confirmed، مدیران
۱۲۱
ویرایش
Qavaami.54
۲ ماه پیش عضو شد
ویرایش مقاله
Qavaami.54 (بحث | مشارکتها) (صفحه‌ای تازه حاوی « عزای عمومی مفهوم‌شناسی عزای عمومی یا سوگ همگانی، روز یا روزهایی مشخص است که برای سوگواری و گرفتن مراسم یادبود درگذشتگان، در میان اکثریت مردم یک کشور برگزار می‌شود. از قدیم رسم بر این بود که در روزهای عزای عمومی، بازارها بسته می‌شد و دستجات...» ایجاد کرد) |
Qavaami.54 (بحث | مشارکتها) (ویرایش مقاله) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
== عزای عمومی == | |||
عزای عمومی | === مفهوم‌شناسی === | ||
عزای عمومی یا سوگ همگانی، روز یا روزهایی مشخص است که برای سوگواری و گرفتن مراسم یادبود درگذشتگان، در میان اکثریت مردم یک کشور برگزار می‌شود. از قدیم رسم بر این بود که در روزهای عزای عمومی، بازارها بسته می‌شد و دستجات عزا به حرکت درمی‌آمد (ذهبی، تاریخ الإسلام، حوادث و وفیات 571-580ق، ص 236؛ مهربانی، «سوگواری»، دانشنامه جهان اسلام، ج 25، ص 234-238). اعلام رسمی عزای عمومی از جانب حکومت‌ها با نیمه‌افراشته شدن پرچم کشورها همراه است. | |||
=== ویژگی عزای عمومی === | |||
ویژگی عزای عمومی | |||
از مهم‌ترین ویژگی‌های سوگواری عمومی، نمود اجتماعی آن و ایجاد حس همبستگی است (اربابی، شعائر دینی در اسلام، ص۶۲–۶۳)؛ چنان‌که اقامۀ عزای سیدالشهدا(ع)، به یکی از مقومات اصلی هویت شعائری تشیع تبدیل شده (مظاهری، رسانه شیعه، ص 180-184) و در طول تاریخ، موجب احیای روحیۀ شهادت‌طلبی، فداکاری و مبارزه با ظلم بوده است (مهرابی، «تأسی امام‌خمینی از قیام امام‌حسین»، مجموعه مقالات، ص ۲۷۴–۲۷۵). از همین رو است که بسیاری از اعتراضات سیاسی نیز در بستر همین سوگواری عمومی شکل گرفته یا تقویت می‌شود (درویش‌زاده، «عزاداری»، دانشنامه امام خمینی، ج 7، ص 307-315). | از مهم‌ترین ویژگی‌های سوگواری عمومی، نمود اجتماعی آن و ایجاد حس همبستگی است (اربابی، شعائر دینی در اسلام، ص۶۲–۶۳)؛ چنان‌که اقامۀ عزای سیدالشهدا(ع)، به یکی از مقومات اصلی هویت شعائری تشیع تبدیل شده (مظاهری، رسانه شیعه، ص 180-184) و در طول تاریخ، موجب احیای روحیۀ شهادت‌طلبی، فداکاری و مبارزه با ظلم بوده است (مهرابی، «تأسی امام‌خمینی از قیام امام‌حسین»، مجموعه مقالات، ص ۲۷۴–۲۷۵). از همین رو است که بسیاری از اعتراضات سیاسی نیز در بستر همین سوگواری عمومی شکل گرفته یا تقویت می‌شود (درویش‌زاده، «عزاداری»، دانشنامه امام خمینی، ج 7، ص 307-315). | ||
نقش عزای عمومی در انقلاب اسلامی | |||
=== نقش عزای عمومی در انقلاب اسلامی === | |||
امام خمینی در نهضت اسلامی ایران، با تشخیص ظرفیت عزای عمومی برای تهییج عواطف انسانی و حفظ مقاصد اسلامی، به خوبی از آن بهره گرفت (امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۰، ص ۱۲۱؛ ج۱۱، ص۱۰۰ و ج ۱۵، ص۳۳۱). ایشان نخستین بار در 22 اسفند 1341 و در پی تصویب لایحۀ موسوم به انقلاب سفید، در اطلاعیه‌ای نوروز 1342 را عزای عمومی اعلام کرد و دربارۀ خطر اقدامات رژیم برای اسلام، به علما و مردم هشدار داد (امام خمینی، صحیفه، ج1، ص 156). همچنین در نخستین سالگرد قیام 15 خرداد 1342، در اعلامیه مشترکی با چند تن از مراجع تقلید، 15خرداد را روز عزای ملی اعلام کرد (امام خمینی، صحیفه، ج 1، ص 335- 338). پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این روز را برای همیشه عزای عمومی خواند (امام خمینی، صحیفه، ج 8، ص50ـ51). مطالعۀ روند رخدادهای بعدی انقلاب، اهمیت اعلام عزای عمومی از جانب امام خمینی را در بزنگاه‌های نهضت و حفظ هیجان و حضور مردم نشان می‌دهد. برجسته‌ترین رخدادهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که موجب اعلام عزای عمومی از سوی امام خمینی گردید، از این قرار است: تصویب لایحۀ مصونیت مستشاران و تبعه آمریکا در مجلس شورای ملی (آبان 1343) (امام خمینی، صحیفه، ج1، ص415-424)، هفتمین روز شهدای 17شهریور و تأکید بر ادامۀ اعتصابات (امام خمینی، صحیفه، ج 3، ص 426)، اربعین شهدای تبریز در فروردین 1357 (امام خمینی، صحیفه، ج3، ص 359-362)، سالگرد کشتار مردم قم، کشتار در شهرهای مختلف ایران و نیز در آستانۀ خروج شاه از کشور در دی 1357 (امام خمینی، صحیفه، ج 5، ص 227-228؛ 283-284؛ ص 350-351) و به مسلسل بستن بارگاه قدس امام رضا(ع) (امام خمینی، صحیفه، ج5، ص93). | امام خمینی در نهضت اسلامی ایران، با تشخیص ظرفیت عزای عمومی برای تهییج عواطف انسانی و حفظ مقاصد اسلامی، به خوبی از آن بهره گرفت (امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۰، ص ۱۲۱؛ ج۱۱، ص۱۰۰ و ج ۱۵، ص۳۳۱). ایشان نخستین بار در 22 اسفند 1341 و در پی تصویب لایحۀ موسوم به انقلاب سفید، در اطلاعیه‌ای نوروز 1342 را عزای عمومی اعلام کرد و دربارۀ خطر اقدامات رژیم برای اسلام، به علما و مردم هشدار داد (امام خمینی، صحیفه، ج1، ص 156). همچنین در نخستین سالگرد قیام 15 خرداد 1342، در اعلامیه مشترکی با چند تن از مراجع تقلید، 15خرداد را روز عزای ملی اعلام کرد (امام خمینی، صحیفه، ج 1، ص 335- 338). پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز این روز را برای همیشه عزای عمومی خواند (امام خمینی، صحیفه، ج 8، ص50ـ51). مطالعۀ روند رخدادهای بعدی انقلاب، اهمیت اعلام عزای عمومی از جانب امام خمینی را در بزنگاه‌های نهضت و حفظ هیجان و حضور مردم نشان می‌دهد. برجسته‌ترین رخدادهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی که موجب اعلام عزای عمومی از سوی امام خمینی گردید، از این قرار است: تصویب لایحۀ مصونیت مستشاران و تبعه آمریکا در مجلس شورای ملی (آبان 1343) (امام خمینی، صحیفه، ج1، ص415-424)، هفتمین روز شهدای 17شهریور و تأکید بر ادامۀ اعتصابات (امام خمینی، صحیفه، ج 3، ص 426)، اربعین شهدای تبریز در فروردین 1357 (امام خمینی، صحیفه، ج3، ص 359-362)، سالگرد کشتار مردم قم، کشتار در شهرهای مختلف ایران و نیز در آستانۀ خروج شاه از کشور در دی 1357 (امام خمینی، صحیفه، ج 5، ص 227-228؛ 283-284؛ ص 350-351) و به مسلسل بستن بارگاه قدس امام رضا(ع) (امام خمینی، صحیفه، ج5، ص93). | ||
عزای عمومی پس از پیروزی انقلاب | |||
=== عزای عمومی پس از پیروزی انقلاب === | |||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی فقط در شهادت مرتضی مطهری در اردیبهشت 1358 (امام خمینی، صحیفه، ج7، ص 178-179) و شهادت سيدمحمدباقر صدر و خواهر او بنت الهدى، در اردیبهشت 1359، عزای عمومی اعلام کرد (امام خمینی، صحیفه، ج 12، ص 253-254). | پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی فقط در شهادت مرتضی مطهری در اردیبهشت 1358 (امام خمینی، صحیفه، ج7، ص 178-179) و شهادت سيدمحمدباقر صدر و خواهر او بنت الهدى، در اردیبهشت 1359، عزای عمومی اعلام کرد (امام خمینی، صحیفه، ج 12، ص 253-254). | ||
منابع | == منابع == | ||
اربابی، حسین (1394). «شعائر دینی در اسلام، مفهوم‌شناسی، ویژگی‌ها و کارکردها». مجله معرفت، شماره ۲۱۱. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی. | اربابی، حسین (1394). «شعائر دینی در اسلام، مفهوم‌شناسی، ویژگی‌ها و کارکردها». مجله معرفت، شماره ۲۱۱. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی. | ||
خمینی، سید روح الله (1389). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. | |||
خمینی، سید روح الله (1389). ''صحیفه امام''. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. | |||
درویش‌زاده کاخکی، صدیقه، «عزاداری». دانشنامه امام خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. | درویش‌زاده کاخکی، صدیقه، «عزاداری». دانشنامه امام خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. | ||
ذهبی، محمد بن احمد (1417ق). تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام. بیروت: چاپ عمر عبدالسلام تدمری. | |||
مظاهری، محسن‌حسام (1387). رسانه شیعه، جامعه‌شناسی آئین‌های سوگواری و هیئت‌های مذهبی در ایران، با تأکید بر دوران پس از پیروزی انقلاب | ذهبی، محمد بن احمد (1417ق). ''تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام''. بیروت: چاپ عمر عبدالسلام تدمری. | ||
مظاهری، محسن‌حسام (1387). ''رسانه شیعه، جامعه‌شناسی آئین‌های سوگواری و هیئت‌های مذهبی در ایران، با تأکید بر دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی''، تهران: نشر بین‌الملل. | |||
مهرابی، راضیه (1381). «تأسی امام‌خمینی از قیام امام‌حسین»، چاپ‌شده در مجموعه مقالات همایش امام‌حسین. ج۷. تهران: مجمع جهانی اهل بیت. | مهرابی، راضیه (1381). «تأسی امام‌خمینی از قیام امام‌حسین»، چاپ‌شده در مجموعه مقالات همایش امام‌حسین. ج۷. تهران: مجمع جهانی اهل بیت. | ||