سیدعبدالله مجتهدزاده

مجتهدزاده، سید عبدالله؛ از شاگردان درس سطح امام خمینی. سید عبدالله بهبهانی معروف به مجتهدزاده در سال ۱۲۹۶ ش در خانواده‌ای روحانی و برجسته در بهبهان به دنیا آمد. پدرش آیت‌الله سید علی موسوی بهبهانی، یکی از مراجع عظام تقلید بود که سال‌ها زعامت مردم در خوزستان و همچنین اصفهان را بر عهده داشت و به تدریس دروس خارج فقه و اصول در اصفهان و همچنین اهواز می‌پرداخت و از مراجع مبارز در نهضت اسلامی محسوب می‌شد. سید عبدالله مجتهدزاده بهبهانی تحصیلات مقدماتی حوزه را نزد پدرش آیت‌الله العظمی بهبهانی گذراند. سپس در حوزه علمیه قم دروس سطح را نزد استادانی چون آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، سید کاظم شریعتمداری، سید احمد خوانساری، سید شهاب‌الدین مرعشی‌نجفی و امام خمینی به پایان رساند. مدتی هم در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی شرکت داشت و با اشاره به تاریخ تولد وی، این حضور کوتاه بود. وی در سال ۱۳۲۰ ش به واسطه عزیمت پدرش به عتبات عالیات، به شهر رامهرمز رفت و مدت چهار سال زعامت آن شهر را بر عهده گرفت. در سال ۱۳۲۵ ش آیت‌الله بهبهانی به رامهرمز بازگشت و تا ۱۳۳۰ ش در رامهرمز حضور داشت و در آن سال‌ها در کنار پدرش به امور شرعی مردم رسیدگی می‌کرد. سپس همراه پدرش راهی اهواز شد و امور معنوی مردم آن شهر را در کنار پدرش اداره می‌کرد. همچنین در سفرهای پدرش به شهر اصفهان‌که معمولاً تابستان هر سال صورت می‌گرفت، پدرش را همراهی می‌کرد و رسیدگی به امور ایشان را بر عهده داشت. با آغاز نهضت امام خمینی، آیت‌الله بهبهانی از جمله مراجع تقلیدی بود که پای در میدان مبارزه نهاد و به حمایت از نهضت اسلامی و امام خمینی پرداخت. مجتهدزاده هم در کنار پدرش، به حمایت از امام خمینی و نیز مبارزه با حکومت پهلوی روی آورد و ارتباطات و فعالیت‌های سیاسی آیت‌الله بهبهانی را سرپرستی می‌کرد. پس از دستگیری امام خمینی و تعداد زیادی در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، آیت‌الله بهبهانی همراه با سایر مراجع چون آیات شریعتمداری، سید محمدهادی حسینی میلانی، مرعشی نجفی و علمای سراسر کشور و در اعتراض به تصمیم حکومت پهلوی در حبس امام خمینی، به تهران رفت و مجتهدزاده در آنجا پا به پای پدرش در تمام جریانات سیاسی حضور داشت. محل استقرار آیت‌الله بهبهانی در تهران پس از مدتی حضور در آنجا محاصره شد و ساواک ایشان را مجبور کرد از تهران خارج شود. مجتهدزاده نیز به‌اتفاق پدرش مجبور شد تهران را به سمت همدان ترک کند و در خانه آخوند ملاعلی معصومی همدانی ساکن شود. آنان پس از چند روز توقف در همدان دوباره به تهران بازگشتند و مجتهدزاده هم پدرش را در این سفر همراهی می‌کرد. آنها در تحصن علما و مراجع در تهران شرکت کردند و مجتهدزاده هم در جلسات علما و مراجع حضور داشت. وی در مهر ۱۳۴۲ همراه پدرش به اهواز بازگشت و جلسات مرتبط و منظمی را با روحانیون شهر اهواز برگزار می‌کرد. مجتهدزاده در این جلسات شرکت و علمای دیگر را هم به شرکت در آن جلسات تشویق می‌کرد. پس از تبعید امام خمینی به خارج از کشور در آبان ۱۳۴۳، آیت‌الله بهبهانی و دیگر مراجع اعلامیه‌هایی دادند و مجتهدزاده متن اعلامیه‌ای را تنظیم کرد و به امضای آیت‌الله بهبهانی رساند. در جریان جنگ ۶ روزه اعراب و اسرائیل نیز آیت‌الله بهبهانی که در اصفهان حضور داشت، اعلامیه‌ای علیه آمریکا و انگلیس صادر کرد و کالاهای آمریکایی، انگلیسی و اسرائیلی را تحریم نمود. مجتهدزاده این اعلامیه را به خوزستان انتقال داد و در آنجا توزیع کرد. مأموران حکومت پهلوی که از صدور اعلامیه مطلع شده بودند، آیت‌الله بهبهانی را چند ساعت به‌طور محترمانه در اصفهان بازداشت کردند، ولی چون مردم اصفهان به این اقدام اعتراض کردند، ایشان را آزاد کردند و سپس متوجه شدند که اعلامیه فوق در مناطق نفتی جنوب کشور در اختیار مردم قرار گرفته است. حکومت پهلوی نسبت به مناطق نفتی بسیار حساس بودند، به همین علت پس از شناسایی مجتهدزاده، او را به‌عنوان عامل انتشار اعلامیه فوق در آغاجاری دستگیر کردند و تحویل ساواک دادند. وی حدود ۲۰ روز را در زندان ساواک گذراند و سپس با فعالیت‌های بزرگانی چون آیات گلپایگانی، شریعتمداری، سید احمد خوانساری و امام‌جمعه‌ی تهران آزاد شد. مجتهدزاده به‌عنوان مسئول امور مربوط به تبلیغات دارالعلم آیت‌الله بهبهانی و حوزه ایشان در اهواز، نقش شاخصی در اداره آن مراکز داشت. این مراکز علمی نقش منحصربه‌فردی در کل استان خوزستان داشتند و در آن موقع حدود دویست نفر از طلاب و مدرسین در آنجا مشغول به تحصیل بودند. یکی از اقدامات او در سال‌های نهضت اسلامی، دعوت از سخنرانان سیاسی برای سخنرانی در دارالعلم اهواز بود و از آن جمله می‌توان به دعوت از مرتضی مطهری، ناصر مکارم‌شیرازی، محسن قرائتی، شیخ محمد یزدی، جعفر آل اسحاق و شیخ رضا گلسرخی اشاره کرد (علم، ج۲). در جریان رحلت مشکوک سید مصطفی خمینی، نخستین مجلس گرامیداشت فرزند امام خمینی با ابتکار دارالعلم برگزار شد و پس از توهین روزنامه اطلاعات به امام خمینی و قیام مردم قم در ۱۹ دی ۱۳۵۶، بیت آیت‌الله بهبهانی و دارالعلم ایشان همواره یکی از سنگرهای آغازین مبارز بود و بسیاری از راهپیمایی‌های اهواز یا از دارالعلم شروع می‌شد و یا به آن مکان ختم می‌شد. در جریان قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ قم و ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ تبریز نیز مجالسی در دارالعلم بهبهانی در اهواز برگزار کرد. مجتهدزاده در سال ۱۳۵۷ ش همراه با روحانیان مبارزه اهواز، اعلامیه‌هایی را علیه حکومت پهلوی صادر می‌کرد. از آن جمله می‌توان به نامه‌های آنان به آیات شریعتمداری و مرعشی نجفی در محکومیت حمله به خانه مراجع تقلید در قم در اردیبهشت ۱۳۵۷ اشاره کرد (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۸۶، ۲۸۷ و ۳۱۵). پس از آن هم اعلامیه‌های دیگری را علیه حکومت پهلوی صادر می‌کرد که از آن جمله می‌توان به اعلامیه افشاگرانه علیه حمله مأموران حکومت پهلوی به عباسیه اهواز و دستگیری غلامرضا گلسرخی، سخنران آن حسینیه در ۲۲/۵/۱۳۵۷ اشاره کرد (همان، ۳۶۰ ـ ۳۶۱). حمایت از اعتصاب کارکنان صنعت نفت در هفده شهریور ۱۳۵۷ از دیگر فعالیت‌های مجتهدزاده بود (علم، ج۲). او همچنین در برگزاری مراسم عباسیه اهواز در دهه عاشورا که منجر به تحصن علمای اهواز به مدت سه روز و به رگبار بسته شدن اطراف عباسیه شد، نقش داشت و در اغب تحصن‌ها و تجمعات مردمی در اهواز سخنرانی می‌کرد (علم، ج۲). او پس از پیروزی جمهوری اسلامی به‌علت احتیاط‌های زیادی که داشت از پذیرش سمت‌های دولتی و حکومتی سر باز زد و به اداره بیت و مؤسسات آیت‌الله بهبهانی پرداخت. سید عبدالله مجتهدزاده بهبهانی در سال ۱۳۶۷ بر اثر تصادف در جاده شیراز ـ بهبهان از دنیا رفت (علم، ج۲) و در کنار آرامگاه پدر در مدرسه علمیه دارالعلم در اهواز به خاک سپرده شد (همان). منابع: آیت‌الله‌العظمی میر سید علی موسوی بهبهانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۴)، مرکز بررسی اسناد تاریخی؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ علم، محمدرضا (۱۳۸۶)، انقلاب اسلامی در اهواز، ج ۲، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.