علی‌جمعه رضایی

رضایی، علی جمعه؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. علی جمعه رضایی در سال ۱۳۲۴ ش در روستای شباشک ولسوالی دره صوف (ولایت سمنگان) افغانستان به دنیا آمد. او از یازده‌سالگی به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و بخشی از مقدمات را نزد آخوند طهماسب در مکتب‌خانه‌ای در روستای دروازه آنجا خواند. آنگاه به مدرسه حسنی همان‌جا رفت و مقدمات را تا حاشیه ملا عبدالله را نزد استادی به نام آخوند زوار فراگرفت. او در سال ۱۳۲۴ ش برای تکمیل تحصیل، راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، حاشیه را نزد شیخ عیسی محقق خراسانی و شیخ موسی اخلاقی دره صوفی تکمیل کرد. معالم را هم نزد آن دو استاد خواند و در درس مطول از شاگردان استاد مدرس افغانستانی و شیخ موسی بامیانی بود. او سپس در درس قوانین آقایان مدرس افغانی و سید کاظم سرابی شرکت کرد و لعمتین را پیش آقایان شیخ موسی اخلاقی و سید اسدالله مدنی فراگرفت. در رسایل هم از درس سید اسدالله مدنی و شیخ مجتبی لنکرانی سود برد و مکاسب را پیش میرزا جواد تبریزی فراگرفت. هم‌زمان در درس کفایتین و مکاسب آقایان صدرا بادکوبه‌ای و آیت‌الله سید محمدباقر صدر حضور می‌یافت. در فلسفه هم از درس شیخ عباس قوچانی بهره برد و سپس در درس‌های خارج اصول آیات سید ابوالقاسم موسوی خویی و سید محمدباقر صدر شرکت کرد و در درس فقه هم شاگرد امام خمینی بود (موسوی‌نژاد، ۹۸-۹۹). درباره سال‌های دقیق حضور او در درس امام خمینی اطلاعاتی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که از نیمه دوم دهه ۱۳۴۰ ش تا پایان حضور امام خمینی در عراق (مهر ۱۳۵۷) از آن درس در مسجد شیخ انصاری (مسجد ترک‌ها) بهره می‌برد. وی درس‌های استادان خود را تقریر می‌کرد و می‌توان احتمال داد که درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام خمینی را تقریر کرده است. این تقریرات توسط حکومت بعث عراق از میان رفت. او مدتی هم در درس محمد اسحاق فیاض حضور یافت و درس‌های ایشان را تقریر کرد و زیر نظر استادش کتابت نمود. علی جمعه رضایی در مدت حضور در نجف اشرف، به تدریس مطول، لمعتین و معالم‌الاصول می‌پرداخت و تدریس این درس‌ها هفت سال تداوم داشت. وی همچنین برای به ثمر نشستن انقلاب اسلامی ایران می‌کوشید و به همین علت توسط حکومت بعث عراق دستگیر و زندانی شد. حکومت بعث عراق همه دست‌نوشته‌های او ازجمله تقریراتش از درس‌های مراجع قم را از میان برد. این فشارها باعث شد تا سید محمود دعایی، سفیر وقت ایران در عراق (۱۳۵۸ ش)، ویزای ورود او را برای عزیمت به ایران فراهم کند. او پس از ورود به ایران، در حوزه علمیه قم به تحصیل دروس خارج فقه و اصول ادامه داد و در درس‌های آیات میرزا جواد تبریزی، سید محمد مفتی‌الشیعه و حسین مظاهری شرکت کرد. همچنین از سوی تبریزی برای حضور در دارالافتاء خودشان دعوت شد که به سبب کسالت، نتوانست در آنجا حضور یابد. در قم، به تدریس دروس حوزوی هم می‌پرداخت. در سال‌های ۱۳۵۸-۱۳۶۸ ش، عهده‌دار تأیید طلاب افغانستانی به دفتر تبلیغات اسلامی قم بود و در مدت فعالیت، بالغ بر دو هزار تأییدیه صادر کرد. سپس از طرف نماینده مقام معظم رهبری، عضو شورای نظارت بر مدارس علمیه شمال افغانستان بود و تا سال ۱۳۸۸ ش در آن سمت ماند. هم‌زمان برای تبلیغ دین به شهرهای استان هرمزگان، شیراز، ورامین و... می‌رفت. او همچنین در جبهه‌های جنگ حضور یافت. سپس برای ایجاد اتحاد در میان احزاب افغانستان، تدریس را تعطیل کرد و تلاش خود را به اتحاد احزاب افغانی معطوف نمود. او با همین هدف، همراه با برخی از عالمان افغانی، مجمع علمای مصلح را پایه‌گذاری کرد. این مجمع در سال‌های ۱۳۵۹-۱۳۶۹ ش، گام‌های مثبتی برای اتحاد بین احزاب شیعه افغانی برداشت. او پس از آن هم به فعالیت در این زمینه ادامه داد و از ثمرات آن، اتحاد حزب حرمت و وحدت در سال ۱۳۷۵ ش بود. وی به فعالیت‌های اجتماعی هم اهتمامی جدی داشت و مساجدی را در دره صوف احداث یا تعمیر کرد. مرمت بارگاه یحیی بن زید در منطقه جوزجان در ولایت سرپل افغانستان از دیگر فعالیت‌های اجتماعی اوست (موسوی‌نژاد، ۹۹-۱۰۲). منبع: موسوی‌نژاد، سید محمد (عارف) (۱۳۹۳)، سی‌وپنج عالم (از عالمان تأثیرگذار در سده اخیر)، قم، مجمع ذخایر اسلامی.