قوای مسلح: تفاوت میان نسخه‌ها

نیروهای مسلح به مجموعه نفرها و تجهیزات جنگی یک دولت اعم از زمینی، هوایی و دریایی گفته می‌شود که مسئولیت نظم داخلی و [[استقلال]] و [[امنیت]] کشور در برابر بیگانگان را بر عهده دارند.<ref>دهخدا، لغت‌نامه دهخدا، ۱۴/۲۰۲۷۹.</ref>

در [[جمهوری اسلامی ایران]]، نیروهای مسلح متشکل‌اند از [[ارتش]]، [[سپاه]]، [[نیروی انتظامی]] و [[بسیج]] که جایگاه و شرح وظایف هر یک در [[قانون اساسی]] و قوانین دیگر آمده‌است. توجه به اهمیت قوای مسلح، به عنوان حیاتی‌ترین رکن حفظ استقلال کشور و [[آزادی]] ملت، موجب شد [[امام‌خمینی]] همواره ضمن تلاش برای اصلاح ساختار قوای مسلح به‌جامانده از [[رژیم پهلوی]]، از کوشش برای ایجاد [[وحدت]] و همدلی میان مردم و نیروهای مسلح فروگذار نکند و آن را عامل شکست‌ناپذیری یک ملت بداند.

در بیشتر دوره‌های [[تاریخ]]، همه مردان یک قبیله، نیروهای مسلح آن شمرده می‌شدند.<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۳.</ref> ایجاد حکومت‌ها و تجارب بشری در ضرورت دفاع از سرزمین‌های تحت نفوذ خود، وجود نیروهای مسلح آموزش‌دیده را لازم می‌کرد. حکومت فرعونی [[مصر]]، نخستین سپاه منظم را تشکیل داد و بعدها یونانی‌ها نیز از آنان الگوبرداری کردند.<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۳.</ref> در ایران پیدایش نیروی مسلح به دوره حکومت مادها (۷۲۸ ق. م) و رویارویی با هجوم آشوری‌ها بازمی‌گردد.<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۲۳.</ref> در زمان هخامنشیان، تا پیش از پادشاهی داریوش (۵۲۲–۴۸۶ ق. م) قوای مسلح به صورت چریکی سازماندهی می‌شدند،<ref>پیرنیا، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه، ۱۱۲.</ref> ولی در زمان وی ارتش منظم تشکیل شد<ref>پیرنیا، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض قاجاریه، ۸۴.</ref> و بررسی رسته‌بندی‌ها در ارتش ایران باستان، حکایت از سازمان منظم نیروهای مسلح دارد.<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۷.</ref>

در دوره [[پیامبر اکرم(ص)]] قوای مسلح مردان مسلمان بودند که به وقت نیاز، بسیج می‌شدند و به صورت یک سپاه درمی‌آمدند و با برادری، وحدت و تحت فرماندهی پیامبر (ص)، به جنگ با متجاوزان می‌پرداختند.<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۴–۱۲۷.</ref> در زمان خلیفه دوم که فتوحات مسلمانان گسترش یافت، بیشتر نیروهای مسلح، حرفه‌ای شدند و حتی این جنگجویان از زراعت نیز منع می‌گشتند. خلیفه دوم، دیوانی برای سپاهیان تشکیل داد و نیروهای مسلح از سایر مردم جدا شدند.<ref>جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۷.</ref> در زمان [[امیرالمؤمنین علی(ع)]] سپاهیان شامل پنج بخش نظامی بود و شرطةالخمیس که نیروهای زبده و شجاع و دارای نشان خاصی بودند،<ref>مجلسی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ۳/۳۲۳.</ref> یاران ویژه حضرت (ع) در جنگ‌ها و در زمان صلح، یاور ایشان در اجرای قوانین و مشغول نگهبانی از شهر بودند.<ref>کلینی، الکافی، ۴/۱۸۲؛ ۷/۳۷۱ و ۳۷۳؛ مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ۱/۳۷۲–۳۷۳؛ جرجی زیدان، تاریخ تمدن اسلام، ۱/۱۲۷.</ref>

در دوره [[صفویان]]، [[ایران]] ارتش منسجم و یکپارچه نداشت. در این دوره، نیروهای مسلح با همکاری برادران شرلی (هیئتی که از غرب برای سامان‌دادن به وضعیت نیروهای ارتش به ایران آمده بودند)، سازماندهی شد که شامل سه دسته پیاده‌نظام، سواره‌نظام و توپچیان بود؛ ولی این قوا در پایان حکومت صفویه با حمله افغان‌ها از هم فروپاشید.<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۵۱.</ref>

ارتش در دوره [[قاجاریه]] نیز، به دلیل بی‌کفایتی شاهان قجر، ضعف در سازماندهی قوای مسلح و درآمد ناکافی، سازمان منسجم و منظمی نداشت؛<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۳۴۲–۳۴۳.</ref> البته تلاش‌های عباس‌میرزا برای آموزش نظامیان و انسجام آنان به دست فرانسویان،<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۶۶–۶۷.</ref> همچنین تأسیس [[دارالفنون]] به دست [[میرزامحمدتقی امیرکبیر]]، کمی به ارتش نامنظم قاجار سامان داد.<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۷۴.</ref> در دوره [[پهلوی]]، [[رضاشاه]] با ادغام دو نیروی دیوزیون قزاق و ژاندارمری، ارتش نوینی بنا نهاد<ref>علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۲۰۱.</ref> و با همکاری دولت [[انگلستان]]، که از قدرت گرفتن [[شوروی]] نگران بود، ارتشی یک‌دست و نیرومند تشکیل داد.<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۰۸.</ref> این ارتش یکپارچه که برای حفظ امنیت کشور سازماندهی شده بود، در سرکوب مردم بی‌دفاع و دین‌باور به کار گرفته شد.<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۶۰–۱۶۱.</ref> پس از اشغال ایران به دست نیروهای [[متفقین]] و فروپاشی تشکیلات ارتش در شهریور ۱۳۲۰ برنامه جامعی در خصوص اصلاح ساختار ارتش تدوین شد.<ref>علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۳۱۳–۳۱۵.</ref> این تغییرات، افزون بر استفاده محمدرضا پهلوی از آن در اهداف توسعه‌طلبانه خود، منجر به همکاری ارتش ایران و ارتش [[رژیم صهیونیستی اسرائیل]] برای ژاندارمی منطقه و نیز وابسته‌تر شدن ارتش ایران به [[آمریکا]] شد؛<ref>علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۳۲۱–۳۲۳.</ref> ولی این روند پس از [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] به‌کلی تغییر کرد و نیروهای نظامی موجود به همراه [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] و [[بسیج مستضعفین]] که در پی پیروزی شکل گرفت در خدمت منافع [[اسلام]] و کشور و [[انقلاب]] قرار گرفتند.

[[قرآن کریم]] به [[مسلمانان]] دستور می‌دهد برای دفاع از کیان اسلام و رعب‌آفرینی در دل دشمنان [[خدا]] و دفع هجوم آنان، نیروهای مسلح خود را آماده نگه دارند؛<ref>انفال، ۶۰؛ طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ۹/۱۱۴–۱۱۶.</ref> همچنین کسانی را که در راه دفاع از کیان اسلامی مجاهدت به خرج دهند و جانفشانی کنند، بر دیگران برتری بخشیده‌است.<ref>نساء، ۹۵.</ref> [[پیامبر اکرم(ص)]] بهترین مردمان را آنانی معرفی کرده که با وقف جان و مال خود در راه خدا با دشمنان او [[جهاد و دفاع|جهاد]] می‌کنند.<ref>نوری، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ۱۱/۱۷؛ جعفری، حکمت اصول سیاسی اسلام، ۴۳۸.</ref>[[امیرالمؤمنین علی(ع)]] نیز نیروهای نظامی را دژهای مردم، زیور والیان و مایه ارجمندی دین و [[امنیت]] مردم شمرده<ref>نهج البلاغه، ن ۵۳، ۴۵۹.</ref> و دربارهٔ جایگاه و وظایف سپاهیان و چگونگی حضور در صحنه نبرد رهنمودهای متعددی دارد.<ref>نهج البلاغه، خ ۱۲۴، ۱۷۵–۱۷۶؛ نهج البلاغه، ن ۱۱، ۳۸۵؛ مغربی، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ۱/۳۷۲–۳۷۳.</ref>

[[امام‌خمینی]] نیروهای مسلح در [[جمهوری اسلامی ایران]] را همچون رزمندگان عصر پیامبر اکرم (ص)، نیروهای اسلام خطاب می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۳۰ و ۱۲/۲۹۵.</ref> و وجود آنان را از امور مهم نظام اسلامی می‌دانست و تأکید می‌کرد آنان حافظ [[استقلال]] کشور و مصالح مردم هستند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴ و ۱۴/۲۹۴.</ref> ایشان نیروهای مسلح را ستون فقرات انقلاب و نور چشم ملت ارزیابی می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۴۶۶.</ref> و آنان را در دفاع از کشور و [[انقلاب اسلامی]] دارای جایگاه ویژه‌ای می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۹۷.</ref> ایشان ضمن دعا برای قوای مسلح،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۲۲.</ref> عمل آنان را مورد [[رضای خدا]] دانسته،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۹۵.</ref> معتقد بود در صورت عمل برای [[خداوند]]، ارزش عمل آنان بالاتر از [[نماز]] است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۵۱.</ref>

پس از روی‌کارآمدن [[رضاخان پهلوی]] یکی از اهداف مهم او سازماندهی قوای مسلح کشور بود. نیروهای مسلح در دوره او متشکل از نیروی زمینی، دریایی و هوایی بود که همگی زیر فرمان مطلق شاه بودند.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۵۲–۵۵.</ref> این نیروها با حمایت [[انگلستان]] سازماندهی شدند و با اعزام گروهی از نظامیان به [[اروپا]]، اصلاحاتی ساختاری در آن به وجود آمد و در پی آن، قانون نظام اجباری (سربازگیری) در ۱۶ خرداد ۱۳۰۴ به تصویب [[مجلس شورای ملی]] رسید؛<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۰۸.</ref> ولی در زمان هجوم قوای [[متفقین]] و اشغال کشور در شهریور ۱۳۲۰ ارتش به‌ظاهر مقتدر و برآمده از اراده رضاشاه، بدون مقاومت از هم پاشید.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۴۲۹–۴۳۰؛ نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۱۳۲.</ref>

[[محمدرضا پهلوی]] نیز همانند پدرش پایه قدرت خود را بر نیروهای مسلح بنا نهاد<ref>فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۴۸۳.</ref> و برای تحکیم قدرت خویش، به بازسازی و تقویت بنیه نیروهای نظامی رژیم پرداخت.<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۱۱.</ref> وی پس از [[کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲]]، ارتش را گسترش داد. سیاست‌های تسلیحاتی او به همراه دکترین نیکسون ـ که نوعی همکاری و کمک راهبردی آمریکا و هم‌پیمانانش بود ـ باعث شد قوای مسلح ایران توسعه‌ای دوچندان بیابد. این ارتش، از طرف [[آمریکا]] مسئولیت تأمین [[امنیت]] [[خلیج فارس]] را عهده‌دار شد و از طرفی هم افزایش قیمت نفت، اسباب تحولات بسیاری ازجمله ورود مستشاران آمریکایی و خرید تجهیزات مدرن در ارتش ایران شد.<ref>گارثویت، تاریخ سیاسی ایران، ۴۲۴ و ۴۳۱.</ref> این روند در ارتش ایران تا پایان سلسله پهلوی ادامه داشت.

در زمان محمدرضا پهلوی، که به فرماندهان ارتش خود بی‌اعتماد بود، امریکاییان بر ارتش و قوای نظامی و انتظامی تسلط داشتند و مستشاران این کشور، همانند سایر نیروهای مسلح ایرانی از تمام امکانات و هزینه‌های نیروهای مسلح برخوردار بودند.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۵۳–۵۴.</ref> به دلیل اعتماد محمدرضا پهلوی به امریکاییان، سفیر این کشور در مراکز نظامی به‌راحتی رفت و آمد می‌کرد و گاهی در مراسمِ استقبال جلوتر از وزیر دفاع ایران جایگاه داشت.<ref>سولیوان، مأموریت در ایران، ۶۰.</ref> هزینه ساز و برگ این نفوذ بی‌مانند را دلارهای نفتی تأمین می‌کرد.<ref>فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی، ۱/۲۸۸.</ref> این نفوذ باعث شد امتیازات بسیاری را ازجمله حق مصونیت قضایی ([[کاپیتولاسیون]]) از ایران کسب کنند<ref>مؤسسه مطالعات، اسناد لانه جاسوسی آمریکا، ۱/۹۰–۹۴.</ref> و این امر اعتراض شدید [[امام‌خمینی]] را به همراه داشت. ایشان کاپیتولاسیون را مظهر تحقیر مردم ایران و نیروهای مسلح کشور می‌دانست و معتقد بود تصویب این قانون، دست امریکایی‌ها را برای هر جنایتی در کشور بازمی‌گذارد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۹۰.</ref> ایشان با وابسته خواندن ارتش پهلوی، به مستشاران آمریکا،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۹۲–۹۳.</ref> نیروهای مسلح ایران را نیروهایی در خدمت طاغوت،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۶۴–۶۵.</ref> توسری‌خور و تحت ستم مستشاران خارجی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۲۴.</ref> می‌شمرد که [[مدیریت]] آن را خارجی‌ها در دست داشتند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۵۷.</ref> از نگاه ایشان، مستشاران آمریکایی برای خود در ایران جزیره ثبات ساخته بودند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۳۵۵.</ref>

:{{ببینید|همافران، بیعت|کاپیتولاسیون}}

امام‌خمینی پیش از پیروزی انقلاب با اطمینان به همراهی ارتش با ملت و پیروزی قطعی مردم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۲۴۱ و ۳۷۹.</ref> در پاسخ به پرسشی دربارهٔ حفظ ارتش پس از پیروزی انقلاب، ضمن اینکه وجود ارتش را برای هر کشوری لازم و ضروری می‌دانست، بر ضرورت برخی اصلاحات و تصفیه افراد خائن از ارتش تأکید کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۱۱ و ۳۷۳.</ref> در محرم سال ۱۳۵۷ و در آستانه تظاهرات بزرگ [[تاسوعا]] و [[عاشورا]]، در جلسه [[شورای امنیت ملی]] که به ریاست [[ارتشبد غلامرضا ازهاری]]، نخست‌وزیر نظامی وقت و برای بررسی موضوع تشکیل شده بود، صراحتاً به احتمال تمرد و نافرمانی نیروهای ارتش در برابر فرمان تیر و بروز هرج و مرج ابراز نگرانی شد.<ref>قره‌باغی، اعترافات ژنرال، ۷۰ و ۱۱۳.</ref> امام‌خمینی با فرق‌گذاشتن میان صاحب‌منصبان قدیمی ارتش که خود در کشتار مردم، همراه و هم‌نظر با محمدرضا پهلوی بودند و جوانان ارتشی که هنوز امید زیادی به آنها می‌رفت، تأکید داشت ارتشیان قدیمی برای حفظ تاج و تخت پهلوی و حفظ خود هر کاری می‌کنند و در دولت اسلامی نیز به [[مجازات]] خواهند رسید؛ ولی نظامیان جوان باید فرصت را مغتنم بشمرند و از فرمان‌های برخلاف اسلام سرپیچی کرده، به آغوش اسلام و صفوف مردم بازگردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۵۶، ۲۱۳ و ۲۱/۳۵۵.</ref> و ملت طرفدار آنان است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۸۲.</ref>

در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و به دلیل وجود توطئه‌هایی برای حمله به پادگان‌ها و کشتن نیروهای مسلح به اسم ملت، امام‌خمینی با هشدار دادن نسبت به این توطئه‌ها و دعوت از نیروهای نظامی به رفتار برادرانه با مردم، به آنان گوشزد کرد ملت با ارتش مخالفتی ندارد؛ بلکه با شخص محمدرضا پهلوی مخالف است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۴۶۰ و ۴۶۴.</ref> سرانجام نیز پس از اوج‌گیری انقلاب، فرار پهلوی از ایران، تصرف پادگان‌ها به دست مردم و ناتوانی ارتش در مدیریت اوضاع، ستاد ارتش شاهنشاهی تشکیل جلسه داد و با صدور اعلامیه‌ای، بی‌طرفی ارتش در مناقشات سیاسی موجود را اعلام و به یگان‌های ارتش دستور داد تا به پادگان‌ها بازگردند.

پس از انتشار [[اعلامیه‌ها|اعلامیه]] بی‌طرفی ارتش در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، [[امام‌خمینی]] با صدور پیامی، ضمن دعوت همگان به حفظ آرامش و [[امنیت]] در عین آمادگی برای مقابله احتمالی، خطاب به امرای ارتش، اعلام کرد در صورت جلوگیری از تجاوز ارتش و پیوستن آنان به ملت و دولت قانونی، با آنان مانند برادران ملت رفتار خواهد شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۲۴.</ref> ایشان همچنین نیروهای نظامی و انتظامی را در پناه [[اسلام]] دانست و تأکید کرد هیچ‌کس حق تعرض به آنان را ندارد و تعرض به آنان تعرض به دولت اسلامی به‌شمار می‌رود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۴۴–۱۴۵.</ref> و تمامی اقشار ملت ایران، باید در تقویت روحی قوای نظامی و انتظامی بکوشند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۶۳.</ref>

با [[پیروزی انقلاب اسلامی]]، تمام فرماندهان اصلی ارتش استعفا کرده یا در صدد فرار از کشور برآمدند که بسیاری از آنان دستگیر یا کشته شدند. پادگان‌ها هم به تصرف مردم درآمد.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۲–۳۷۳.</ref> پاکسازی نهادهای مسلح گذشته یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت موقت بود که در آغاز به دلیل شرایط انقلابی، محدود به افسران ارشد بود؛<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۷۴.</ref> اما دومین پاکسازی که در اواخر تابستان ۱۳۵۸، آغاز شد ماهیتی کاملاً متفاوت داشت و موجب تغییرات اساسی در درون ارتش شد. مهم‌ترین معیار برای این تغییرات، باور داشتن به [[استقلال]]، [[تمامیت ارضی ایران]]، [[انقلاب اسلامی]] و امام‌خمینی بود.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۳۹۷.</ref>

:{{ببینید|پاکسازی}}

در ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب، که برخی گروه‌های متأثر از نیروهای چپ، با تظاهرات و فشار به دولت موقت، انحلال ارتش را درخواست می‌کردند،<ref>نوروزی فرسنگی، ارتش در تاریخ و انقلاب اسلامی، ۲۴۸.</ref> امام‌خمینی به‌رغم تصور بسیاری، انحلال ارتش را رد کرد و به جای آن تبدیل ارتش به نیرویی ملی، اسلامی و وفادار را توصیه کرد.<ref>لطفیان، ارتش و انقلاب اسلامی ایران، ۴۲۲.</ref> ایشان با قدردانی و تشکر از ارتشیان، آنان را ارتش اسلام و [[قرآن]] خواند که حافظ استقلال و امنیت کشور و از خود ملت‌اند و ملت باید به آنان احترام بگذارند و تخریب‌کنندگان نیروهای مسلح و حمله‌کنندگان به آنها (چه داخلی و چه خارجی)، دشمن اسلام‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۸۴ و ۵۲۶.</ref> شغل نظامی و انتظامی، به دلیل خدمتگزاریِ این نیروها به دین اسلام و حفاظت از سرزمین اسلامی، [[عبادت]] است و چنان‌چه در این مسیر کشته شوند، [[شهید]] به‌شمار خواهند رفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۲۸۷.</ref> ایشان همچنین ۲۹ فروردین را روز ارتش اعلام کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۲۰.</ref>

تشکیل نیروی مسلح در طول [[تاریخ]]، همواره به دو دلیل اصلیِ حفاظت از کشور و کشورگشایی یا یکی از آن دو بوده‌است.<ref>علی‌بابایی، تاریخ ارتش ایران از ۵۵۸ پیش از میلاد تا ۱۳۵۷ شمسی، ۱۰.</ref> [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران]]، وظایف نیروهای مسلح را در دو مفهوم وظایف کلی و وظایف معطوف به آرمان‌های [[انقلاب اسلامی]] تعیین کرده‌است؛ حفظ [[استقلال]] و [[تمامیت ارضی کشور]] (اصل، ۱۴۳)، وظیفه اصلی و اولیه هر نیروی مسلحی است که در قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز بر آن تأکید شده‌است. افزون بر این، قانون، [[نیروی مسلح جمهوری اسلامی]] را موظف می‌داند در به‌کارگیری افراد مؤمن، مردمی و مکتبی، که به اهداف انقلاب اسلامی مؤمن و در راه تحقق آن فداکار باشند (اصل ۱۴۴)، کوشش کرده و همکاری و هماهنگی برادرانه میان نیروهای مختلف را برای حراست از دستاوردهای انقلاب اسلامی تأمین کند (اصل، ۱۵۰).

[[امام‌خمینی]] افزون بر وظیفه ذاتی نیروهای مسلح در دفاع از مرزهای هوایی، دریایی و زمینیِ ایران،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹/۳۸۶.</ref> پاسداری از اسلام را نیز برای تمامی نیروهای مسلح وظیفه می‌دانست؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۰۱.</ref> وظیفه‌ای که با [[اتحاد]]، توجه به معنویت و یاد خداوند، دوری از غرور و سرکشی و حفظ تحول روحی بزرگی که کسب کرده‌اند، دست‌یافتنی است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۲۶۹؛ ۱۶/۲۶۷؛ ۱۷/۳۹۳ و ۱۹/۲۳۷.</ref>

از سوی دیگر، ضرورت حفظ انضباط و رعایت سلسله‌مراتب در ارتش برای [[حفظ نظام]]، موجب شد امام‌خمینی در ۱۱ خرداد ۱۳۵۸ در دیدار گروهی از کارکنان نیروی هوایی و دریایی، میان [[آزادی]] و حفظ نظم تفاوت قائل شده و با یادآوری ضرورت پرهیز از هرج و مرج و نادیده‌گرفتن قواعد و قوانین موجود، بی‌اعتنایی به این موارد را سوء استفاده از آزادی بنامد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۳۸–۳۹.</ref> ایشان چند روز بعد در ۱۹ خرداد، در دیدار گروهی از کارکنان نیروی زمینی و دریایی ارتش هم به لزوم همکاری همه نیروهای نظامی و انتظامی و نیز حمایت مردم در حفظ [[نظم]] و [[امنیت]] کشور ازجمله در مرزها، تأکید کرد و به رعایت سلسله مراتب نظامی، در عین حفظ اطاعت و احترام دوسویه از سوی فرماندهان و نیروها سفارش کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۷۲–۷۳.</ref> ایشان با هشدار دربارهٔ خطر از هم‌پاشیدگی از درون، ایجاد بی‌نظمی را از سوی دشمنان، با هدف از میان‌بردن اتحاد و برادری شمرد و تأکید کرد برادری ازجمله در میان نیروهای مسلح باید بر پایه نظم و انضباط و رعایت سلسله مراتب در اطاعت شکل گیرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۴۸۶–۴۹۲.</ref> پس از [[کودتای نوژه|کودتای نافرجام نوژه]] که زمینه دیگری برای تضعیف ارتش بود امام‌خمینی در دیدار با فرماندهان نیروهای ارتش، پرهیز از تضعیف ارتش را نخست وظیفه خود نظامیان دانست که با حفظ نظم و رعایت سلسله‌مراتب ممکن خواهد بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۵۷.</ref> از نظر ایشان این امر اختصاص به نیروهای ارتش نداشت و همه نیروهای نظامی و انتظامی ازجمله نیروهای [[سپاه پاسداران]] را دربر می‌گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۱۰۸.</ref>

به دلیل اهمیت و حساسیت موضوع نیروهای مسلح در حفظ کشور، امام‌خمینی نمایندگانی تعیین کرد تا با بازرسی و نظارت در هر یک از نیروهای مسلح هر هفته به ایشان گزارش دهند. ایشان همچنین توصیه کرد با تشکیل سازمان بازرسی نیروهای نظامی و انتظامی، بر تمام نهادهای مربوط به نیروهای مسلح نظارت کرده و گزارش جامع تهیه شود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۲/۴۴۳ و ۴۵۰–۴۵۲.</ref>

یکی از مواردی که [[امام‌خمینی]]، دربارهٔ نیروهای مسلح با جدیت بسیار بر آن تأکید داشت و رعایت‌نکردن آن را مساوی با نابودی کامل نیروهای مسلح و به تبع آن نابودی کشور می‌دید، ورود نیروهای نظامی و انتظامی به احزاب و گروه‌های سیاسی، از هر نوع بود. از نظر ایشان ورود نیروهای مسلح به [[احزاب سیاسی]]، حتی از نوع مطلوب و اسلامی آن، عامل فساد نیروهای مسلح و متزلزل شدن پایه‌های آن خواهد بود؛ از این‌رو ممنوع و نامشروع است و فرماندهان نیروهای مسلح موظف‌اند با متخلفان برخورد کرده، نخست تذکر دهند و در صورت ادامه تخلف، فرد متخلف را از نیروی مسلح، بیرون کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۱۱۰ و ۲۰۳.</ref> ایشان در [[وصیت‌نامه]] خود نیز بر این امر حیاتی تأکید کرد و به همه نیروهای مسلح، اعم از ارتشی، سپاهی، انتظامی و بسیجی، هشدار داد مطلقاً در هیچ حزب و گروهی وارد نشوند و خود را از بازی‌های سیاسی دور نگاه دارند، که تنها در این صورت می‌توانند خود را از اختلافات درون‌گروهی مصون نگه‌داشته و [[قدرت]] خود را حفظ کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.</ref> ایشان که معتقد بود ورود نیروهای نظامی به گروه‌های سیاسی، بدون شک با تباهی همراه است، علاوه بر توصیه به فرماندهان برای پیشگیری‌کردن از این امر در نیروهای تحت امر خود، [[ملت]]، [[دولت جمهوری اسلامی ایران|دولت]]، [[شورای دفاع]]، [[مجلس شورای اسلامی]]، [[رهبری|رهبر]] و [[شورای رهبری]] را نیز موظف دانست تا با قاطعیت و از قدم اول با این امر مخالفت و جلوگیری کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۱/۴۳۲–۴۳۳.</ref>