدعلی خامنه‌ای]] مسئولیت‌های وی را بر عهده گرفت.<ref>مراد، لاهوتی اشکوری، ۱/۳۲۷؛ روزی‌طلب، صخره سخت، ۲۹۷–۲۹۹.</ref> امام‌خمینی در ۲۸ [[خرداد]] ۱۳۵۹ [[فضل‌الله محلاتی]] را به نمایندگی خود در سپاه برگزید و به وی سفارش کرد سازمانی را برای بازرسی نیروهای مسلح با همکاری [[نمایندگان رهبری]] در دیگر قوای مسلح تأسیس کند و به‌طور هفتگی از فعالیت خود گزارش دهند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۵۰.</ref> {{ببینید|فضل‌الله محلاتی}}. | ||
امام‌خمینی در اول [[تیر]] ۱۳۵۹ در دیدار با مسئولان اطلاعات و تحقیقات سپاه از آنان خواست برای حفظ اسلامیت سپاه و جلوگیری از انحراف فکری و عملی پاسداران و رعایت حق و [[حقوق مردم]] و مسائل مورد نیاز به [[حسینعلی منتظری]]، [[علی مشکینی]] و [[حسین راستی کاشانی]] مراجعه کنند و از آنان دستور بگیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۵۵.</ref> گستردگی سپاه به‌ویژه توجه به مسئله عقیدتی و فکری پاسداران موجب شد امام‌خمینی نماینده دیگری نیز در سپاه منصوب کند<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۱۱۹؛ جمهوری اسلامی، ۲۴/۹/۱۳۶۰، ۱.</ref> و از این‌رو در ۲۳ [[آذر]] ۱۳۶۰ سیدحسن طاهری خرم‌آبادی {{ببینید|طاهری | امام‌خمینی در اول [[تیر]] ۱۳۵۹ در دیدار با مسئولان اطلاعات و تحقیقات سپاه از آنان خواست برای حفظ اسلامیت سپاه و جلوگیری از انحراف فکری و عملی پاسداران و رعایت حق و [[حقوق مردم]] و مسائل مورد نیاز به [[حسینعلی منتظری]]، [[علی مشکینی]] و [[حسین راستی کاشانی]] مراجعه کنند و از آنان دستور بگیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۲/۴۵۵.</ref> گستردگی سپاه به‌ویژه توجه به مسئله عقیدتی و فکری پاسداران موجب شد امام‌خمینی نماینده دیگری نیز در سپاه منصوب کند<ref>رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۱۱۹؛ جمهوری اسلامی، ۲۴/۹/۱۳۶۰، ۱.</ref> و از این‌رو در ۲۳ [[آذر]] ۱۳۶۰ سیدحسن طاهری خرم‌آبادی {{ببینید|سیدحسن طاهری خرم‌آبادی}} را به نمایندگی در سپاه برگزید و از وی خواست با کمال دقت، در تطبیق قوانین و تصمیمات شورای سپاه پاسداران با احکام [[اسلام]] کوشش کند و بر خط فکری و اعتقادی سپاه در سراسر ایران نظارت دقیق داشته باشد و با کمال قاطعیت از انحرافات و تخلفات جلوگیری کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۵/۴۳۶.</ref> | ||
به دنبال مسافرت طاهری در مهر ۱۳۶۱ به [[پاکستان]]، [[محمدرضا فاکر]] مسئولیت‌های وی را از طرف امام‌خمینی بر عهده گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۳۹؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۱۲۰.</ref> وی ده ماه در این مسئولیت به کار مشغول بود و پس از آن طاهری دوباره به حکم امام‌خمینی نمایندگی ایشان در سپاه را از سر گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۱۰.</ref> پس از شهادت [[فضل‌الله محلاتی]] در ۱۹ [[بهمن]] ۱۳۶۶، [[محمود محمدی عراقی]] تا انتصاب عبدالله نوری، به عنوان جانشین نماینده ایشان در سپاه انجام وظیفه می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۳۲ و ۴۶۸.</ref> امام‌خمینی در ۱۸ [[اسفند]] ۱۳۶۷ نوری را که نمایندگی ایشان در [[جهاد سازندگی]] را بر عهده داشت، به نمایندگی خود در سپاه نیز برگزید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۱۳.</ref> {{ببینید| | به دنبال مسافرت طاهری در مهر ۱۳۶۱ به [[پاکستان]]، [[محمدرضا فاکر]] مسئولیت‌های وی را از طرف امام‌خمینی بر عهده گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۶/۴۳۹؛ رفیق‌دوست، برای تاریخ می‌گویم، ۱۲۰.</ref> وی ده ماه در این مسئولیت به کار مشغول بود و پس از آن طاهری دوباره به حکم امام‌خمینی نمایندگی ایشان در سپاه را از سر گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۷/۵۱۰.</ref> پس از شهادت [[فضل‌الله محلاتی]] در ۱۹ [[بهمن]] ۱۳۶۶، [[محمود محمدی عراقی]] تا انتصاب عبدالله نوری، به عنوان جانشین نماینده ایشان در سپاه انجام وظیفه می‌کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۴۳۲ و ۴۶۸.</ref> امام‌خمینی در ۱۸ [[اسفند]] ۱۳۶۷ نوری را که نمایندگی ایشان در [[جهاد سازندگی]] را بر عهده داشت، به نمایندگی خود در سپاه نیز برگزید<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۳۱۳.</ref> {{ببینید|عبدالله نوری}}. | ||
== توصیه‌های امام‌خمینی == | == توصیه‌های امام‌خمینی == | ||