علی محدث‌زاده: تفاوت میان نسخه‌ها

علی محدث‌زاده معروف به محدث‌زاده قمی در دی ۱۲۹۸ش.<ref>احمدیان، ص۲۶۷.</ref> در خاندانی با پیشینه درخشان علمی و مرجعیتی زاده شد. پدرش شیخ عباس قمی، از محدثان نامور معاصر و مؤلف مفاتیح‌الجنان و آثار متنوع و متعدد دیگر و جد مادری‌اش آیت‌الله سیداحمد طباطبایی قمی، برادر آیت‌الله سیدحسین طباطبایی قمی و از مراجع وقت بود.<ref>ادهم‌نژاد، ص۱۵۱-۱۵۲.</ref>  

علی محدث‌زاده در یک سالگی همراه خانواده به مشهد رفت و در آن شهر نشو و نما یافت. او مقدمات و بخشی از دروس سطح را<ref>شریف‌رازی، ج۲، ص۳۹۷-۳۹۸.</ref> در حوزه علمیه مشهد و نزد آیات میرزا علی‌اکبر نوقانی، شیخ عبدالجواد ادیب نیشابوری، میرزا هاشم قزوینی و میرزا مهدی اصفهانی خواند. در ۱۳۱۴ش و پس از قیام مسجد گوهرشاد و تبعید آیت‌الله سیدحسین طباطبایی قمی به عراق، همراه خانواده به عراق رفت و تحصیلاتش را در حوزه علمیه نجف پی گرفت؛ در آن حوزه در درس خارج فقه و اصول آیات میرزا باقر زنجانی، شیخ عبدالحسین رشتی، میرزا ابوالحسن مشکینی، شیخ علی‌محمد بروجردی و در نهایت در درس آیات سیدابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی شرکت کرد.<ref>ادهم‌نژاد، ص۱۵۳-۱۵۴.</ref>

علی محدث‌زاده در عراق، همکار پدرش در تدوین برخی از آثار گران‌سنگ بود، ازجمله در تصحیح و مقابله سفینه‌البحار به وی کمک و مساعدت می‌نمود. همچنین در تألیف و تصحیح الکنی و الالقاب همکار پدرش بود و در انتشار آن در شهر صیدا در لبنان هم نقش داشت. گذشته از دو اثر فوق، در دیگر تألیفات شیخ عباس قمی، به‌اندازه قدرت و استعداد با ایشان همکاری داشت. او در ۱۳۲۰ ش/۱۳۶۰ق به کشور بازگشت و در قم مقیم شد.<ref>شریف‌رازی، ج۲، ص۳۹۸؛ اثرآفرینان، ج۵، ص۱۴۲.</ref> و در آنجا درس خارج اصول را نزد سیدرضا بهاءالدینی خواند. سپس در درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی شرکت کرد و هم‌زمان از درس خارج فقه و اصول آیات سیدصدرالدین صدر، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی و امام‌خمینی بهره برد.<ref>ادهم‌نژاد، ص۱۵۴.</ref> علاوه بر آن، به نوشته احمدیان در کتاب شیخان قم، از درس آیات سیداحمد طباطبایی قمی (پدربزرگ مادری‌اش)، سیدصدرالدین جزایری و سیدسجاد علوی گرگانی نیز بهره برد.<ref>احمدیان، ص۲۶۸.</ref> ادهم‌نژاد در زندگینامه او، صرفاً بر حضور او در درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی بسنده کرده.<ref>ادهم‌نژاد، ص۱۵۴.</ref> و درباره سال‌های حضور او در آن درس‌ها سخنی نگفته است و شریف رازی هم بر حضور چند ساله او در قم و استفاده «از محضر اساتید حوزه علمیه خارج فقه و اصول... به‌طور اختصار».<ref>شریف‌رازی، ج۲، ص۳۹۸.</ref> تأکید کرده است، بدون اینکه به استادان او یا سال‌های حضور در قم اشاره‌ای داشته باشد، اما نویسنده زندگینامه او در اثرآفرینان سال ۱۳۶۷ق/ ۱۳۲۷ش را سال بازگشت او به زادگاهش بیان می‌کند<ref>اثرآفرینان، ج۵، ص۱۴۲.</ref> و با استناد به آن گزارش می‌توان گفت که در فاصله سال‌های ۱۳۲۰-۱۳۲۷ ش در درس خارج اصول امام‌خمینی حضور داشته است.

علی محدث‌زاده در سال ۱۳۲۷ش راهی تهران شد و در آنجا از درس آیات سیدابوالحسن رفیعی قزوینی، میرزا ابوالحسن شعرانی، شیخ محمدرضا تنکابنی و سیداحمد موسوی خوانساری بهره برد.<ref>همان.</ref>  

او آنگاه به وعظ و خطابه روی آورد و از خطبای نامی بود و در مجالسی هم که در قم توسط افرادی چون آیت‌الله بروجردی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، گلپایگانی، شیخ مرتضی حائری یزدی و... برگزار می‌شد، به سخنرانی می‌پرداخت.<ref>ادهم‌نژاد، ص۱۶۱.</ref> آیت‌الله بروجردی به او احترام می‌گذاشت و بر اساس گزارشی از ساواک، نزد ایشان از محبوبیت بسزایی برخوردار بود.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۹، ص۲۷.</ref> پاره‌ای از سخنرانی‌های او رویکرد انتقادی داشت و به همین سبب بارها توسط حکومت پهلوی دستگیر و زندانی شد. ازجمله در سال ۱۳۳۷ش توسط شهربانی دستگیر گردید. گویا او مستقیماً و در جریان سخنرانی دستگیر شده بود و همین مسئله اعتراض برخی از واعظان ازجمله محمدتقی فلسفی را در پی داشت و او در سخنانی تأکید کرده بود «نباید یک واعظ را با آن فضاحت از منبر به شهربانی ببرند».<ref>همان.</ref>

محدث‌زاده قمی در سال ۱۳۴۱ ش در جریان تصویب‌نامه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، همراه با جمعی از وعاظ و منبریان تهران با عنوان «جامعه اهل منبر تهران»، با صدور اعلامیه‌ای، آن تصویب‌نامه را مخالف صریح دین اسلام و قانون اساسی دانستند و آن را تقبیح کردند. آنان در اعلامیه فوق تأکید کردند: «جامعه وعاظ تهران تصمیم دارند در این مبارزه، دوشادوش تمام طبقات بر ضد تجاوزات هر حکومتی که مخالف قوانین اسلامی و قانون اساسی باشد، قیام و اقدام کنند».<ref>دوانی، ج۴، ص۵۸؛ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۵۰-۵۱.</ref> سپس همراه با جمعی از روحانیان تهران، با صدور اعلامیه‌ای دیگر، آن مصوبه را زمینه‌ساز «تسلط بر دین و مقدرات مسلمانان» خواندند و از مردم خواستند هشتم آذر در مجلس دعایی که به آن مناسبت در مسجد حاج عزیزالله تهران برگزار خواهد شد شرکت کنند.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۵۲-۵۵.</ref> وی در روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ توسط نیروهای نظامی دستگیر شد و همراه با دیگر واعظان و روحانیان تهران ازجمله محمدتقی فلسفی، مرتضی مطهری و... در زندان شهربانی زندانی شد و در نهایت با آیت‌الله سیداحمد خوانساری آزاد گردید.<ref>ادهم‌نژاد، ص۱۷۱-۱۷۲.</ref>

محدث‌زاده در ۳۱ فروردین ۱۳۴۳ همراه با جمعی از روحانیان تهران با ارسال نامه‌ای به آیت‌الله مرعشی نجفی به ممنوعیت محمدتقی فلسفی و جمعی دیگر از وعاظ تهران از منبر، اعتراض کرد و خواستار واکنش ایشان به آن اقدام شد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۱۱-۱۱۱.</ref> بر اساس اسناد ساواک، وی در سال ۱۳۴۶ ش و در سالروز حمله مأموران به مدرسه فیضیه در قم سخنرانی کرد.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۳، ص۳۹۶.</ref>  

او پس از آن، همه توان خود را به تدوین و انتشار آثار شیخ عباس قمی معطوف کرد و انتشار تتمه المنتهی (با مقدم، تصحیح و تحشیه)، فوائد الرضویه (با مقدمه، تصحیح، تحشیه و تجدیدنظر)، تحفه الاحباب (ضمیمه جلد دوم فوائد الرضویه)، کحل البصر، بیت الاحزان فی مصائب سیده النسوان و ختام مسک از آن جمله است. او خود نیز آثاری را نگاشت که از آن جمله می‌توان به کتاب سترگ امام صادق(ع)، در چهار مجلد شامل زندگانی امام صادق(ع)؛ در احوال، شخصیت، اخلاق و کلمات امام، اصحاب امام صادق(ع) (این کتاب در سال ۱۳۷۵ش و در سیزدهمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی، برنده جایزه بهترین کتاب مذهبی شد)، معاصرین امام صادق(ع) از خلفا و علما و خویشاوندان امام صادق(ع) اشاره کرد. کلام الملوک (سخنان ائمه اطهار(ع)) دیگر تألیف اوست.<ref>ادهم‌نژاد، ۱۶۴-۱۶۵.</ref>