confirmed، emailconfirmed، templateeditor
۱٬۱۸۸
ویرایش
(←پیشینه: اصلاح نویسههای عربی، اصلاح فاصلهٔ مجازی، اصلاح ارقام) |
(←پیشینه) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
'''دادگاههای انقلاب اسلامی'''، نهاد قضایی برای محاکمه ضد [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و عوامل جنایت و خیانت [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]]. | '''دادگاههای انقلاب اسلامی'''، نهاد قضایی برای محاکمه ضد [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب]] و عوامل جنایت و خیانت [[حکومت پهلوی|رژیم پهلوی]]. | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
دادگاههای انقلاب اسلامی، تشکیلات قضایی انقلابی بودند که در شرایط پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شدند تا جنایتکاران و دشمنان انقلاب به کیفر اعمال خود برسند و محاکمه آنان، دچار دادرسی طولانی و مقررات دست و پاگیر دادرسیهای عادی | دادگاههای انقلاب اسلامی، تشکیلات قضایی انقلابی بودند که در شرایط پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایجاد شدند تا جنایتکاران و دشمنان انقلاب به کیفر اعمال خود برسند و محاکمه آنان، دچار دادرسی طولانی و مقررات دست و پاگیر دادرسیهای عادی نشود؛<ref>رضایی، دادگاههای انقلاب اسلامی، ۵۹.</ref> زیرا چنانکه امامخمینی نیز یادآور شدهاست قوانین موجود و دستگاه قضایی سابق صلاحیت و توانایی لازم را در این زمینه نداشتند.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۲۴۱/۶ ـ ۲۴۲</ref> افزون بر این، اقدام سریع دادگاههای انقلاب در محاکمه و مجازات دشمنان انقلاب، فرصت سازماندهی و توطئه را از آنان میگرفت و انقلاب را در افکار عمومی داخلی و جهانی تثیبت میکرد و مردم نیز خواستار اجرای احکام خدا و مجازات سریع خیانتکاران و جنایتکاران رژیم پهلوی بودند.<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، ۳۹۴/۳.</ref> جلوگیری از هرج و مرج و اقدامات خودسرانه برخی از افراد و گروهها نیز از دیگر دلیلهای تشکیل دادگاههای انقلاب بود. | ||
با توجه به تبلیغات و تحریکات گروههای کمونیستی و مسلح مخالف انقلاب ممکن بود موجی از انتقامگیری و حتی تسویه حسابهای شخصی در سراسر کشور روی دهد. نمونههایی از این اقدامها را در اعدامهای انقلابی خودسرانه در چند روز پس از پیروزی انقلاب در برخی از مناطق و بیانیههای برخی گروهها درباره تشکیل دادگاههای خلق برای محاکمه تمامی فرماندهان ارتش میتوان مشاهده کرد؛<ref>مؤسسه تنظیم و نشر آثار امامخمینی، کوثر، ۳۹۴/۳.</ref> به همین دلیل امامخمینی در پیامی یادآور شد جنایتکاران و متجاوزان به حقوق مردم باید مجازات شوند؛ ولی این کار نباید بدون نظم و حساب و به دست افراد غیر مسئول انجام گیرد.<ref>امامخمینی، صحیفه، ۱۶۷/۶.</ref> | |||
==تأسیس دادگاه انقلاب== | ==تأسیس دادگاه انقلاب== | ||
از نگاه فقها ازجمله امامخمینی، قضاوتْ مقام و منصبی شرعی است که در مرحله نخست از آنِ پیامبر(ص) و پس از او مخصوص وصیّ پیامبر، یعنی ائمه معصوم(ع) و سپس برای فقهای جامع شرایط است (نجفی، ۴۰/۲۳ و ۳۱ ـ ۳۴؛ امامخمینی، ولایت فقیه، ۷۹ ـ ۸۰) و در صورت کمبود قاضی واجد شرایط، فقیه جامع شرایط و ولیّ فقیه میتواند قاضی نصب کند (امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۲۱۳)؛ بر همین اساس دادگاه انقلاب اسلامی از نخستین نهادهای انقلابی بود که به فرمان امامخمینی به وجود آمد. تنها یک روز پس از پیروزی انقلاب، روزنامهها از تشکیل «دادگاه انقلابی خلق» خبر دادند (کیهان، ۲۳/۱۱/۱۳۵۷، ۱). دو روز بعد ابراهیم یزدی معاون نخستوزیر وقت اعلام کرد دادگاههای انقلابی مسئولان دولتهای گذشته را محاکمه میکنند (همان، ۲۵/۱۱/۱۳۵۷، ۱). در نخستین روزهای پیروزی، هیئتی متشکل از نماینده امامخمینی و یکی از اعضای شورای انقلاب و نمایندهای از روحانیت محاکمات دادگاه انقلاب را به صورت فوقالعاده انجام میداد (همان، ۲۸/۱۱/۱۳۵۷، ۱). | از نگاه فقها ازجمله امامخمینی، قضاوتْ مقام و منصبی شرعی است که در مرحله نخست از آنِ پیامبر(ص) و پس از او مخصوص وصیّ پیامبر، یعنی ائمه معصوم(ع) و سپس برای فقهای جامع شرایط است (نجفی، ۴۰/۲۳ و ۳۱ ـ ۳۴؛ امامخمینی، ولایت فقیه، ۷۹ ـ ۸۰) و در صورت کمبود قاضی واجد شرایط، فقیه جامع شرایط و ولیّ فقیه میتواند قاضی نصب کند (امامخمینی، صحیفه، ۱۲/۲۱۳)؛ بر همین اساس دادگاه انقلاب اسلامی از نخستین نهادهای انقلابی بود که به فرمان امامخمینی به وجود آمد. تنها یک روز پس از پیروزی انقلاب، روزنامهها از تشکیل «دادگاه انقلابی خلق» خبر دادند (کیهان، ۲۳/۱۱/۱۳۵۷، ۱). دو روز بعد ابراهیم یزدی معاون نخستوزیر وقت اعلام کرد دادگاههای انقلابی مسئولان دولتهای گذشته را محاکمه میکنند (همان، ۲۵/۱۱/۱۳۵۷، ۱). در نخستین روزهای پیروزی، هیئتی متشکل از نماینده امامخمینی و یکی از اعضای شورای انقلاب و نمایندهای از روحانیت محاکمات دادگاه انقلاب را به صورت فوقالعاده انجام میداد (همان، ۲۸/۱۱/۱۳۵۷، ۱). |