جلال‌الدین لطیفی گنبدی

لطیفی گنبدی، جلال‌الدین؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. جلال‌الدین لطیفی گنبدی در سال ۱۳۰۰ ش در روستای گنبد در نزدیکی شهر همدان در یک خانواده مذهبی و روحانی به دنیا آمد («سیری در سیره علمای بلاد...»، rasanews.ir). پدرش شیخ علی گنبدی از شاگردان آخوند ملا محمدکاظم خراسانی و سید محمدکاظم یزدی و از عالمان و عارفان بنام همدان بود که در روستای گنبد مقیم بود و به تدریس دروس حوزوی در آن سامان می‌پرداخت (نورمحمدی، ۱۱-۱۳) و بر اساس ادعای یکی از منابع، امام خمینی در دوران جوانی، برای استفاده از مباحث اخلاقی، خدمت وی می‌رسید («پیکر آیت‌الله لطیفی گنبدی در ملایر تشییع شد»، ۱۱). پدربزرگش آخوند ملا محمدعلی گنبدی هم از روحانیان آن سامان بود (نورمحمدی، ۱۱). جلال‌الدین لطیفی از کودکی تحصیل دروس حوزوی را نزد پدرش آغاز کرد و صرف و نحو، معالم، شرایع و ادبیات عرب را نزد پدرش خواند. هم‌زمان کتاب الموجز فی الطب را که تلخیص قانون ابوعلی سینا در طب بود، نزد پدرش فراگرفت. سپس در درس‌های سید علی عرب و مرحوم آقا نجفی، از علمای نامور ملایر حضور یافت. رسایل و مکاسب را نزد آقا حیدر و میرزا علی تألهی گذراند. هم‌زمان به تدریس در مدرسه علمیه آیت‌الله دامغانی همدان می‌پرداخت و درس معالم را برای طلاب علوم حوزوی تدریس می‌کرد. او در سال ۱۳۲۷ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه قم، مورد لطف آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی که از دوستان شیخ علی گنبدی بود قرار گرفت. در حوزه علمیه قم، مدت چهار سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله بروجردی حضور یافت. هم‌زمان در درس خارج فقه و اصول امام خمینی هم شرکت می‌کرد. با استناد به سال‌های حضور او در قم می‌توان گفت که در اواخر دهه ۱۳۲۰ یا اوایل دهه ۱۳۳۰ در هر دو درس امام خمینی (خارج فقه و اصول) که در مساجد سلماسی و محمدیه قم برگزار می‌شد شرکت می‌جسته است. او درباره سال‌های حضور و خاطراتش از حضور در درس‌های امام خمینی می‌گوید: «آن زمان‌ها که در درسش شرکت می‌کردیم می‌فرمود شما دنبال این نباشید که چه کسی اعلم است چه کسی نیست، اگر می‌خواهید بدانید اعلم العلما کیست، اعلم العلما خود شیطان بود؛ آخر کارش این شد. اعلم بودن یا اعلم العلما بودن اینها مهم نیستند، مهم عاقبت به خیری و به انسانیت رسیدن و شکر نعمت کردن است و اهمیت دارد. می‌گویند فلانی اعلم است، فلانی اعلم نیست، مگر اعلم بودن هم مقام است؟ اگر مقام باشد پس شیطان هم اعلم العلما بود». لطیفی گنبدی هم‌زمان با حضور در درس‌های خارج آیت‌الله بروجردی و امام خمینی، از درس‌های فلسفه، هیئت، نجوم و تفسیر قرآن علامه سید محمدحسین طباطبایی هم بهره‌مند می‌شد («سیری در سیره علمای بلاد...»، rasanews.ir) و از شاگردان نزدیک ایشان به شمار می‌رفت. او در کنار تحصیل، درس‌هایی چون معالم و مطول را تدریس می‌کرد (همان). وی سپس به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف، دروس خارج فقه و اصول را نزد آیات سید ابوالقاسم موسوی خویی و سید محمود حسینی شاهرودی تکمیل کرد. درباره سال عزیمت او به نجف اشرف گزارش دقیقی در دست نیست، ولی در دوران حیات آیت‌الله بروجردی به آنجا رفت. به نظر می‌رسد حضور او در نجف چندان به درازا نکشید، چراکه در دوره حیات آیت‌الله بروجردی به کشور بازگشت و به دستور ایشان راهی ملایر شد تا در آنجا به نشر معارف اسلامی و تبلیغ دین اسلام بپردازد. او در حضور ۵۳ ساله خود در ملایر، ۴۵ سال در مسجد عاشورا و ۸ سال در مسجد امام حسین (ع) شهرستان ملایر اقامه نماز می‌کرد و در حوزه‌های علمیه امام حسن (ع)، امیرالمؤمنین (ع)، حضرت ولی‌عصر (عج) و امام رضا (ع) به تدریس علوم مختلف به‌ویژه اخلاق پرداخت. وی علاوه بر تربیت شاگردان برجسته و ارشاد مردم، درباره نهج‌البلاغه حضرت امیر (ع) نیز تقریراتی داشت که بنا بر خواست خود ایشان تاکنون به چاپ نرسیده است («چرا آیت‌الله‌العظمی بروجردی...»، www.tasnimnews.com). لطیفی گنبدی در ۵ آبان ماه ۱۳۹۸ از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سید رضا فاضلیان، در قطعه علما گورستان بهشت هاجر ملایر به خاک سپرده شد («پیکر آیت‌الله لطیفی گنبدی در ملایر تشییع شد»، ۱۱). منابع: «پیکر آیت‌الله لطیفی گنبدی در ملایر تشییع شد» (۱۳۸۹)، روزنامه کیهان، شماره ۲۲۳۱۷، ۸ آبان؛ «چرا آیت‌الله‌العظمی بروجردی دستور بازگشت آیت‌الله گنبدی را به ملایر صادر کرد؟»، https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/08/06/2128902؛ «سیری در سیره علمای بلاد (۴): از تلمذ در محضر امام تا درک محضر علامه طباطبایی» (۱۳۹۶)، http://rasanews.ir/fa/news/497179؛ نورمحمدی، محمدجواد (۱۳۸۶)، ستارگان حرم: شرح‌حال علما، به کوشش گروه نویسندگان فرهنگ کوثر، ج ۲۱، قم، زائر.