عملیات بیت‌المقدس: تفاوت میان نسخه‌ها
Qavaami.54 (بحث | مشارکتها) (←منابع) |
Qavaami.54 (بحث | مشارکتها) (←منابع) |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹. | * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹. | ||
* | * پرتال امام‌خمینی، شرح کامل عملیات الی بیت المقدس. تاریخ مشاهده: ۶/۱۲/۱۴۰۳. | ||
* پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، تهران، شکیب، چاپ اول، ۱۳۸۷. | * پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، تهران، شکیب، چاپ اول، ۱۳۸۷. | ||
* جبوری، فیصل، نقد جنگ بررسی و تحلیل چند عملیات بزرگ، ترجمه محمدحسن مقیسه، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵. | * جبوری، فیصل، نقد جنگ بررسی و تحلیل چند عملیات بزرگ، ترجمه محمدحسن مقیسه، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵. | ||
نسخهٔ ۹ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۲۳:۵۸
| نام‌های دیگر | عملیات الی بیت‌المقدس |
|---|---|
| شرح ماجرا | عملیات رزمندگان اسلام با هدف آزادسازی خرمشهر و... از اشغال ارتش عراق |
| طرفین | ایران (ارتش و سپاه پاسداران) در مقابل ارتش عراق (رژیم بعث عراق) |
| زمان | ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ تا ۳ خرداد ۱۳۶۱ |
| دوره | جنگ عراق علیه ایران |
| مکان | منطقه جنوب غربی ایران، به‌ویژه خرمشهر، هویزه و جاده اهواز-خرمشهر |
| علت | آزادسازی مناطق اشغالی به‌ویژه شهر خرمشهر |
| اهداف | انهدام نیروهای دشمن، آزادسازی ۵۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران، آزادسازی خرمشهر، هویزه و پادگان حمید، خارج کردن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه دشمن، تأمین مرز بین‌المللی و آزادسازی جاده اهواز-خرمشهر |
| عاملان | نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی |
| نتایج | آزادسازی خرمشهر و مناطق اطراف، کشته و زخمی شدن بیش از ۱۶ هزار عراقی، اسارت ۱۹ هزار نیروی عراقی، آزادسازی ۵۰۳۸ کیلومتر مربع از خاک ایران |
| پیامدها | تغییر موضع شورای امنیت سازمان ملل و صدور قطعنامه ۵۱۴، افزایش روحیه نیروهای ایرانی و تضعیف روحیه نیروهای عراقی |
| تلفات | بیش از ۱۶ هزار کشته و زخمی از نیروهای عراقی |
| واکنش‌ها | تقدیر امام‌خمینی از رزمندگان اسلام |
| مرتبط | عملیات فتح‌المبین، جنگ ایران و عراق، آزادسازی خرمشهر |
عملیات بیت‌المقدس، پس از پیروزی در عملیات فتح‌المبین، عملیات بزرگ بیت‌المقدس (الی بیت‌المقدس) در ۱۰اردیبهشت۱۳۶۱ آغاز شد. این عملیات با رمز «یا علی بن ابی‌طالب(ع)»، در چهار مرحله و در منطقه‌ای با وسعت ۵۴۰۰ کیلومتر برنامه‌ریزی گردید.[۱]
نیروهای درگیر در عملیات
در این عملیات که به فرماندهی علی صیاد شیرازی (ارتش) و محسن رضایی (سپاه) اجرا شد، ۱۱۲گردان از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ۴۵گردان از ارتش -که در چهار قرارگاه سازماندهی شده بودند- حضور داشتند. نیروهای عراق در این عملیات ۲۰۰گردان بودند.[۲]
اهداف عملیات
انهدام حداقل بیش از دو لشكر از نیروی دشمن، آزادسازی حدود ۵۴۰۰كیلومتر مربع از خاك ایران، از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید، خارج كردن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه دشمن، تأمین مرز بین‌المللی (حدفاصل پاسگاه طلائیه تا شلمچه)، آزادسازی جاده اهواز-خرمشهر و خارج شدن جاده اهواز ـ آبادان از برد توپخانه دشمن از مهم‌ترین اهداف عملیات بیت‌المقدس بود.[۳]
اجرای عملیات
عملیات بیت‌المقدس در چهار مرحله به اجرا درآمد.
مرحلۀ اول: حمله از غرب کارون آغاز شد و ابتدا بخشی از نیروهای ایران توانستند از مواضع عراق عبور کنند و مناطقی از جنوب کرخه را تصرف کنند. پس از شکست لشکر ۳ زرهی عراق، عملیات پل‌گذاری بر کارون شروع شد و راه رسیدن به جادۀ اهواز خرمشهر هموار گردید. سرانجام پس از پنج روز، نیروهای ایران موفق شدند جادۀ اهواز ـ خرمشهر را از کیلومتر ۶۸ تا ۱۰۳ تصرف و تثبیت کنند.[۴]
مرحلۀ دوم: این مرحله در روز ۱۶اردیبهشت۱۳۶۱ آغاز شد و نیروهای ایرانی توانستند افزون بر بخش دیگری از جاده اهواز ـ خرمشهر، مناطق جفیر و پادگان حمید و هویزه را آزاد کنند.[۵]
مرحلۀ سوم: مرحلۀ سوم عملیات بیت‌المقدس که در روز ۱۹اردیبهشت۱۳۶۱ آغاز شد، به دلیل هوشیاری نیروهای عراقی و تمرکز نیرو در خطوط پدافندی چندان موفقیت‌آمیز نبود. تکرار این عملیات در روز بعد نیز به شکست نیروهای ایرانی انجامید. به همین علت فرماندهان ایرانی تصمیم گرفتند برای انجام عملیات نهایی، فرصت بیشتری به یگان‌ها بدهند.[۶]
مرحلۀ چهارم: آخرین مرحلۀ عملیات در ۱ خرداد ۱۳۶۱ آغاز شد. ارتش عراق نتوانست در برابر شروع غافلگیرانه نیروهای ایرانی مقاومتی از خود نشان دهد و ارتباط یگان‌های دشمن با یکدیگر کاملاً قطع شد. قرارگاه کربلا توانست در روز دوم خرداد کاملاً خرمشهر را محاصره کند. حملات تا روز سوم خرداد ماه ادامه داشت و در نهایت ساعت ۲ بعد از ظهر روز سوم خرداد، خرمشهر به طور کامل آزاد شد و پرچم ایران بر فراز مسجد جامع خرمشهر به اهتزاز درآمد.[۷]
نتایج عملیات
عملیات بیت‌المقدس به عنوان یکی از مهم‌ترین و حیثیتی‌ترین عملیات نیروهای ایرانی در طول دفاع مقدس، نتایج بسیار مهمی به همراه داشت. کشته و زخمی شدن بیش از ۱۶هزار عراقی، اسارت ۱۹هزار تن از نیروهای دشمن، آزادسازی ۵۰۳۸ کیلومتر مربع از اراضی اشغال‌شدۀ ایران، شامل شهرهای هویزه، خرمشهر، جاده اهواز-خرمشهر و پادگان حمید. همچنین شهرهای مهم حمیدیه، اهواز و سوسنگرد از تیررس توپخانۀ دشمن خارج شدند و ۱۸۰کیلومتر از خط مرزی تأمین شد. با فتح خرمشهر، برتری نظامی ایران بر عراق مورد تأیید كارشناسان و تحلیل‌گران نظامی قرار گرفت.[۸]
پیامدهای مهم عملیات
پیروزی در عملیات بیت‌المقدس، علاوه بر تثبیت وضعیت جمهوری اسلامی در خارج و داخل کشور، از نظر بین‌المللی پیامدهای مهمی داشت و صحنۀ سیاسی را به نفع جمهوری اسلامی رقم زد.[۹] روزنامه انگلیسی گاردین نیز فتح خرمشهر را شکست مفتضحانه‌ای برای بغداد ارزیابی کرد.[۱۰] فتح بیت‌المقدس موجب شد شورای امنیت سازمان ملل پس از ۲۲ ماه از صدور قطعنامۀ اول خود، در ۲۱ تیر ۱۳۶۱، قطعنامۀ ۵۱۴ را با موضعی جدی‌تر در برابر جنگ عراق و البته بدون اشاره به متجاوز و تنبیه وی صادر کند.[۱۱]
واکنش امام‌خمینی
پیروزی در عملیات بیت‌المقدس و آزادسازی خرمشهر، امام‌خمینی را بسیار خوشحال کرد.[۱۲] ایشان در پیامی این پیروزی را «نصر عظیم» و افتخاری ابدی برای اسلام خواند و ارتش اسلام را مفتخر به نشان «وَ ما رَمَیتَ إِذْ رَمَیتَ وَ لکنَّ اللَّهَ رَمی»،[۱۳] و مورد قدردانی امام زمان(عج) شمرد.[۱۴] ایشان عملیات بیت‌المقدس را از شاهکارهای عظیم و کم‌نظیر جنگ.[۱۵] و افتخارآفرین خوانده است که همۀ نیروهای نظامی از ارتش گرفته تا سپاه و بسیج دوشادوش هم توانستند به پیروزی‌های بزرگ دست یابند.[۱۶]
پانویس
- ↑ هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ص۸۴؛ سمیعی، کارنامه توصیفی عملیات هشت سال دفاع مقدس، ص۹۷.
- ↑ جبوری، نقد جنگ، ص۲۸ـ۲۹؛ حبیببی، خوزستان در جنگ، ص۴۶.
- ↑ پرتال امام‌خمینی، شرح کامل عملیات الی بیت المقدس.
- ↑ جبوری، نقد جنگ، ص۲۸ـ۲۹؛ حبیببی، خوزستان در جنگ، ص۴۶.
- ↑ پایگاه اینترنتی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، عملیات بیت‌المقدس.
- ↑ پرتال امام‌خمینی، شرح کامل عملیات الی بیت المقدس.
- ↑ خدری، خرمشهر از اسارت تا آزادی، ص۱۷۷.
- ↑ پایگاه اینترنتی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، عملیات بیت‌المقدس.
- ↑ صیاد شیرازی، ناگفته‌های جنگ، ص ۳۱۴.
- ↑ پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، ج۸، ص۲۵۹.
- ↑ ولایتی و دیگران، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی، ص۱۱۹ـ۱۲۰.
- ↑ هاشمی رفسنجانی، پس از بحران، ص۱۱۵.
- ↑ انفال: ۱۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۱۶، ص۲۵۷.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه، ج۱۶، ص۲۶۳.
- ↑ امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۳۵۷.
منابع
- امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ۱۳۸۹.
- پرتال امام‌خمینی، شرح کامل عملیات الی بیت المقدس. تاریخ مشاهده: ۶/۱۲/۱۴۰۳.
- پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، جنگ ایران و عراق از نگاه مطبوعات جهان، تهران، شکیب، چاپ اول، ۱۳۸۷.
- جبوری، فیصل، نقد جنگ بررسی و تحلیل چند عملیات بزرگ، ترجمه محمدحسن مقیسه، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۵.
- حبیببی، ابوالقاسم، خوزستان در جنگ، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران، چاپ اول، ۱۳۷۹.
- خدری، رضا، خرمشهر از اسارت تا آزادی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۶۶.
- سمیعی، علی، کارنامه توصیفی عملیات هشت سال دفاع مقدس، تهران، نمایندگی ولی فقیه در نیروی زمینی سپاه پاسداران، چاپ اول، ۱۳۸۲.
- صیاد شیرازی، علی، ناگفته‌های جنگ، خاطرات سپهبد شهید صیاد شیرازی، تدوین احمد دهقان، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸.
- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (پایگاه اینترنتی)، عملیات بیت‌المقدس. تاریخ مشاهده: ۶/۱۲/۱۴۰۳.
- ولایتی، علی‌اکبر و دیگران، تاریخ سیاسی جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۶.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۱، پس از بحران، به اهتمام فاطمه هاشمی، تهران، معارف انقلاب، ۱۳۸۰.