|
|
| (۱۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''روز جهانی قدس'''، روز حمایت جهانی برای آزادی بیت‌المقدس و مردم فلسطین به دعوت امام‌خمینی.
| |
|
| |
|
| ==نام‌گذاری==
| |
| بیت‌المُقدَّس یا بیت‌المَقدِس یا قدس شریف از شهرهای مقدس اسلامی است که میان دریای مدیترانه و رود اردن واقع شده است. آب و هوای آن گرمسیری همراه با تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و بارانی است.<ref>فاروق، القدس تاریخیا و جغرافیا، ۵۱ ـ ۵۳؛ اسعدی، بیت‌المقدس، ۲ ـ ۳.</ref> شهر بیت‌المقدس به سه قسمت بیت‌المقدس شرقی، بیت‌المقدس غربی و شهر قدیمی تقسیم می‌شود که حرم شریف در جنوب شرقی‌ترین قسمت شهر قدیمی قرار دارد. در داخل این محوطه قبةالصخره و مسجدالاقصی و سایر بناهای اسلامی وجود دارند. این منطقه را حرم شریف نامیده‌اند و تمامی صحن آن مأمن و حرم الهی محسوب می‌شود و به جهت وجود اماکن مقدس مختلف در آن، مورد احترام یهودیان، مسیحیان و مسلمانان است.<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۸۱؛ اسعدی، بیت‌المقدس، ۲ ـ ۳.</ref>
| |
|
| |
| اهمیت بیت‌المقدس برای مسلمانان از آن جهت است که این شهر محل زندگی و مدفن پیامبران خدا(ع)<ref>مجلسی، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، ۱۴/۱۶۵ ـ ۱۶۷.</ref> و نخستین قبله مسلمانان بوده<ref>طبرسی، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ۱/۴۱۳؛ حویزی، تفسیر نور الثقلین، ۱/۱۳۲ ـ ۱۳۳.</ref> و پیامبر اکرم(ص) در شب معراج از مسجدالحرام به بیت‌المقدس و از آنجا به معراج رفته است و قرآن کریم این مسجد را مبارک نامیده است. نام مسجدالاقصی از آیه نخست سوره اسراء گرفته شده است.<ref>اسراء، ۱.</ref> در روایات آمده است نمازخواندن در مسجدالاقصی بسیار ثواب دارد.<ref>صدوق، من لایحضره الفقیه، ۴/۵۰۴.</ref> شیعیان ایرانی در قدیم به‌ویژه در دوره قاجار و پهلوی، زیارت اماکن مذهبیِ این شهر را با سفر حج همراه می‌کردند.<ref>عراقی جزائری، سیدفخرالدین، ۲۳۰.</ref> نام قدیمی بیت‌المقدس اورشلیم به معنای خدای آرامش و صلح است<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۶.</ref> و تا ظهور اسلام به آن ایلیا نیز گفته می‌شد که به‌تدریج به آن، نام قُدس، بیت‌المقّدس، بیت‌المَقدِس و قُدس شریف را دادند<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۶.</ref>
| |
| :{{ببینید|فلسطین}}
| |
| بیت‌المقدس به سبب موقعیت جغرافیایی و پل ارتباطی شرق و غرب شاهد تحولات تاریخی و مذهبی بسیاری بوده است.<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۱۶.</ref> این شهر در سال ۲۷ق در زمان خلیفه دوم در نبرد یرموک، به قلمرو مسلمانان درآمد.<ref>بلاذری، فتوح البلدان، ۱۳۹ ـ ۱۴۰.</ref> مسیحیانِ ساکن بیت‌المقدس به شرط حضور و دخالت مستقیم خلیفه در قرارداد صلح و در امان‌ماندن معابد و عدم اسکان یهودیان و پرداخت جزیه به مسلمانان، بیت‌المقدس را به آنان تسلیم کردند.<ref>زعیتر، سرگذشت فلسطین یا کارنامه سیاه استعمار، ۹۲.</ref> در سال ۱۰۹۵م/ ۴۸۷ق مسیحیان زیادی از دیگر نقاط جهان به قصد تصرف بیت‌المقدس عازم فلسطین شدند که این امر منجر به آغاز جنگ‌های معروف صلیبی شد و تا ۱۲۹۱م/ ۶۸۹ق ادامه یافت و طی آن، بیت‌المقدس چند بار به اشغال مسیحیان درآمد؛ با این حال، سرزمین فلسطین، تا اوایل قرن بیستم در قلمرو امپراتوری عثمانی بود.<ref>حمیدی، تاریخ اورشلیم، ۲۲۵ ـ ۲۳۴.</ref>
| |
|
| |
| ==تاریخ معاصر قدس==
| |
| تاریخ معاصرِ سرزمینِ فلسطین را باید از سال ۱۳۲۵ق/ ۱۲۸۶ش/ ۱۸۹۸م هم‌زمان با تشکیل نخستین کنگره جهانی صهیونیزم در شهر بازل سوئیس به حساب آورد. این کنگره، فلسطین را مقر دولت یهود تعیین کرد<ref>هاشمی رفسنجانی، اسرائیل و قدس عزیز، ۱۸؛ قدیری، روز جهانی قدس، ۱۳ ـ ۱۴.</ref> و یهودیان جهان تشویق شدند به فلسطین مهاجرت کنند.<ref>یزدانی، اسناد مهاجرت یهودیان ایران به فلسطین ۱۳۰۰ ـ ۱۳۳۰ش، ۴.</ref> با پایان‌گرفتن قیمومیت بریتانیا بر فلسطین، در جمادی‌الاولی ۱۳۶۷ق/ اردیبهشت ۱۳۲۷ بن گورین نخستین نخست‌وزیر اسرائیل، تشکیل دولت اسرائیل را اعلام کرد.<ref>اسعدی، بیت‌المقدس، ۱۱۳.</ref> تجاوزهای یهودیان صهیونیست به فلسطینیان واکنش علمای مسلمان را در پی داشت که تظاهرات مردم ایران به رهبری سیدابوالقاسم کاشانی در حمایت از فلسطین از آن جمله بود.<ref>مدنی، ایران اسلامی در برابر صهیونیسم، ۲۳؛ یزدی، سه جمهوری، ۱۶۵.</ref> سیدحسین بروجردی نیز طی اطلاعیه‌ای به زبان عربی از فلسطینیان حمایت کرد و از ایرانیان و دیگر کشورها خواست در حق یهودیان غاصب نفرین کنند و برای پیروزی مسلمانانِ درگیر جنگ دعا کنند.<ref>یزدانی، اسناد مهاجرت یهودیان ایران به فلسطین ۱۳۰۰ ـ ۱۳۳۰ش، ۱۰۱ ـ ۱۰۲.</ref> به دنبال جنگ شش‌روزه عرب‌ها و اسرائیل در ۱۳۴۶/ ۱۳۸۶ق/ ۱۹۶۷م همه بیت‌المقدس به اشغال اسرائیل درآمد.<ref>تهوری، لایحه‌های پیدا و پنهان جنگ ۶روزه اعراب و اسرائیل، ۱۵.</ref> پس از اشغال، رژیم صهیونیستی برای نخستین بار درهای مسجدالاقصی را بست و پس از واکنش افکار عمومی جهانِ عرب، درهای آن را برای افراد بیش از پنجاه سال باز کرد.<ref>کیهان، روزنامه، ۱۱/۸/۱۳۹۳، ۱۲.</ref> اسرائیل سال ۱۳۵۹/ ۱۴۰۰ق با حمایت امریکا به طور رسمی بیت‌المقدس را پایتخت خود اعلام کرد که این کار با مخالفت سازمان ملل روبه‌رو شد<ref>اسعدی، بیت‌المقدس، ۱۲۲ ـ ۱۲۳.</ref> و امریکا خود در آذر ۱۳۹۶ رسماً این شهر را به‌رغم مخالفت‌های جهانی به عنوان پایتخت رژیم نامشروع صهیونیستی به رسمیت شناخت.<ref>اطلاعات، روزنامه؛ جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۹/۱۳۹۶، ۱.</ref>
| |
| :{{ببینید|رژیم اشغالگر قدس}}
| |
|
| |
| ==اهتمام امام‌خمینی به قدس شریف==
| |
| امام‌خمینی بیت‌المقدس را از مکان‌های مقدس و اسلامی و نمازخواندن در آن را مستحب شمرده است.<ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، ۱۴۲.</ref> ایشان از آغاز نهضت اسلامی در سال ۱۳۴۱ دغدغه قدس شریف را داشت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۷۷، ۱۵۹، ۱۶۴ و ۱۸۶؛ ۴/۴۴۴ ـ ۴۴۵ و ۷/۱۸۷.</ref> موضع‌گیری امام‌خمینی درباره قدس در شرایطی بود که صهیونیزم بین‌المللی تلاش گسترده‌ای می‌کرد مسئله فلسطین و قدس را محدود به دنیای عرب کند.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۱۵.</ref> با آغاز نهضت اسلامی ایران در سال ۱۳۴۱ امام‌خمینی از دولت ایران خواست رابطه خود را با اسرائیل و بهایی‌ها قطع کند<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۷۷.</ref> و در ادامه نهضت تأکید کرد بیت‌المقدس باید به دامن اسلام برگردد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۴/۴۴۴.</ref> کارگزاران رژیم پهلوی برای سرپوش‌گذاشتن همکاری خود با اسرائیل حدیث «الکفر ملّة واحدة»<ref>طوسی، الخلاف، ۴/۲۵.</ref> را بر سر زبان‌ها انداختند و در صدد القای این نکته بودند که اسرائیل و بهائیت با دولت‌های مسیحی تفاوتی ندارند و همه در یک اردوگاه‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۶۲.</ref> امام‌خمینی این موضوع را بر خلاف نص قرآن و با هدف زمینه‌سازی برای شناسایی این کشور غاصب و حمایت از فرقه ضاله بهائیت شمرد و ارتباط با اسرائیل را بر خلاف ضروریات دین خواند و ملت ایران را از این گناه بزرگ بری دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱/۲۶۲.</ref>
| |
|
| |
| در روز سی‌ام مرداد ۱۳۴۸ افراد متعصب صهیونیست بخشی از مسجدالاقصی در فلسطین اشغالی را به آتش کشیدند و خسارات زیادی به آن وارد کردند. رژیم اسرائیل این حادثه را به یک جهانگرد یهودی استرالیایی نسبت داد و در یک حرکت نمایشی وی را محاکمه و اعلام کرد نامبرده دچار بیماری روانی است و او را آزاد کرد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۶۰۱ ـ ۶۰۲.</ref> روزنامه‌های آن روز ایران برای مخدوش‌نشدن چهره رژیم اسرائیل بدون نام‌بردن از عاملان فاجعه به گزارش آن پرداختند و از همدردی مسئولان این رژیم غاصب با مسلمانان سخن گفتند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۶۰۲.</ref>
| |
| سران عرب و محمدرضا پهلوی دراین‌باره کنفرانس اسلامی را در رباط مراکش به راه انداختند و در آن بدون محکوم‌کردن اسرائیل از جمع‌آوری هزینه برای بازسازی سخن گفتند.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۶۰۳ ـ ۶۰۴.</ref> امام‌خمینی با هوشیاری موضوع را دنبال کرد و موضع خود را در برابر این کنفرانس روشن ساخت.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۶۱۶ ـ ۶۱۷.</ref> ایشان در اعلامیه‌ای از مسلمانان خواست صفوف خود را در برابر اشغالگران متحد سازند و تصریح کرد کنفرانس اسلامی نه تنها خدمتی به مسلمانان نکرد، بلکه جنایت صهیونیست‌ها را در آتش‌زدن مسجدالاقصی لوث کرد. ایشان بر آن بود که برای نشان‌دادن جنایت صهیونیست‌ها، مسجدالاقصی نیم‌سوخته باقی بماند؛ ولی پهلوی به نام کمک به مسجد صندوق اعانه گذاشت تا با سوء استفاده از این موقعیت آثار جرم اسرائیل را از میان ببرد.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ۲/۶۱۷ ـ ۶۱۸؛ امام‌خمینی، ولایت فقیه، ۱۱۶.</ref> ایشان در اوج مبارزات انقلاب اسلامی با وجود نیاز به حمایت‌های جهانی از نهضت مردم ایران، به یاد بیت‌المقدس و فلسطین بود و قرارداد کمپ دیوید (۱۳۵۷ش/ ۱۹۷۹م) میان انورسادات رئیس‌جمهور مصر و مناخیم بگین درباره تنزل مصر از حق مسلمانان بر بیت‌المقدس را محکوم کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۵/۱ ـ ۲.</ref>
| |
|
| |
| پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئله آزادی قدس از اولویت‌های سیاست خارجی امام‌خمینی بود و در ۲۸ بهمن ۱۳۵۷ در دیدار با هیئت فلسطینی و یاسر عرفات از آزادی بیت‌المقدس سخن گفت<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۷۸ ـ ۱۷۹.</ref> و از آنان خواست برای پیروزی بر دشمن و آزادی بیت‌المقدس به خدا تکیه کنند که قدرت خدا فوق همه قدرت‌هاست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۶/۱۸۰.</ref> ایشان در ۲۱ شهریور ۱۳۵۹ با اشاره به جنایت‌های اسرائیل در حق مردم فلسطین، درباره انتقال پایتخت اسرائیل به بیت‌المقدس هشدار داد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۲۰۹.</ref> در روزهای آغاز انقلاب اسلامی سفارت فلسطین جایگزین سفارت رژیم اسرائیل شد. در این مراسم یاسر عرفات، سیداحمد خمینی و ابراهیم یزدی معاون نخست‌وزیر در امور انقلاب شرکت داشتند.<ref>گروه تحقیق، تقویم تاریخ انقلاب اسلامی ایران، ۲۸۰؛ ابوطالبی، انقلاب اسلامی و بازتولید بیداری در فلسطین با نگاهی نقادانه به آرا و نظریات غربی، ۹ ـ ۱۲.</ref>
| |
|
| |
| امام‌خمینی برای همبستگى مسلمانان جهان در حمایت از مردم فلسطین و آزادی قدس در ۱۶ مرداد ۱۳۵۸/ ۱۳ رمضان ۱۳۹۹ق، در پیامی به مسلمانان ایران و جهان آخرین جمعه ماه رمضان را «روز قدس» اعلام کرد<ref>ابوطالبی، انقلاب اسلامی و بازتولید بیداری در فلسطین با نگاهی نقادانه به آرا و نظریات غربی، ۹ ـ ۱۲.</ref> و از عموم مردم و دولت‌هاى اسلامى خواست براى کوتاه‌کردن دست اسرائیل غاصب به هم بپیوندند و در آخرین جمعه ماه رمضان که از ایام قدر بود و مىتوانست تعیینکننده سرنوشت مردم فلسطین باشد، همبستگى خود را در حمایت از حقوق قانونى مردم فلسطین اعلام کنند.<ref>ابوطالبی، انقلاب اسلامی و بازتولید بیداری در فلسطین با نگاهی نقادانه به آرا و نظریات غربی، ۹ ـ ۱۲.</ref> به گفته برخی پیشنهاد روز قدس را ابراهیم یزدی وزیر امورخارجه دولت موقت به امام‌خمینی داده است.<ref>بازرگان، روزنامه اطلاعات.</ref>
| |
|
| |
| ==ویژگی‌های روز جهانی قدس: ==
| |
| امام‌خمینی در آستانه روز جهانی قدس، در سال ۱۳۵۸ در سخنرانی برای اقشار مختلف مردم روز قدس را روز احیای اسلام، روز حکومت اسلامى، روز تجهیز و مقابله مستضعفان با مستکبران و ابرقدرت‌ها، روز تعیین سرنوشت ملت‌هاى مستضعف و غلبه مستضعفان بر مستکبران، روز همت مسلمانان برای نجات قدس، روز برافراشته‌شدن بیرق جمهورى اسلامى در سراسر کشورها و روز بازشناسی منافقان از متعهدان خواند و یادآور شد مقصود از متعهدان افراد معتقد به روز قدس و منافقان سدکنندگان راه مردم برای شرکت در مراسم روز قدس‌اند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۷۶ ـ ۲۷۹.</ref> ایشان با اشاره به هجوم اسرائیل به جنوب لبنان در سال ۱۳۵۸ و حرکات وحشیانه آنان، آن را با رفتار محمدرضا پهلوی در سال‌های پایانی سلطنت مقایسه کرد و افزود حرکت‌های اسرائیل نیز نشانه زوال عمر این رژیم است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۷۸.</ref> امام‌خمینی روز قدس را روز رسول اکرم(ص) خواند و از مردم خواست با همه قوا در برابر ابرقدرت‌ها ایستادگی کنند و اجازه دخالت در امور مسلمانان را به آنان ندهند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۷۸.</ref> ایشان در ۲۶ مرداد ۱۳۵۸ نیز در سخنانی با اشاره به ضرورت تشکیل حزب مستضعفان، روز قدس را روز بسیج عمومی مسلمانان خواند و ابراز امیدواری کرد این روز مقدمه تشکیل حزب مستضعفان و پیروزی نهایی آنان باشد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۹/۲۸۰.</ref> ایشان در سال‌های بعد نیز به این مناسبت مردم را به پاسداشت این روز سفارش می‌کرد، ازجمله در ۲۴ رمضان ۱۴۰۰ق/ ۱۵ مرداد ۱۳۵۹ در پیامی از مردم خواست روز قدس را زنده بدارند که رژیم اسرائیل در صورت پیروزی به سرزمین‌های اشغالی بسنده نمی‌کند و امریکا نیز با وی همدست و با پایتخت قراردادن قدس مخالفتی ندارد و هیاهوی ابرقدرت‌ها علیه اسرائیل ظاهری است.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۷۲.</ref>
| |
| :{{ببینید|مستضعفان}}
| |
|
| |
| ==راهپیمایی روز جهانی قدس==
| |
| به مناسبت روز جهانی قدس همه‌ساله در روز جمعه آخر ماه رمضان راهپیمایی برگزار می‌شود. نخستین راهپیمایی در ایران و دیگر کشورها در ۲۶ مرداد ۱۳۵۸/ ۲۳ رمضان ۱۳۹۹ق برگزار شد. خبرگزاری‌ها از شرکت میلیونی مردم در مراسم روز قدس خبر دادند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۷/۵/۱۳۵۸، ۱.</ref> سخنران این مراسم در تهران سیدعلی خامنه‌ای از اعضای شورای انقلاب بود. پس از قرائت پیام امام‌خمینی، مهدی بازرگان نخست‌وزیر دولت موقت نیز در این مراسم سخن گفت و روزه‌داران خواستار آزادی قدس شدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۷/۵/۱۳۵۸، ۵.</ref> قطعنامه‌ای در ده ماده مبنی بر حمایت از مبارزات مردم فلسطین و محکوم‌کردن قرارداد انورسادات، جیمی کارتر و مناخیم بگین صادر شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۵/۵/۱۳۵۸، ۹.</ref> سیدمحمود طالقانی امام‌جمعه تهران در خطبه‌های نمازجمعه در همین روز درباره روز قدس سخن گفت و تأکید کرد بیت‌المقدس از آنِ همه ادیان الهی است و همه باید برای دفاع از آن آماده باشند.<ref>کیهان، روزنامه، ۱۶/۵/۱۳۵۹، ۶.</ref> این اقدام ابتکاریِ امام‌خمینی در سال‌های پس از آن نیز تداوم یافته و هر سال در ایران و دیگر کشورها برگزار می‌گردد.<ref>کچوئیان، روز قدس راهبردی برای خیزش جهانی، ۲؛ امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۱؛ علم‌الهدی، شناخت صهیونیسم بین‌الملل و انقلاب اسلامی ایران، ۲۸۶ ـ ۲۸۹.</ref>
| |
|
| |
| روز جهانی قدس در دومین سال در رمضان ۱۴۰۰ق/ مرداد ۱۳۵۹ نیز در سراسر ایران با شکوه برگزار شد.<ref>کیهان، روزنامه، ۱۹/۵/۱۳۵۹، ۵.</ref> هر ساله امامان‌جمعه نیز به مناسبت این روز درباره آزادی قدس شریف برای نمازگزاران سخن می‌گویند. اکبر هاشمی رفسنجانی در خطبه روز قدس ۹/۵/۱۳۶۰ به تفصیل درباره تاریخ بیت‌المقدس و سیر تحول آن از صدر اسلام تا نبردهای صلیبی و دوره معاصر سخن گفت و راه‌های مبارزه با اسرائیل و آزادی قدس را برای مردم تشریح کرد.<ref>هاشمی رفسنجانی، خطبه‌ها، ۱/۱۰۳ ـ ۱۱۲.</ref> ستاد برگزاری روز قدس نیز برنامه‌های متنوعی را به اجرا درآورد، مانند دعوت به تکبیر در شب جمعه، برگزاری نمایشگاه پوستر روز قدس، دعوت از مهمانان خارجی.<ref>کیهان، روزنامه، ۱۲/۵/۱۳۵۹، ۳.</ref>
| |
|
| |
| نخستین کنگره آزادی قدس در هجده مرداد ۱۳۵۹ با شرکت نمایندگان فلسطین، ستاد برگزاری روز قدس و نمایندگان جنبش‌های آزادی‌بخش جهان به مدت سه روز در تهران برگزار شد.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۹/۵/۱۳۵۹، ۳؛ قدیری، روز جهانی قدس، ۳۲.</ref> امام‌خمینی برای شرکت‌کنندگان در این کنگره که به دیدار ایشان رفته بودند، درباره قدس سخن گفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۳/۸۳؛ هاشمی رفسنجانی؛ انقلاب در بحران، ۱۷۶.</ref> راهپیمایی روز جهانی قدس سال ۱۳۵۹ در کشورهای گوناگونی چون پاکستان و امریکا و لبنان برگزار شد.<ref>کیهان، روزنامه، ۱۹/۵/۱۳۵۹، ۴.</ref> در همین سال انجمن اسلامی دانشجویان ایران و جامعه اسلامی واشنگتن تظاهراتی در روز جهانی قدس، از پارک مقابل کاخ سفید تا مرکز اسلامی برپا کردند.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۵۷ ـ ۵۸.</ref> دانشجویان ایرانی لندن و پاریس و برلین نیز در روز قدس با شرکت دیگر مسلمانان دست به تظاهرات زدند.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۵۷ ـ ۶۰.</ref> به دعوت محمد منهاج، نماینده امام‌خمینی در استرالیا، بیش از ۳۵۰ نفر از دانشجویان مسلمان به مناسبت روز جهانی قدس راهپیمایی باشکوهی در برابر کنسولگری رژیم اسرائیل در «سیدنی» انجام دادند.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۶۱.</ref> این مراسم در سال‌های بعد نیز پرشورتر از سال‌های پیش برگزار شد.
| |
|
| |
| مراسم روز جهانی قدس در سال ۱۳۶۰ در پاکستان، واتیکان، پاریس، هند و بلگراد نیز برگزار شد (جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۲/۵/۱۳۶۰، ۹). در سال ۱۳۶۴/ رمضان ۱۴۰۵ق در شرایط جنگ با وجود تهدید عراق به حمله به تهران در روز قدس، مردم در یک راهپیمایی میلیونی شرکت کردند (هاشمی رفسنجانی، امید و دلواپسی، ۱۲۹؛ علم‌الهدی، شناخت صهیونیسم بین‌الملل و انقلاب اسلامی ایران، ۲۸۹) و امام‌خمینی این امر را نشانه تأثیرنکردن تبلیغات و تهدیدات دشمنان بر مردم ایران خواند (صحیفه، ۱۹/۳۰۲). در مراسم روز قدس در ۱۶/۳/۱۳۶۵ افزون بر شرکت گسترده ایرانیان در راهپیمایی روز قدس در کشورهایی چون پاکستان، لبنان، امارات، هند، بنگلادش، سودان، جامو و کشمیر، لندن و لیبی نیز مراسم روز قدس برگزار شد (علم‌الهدی، شناخت صهیونیسم بین‌الملل و انقلاب اسلامی ایران، ۲۸۹ ـ ۲۹۱). این تظاهرات در سال‌های بعد نیز ادامه یافت.
| |
|
| |
| ==ابعاد جهانی روز قدس==
| |
| شکوه و عظمت روز قدس در نگاه برخی شخصیت‌های دینی و سیاسی در ایران و جهان بازتاب داشت و اندیشمندان جهان این روز را روزی بزرگ و بااهمیت خواندند؛<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۱.</ref> ازجمله سرهنگ ابوموسی دبیرکل جنبش فتح، فرمان امام‌خمینی برای اختصاص آخرین جمعه ماه رمضان به روز جهانی قدس را موجب زنده‌شدن امید در دل ملت مسلمان فلسطین و تجلی قدرت آنان برای رویارویی با توسعه‌طلبی‌های اسرائیل خواند.<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۱.</ref> احمد جبرئیل دبیرکل جبهه خلق برای آزادی فلسطین، راهپیمایی روز قدس را نشانگر اهمیت قدس نامید<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۱ ـ ۱۴۲.</ref> و شیخ‌سعید شعبان رهبر جنبش توحید اسلامی لبنان، آن را رمز نهادینه‌شدن مسئله فلسطین در روح و جان مسلمانان نامید.<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۲.</ref> مولانا عبدالقدوس از علمای برجسته پاکستان، روز جهانی قدس را موجب همبستگی بیشتر مسلمانان شمرد و به آتش کشیده شدن پرچم رژیم صهیونیستی را بیانگر نفرت مسلمانان در برابر افزون‌طلبان خواند.<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۲.</ref> در نگاه قاضی‌حسین احمد، رهبر حزب جماعت اسلامی پاکستان، این روز، روز صدای اعتراض جهان اسلام علیه اشغال قبله نخست مسلمانان است.<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۳.</ref> عبدالغنی شمس‌الدین رئیس جمعیت علمای مالزی روز جهانی قدس را انتخابی هوشمندانه برای یادآوری اسارت بیت‌المقدس به دست صهیونیست‌ها نامید.<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۳ ـ ۱۴۴.</ref> زهیر سلیمان استاد دانشگاه و نویسنده برجسته عرب طرح روز جهانی قدس را بهترین طرح برای مبارزه مردمی و همه‌جانبه علیه اسرائیل خواند و بهترین روش احیای مسئله قدس و بلکه زنده‌شدن اسلام در قلوب مسلمانان دانست.<ref>امیدوار و یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، ۱۴۴.</ref>
| |
|
| |
| ==واکنش مخالفان==
| |
| راهپیمایی باشکوه مردم ایران در نخستین روز جهانی قدس، واکنش دشمنانِ آزادی قدس شریف را در پی داشت.<ref>اسحاقی، ارمغان انقلاب، ۶۱.</ref> مخالفانِ روز قدس در ایران نیز در نخستین راهپیمایی روز قدس سعی کردند در راهپیمایی مردم ایران در نگاه جهانیان تردید و وانمود کنند این مراسم مربوط به ۲۲بهمن است.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۵/۵/۱۳۵۸، ۱۰.</ref> در برخی کشورها راهپیمایی روز قدس با مخالفت‌هایی روبه‌رو شد؛ ازجمله پلیس لندن اجازه راهپیمایی به دانشجویان نداد.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۵۸ ـ ۵۹.</ref> درگردهمایی اعضای انجمن‌های اسلامی دانشجویان در واتیکان برای پشتیبانی از فلسطین، پلیس گروهی را دستگیر و عده بسیاری را مجروح کرد.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۶۱.</ref> تظاهرات پرشکوه دانشجویان استکهلم (سوئد) به دستگیری چند نفراز ایرانیان انجامید.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۵۹.</ref> در تظاهرات روز قدس سال ۱۳۵۹ در پاکستان گروهی از دانشجویان نیز دستگیر شدند.<ref>کیهان، روزنامه، ۱۹/۵/۱۳۵۹، ۴.</ref> گروهی از راهپیمایان در مانیل فیلیپین بازداشت شدند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۵/۱۳۵۹، ۶.</ref> در شهرهای شرقی عربستان تظاهرات گسترده‌ای به حمایت از آزادی قدس برگزار شد که مأموران جمع زیادی از آنان را دستگیر کردند.<ref>جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۵/۱۳۵۹، ۶.</ref> در رمضان سال ۱۳۶۴ آسمان تهران همه شب شاهد تجاوزات هوایی رژیم بعث عراق بود و افزون بر رادیو عراق دیگر خبرگزاری‌های همسو با رژیم عراق نیز برای بازداشتن مردم از راهپیمایی روز قدس از بمباران راهپیمایان در روز قدس خبر می‌دادند؛ ولی مردم با وجود همه تهدیدات، با جمعیت میلیونی در راهپیمایی شرکت کردندکه شگفتی ناظران جهان را در پی داشت.<ref>علم‌الهدی، شناخت صهیونیسم بین‌الملل و انقلاب اسلامی ایران، ۲۸۹.</ref>
| |
|
| |
| امام‌خمینی حضور پرشور مردم در مراسم روز جهانی قدس سال ۱۳۶۴ را نشان‌دهنده وحشت دشمنان و تأثیرنپذیرفتن ملت‌ها از تهدیدات و تبلیغات آنان برشمرد و عظمت و شکوه این روز را مایه رعب و وحشت استعمارگران معرفی کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۱۹/۳۰۲، ۲۸۸ ـ ۲۸۹ و ۲۰/۳۲۰.</ref> حج‌گزاران هر ساله بنا به سفارش امام‌خمینی مراسم راهپیمایی برائت از مشرکان را در مکه برگزار و در آن برای آزادی قدس شریف فریاد می‌زدند<ref>میردامادی، آن سوی حج خونین یا تبلیغات آل‌سعود، ۱۳ ـ ۱۴.</ref> و پیام امام‌خمینی در برائت از مشرکان و حمایت از فلسطین را قرائت می‌کردند. دولت سعودی در موسم حج سال ۱۳۶۶ به حاجیان هجوم برد و صدها نفر را کشت و زخمی کرد.<ref>میردامادی، آن سوی حج خونین یا تبلیغات آل‌سعود، ۱۴؛ علم‌الهدی، شناخت صهیونیسم بین‌الملل و انقلاب اسلامی ایران، ۶ ـ ۱۰.</ref> امام‌خمینی در سخنانی یکی از علل این فاجعه هولناک و به‌شهادت‌رساندن حاجیان را حمایت حاجیان از قدس برشمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۰/۳۶۸ و ۲۱/۸۴ ـ ۸۵.</ref>
| |
| :{{ببینید|کشتار حجاج ایرانی}}
| |
|
| |
| ==دستاوردها==
| |
| امام‌خمینی با نهادینه‌کردن روز قدس مبارزه پایان‌ناپذیری را با صهیونیسم بین‌المللی آغاز کرد.<ref>قدیری، روز جهانی قدس، ۱۶.</ref> ابتکار ایشان در اعلام روز قدس، مردم فلسطین را به پشتیبانی مسلمانان جهان از آنان، دلگرم کرد و به آنان برای آزادی قدس امید داد<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۶۹، ۶۷.</ref> و حضور باشکوه مردم ایران در راهپیمایی این روز اقتدار و عظمت مردم ایران را به جهان ثابت کرد<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۱، ۱۳۰.</ref> و جلوه‌های حقیقی از اتحاد و انسجام دنیای اسلام را به نمایش گذاشت.<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۷، ۱۵۶.</ref> دستاورد دیگر روز جهانی قدس خارج‌شدن مسئله فلسطین از یک مقوله قومی به یک مسئله اسلامی است.<ref>معاون پژوهش، راهنمای بزرگداشت ایام‌الله، ۲۳۶ ـ ۲۳۷.</ref> برخلاف انتظار دشمنان اسلام، روزبه‌روز دامنه این مسئله در افریقا و آسیا و اروپا بیشتر شد.<ref>خامنه‌ای، حدیث ولایت، ۱۳۸۹، ۱۴۰.</ref> تحول در مردم فلسطین و گسترش مبارزه آنان برای آزادی قدس و ناامیدی اسرائیل، از دیگر برکت‌های اعلان روز جهانی قدس است<ref>امام‌خمینی، صحیفه، ۲۱/۸۴.</ref> و در نهایت گسترش انتفاضه مردم فلسطین برای آزادی قدس شریف را باید از دستاوردهای این حرکت بزرگ برشمرد.<ref>میرقیصری، روز جهانی قدس، ۱۹۳.</ref>
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس|۲}}
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| * قرآن کریم.
| |
| * ابوطالبی، مهدی، انقلاب اسلامی و بازتولید بیداری در فلسطین با نگاهی نقادانه به آرا و نظریات غربی، مجله پگاه حوزه، شماره ۱۷۹، ۱۳۸۴ش.
| |
| * اسحاقی، سیدحسن، ارمغان انقلاب، قم، مرکز پژوهش‌های صدا و سیما، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
| |
| * اسعدی، مرتضی، بیت‌المقدس، تهران، بنیاد دائرۀالمعارف اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
| |
| * اطلاعات، روزنامه، ۱۱/۹/۱۳۹۶ش.
| |
| * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، رساله توضیح المسائل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ هفتم، ۱۳۸۷ش.
| |
| * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
| |
| * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، ولایت فقیه، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم ...، چاپ بیستم، ۱۳۸۸ش.
| |
| * امیدوار، احمد و حسین یکتا، حضرت امام‌خمینی و انقلاب اسلامی روایتی جهانی، تهران، سازمان عقیدتی سیاسی ناجا، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
| |
| * بازرگان، مهدی، روزنامه اطلاعات، ۲۲/۵/۱۳۵۸ش.
| |
| * بلاذری، احمدبن‌یحیی، فتوح البلدان، دار و مکتبة الهلال، ۱۹۸۸م.
| |
| * تهوری، مسلم، لایحه‌های پیدا و پنهان جنگ ۶روزه اعراب و اسرائیل، ضمیمه روزنامه جام جم، شماره ۵۷، ۲۷/۳/۱۳۸۹ش.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۵/۵/۱۳۵۸.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۷/۵/۱۳۵۸.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۷/۵/۱۳۵۹.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۹/۵/۱۳۵۹.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۲۰/۵/۱۳۵۹.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۲/۵/۱۳۶۰.
| |
| * جمهوری اسلامی، روزنامه، ۱۸/۹/۱۳۹۶ش.
| |
| * حمیدی، سیدجعفر، تاریخ اورشلیم، تهران، امیرکبیر، چاپ دوم، ۱۳۸۱ش.
| |
| * حویزی، عبدعلی‌بن‌جمعه، تفسیر نور الثقلین، تصحیح سیدهاشم رسولی محلاتی، قم، اسماعیلیان، چاپ چهارم، ۱۴۱۵ق.
| |
| * خامنه‌ای، سیدعلی، حدیث ولایت، بیانات، نرم‌افزار نور.
| |
| * روحانی، سیدحمید، نهضت امام‌خمینی، تهران، عروج، چاپ پنجم، ۱۳۸۱ش.
| |
| * زعیتر، اکرم، سرگذشت فلسطین یا کارنامه سیاه استعمار، ترجمه اکبر هاشمی رفسنجانی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۲ش.
| |
| * صدوق، محمد‌بن‌علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
| |
| * طبرسی، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق سیدهاشم رسولی محلاتی و سیدفضل‌الله یزدی، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش.
| |
| * طوسی، محمدبن‌حسن، الخلاف، تحقیق سیدعلی خراسانی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۷ق.
| |
| * عراقی جزائری، سیدفخرالدین، سفرنامه مکه، شام، مصر و عراق.
| |
| * چاپ‌شده در سفرنامه‌های حج قاجاری پنجاه سفرنامه، تحقیق رسول جعفریان، تهران، علم، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
| |
| * علم‌الهدی، سیدجواد، شناخت صهیونیسم بین‌الملل و انقلاب اسلامی ایران، قم، انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۸ش.
| |
| * فاروق، محمد عزالدین، القدس تاریخیا و جغرافیا، مکتبۀ الانچلو المهمریه، ۱۹۸۱م.
| |
| * قدیری، مجید، روز جهانی قدس، تهران، سروش، چاپ اول، ۱۳۶۰ش.
| |
| * کچوئیان، حسین، روز قدس راهبردی برای خیزش جهانی، روزنامه کیهان، ۵/۵/۱۳۹۳ش.
| |
| * کیهان، روزنامه، ۱۲/۵/۱۳۵۹.
| |
| * کیهان، روزنامه، ۱۶/۵/۱۳۵۹.
| |
| * کیهان، روزنامه، ۱۹/۵/۱۳۵۹.
| |
| * کیهان، روزنامه، ۱۱/۸/۱۳۹۳ش.
| |
| * گروه تحقیق، تقویم تاریخ انقلاب اسلامی ایران، تهران، سروش، چاپ اول، ۱۳۶۹ش.
| |
| * مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار(ع)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
| |
| * مدنی، سیدجلال‌الدین، ایران اسلامی در برابر صهیونیسم، تهران، سروش، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.
| |
| * معاون پژوهش و برنامه‌ریزی شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، راهنمای بزرگداشت ایام‌الله، تهران، هماهنگ، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
| |
| * میردامادی، سیدحسن، آن سوی حج خونین یا تبلیغات آل‌سعود، تهران، دفتر نماینده امام و سرپرست حجاح ـ مرکز تحقیقات و انتشارات حج، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
| |
| * میرقیصری، سیدمحمدصادق، روز جهانی قدس، مجله اشارات ایام، شماره ۱۲۴، ۱۳۸۸ش.
| |
| * هاشمی رفسنجانی، اکبر، اسرائیل و قدس عزیز، قم، آزادی. بی‌تا.
| |
| * هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، به اهتمام عباس بشیری، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
| |
| * هاشمی رفسنجانی، اکبر، کارنامه و خاطرات، سال ۱۳۶۴، امید و دلواپسی، به اهتمام سارا لاهوتی، تهران، دفتر نشر معارف انقلاب، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
| |
| * هاشمی رفسنجانی، اکبر، خطبه‌های نماز جمعه سال ۱۳۶۱، به کوشش محسن هاشمی، تهران دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۶۷ش.
| |
| * یزدانی، مرضیه، اسناد مهاجرت یهودیان ایران به فلسطین ۱۳۰۰ ـ ۱۳۳۰ش، تهران، سازمان اسناد ملی ایران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
| |
| * یزدی، ابراهیم، سه جمهوری، تهران، جامعه ایرانیان، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
| |
| {{پایان}}
| |
| فاطمه هوجان علی‌آبادی
| |
