سیدمجتبی رودباری: تفاوت میان نسخه‌ها

سیدمجتبی رودباری خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در نجف اشرف آموخت. در هفت سالگی همراه خانواده در رشت مقیم شد<ref>«نگاهی به علما و حوزه علمیه گیلان؛ آیت‌الله رودباری: مسئله هجرت باید احیا شود»، ص۲۰.</ref> و دوران ابتدایی را در دبستان فاریابی رشت در آن شهر گذراند.<ref>ادهم‌نژاد، «سیدمحمدتقی رودباری، زلال پارسایی»، ص۱۱۴.</ref> او از ۱۳۲۶ش به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و مقدمات را در رشت و نزد سیدمحمود ضیابری، ظهیری و فقیهی خواند. رودباری در ۱۳۲۹ش راهی [[قم]] شد و شرح لمعه را نزد محمدتقی ستوده، [[علی‌پناه اشتهاردی|شیخ علی‌پناه اصلانی اشتهاردی]] و [[حسین نوری همدانی]] فراگرفت. در درس رسایل هم از شاگردان [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]] و [[جعفر سبحانی|شیخ جعفر سبحانی]] (قسمت استصحاب رسایل) بود. آنگاه در درس مکاسب و کفایه‌الاصول [[علی‌اکبر مشکینی|میرزا علی‌اکبر مشکینی]] حضور یافت <ref>«نگاهی به علما و حوزه علمیه گیلان؛ آیت‌الله رودباری: مسئله هجرت باید احیا شود»، ص۲۰.</ref> مدتی هم از درس‌های [[محمدعلی امینیان|شیخ محمدعلی امینیان]] و بتولی گیلانی استفاده کرد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله رودباری»، ص۳۸۵.</ref> هم‌زمان در درس اسفار [[علامه طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] و منطق [[محمد مفتح]] نیز حاضر می‌شد. پس از تکمیل دروس سطح، مدت دو سال در درس‌های خارج فقه آیات [[سیدحسین طباطبایی بروجردی]] و [[عباسعلی شاهرودی]] شرکت کرد و هم زمان با حضور در درس‌های آنان، در درس خارج فقه امام‌خمینی که در هر روز صبح در [[مسجد سلماسی]] برگزار می‌شد شرکت می‌کرد.<ref>شیرازی، «به مناسبت چهلمین روز درگذشت مرحوم آیت‌الله سیدمجتبی رودباری: فقیه مردم‌دار»، ص۳.</ref>

رودباری پس از انتقال درس [[امام‌خمینی]] به [[مسجد اعظم]] (۱۳۴۰ش) به استفاده از محضر ایشان ادامه داد و با استناد به خاطرات رودباری، می‌توان گفت که او مدت ده سال در آن درس حاضر می‌شده است.<ref>«نگاهی به علما و حوزه علمیه گیلان؛ آیت‌الله رودباری: مسئله هجرت باید احیا شود»، ص۲۰.</ref> در آن سال‌ها (۱۳۴۰-۱۳۴۳ش)، امام‌خمینی درصدد تربیت نیروهایی برای هدایت فعالیت‌های مذهبی ـ سیاسی در مناطق مختلف کشور بود و به همین منظور برای هر منطقه‌ای تعدادی از طلاب کوشا را برگزیده بودند که سیدمجتبی رودباری از طلاب مدنظر ایشان برای هدایت آن فعالیت‌ها در استان گیلان بود.<ref>«نگاهی به علما و حوزه علمیه گیلان؛ آیت‌الله رودباری: مسئله هجرت باید احیا شود»، ص۱۵.</ref> علاوه بر آن، از درس خارج فقه و اصول آیات [[سیدمحمد محقق داماد]] و [[میرزا هاشم آملی]] بهره‌مند می‌شد.<ref>ادهم‌نژاد، «سیدمحمدتقی رودباری، زلال پارسایی»، ص۱۱۴ـ۱۱۵.</ref>  

او هم‌زمان با تحصیل دروس حوزوی، به‌طور متفرقه تحصیلات نوین خود را تا دریافت دیپلم متوسطه ادامه داد و کلاس نهم را در دبیرستان شاهپور رشت، کلاس‌های ده و یازده را در دبیرستان حکیم نظامی قم و کلاس دوازده را در دبیرستان فیروزکوهی تهران طی کرد.<ref>«نگاهی به علما و حوزه علمیه گیلان؛ آیت‌الله رودباری: مسئله هجرت باید احیا شود»، ص۲۰.</ref>

رودباری یکی از افرادی بود که از امام‌خمینی برای تدریس در نجف اشرف دعوت کرد. خاطرات او دراین‌باره نشان از اهتمام امام‌خمینی به تربیت شاگردان دارد: <blockquote>«در ابتدای ورود امام به عراق جمعی از طلاب خدمتشان شرفیاب شدیم و از‎ ‏محضرشان تقاضا نمودیم برای ما درس بفرمایند. ایشان ضمن اینکه درخواست ما‎ ‏را اجابت فرمودند، گفتند سعی کنید دو باب فقه را خوب بخوانید، نخست ابوابی‎ ‏مانند طهارت و صلوه که مشتمل بر روایات زیادی است تا در فرض ثبوت و تعارض،‎ ‏راه‌های جمع و یا تأویل بین روایات متعارضه را فراگیرید و دیگر ابوابی مانند بیع که‎ ‏روایات وارده در آنها معدود است، تا بتوانید راه‌های استخراج قواعد کثیره را از‎ ‏همان روایات معدوده بیاموزید؛ کما اینکه تدوین کتاب مفصل و مبسوط مرحوم‎ ‏شیخ انصاری بر همین پایه و اساس است».<ref>۱۵ خرداد، ش۵ـ۶، ص۵۸؛ سلسله موی دوست، ص۱۱۲.</ref> </blockquote>رودباری سال‌ها از درس خارج فقه امام‌خمینی در [[مسجد شیخ انصاری]] بهره برد و آن درس را تقریر کرد.<ref>صحیفه دل، ص۹۰-۹۱.</ref> وی درباره نظم‌پذیری امام‌خمینی می‌گوید: <blockquote>«‏یک روز امام در موعد مقرر برای درس به مسجد شیخ انصاری تشریف آورده‎ ‏بودند، درحالی‌که هنوز همه شاگردان حضور نداشتند. ایشان پس از ورود به‎ ‏مسجد‏ ‏طبق معمول کنار منبر نشستند تا پس از لحظاتی برای تدریس به منبر تشریف ببرند. ولی چون با غیبت بعضی از شاگردان مواجه شدند، بدون اینکه به منبر‎ ‏تشریف ببرند به ما فرمودند: «امروز می‌خواهم به‌جای درس قضیه‌ای را برای شما‎ ‏بازگو کنم. من این مطلب را از استادم مرحوم شاه‌آبادی ـ رضوان‌الله تعالی علیه ـ نقل‎ ‏می‌کنم و ایشان از پدر بزرگوارش که از شاگردان مرحوم صاحب جواهر بودند نقل‎ ‏می‌نماید که می‌فرمود، صاحب جواهر دارای پسری بود که از فضلای بنام حوزه‎ ‏علمیه نجف به شمار می‌رفت و تصادفاً در حال حیات پدر فوت می‌کند. در روز‎ ‏تشییع با اینکه هاله‌ای از غم و اندوه سرتاسر نجف را گرفته بود، ولی بااین‌حال‎ ‏صاحب جواهر که خود صاحب عزا بود، از فرصت کوتاه استفاده کرده و تا جمع‎ ‏شدن علما و طلاب حوزه و اهالی نجف برای تشییع، نصف صفحه از کتاب جواهر‎ ‏را به رشته تحریر درآورد». امام سپس فرمود: «من که به شما نمی‌گویم به درس من‎ ‏بیایید؛ حال که خود شما بنا دارید در درس من شرکت کنید لااقل به بنای خودتان‎ ‏عمل کنید»».<ref>همان، ص۱۱۲-۱۱۳؛ صحیفه دل، ج۱، ص۸۰-۸۱؛ برداشت‌هایی از سیره امام‌خمینی، ج۵، ص۱۱۷.</ref></blockquote>رودباری درباره اهمیت حدیث از نظر امام‌خمینی خاطره‌ای خواندنی دارد: «یک روز امام ضمن درسشان در نجف به طلاب فرمودند: <blockquote>«در میان علمای‎ ‏سلف‏ ‏اساساً حلقاتی به‌عنوان روخوانی روایات و احادیث متداول بود و‎ ‏نظر‏ ‏سابقین از این کار آن بود که حتی یک واو در روایات دخل و تصرفی نشود و‎ ‏زیاده و نقصانی صورت نگیرد، بلکه روایات به همان نحو که به ما رسیده مورد‎ ‏استفاده قرار گیرد». سپس از علامه محمدخان قزوینی نقل می‌کردند که او گفته بود‎ ‏اگر مرا تخطئه نکنند حتی حمد و سوره‌ام را در موقع نماز از روی قرآن‎ ‏می‌خوانم».<ref>همان، ص۵۹.</ref></blockquote>وی همچنین درباره ضرورت نگرش انتقادی به درس می‌گوید: <blockquote>«یک روز امام در مسجد اعظم قم ضمن درس به ما نصیحت می‌کردند و می‌فرمودند:‎ ‏همیشه گفتار استاد را با سوءظن تلقی کنید و زود تسلیم گفته‌های او نشوید، چون‎ ‏در غیر این صورت ملا بار نخواهید آمد... سعی کنید بعد از گفته‎ ‏استاد، یک نه بگویید و یک ان قلت بزنید». </blockquote>او سپس خاطره‌ای را از امام‌خمینی نقل می‌کند که گویای این رویکرد ایشان است: <blockquote>«امام برای تأیید گفتارشان فرمودند: آقای‎ ‏شیخ محمدعلی اراکی وقتی تقریرات درس مرحوم حاج شیخ (عبدالکریم حائری)‎ ‏را نوشتند و به ایشان ارائه نمودند، مرحوم حاج شیخ بعد از مطالعه به او فرمودند:‎ ‏خوب نوشتی، آنچه را که من گفتم به آن رسیدی و فهمیدی؛ ولی نوشته شما یک‎ ‏بدی دارد، لااقل می‌خواستی یک اشکال به گفتارم بنمایی. حرف‌های من وحی مُنزل‎ ‏نبود که قابل رد کردن نباشد».<ref>همان، ص۱۱۳؛ صحیفه دل، ج۱، ص۷۹-۸۰؛ ۱۵ خرداد؛ ش۵ـ۶، ص۵۸.</ref> </blockquote>او در نهایت به این جمع‌بندی می‌رسد که: «بحث امام بینی و بین الله آزاد بود... آزاد اندیشیدن یکی از روش‌های مهم امام بود. همیشه به ما نصیحت می‌فرمود: در نقادی‌ها سعی کنید اول به حرف طرف برسید».<ref>«نگاهی به علما و حوزه علمیه گیلان؛ آیت‌الله رودباری: مسئله هجرت باید احیا شود»، ص۲۱.</ref>

امام‌خمینی به یکی از افرادی که توسط سیدمجتبی رودباری معرفی شده بود، اجازه‌ای در امور شرعی داده بودند.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۴۷۸، ۴۸۶، ۴۸۸، ۴۹۸، ۵۰۲.</ref> او در ۱۳۴۶ش همراه با جمعی از طلاب و علمای [[حوزه علمیه نجف]]، پس از دستگیری و زندانی شدن آقایان [[حسینعلی منتظری]] و [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]]، با ارسال نامه‌ای به آنان، تأثر خود را از آن اقدام اعلام و بر آزادی فوری آنان تأکید کردند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، ص۲۶۴-۲۶۵.</ref> وی در سال ۱۳۴۹ش واسط بین روحانیان رشت و امام‌خمینی بود؛ پس از رحلت [[آیت‌الله حکیم]]، تلگراف تسلیت آنان را به امام‌خمینی تقدیم و سپس پاسخ ایشان را به علمای رشت ارسال کرد.<ref>صحیفه دل، ج۱، ص۹۰.</ref>  

سیدمجتبی رودباری در شهریور ۱۳۵۸ش به ایران بازگشت و در شهر رشت مقیم شد و به تدریس در آن شهر پرداخت. از جمله جلسات تفسیر قرآن او پس از نماز مغرب و عشا در مسجد صفی رشت برگزار می‌شد و در روزهای چهارشنبه هم درس اخلاق را در مسجد جامع بازار رشت برگزار می‌کرد.<ref>شیرازی، «به مناسبت چهلمین روز درگذشت مرحوم آیت‌الله سیدمجتبی رودباری: فقیه مردم‌دار»، ص۳.</ref> رودباری همچنین کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) و مدرسه علمیه جامع را در رشت بنیان نهاد.<ref>انصاری، «درگذشتگان: آیت‌الله رودباری»، ص۳۸۵.</ref> کتاب‌های حقوق تجارت اسلامی، کتاب الحج در دو جلد (تقریرات درس آیت‌الله خویی) و شرح بر کتاب لمعه از آثار اوست.