محی‌الدین فرقانی

فرقانی، محی‌الدین؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. محی‌الدین فرقانی در هرات افغانستان به دنیا آمد. درباره تاریخ تولد او در منابع مکتوب اطلاعاتی به دست نیامد. او خواندن و نوشتن را در زادگاهش فراگرفت. سپس به تحصیل دروس حوزی در همان‌جا پرداخت، اما دراین‌باره اطلاعاتی در دست نیست. محی‌الدین فرقانی در همان زمان به‌واسطه صدای خوبی که داشت، به مداحی می‌پرداخت. او پس از مدتی راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف به تحصیل پرداخت و در همان زمان در درس‌های خارج فقه و اصول استادان حوزه علمیه نجف شرکت می‌کرد. هم‌زمان به‌عنوان مداح و روضه‌خوان، در بیت مراجع تقلید چون آیات سید محسن طباطبایی حکیم، سید محمود حسینی شاهرودی و سید ابوالقاسم موسوی خویی به مداحی می‌پرداخت. فرقانی پس از ورود امام خمینی به نجف اشرف، در خدمت ایشان قرار گرفت. محمود فرقانی، پسر محی‌الدین فرقانی در این باره می‌گوید: «با ورود امام به نجف، طلاب و عموم مردم به ایشان اظهار علاقه می‌کردند. پدر من در همان اولین دیدار ایشان چنان شیفته امام می‌شود که دیگر همه درس و بحث و روضه و کار را رها می‌کند و می‌گوید می‌خواهم در خدمت شما باشم» («از هرات تا عراق»، ۴). فرقانی پس از ورود به بیت امام خمینی مدت ۱۳ سال در کنار امام خمینی بود و اداره امور شخصی ایشان را بر عهده داشت و خاطرات فراوانی از او در این باره منتشر شده است. او همچنین محافظت از امام خمینی را بر عهده داشت و همواره همراه ایشان بود و با توجه به توان بدنی بالایی که داشت، در مواردی که تهدیدی متوجه امام خمینی می‌شد، از ایشان محافظت می‌کرد. به همین علت یک بار نیز توسط مأموران حکومت بعث عراق تحت تعقیب قرار گرفت («سید مهدی حسینی: شجاع و علاقه‌مند به امام بود»، ۱۸). او در کنار اداره امور شخصی امام خمینی، در درس خارج فقه (بیع مکاسب) ایشان که از سال ۱۳۴۴ ش در مسجد شیخ انصاری آغاز شد، شرکت می‌کرد و خاطرات زیادی هم از این حضور دارد. ازجمله درباره توجه امام خمینی به شاگردانش می‌گوید: «در نجف، امام قبل از اینکه جلسه درس شروع شود و ایشان وارد اتاق بشوند با درنگی کوتاه، نگاهی به اطراف محل درس می‌انداختند. یک روز امام در میان کفش‌ها متوجه کفش یکی از طلبه‌ها شدند که فقط نیمی از آن سالم بود و کفش به‌هیچ‌وجه قابل استفاده نبود. امام از این موضوع ناراحت شده، بعد از درس به یکی از آقایان فرمودند: «فردا صبح می‌روی در میان کفش‌ها آن کفش را پیدا می‌کنی و بعد آنجا می‌ایستی تا صاحبش را ببینی. آن وقت منزل او را پیدا کن و به من بگو.» آن شخص گفت: فردای آن روز به فرمایش عمل کردم و منزل آن شخص را یافتم. آن شخص یک طلبۀ یزدی بود. وقتی موضوع را به عرض امام رساندم، ترتیبی دادند که او صاحب یک دست لباس کامل و کفش شد» (برداشت‌هایی از سیره امام خمینی، ج ۵، ۱۳۲). خانه فرقانی در نجف اشرف، در پاره‌ای مواقع محل استقرار فعالان سیاسی و مبارزانی بود که برای دیدار با امام خمینی به نجف اشرف می‌رفتند («از هرات تا عراق»، ۴) فرقانی پس از مهاجرت امام خمینی به فرانسه به رتق‌وفتق امور بیت امام خمینی در نجف اشرف ادامه داد. او به سبب این فعالیت‌ها همواره تحت تعقیب مأموران حکومت بعث عراق بود و به همین علت مجبور به زندگی مخفیانه شده بود. او در نهایت در سال ۱۳۵۹ ش دستگیر و در زندان ابوغریب بغداد زندانی شد و تحت شکنجه قرار گرفت. حکومت بعث عراق پس از شش ماه حبس، او را آزاد کرد و پس از انتقال به مرز ایران، از عراق اخراج شد («۱۸۰ روز در زندان ابوغریب»، ۵). او پس از ورود به ایران در شهر قم مقیم شد. در سال ۱۳۶۶ ش و پس از شهادت همسرش در حج خونین در مکه، راهی مشهد شد و در آن شهر ساکن شد. محی‌الدین فرقانی در سال ۱۳۷۱ ش در مشهد از دنیا رفت و در همان شهر به خاک سپرده شد («به یاد مادری مجاهدی»، ۵). منابع: «۱۸۰ روز در زندان ابوغریب» (۱۳۹۴)، هفته‌نامه شهرآرا (مشهد)، شماره ۱۸۷، ۱۱ بهمن؛ «از هرات تا عراق» (۱۳۹۴)، هفته‌نامه شهرآرا (مشهد)، شماره ۱۸۷، ۱۱ بهمن؛ «به یاد مادری مجاهدی» (۱۳۹۴)، هفته‌نامه شهرآرا (مشهد)، شماره ۱۸۷، ۱۱ بهمن؛ «سید مهدی حسینی: شجاع و علاقه‌مند به امام بود» (۱۳۹۶)، هفته‌نامه حریم امام، سال ششم، شماره ۲۹۳، ۱۸ آبان.