محمدصادق آل‌اسحاق

آل اسحاق، محمدصادق؛ از شاگردان درس خارج اصول و فقه امام خمینی. محمدصادق آل اسحاق در سال ۱۳۱۸ ش در روستای خویین زنجان به دنیا آمد. آل اسحاق دوران کودکی را در خویین گذراند، ولی درباره تحصیلات او در آن شهر اطلاعاتی در دست نیست. وی در سال ۱۳۳۲ ش در خویین به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را خواند اما از استادان دوره مقدمات او اطلاعاتی در دست نیست. آل اسحاق در سال ۱۳۳۳ ش به قم رفت و در حوزه علمیه آن شهر دوره مقدمات و سطح را به پایان رساند. او در مصاحبه‌ای درباره تحصیلاتش در قم، اطلاعاتی درباره استادان دوره سطح خود نداده است. از سال ۱۳۳۹ ش به درس خارج فقه و اصول (اصول را از خارج رسائل و فقه را از ابتدای مکاسب) امام خمینی در مسجد سلماسی راه یافت و تا سال ۱۳۴۲ ش که امام خمینی دستگیر شد، از آن درس بهره می برد. در همان زمان به مبارزه با حکومت پهلوی می‌پرداخت. آل اسحاق در سال ۱۳۴۲ ش و پس از دستگیری امام خمینی، راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف از درس‌های خارج فقه و اصول آیت‌الله سید ابوالقاسم موسوی خویی بهره برد. از سال ۱۳۴۴ ش که امام خمینی درس خارج فقه (بیع مکاسب) را در مسجد شیخ انصاری در نجف اشرف آغاز کرد، وی در آن درس حضور یافت و تا سال ۱۳۴۹ ش که به کشور بازگشت، از درس امام خمینی استفاده می‌کرد. آل اسحاق در مدت حضور در نجف اشرف، در کنار روحانیان مبارز مقیم آن کشور به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. او در سال ۱۳۴۹ ش توسط رژیم بعث عراق اخراج شد و به کشور بازگشت و در حوزه علمیه قم به تحصیلاتش ادامه داد و ازجمله از درس خارج اصول آیت‌الله محمدعلی اراکی و خارج فقه آیت‌الله شیخ مرتضی حائری یزدی استفاده کرد. وی در کنار تحصیل، به مبارزه با حکومت پهلوی ادامه می‌داد و در تهیه و توزیع اعلامیه‌های امام خمینی فعال بود. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های اقتصادی پرداخت و در سال ۱۳۶۴ ش به عضویت بنیاد اندیشه اسلامی درآمد. در همان سال از سوی شورای عالی قضایی به همکاری در قوه قضائیه دعوت شد و ابتدا به سمت دادیار دیوان عالی کشور منصوب شد و تا سال ۱۳۶۸ ش در آن سمت بود. پس از انحلال شورای عالی قضایی در آن سال، به معاونت شعبه ۳۲ دیوان عالی کشور که شعبه‌ای کیفری بود، منصوب شد و سپس ریاست آن شعبه را بر عهده گرفت و تا سال ۱۳۷۴ ش ریاست آن شعبه را بر عهده داشت. سپس به ریاست شعبه ۳۰ دیوان عالی کشور که به مسائل حقوقی و امور حسبی رسیدگی می‌کرد، منصوب شد. او در سال ۱۳۷۹ ش به سمت دادستان انتظامی قضات منصوب شد و تا سال ۱۳۸۲ ش در آن سمت بود. پس از آن بار دیگر به دیوان عالی کشور بازگشت و ریاست شعبه ۲۴ حقوقی دیوان عالی کشور را بر عهده گرفت و مدت سه سال در آن سمت بود. آنگاه به قم رفت و هشت ماه رییس شعبه ۲۶ کیفری دیوان مستقر در قم بود. او در تیر سال ۱۳۸۵ به تهران بازگشت و این بار تا انتهای دوران خدمت رییس شعبه ۱۷ دیوان عالی کشور بود («گفت‌وگوی تفصیلی ایسنا با محمد صادق آل اسحاق»، www.isna.ir) و سپس بازنشسته شد. محمدصادق آل اسحاق در اول شهریور ۱۳۹۰ در قم درگذشت («برگزاری مجلس ختم آیت‌الله آل اسحاق»، www.tabnak.ir). منابع: «برگزاری مجلس ختم آیت‌الله آل اسحاق»، www.tabnak.ir/fa/news/186038؛ «گفت‌وگوی تفصیلی ایسنا با محمدصادق آل اسحاق»، www.isna.ir/news/8802-09599.97617.