غلامرضا کاردان

غلامرضا کاردان، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

غلامرضا کاردان در سال ۱۳۱۷ در مشهد به دنیا آمد. وی دوره ابتدایی را در مشهد گذراند و در آن دوران با آیت‌الله سیدعلی خامنهای هم‌دوره بود. کاردان پس از پایان دوره ابتدایی به مدت سه سال ترک تحصیل کرد. سپس از سال ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۶ به تحصیل در حوزه علمیه مشهد پرداخت (آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان). در آن حوزه ادبیات را پیش محمدتقی ادیب نیشابوری خواند (انصاری، ۳۷۸) و بخشی از سیوطی را هم نزد وی فراگرفت. در همان زمان بود که بخشی از الفیه ابن مالک را حفظ کرد (همرهان مجمع، ۶۵۱). او در سال ۱۳۳۷ برای ادامه تحصیل راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا در درس لمعه شیخ محمدتقی ستوده شرکت کرد و در درس مکاسب هم از شاگردان ابوالقاسم خزعلی بود (آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان). رسائل را هم پیش حسین نوری همدانی خواند و آنگاه در درس کفایةالاصول سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی شرکت کرد (همان؛ همرهان مجمع، ۶۵۱). مدتی هم در درس رسائل شیخ مصطفی اعتمادی حضور داشت و مدتی هم از درس کفایةالاصول محمد فاضل لنکرانی و ناصر مکارم شیرازی بهره‌مند شد (همرهان مجمع، ۶۵۱؛ انصاری، ۳۷۸). در همان زمان به سبب حفظ الفیه ابن مالک، از سوی آیت‌الله سیدحسین بروجردی تشویق شد. او پس از پایان دوره سطح وارد درس خارج فقه و اصول آیت‌الله میرزا هاشم آملی شد. غلامرضا کاردان در سال ۱۳۴۱ به سبب بیماری چشم به تهران رفت و مدتی در آنجا به تحصیل ادامه داد. در همان زمان بود که مبارزات امام‌خمینی علیه حکومت پهلوی آغاز شد و کاردان به صف مبارزان علیه حکومت پهلوی پرداخت. از جمله در تهران در مسجد ارگ و در سخنرانیهای محمدتقی فلسفی شرکت میکرد. پس از آن هم به فعالیتهای سیاسی ادامه داد و پس از آزادی امام‌خمینی از حبس و حصر در تهران (فروردین ۱۳۴۳)، همراه با جمعی از طلاب در دیدار با امام‌خمینی حضور داشت. سپس در درس خارج فقه امام‌خمینی حضور یافت (همرهان مجمع، ۶۵۱). این حضور کوتاه بود، چراکه با تبعید امام‌خمینی در ۱۳ آبان ۱۳۴۳، درس فوق هم پایان یافت. او در آبان ۱۳۴۳ و در سخنرانی امام‌خمینی علیه آمریکا و کاپیتولاسیون حضور داشت (آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان). پس از آن، از درسهای خارج فقه و اصول آیات میرزا هاشم آملی، حسین وحید خراسانی و سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی بهره می‌برد (انصاری، ۳۷۸). او سپس همراه با ابوالقاسم خزعلی و محمد محمدی ری‌شهری حفظ قرآن را آغاز کرد و مدتی بعد، آن را حفظ کرد (همرهان مجمع، ۶۵۱). پس از استقرار امام‌خمینی در عراق، بارها به آن کشور سفر کرد و در نجف اشرف به خدمت امام‌خمینی می‌رسید. در یکی از این سفرها به امام‌خمینی معرفی شد و از سوی ایشان به سبب حفظ قرآن کریم تشویق شد (آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان). او تابستان‌ها به مشهد نیز سفر میکرد و در جلساتی که با حضور برخی از طلاب مبارز تشکیل می‌شد، شرکت میکرد و از آن جمله میتوان به جلسات با آیتالله سیدعلی خامنهای اشاره کرد. کاردان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدتی با حکم آیتالله موسوی اردبیلی، رئیس دیوان عالی کشور، مسئول رسیدگی و آزاد کردن زندانیان در خرم‌آباد شد. سپس به کارهای فرهنگی روی آورد و از جمله به فعالیت در مؤسسۀ در راه حق پرداخت (آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان). این همکاری که پیش از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده بود، سال‌ها ادامه داشت (همرهان مجمع، ۶۵۲) و وی به تدریس کلام شیعه در آنجا و همچنین مؤسسۀ امام صادق (ع) میپرداخت (همان؛ انصاری، ۳۷۸). علاوه بر آن، سال‌ها عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل‌بیت بود و بر آثار چاپ شده از سوی مجمع جهانی اهل‌بیت نظارت میکرد. مدتی هم با مؤسسۀ مهدویت همکاری داشت و بر مقالات منتشر شده از سوی پژوهشکده علوم قرآنی نظارت می‌کرد. کاردان در راه دفاع از حقانیت معارف شیعی و مبارزه با انحرافات عقیدتی و فکری، سال‌ها فعال بود، از جمله وقتی‌که یکی از عالمان اهل سنت در کشور کویت، در مقالهای با موضوع «ازدواج موقت» در عقاید شیعه شبهه کرده بود، مقاله وی را نزد حسین وحید خراسانی بردند و این مرجع تقلید پاسخ به این مقاله را به کاردان ارجاع داد و کاردان به‌طور مفصل، مستدل و منطقی در مقالهای با عنوان «الازدواج الموقت؛ کتاباً و سنتاً» به این شبهه پاسخ داد و آن عالم سنی را رد کرد. آیتالله وحید خراسانی پس از مطالعه مقاله فوق، آن را تحسین کرد و بر آن تقریظ نوشت (همرهان مجمع، ۶۵۲) کاردان مدت سه سال هم مسئول بعثه مقام معظم رهبری در حج بود (آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان). در کنار آن آثاری را تألیف کرده است که از آن جمله می‌توان به امامت و عصمت امامان در قرآن، علم پیامبر و امام در قرآن، امامت در حدیث غدیر، شفاعت (با همکاری شیخ احمد مطهری)، عدالت صحابه، وضو در کتاب و سنت، فاطمه معیار شناخت، هدف از خلقت، کاروانی در سایه ابر، اشاره کرد. غلامرضا کاردان در ۷ فروردین ۱۴۰۱ در قم درگذشت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط شیخ مهدی شب زنده دار در گلزار شهدای علی بن جعفر آن شهر و در جوار قبر فرزند شهیدش مهدی کاردان به خاک سپرده شد (همرهان مجمع، ۶۵۲ـ۶۵۵؛ انصاری، ۳۷۸ـ۳۷۹). منابع: آرشیو مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مصاحبه با غلامرضا کاردان؛ انصاری، ناصرالدین (۱۴۰۱)، «درگذشتگان: آیت‌الله کاردان»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال سی و دوم، شماره ۱۹۴، خرداد و تیر؛ همرهان مجمع (یادنامه شهدا و مرحومین مجمع جهانی اهل‌بیت) (۱۴۰۱)، تهران، مجمع جهانی اهل‌بیت.