محمد عالم راثی

عالم راثی، محمد؛ از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام خمینی. محمد عالم راثی در سال ۱۳۱۰ ش در روستای قلی درق بخش انگوت دشت مغان در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد. پدرش شیخ علی‌اکبر عالم راثی از عالمان منطقه بود. محمد عالم راثی در کودکی خواندن و نوشتن و ادبیات فارسی و عربی و همچنین قرائت قرآن را نزد پدرش در زادگاهش فراگرفت. سپس راهی اردبیل شد و دروس مقدماتی را در مدارس علمیه اردبیل و نزد استادان آنجا خواند، ولی درباره استادان او در آن شهر اطلاعاتی در دست نیست. عالم راثی در سال ۱۳۲۵ ش برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد آیات سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، سید محمدباقر سلطانی طباطبایی و میرزا علی‌اکبر مشکینی به پایان رساند. آنگاه در درس‌های خارج فقه آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری، خارج اصول امام خمینی و خارج فقه و اصول آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و مرعشی نجفی شرکت کرد (عزیززاده، ۵۰۷). درباره سال‌های دقیق حضور او در درس خارج اصول امام خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ ش در آن درس که در مسجد محمدیه و سپس سلماسی قم برگزار می‌شد، حضور می‌یافت. وی در اوایل دهه ۱۳۴۰ ش به زادگاه خود بازگشت (همان)، بنابراین می‌توان احتمال داد که در نخستین سال‌های دهه ۱۳۴۰ ش و پیش از تبعید امام خمینی به خارج از کشور (آبان ۱۳۴۳ ) در درس خارج اصول امام خمینی در مسجد اعظم هم شرکت می‌کرده است. عالم راثی پس از بازگشت به زادگاهش در نخستین سال‌های دهه ۱۳۴۰ ش به تبلیغ دین و ارشاد مردم دشت مغان پرداخت. او در سال ۱۳۵۰ ش به اردبیل رفت و به اقامه نماز جماعت در مسجد فاطمیه آن شهر و تبلیغ دین در آنجا پرداخت. در کنار اقامه نماز و تبلیغ دین، در مدارس علمیه آن شهر کتاب‌های لمعتین و معالم‌الاصول را تدریس می‌کرد و در کنار آن دروس عربی و فارسی را هم تدریس می‌نمود. عالم راثی یکی از روحانیان مبارز اردبیل بود و همراه با برادرش عبداللطیف عالم راثی نقش مؤثری در هدایت انقلابیان داشت و پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم در برقراری ثبات و امنیت در دشت مغان نقش محوری ایفا کرد. ازجمله در رفع غائله دشت مغان در نخستین سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی همراه با برادرش و همچنین سید بهاءالدین علم‌الهدی نقش مؤثری داشت. سپس به‌عنوان روحانی کاروان، حجاج منطقه را در سفر بیت‌الله الحرام همراهی می‌کرد. او به تحقیق در علوم اسلامی نیز می‌پرداخت و مجموعه نوشته‌هایی از او در موضوعات اخلاقی، اعتقادی، تاریخی و شیوه خطابه بر جای مانده است (عزیززاده، ۵۰۷). منبع: عزیززاده، میرنبی (۱۳۸۴)، تاریخ دشت مغان، تهران، مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر.