عیسی خاقانی: تفاوت میان نسخه‌ها

عیسی خاقانی در سال ۱۳۱۸ در خرمشهر و در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. اجداد او از روحانیان عرب‌زبان خوزستان بودند و پدرش شیخ عبدالحمید و جدش شیخ عیسی و همچنین برادرش شیخ محمدطاهر آل شبیر خاقانی، از عالمان برجسته آن سامان محسوب می‌شدند.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref> عیسی خاقانی تحصیل دروس حوزوی را در خوزستان و نزد برادرش شیخ محمدطاهر شبیر خاقانی آغاز کرد. سپس راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا از درس سطح و احتمالاً فلسفه آیت‌الله عبدالله جوادی آملی بهره برد.<ref>«معرفی ناموران خرمشهر، قسمت هشتم، دکتر شیخ عیسی خاقانی».</ref> در درس کفایةالاصول هم از شاگردان حسینعلی منتظری بود.<ref>منتظری، ص۵۶۱.</ref> و مدتی هم از درس سطح محمد محمدی گیلانی بهره برد.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref> وی سپس در درس‌های خارج فقه و اصول آیات امام‌خمینی (همان؛ منتظری، ص۵۶۰ـ۵۶۱)؛ «معرفی ناموران خرمشهر»)، میرزا هاشم آملی، سیدمحمد محقق داماد.<ref>همان؛ «عیسی الخاقانی نسبه».</ref> و سیدکاظم شریعتمداری بهره‌مند شد («معرفی ناموران خرمشهر»). همچنین در درس مسائل مستحدثه امام‌خمینی که تابستان ۱۳۴۳ در خانه امام‌خمینی برگزار می‌شد شرکت داشت و این درس را تقریر کرد و امام‌خمینی هم پس از مطالعه این تقریر تأکید کرده بودند «ایشان این مباحث را خوب نوشته است».<ref>منتظری، ص۵۶۰.</ref> اگرچه درباره سال‌های دقیق حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی اطلاعی در دست نیست، اما با استناد به حضور او در درس مسائل مستحدثه امام‌خمینی می‌توان احتمال داد که پیش از دستگیری امام‌خمینی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ و همچنین فرصت چندماهه پیش از تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در ۱۳ آبان ۱۳۴۳، از درس‌های فقه و اصول ایشان در مسجد اعظم قم بهره می‌برد.

عیسی خاقانی که از آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، سیدمحمود حسینی شاهرودی، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و سیدعلی حسینی سیستانی اجازاتی دریافت کرده بود، به تدریس در مدرسه آیت‌الله گلپایگانی و منظریه قم می‌پرداخت و مدتی هم در دارالتبلیغ اسلامی تدریس می‌کرد و در همان دوران (۱۳۴۴) کتاب ذکری الامام الصادق بعد مرور ثلاثة عشر قرنا را نوشت. او در دوران نهضت اسلامی، سخنرانی‌های امام‌خمینی را به زبان عربی ترجمه و برای جلوگیری از تحریف این سخنان، به سفارتخانه‌های کشورهای عربی ارسال می‌کرد. در سال ۱۳۴۴ و پس از ورود امام‌خمینی به عراق، در انتقال اسناد و وسایل شخصی امام‌خمینی به آن کشور نقش داشت. پس از آن به کشور بازگشت و در دارالتبلیغ اسلامی به فعالیت ادامه داد. فعالیت‌های او همسو با نهضت اسلامی باعث شد تا در خطر دستگیری قرار گیرد و همین مسئله باعث شد تا از سوی آیت‌الله شریعتمداری برای فعالیت‌های تبلیغی به کشور هندوستان (شهر علیگره) اعزام شود. او مدتی بعد به کشور بازگشت و در جریان دیدار هیئتی از الازهر مصر از ایران، در دیدارهای آنان با مراجع تقلید حضور داشت. سپس از سوی آیت‌الله شریعتمداری ابتدا به کشور امارات متحده عربی و سپس قطر اعزام شد و به ساماندهی امور شیعیان آن کشور پرداخت.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref>

فعالیت‌های سیاسی و مذهبی عیسی خاقانی حساسیت حکومت پهلوی را برانگیخت و همین مسئله باعث ایجاد سخت‌گیری حکومت قطر علیه وی شد.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref> خاقانی در ۲۷ شهریور ۱۳۵۷ و پس از ناپدید شدن امام موسی صدر، به‌عنوان پیشنماز و نماینده جامعه روحانیت شیعیان قطر، در نامه‌ای به معمر قذافی، رئیس‌جمهور لیبی که از طریق سفارت آن کشور در قطر ارسال شد، نسبت به موضوع ناپدید شدن امام موسی صدر استفسار نمود.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، امام موسی صدر، ج۳، ص۵۲۳.</ref> سپس به لبنان رفت و در جریان تحولات آن کشور قرار گرفت. او پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه راهی پاریس شد و با استقرار در کنار امام‌خمینی، در انتقال اخبار ایشان به نشریات عربی فعال بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی به قطر بازگشت و در سال ۱۳۵۸ همراه با جمعی از فعالان سیاسی و همچنین اعضای سفارت ایران در قطر به ایران آمد و در قم با امام‌خمینی دیدار کرد.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref>

وی در خرداد ۱۳۵۸ با دعوت فرماندار خرمشهر راهی آن شهر شد تا کانون‌های فرهنگی عرب را در آن شهر تشکیل دهد («مروری بر برخی وقایع دفاع مقدس و انقلاب در روزهای ۲۸ خرداد»). در پی ایجاد ماجرای خلق عرب در خوزستان، به‌عنوان نماینده شبیر خاقانی، بارها به تهران و قم سفر کرد و با مسئولان جمهوری اسلامی وارد مذاکره شد.<ref>همان.</ref> در زندگینامه شیخ عیسی خاقانی مندرج در سایت arbyy.com  ) آمده است که او پس از بحران خلق عرب، با اجازه امام‌خمینی راهی فرانسه شد و به تحصیلات دانشگاهی در فرانسه و در دانشگاه سوربن ادامه داد و موفق به دریافت مدرک دکتری در رشته فلسفه شد.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref> منتظری ادعا می‌کند که خاقانی در سال ۱۳۵۸ خواستار دریافت اجازه‌نامه‌ای از امام‌خمینی برای تداوم فعالیت در کشورهای حاشیه خلیج فارس شد، ولی مسئولان بیت امام‌خمینی با استناد به اینکه او نماینده آیت‌الله شریعتمداری در آن کشور بود، چنین اجازه‌ای ندادند.<ref>منتظری، ۵۶۰ـ۵۶۱.</ref> این موضوع و همچنین درگیری‌های خوزستان باعث تا از ایران خارج و در عراق مقیم شود. او به‌تدریج با جمهوری اسلامی زاویه گرفت و حتی دو بار از سوی صدام حسین، رئیس‌جمهور وقت عراق به ملاقات آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر رفت و پیشنهادهای صدام را از جمله عدم حمایت از جمهوری اسلامی به آن مرجع مبارز عرضه کرد که با پاسخ منفی آیت‌الله صدر روبه‌رو شد.<ref>خسروشاهی، ص۵۵ـ۵۶.</ref>

یکی از اتهاماتی که به عیسی خاقانی وارد شده است، انتشار کتابی با عنوان الخمینی فی میزان الشرعیه است. بر اساس ادعای حسینعلی منتظری، عیسی خاقانی این کتاب را به زبان عربی نوشت و آن را به نام آیت‌الله منتظری منتشر کرد تا بین او و امام‌خمینی اختلاف بیندازد.<ref>منتظری، ص۵۶۰ـ۵۶۱.</ref> این کتاب را به زبان‌های فارسی، ترکی و انگلیسی هم برگرداندند و در موسم حج توزیع کردند. منتظری در همان سال (۱۳۶۳) این انتساب را تکذیب کردند.<ref>همان.</ref> ولی در سایت  arbyy.com اشاره‌ای به این موضوع نشده است. خاقانی هم‌اکنون امام جماعت مسجد امام علی (ع) در ابوظبی است.<ref>«عیسی الخاقانی نسبه».</ref>