مقاله‌های درباره امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
(ابرابزار) |
جز (added Category:مقاله‌های جدید using HotCat) |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:مقاله‌های درباره امام‌خمینی.jpg|بندانگشتی]] | |||
'''مقاله‌ها''' گزارش مقاله‌هایی دربارهٔ زندگی، شخصیت و اندیشه [[امام‌خمینی]]. | '''مقاله‌ها''' گزارش مقاله‌هایی دربارهٔ زندگی، شخصیت و اندیشه [[امام‌خمینی]]. | ||
[[امام‌خمینی]] ازجمله شخصیت‌هایی است که شخصیت، افکار و اندیشه‌های وی کانون توجه نویسندگان بوده‌است؛ این توجهات پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران|انقلاب اسلامی]] ایران رشد چشمگیری داشته است و علاوه بر اوصاف شخصی، جنبه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان بستری برای تحلیل و تحقیق پژوهشگران فراهم کرده است؛ از این‌رو مقاله‌های فراوانی درباره ایشان نگاشته شده‌است. | |||
این مقاله‌ها تنوع فراوان زبانی، محتوایی و جغرافیایی دارند و آنها را می‌توان به گزارشی و تحلیلی دسته‌بندی کرد. البته، مقاله‌ها گاه توصیفی، انتقادی یا تطبیقی است. در نشریات داخلی مقاله‌های انتقادی کمترند؛ اما نشریات خارجی از همان آغاز، اغلب رویکرد تحلیلی داشته‌اند. | |||
پس از [[ارتحال امام‌خمینی|درگذشت امام‌خمینی]] شخصیت‌های مختلفی به نگارش مقاله درباره ایشان پرداختند؛ [[زن|زنان]] نیز در نگارش مقاله فعال بوده‌اند، همچنین شخصیت‌های غیرایرانی چون: عفیف النابلسی (از لبنان) و راشد الغنوشی (از تونس)، شخصیت‌های مسیحی مانند: سراسقف آنتوان نبیل عنداری و شبلی ملاط، مقامات کشورها مانند: محمد یوسف بیضون و از [[اهل سنت|اهل‌سنت]] چون: انور ابوطه و محبوب‌الرحمن نیز درباره ایشان مقاله نوشته‌اند. | |||
مقاله‌های درباره امام‌خمینی به زبان‌های مختلف نوشته شده‌اند. مقاله‌های فارسی و عربی بیشترین آمار را دارند. حجم مقالات به زبان‌های دیگر نیز زیاد است. | |||
مقاله‌نویسان ایرانی، بیشتر گرایش به بررسی اندیشه و خط مشی سیاسی امام‌خمینی داشته‌اند. نویسندگان خارجی به بررسی دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی بیشتر علاقه نشان داده‌اند. | |||
نشریات با رویکردهای مختلف به درج مقاله درباره امام‌خمینی پرداخته‌اند. برخی دایرةالمعارف‌ها نیز به درج مقاله درباره ایشان اقدام کرده‌اند. دایرةالمعارف‌های فارسی چون: دایرةالمعارف تشیع و دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. انگلیسی چون: دایرةالمعارف مصور آکسفورد، دایرةالمعارف جدید جهان اسلام و دایرةالمعارف امریکانا. | |||
به دلیل کثرت مقاله‌ها و لزوم اطلاع‌رسانی، تلاش‌هایی برای گردآوری اطلاعات مقاله‌ها و تنظیم مأخذشناسی آنها انجام گرفته؛ برای نمونه مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی در سه جلد به معرفی ۶۹۵۶ عنوان مقاله پرداخته است. | |||
== معرفی اجمالی == | == معرفی اجمالی == | ||
مقاله، نوشته‌ای منثور، با حجم متوسط و دربارهٔ موضوعی معین است که یک موضوع خاص را مورد تحلیل و کاوش قرار می‌دهد.<ref>حسینی، بر بال قلم، ۲۸۷؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۷/۷۲۴۳.</ref> | مقاله، نوشته‌ای منثور، با حجم متوسط و دربارهٔ موضوعی معین است که یک موضوع خاص را مورد تحلیل و کاوش قرار می‌دهد.<ref>حسینی، بر بال قلم، ۲۸۷؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۷/۷۲۴۳.</ref> | ||
[[امام‌خمینی]] ازجمله شخصیت‌هایی است که شخصیت، افکار و اندیشه‌های وی کانون توجه نویسندگان و محققان بوده است؛ زیرا ایشان در رشته‌های متعددی از | [[امام‌خمینی]] ازجمله شخصیت‌هایی است که شخصیت، افکار و اندیشه‌های وی کانون توجه نویسندگان و محققان بوده است؛ زیرا ایشان در رشته‌های متعددی از علوم اسلامی صاحب‌نظر و دارای تألیفات فراوان بوده، رهبریِ مذهبیِ وسیع و پرنفوذی داشته و یکی از انقلاب‌های بزرگ سیاسی ـ اجتماعی قرن را رهبری کرده است.<ref>فاضل لنکرانی، مقدمه مناهج الوصول الی علم الاصول تألیف امام‌خمینی، ۱/۹–۱۰.</ref> این توجهات پس از پیروزی [[انقلاب اسلامی ایران]] رشد چشمگیری داشته است و علاوه بر اوصاف شخصی، جنبه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان بستری برای تحلیل و تحقیق پژوهشگران فراهم کرده است؛ از این‌رو کتاب‌ها و مقاله‌های فراوانی دربارهٔ ایشان وجود دارد که با محوریت شخصیت و عملکرد سیاسی و اجتماعی ایشان نگاشته شده است.<ref>ادامه مقاله.</ref> | ||
[[نویسندگان]]، علاوه بر نوشتن کتاب و پایان‌نامه، با انگیزه‌های مختلف به تدوین مقاله دربارهٔ امام‌خمینی و اندیشه‌های ایشان پرداخته‌اند. این مقاله‌ها تنوع فراوان زبانی و محتوایی و نیز پراکندگی جغرافیایی دارند. مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی علاوه بر شناساندن شخصیت ایشان، نمایانگر اوضاع، حوادث و تحولات اجتماعی و فکری دوره ایشان است.<ref>مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی؛ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات پنجمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی.</ref> | |||
سیر مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی تحولاتی داشته است. این مقاله‌ها را می‌توان به دو گونه گزارشی و تحلیلی دسته‌بندی کرد. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، مقالات تحلیلی دربارهٔ ایشان وجود نداشت و برخی مقاله‌ها به‌ویژه در روزهای اوج انقلاب در ایران در اواخر سال ۱۳۵۷، در قالب خاطره‌نگاری بود.<ref>برای نمونه عقیقی، چگونه امام هدیه اتومبیل بیوک…، ۱–۳.</ref> مقالات در مجموع تا زمان درگذشت ایشان بیشتر جنبه گزارشی داشتند و پس از آن بیشتر جنبه تحلیلی پیدا کردند. | سیر مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی تحولاتی داشته است. این مقاله‌ها را می‌توان به دو گونه گزارشی و تحلیلی دسته‌بندی کرد. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، مقالات تحلیلی دربارهٔ ایشان وجود نداشت و برخی مقاله‌ها به‌ویژه در روزهای اوج انقلاب در ایران در اواخر سال ۱۳۵۷، در قالب خاطره‌نگاری بود.<ref>برای نمونه عقیقی، چگونه امام هدیه اتومبیل بیوک…، ۱–۳.</ref> مقالات در مجموع تا زمان درگذشت ایشان بیشتر جنبه گزارشی داشتند و پس از آن بیشتر جنبه تحلیلی پیدا کردند. | ||
از سوی دیگر، مقاله‌ها گاه توصیفی، گاه انتقادی یا تطبیقی است. در نشریات داخلی مقاله‌های انتقادی کمترند و مقاله‌های مقایسه‌ای و تطبیقی، فراوانی بیشتری دارند؛ اما نشریات خارجی از همان آغاز، اغلب رویکرد تحلیلی داشته‌اند. عوامل و علل مختلفی بر بسط مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی و تحولات مزبور، مؤثر بوده که از مهم‌ترین آنها برگزاری همایش‌ها و چاپ ویژه‌نامه‌هایی دربارهٔ ایشان است.<ref>مقاله‌های همایش‌ها؛ ویژه‌نامه‌ها.</ref> آمار انواع و نیز آمار کل مقاله‌ها به دلیل فقدان مقاله‌نامه‌های جامع در دسترس نیست. در [[رژیم پهلوی]] با توجه به فضای خفقان که وجود داشته، کمتر از ۲۵ مقاله از سال ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۵۷ دربارهٔ ایشان منتشر شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۱۱۲۶–۱۱۳۸.</ref> | از سوی دیگر، مقاله‌ها گاه توصیفی، گاه انتقادی یا تطبیقی است. در نشریات داخلی مقاله‌های انتقادی کمترند و مقاله‌های مقایسه‌ای و تطبیقی، فراوانی بیشتری دارند؛ اما نشریات خارجی از همان آغاز، اغلب رویکرد تحلیلی داشته‌اند. عوامل و علل مختلفی بر بسط مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی و تحولات مزبور، مؤثر بوده که از مهم‌ترین آنها برگزاری همایش‌ها و چاپ ویژه‌نامه‌هایی دربارهٔ ایشان است.<ref>مقاله‌های همایش‌ها؛ ویژه‌نامه‌ها.</ref> آمار انواع و نیز آمار کل مقاله‌ها به دلیل فقدان مقاله‌نامه‌های جامع در دسترس نیست. در [[رژیم پهلوی]] با توجه به فضای خفقان که وجود داشته، کمتر از ۲۵ مقاله از سال ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۵۷ دربارهٔ ایشان منتشر شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۱۱۲۶–۱۱۳۸.</ref> | ||
مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی را نمی‌توان منحصر در شناسایی و اطلاع‌رسانی دربارهٔ ایشان دانست، بلکه تأثیرات ژرف آن بر بسط موضوعاتی نظیر تفکر دینی و اندیشه اجتماعی قابل ارزیابی است. برخی مقاله‌ها دربارهٔ امام‌خمینی به لحاظ شاخص‌های مختلف، مهم شناخته شده‌اند؛ برای نمونه مقاله‌ای که با نام رشیدی مطلق در ۱۳۵۶ منتشر شده، به لحاظ نسبت‌های ناروا به امام‌خمینی مایه تحریک احساسات و تهییج مردم علیه نظام شاهنشاهی شد و جرقه انقلاب اسلامی را روشن کرد.<ref>مقاله نوزده دی.</ref> | مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی را نمی‌توان منحصر در شناسایی و اطلاع‌رسانی دربارهٔ ایشان دانست، بلکه تأثیرات ژرف آن بر بسط موضوعاتی نظیر تفکر دینی و اندیشه اجتماعی قابل ارزیابی است. برخی مقاله‌ها دربارهٔ امام‌خمینی به لحاظ شاخص‌های مختلف، مهم شناخته شده‌اند؛ برای نمونه مقاله‌ای که با نام رشیدی مطلق در ۱۳۵۶ منتشر شده، به لحاظ نسبت‌های ناروا به امام‌خمینی مایه تحریک احساسات و تهییج مردم علیه نظام شاهنشاهی شد و جرقه انقلاب اسلامی را روشن کرد.<ref>مقاله نوزده دی.</ref>{{ببینید|نوزده دی|همایش‌ها|ویژه‌نامه‌ها}} | ||
{{ببینید|نوزده دی|همایش‌ها|ویژه‌نامه‌ها}} | |||
== نویسندگان == | == نویسندگان == | ||
افراد زیادی از ملیت‌ها، مذاهب و | افراد زیادی از ملیت‌ها، مذاهب و ادیان مختلف به مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی از جهت شخصیتی، مناسبتی و زمینه‌های مختلف فکری پرداخته‌اند. شخصیت‌های علمی ایران در سطوح مختلف دانشگاهی و حوزوی، دربارهٔ ایشان مقاله نوشته‌اند.<ref>مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات پنجمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی.</ref> اکثر نویسندگان مقالات در زمینه آرای فقهیِ ایشان حوزوی‌اند<ref>گروهی از نویسندگان، منابع فقه، ۱/۷؛ برای نمونه زمانی، مأخذشناسی توصیفی فقهی، اصولی و حقوقی امام‌خمینی، ۴۵۶–۵۴۶.</ref> و برخی از دانشگاهیان نیز در این زمینه مقاله دارند.<ref>گروهی از نویسندگان، فقیهان و زمان و مکان، ۱/۳۰۱؛ عنایت، مفهوم نظریه ولایت فقیه از دیدگاه امام‌خمینی، ۲–۱۳؛ قادری، دموکراسی و تکلیف، مطالعه موردی امام‌خمینی، ۱۰۱–۱۱۸.</ref> | ||
پس از درگذشت امام‌خمینی در سال ۱۳۶۸، شخصیت‌های مختلفی به نگارش مقاله دربارهٔ ایشان پرداختند؛ از آن جمله می‌توان به مقالات: «در رثای امام عارفان»،<ref>آشتیانی، در رثای امام عارفان، ۳–۷.</ref> «مشایخ امام‌خمینی»،<ref>استادی، مشایخ امام‌خمینی، ۸–۱۰.</ref> «ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی»<ref>سبحانی، ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی، ۶–۲۶.</ref> و «آفتاب دیروز، کیمیای امروز»<ref>سروش، آفتاب دیروز، کیمیای امروز، ۳۳۱–۳۵۱.</ref> اشاره کرد. | پس از [[درگذشت امام‌خمینی]] در سال ۱۳۶۸، شخصیت‌های مختلفی به نگارش مقاله دربارهٔ ایشان پرداختند؛ از آن جمله می‌توان به مقالات: «در رثای امام عارفان»،<ref>آشتیانی، در رثای امام عارفان، ۳–۷.</ref> «مشایخ امام‌خمینی»،<ref>استادی، مشایخ امام‌خمینی، ۸–۱۰.</ref> «ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی»<ref>سبحانی، ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی، ۶–۲۶.</ref> و «آفتاب دیروز، کیمیای امروز»<ref>سروش، آفتاب دیروز، کیمیای امروز، ۳۳۱–۳۵۱.</ref> اشاره کرد. | ||
[[زن|زنان]] نیز در نگارش مقاله دربارهٔ شخصیت و نظریات امام‌خمینی فعال بوده‌اند. مقاله‌های «استقلال سیاسی از نگاه امام‌خمینی»، «زن مسلمان و عناصر زمان و مکان از دیدگاه حضرت امام‌خمینی»، «امام و عرفان»، نمونه‌ای از این مقالات است.<ref>مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی؛ ستاد بزرگداشت، جایگاه زن، ۱؛ طباطبایی، امام و عرفان، ۵–۶.</ref> در بسیاری از موارد، تعیین ملیت و هویت نویسندگان، بستگی به منطقه برگزاری همایش و تهیه نشریه داشته است؛ برای نمونه در همایشی که به مناسبت یکصدمین سال ولادت امام‌خمینی در [[لبنان]] برگزار شد، اکثر عرضه‌کنندگان مقاله لبنانی بودند.<ref>ستاد بزرگداشت، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی.</ref> در میان نویسندگان مقالات این همایش می‌توان به افرادی مانند عفیف النابلسی (از لبنان)، [[سیدحسن نصرالله]] (از لبنان) و راشد الغنوشی (از تونس)، اشاره کرد. برخی از شخصیت‌های [[مسیحی]] مانند سراسقف آنتوان نبیل عنداری، اسقف مارونی لبنانی،<ref>عنداری، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۶۳.</ref> و اسقف اغناطیوس هزیم<ref>هزیم، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۷۵.</ref> و اسقف آرام کشیشیان ارمنی<ref>آرام، پیام، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۸۵.</ref> نیز دربارهٔ ایشان قلم زده‌اند. شبلی ملاط متفکر و حقوقدان مسیحی لبنانی، مقاله‌ای در فرق [[ولایت فقیه]] و دیگر حکومتها نوشت و در ضمن آن آرای امام‌خمینی را تحلیل کرد.<ref>ملاط، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، ۲/۳۳.</ref> بعضی از مقامات عالی کشورها مانند محمد یوسف | [[زن|زنان]] نیز در نگارش مقاله دربارهٔ شخصیت و نظریات امام‌خمینی فعال بوده‌اند. مقاله‌های «استقلال سیاسی از نگاه امام‌خمینی»، «زن مسلمان و عناصر زمان و مکان از دیدگاه حضرت امام‌خمینی»، «امام و عرفان»، نمونه‌ای از این مقالات است.<ref>مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی؛ ستاد بزرگداشت، جایگاه زن، ۱؛ طباطبایی، امام و عرفان، ۵–۶.</ref> در بسیاری از موارد، تعیین ملیت و هویت نویسندگان، بستگی به منطقه برگزاری همایش و تهیه نشریه داشته است؛ برای نمونه در همایشی که به مناسبت یکصدمین سال ولادت امام‌خمینی در [[لبنان]] برگزار شد، اکثر عرضه‌کنندگان مقاله لبنانی بودند.<ref>ستاد بزرگداشت، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی.</ref> در میان نویسندگان مقالات این همایش می‌توان به افرادی مانند عفیف النابلسی (از لبنان)، [[سیدحسن نصرالله]] (از لبنان) و [[راشد الغنوشی]] (از تونس)، اشاره کرد. برخی از شخصیت‌های [[مسیحی]] مانند سراسقف آنتوان نبیل عنداری، اسقف مارونی لبنانی،<ref>عنداری، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۶۳.</ref> و اسقف اغناطیوس هزیم<ref>هزیم، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۷۵.</ref> و اسقف آرام کشیشیان ارمنی<ref>آرام، پیام، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۸۵.</ref> نیز دربارهٔ ایشان قلم زده‌اند. شبلی ملاط متفکر و حقوقدان مسیحی لبنانی، مقاله‌ای در فرق [[ولایت فقیه]] و دیگر حکومتها نوشت و در ضمن آن آرای امام‌خمینی را تحلیل کرد.<ref>ملاط، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، ۲/۳۳.</ref> بعضی از مقامات عالی کشورها مانند [[محمد یوسف بیضون]]؛ وزیر فرهنگ و آموزش عالی لبنان<ref>بیضون، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۵۷.</ref> نیز دربارهٔ ایشان مقاله نوشته‌اند. | ||
از میان [[اهل سنت]] نیز افراد بسیاری به پژوهش و تألیف مقاله دربارهٔ امام‌خمینی روی آورده‌اند که انور ابوطه<ref>ابوطه، تأثیر امام‌خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین، ۱/۱۲۷.</ref> یکی از آنان است. مرسل نصر از شخصیت‌های بلندمرتبه دروزی لبنان نیز در مقاله‌ای به روش‌شناسی جهاد از نگاه امام‌خمینی پرداخته است.<ref>نصر، اصول و ابعاد مبارزه از دیدگاه امام‌خمینی، ۱/۹۷.</ref> محبوب‌الرحمن از بنگلادش،<ref>محبوب الرحمان، تأسیس حکومت اسلامی، پیوند دین و سیاست، ۶۸.</ref> بیان جبر از [[عراق]]،<ref>جبر، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، ۱/۳۲۷.</ref> لیث شبیلات از اردن،<ref>شبیلات، جایگاه امت اسلامی در معادلات بین‌المللی، ۲/۲۳.</ref> عبدالرحیم علی محمد ابراهیم از سودان<ref>علی محمد ابراهیم، استکبار و مفهوم امروزی آن، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۲/۲۸۳.</ref> و محمد مورو از [[مصر]]<ref>مورور، اسلام، ایدئولوژی پابرهنگان، امام‌خمینی الگوی تمام‌عیار، ۲/۳۹۳.</ref> نویسندگان دیگری از اهل سنت‌اند که به نگارش مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته‌اند. | از میان [[اهل سنت]] نیز افراد بسیاری به پژوهش و تألیف مقاله دربارهٔ امام‌خمینی روی آورده‌اند که انور ابوطه<ref>ابوطه، تأثیر امام‌خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین، ۱/۱۲۷.</ref> یکی از آنان است. مرسل نصر از شخصیت‌های بلندمرتبه دروزی لبنان نیز در مقاله‌ای به روش‌شناسی جهاد از نگاه امام‌خمینی پرداخته است.<ref>نصر، اصول و ابعاد مبارزه از دیدگاه امام‌خمینی، ۱/۹۷.</ref> محبوب‌الرحمن از بنگلادش،<ref>محبوب الرحمان، تأسیس حکومت اسلامی، پیوند دین و سیاست، ۶۸.</ref> بیان جبر از [[عراق]]،<ref>جبر، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، ۱/۳۲۷.</ref> لیث شبیلات از اردن،<ref>شبیلات، جایگاه امت اسلامی در معادلات بین‌المللی، ۲/۲۳.</ref> عبدالرحیم علی محمد ابراهیم از سودان<ref>علی محمد ابراهیم، استکبار و مفهوم امروزی آن، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۲/۲۸۳.</ref> و محمد مورو از [[مصر]]<ref>مورور، اسلام، ایدئولوژی پابرهنگان، امام‌خمینی الگوی تمام‌عیار، ۲/۳۹۳.</ref> نویسندگان دیگری از اهل سنت‌اند که به نگارش مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته‌اند. | ||
| خط ۳۰: | خط ۴۳: | ||
مقاله‌نویسان ایرانی، بیشتر گرایش به بررسی اندیشه و خط مشی سیاسی امام‌خمینی داشته‌اند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۲/۵۳۷–۸۶۲.</ref> پس از آن مقاله‌های دربارهٔ [[رهبری]] امام‌خمینی، آمار بیشتری دارند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۱/۶۶–۳۲۲.</ref> مقاله‌های عرفانی و اخلاقی دارای کمترین آمارند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۸۶۳–۸۷۸.</ref> اطلاعات گردآوری‌شده نشانگر این است که در موضوعات متعدد مربوط به ایشان، اعم از کلیات، اندیشه اجتماعی و سیاسی، کلامی، قرآنی و حدیثی مقاله نوشته شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۸۶۳–۸۷۸.</ref> | مقاله‌نویسان ایرانی، بیشتر گرایش به بررسی اندیشه و خط مشی سیاسی امام‌خمینی داشته‌اند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۲/۵۳۷–۸۶۲.</ref> پس از آن مقاله‌های دربارهٔ [[رهبری]] امام‌خمینی، آمار بیشتری دارند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۱/۶۶–۳۲۲.</ref> مقاله‌های عرفانی و اخلاقی دارای کمترین آمارند.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۸۶۳–۸۷۸.</ref> اطلاعات گردآوری‌شده نشانگر این است که در موضوعات متعدد مربوط به ایشان، اعم از کلیات، اندیشه اجتماعی و سیاسی، کلامی، قرآنی و حدیثی مقاله نوشته شده است.<ref>مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۸۶۳–۸۷۸.</ref> | ||
نویسندگان خارجی به بررسی دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی بیشتر علاقه نشان داده‌اند و در صدد درک تمایزهای حکومت اسلامی در قالب ولایت فقیه با دیگر حکومتها بوده‌اند؛ برای نمونه ولایت فقیه را با حکومت‌های دیگر سنجیده‌اند.<ref>ملاط، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، ۲/۳۳.</ref> یا موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها را بررسی کرده‌اند.<ref>جبر، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، ۱/۳۲۷–۳۴۹ | نویسندگان خارجی به بررسی دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی بیشتر علاقه نشان داده‌اند و در صدد درک تمایزهای حکومت اسلامی در قالب [[ولایت فقیه(۱)|ولایت فقیه]] با دیگر حکومتها بوده‌اند؛ برای نمونه ولایت فقیه را با حکومت‌های دیگر سنجیده‌اند.<ref>ملاط، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، ۲/۳۳.</ref> یا موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها را بررسی کرده‌اند.<ref>جبر، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، ۱/۳۲۷–۳۴۹.</ref> | ||
{{ببینید|همایش‌ها}} | مهم‌ترین محورهایی که مقاله‌ها در زمینه آنها نگاشته شده‌اند عبارت‌اند از: احیا و بازسازی تفکر دینی<ref>ستاد بزرگداشت، امام‌خمینی و بازسازی؛ مؤسسه تنظیم، کرامت انسان.</ref> [[عاشورا]] و [[امام‌حسین(ع)]]<ref>مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات فرهنگ عاشورا.</ref> [[اخلاق]] و [[عرفان]]،<ref>مؤسسه تنظیم، عرفان در اندیشه؛ مؤسسه تنظیم، اندیشه‌های اخلاقی.</ref> اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی،<ref>مؤسسه تنظیم، امام‌خمینی و حکومت اسلامی؛ مؤسسه آموزش؛ نهاد نمایندگی؛ کنگره امام‌خمینی.</ref> رابطه [[فقه]] با مقتضیات عصر،<ref>گروهی از نویسندگان، اجتهاد و زمان و مکان.</ref> جایگاه [[زن]]،<ref>ستاد بزرگداشت، جایگاه زن.</ref> اندیشه‌های تربیتی،<ref>مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات آثار؛ دانشگاه علامه؛ جمعی از نویسندگان.</ref> آرا و نظریات جهادی و دفاعی،<ref>دبیرخانه تبیین اندیشه‌های دفاعی امام‌خمینی، سیری در اندیشه‌های دفاعی امام‌خمینی.</ref> ورزش<ref>مؤسسه تنظیم، ورزش و ورزشکاران.</ref> و نگاه اندیشمندان جهان به اندیشه‌های امام‌خمینی.<ref>مؤسسه تنظیم، اندیشه امام‌خمینی.</ref>{{ببینید|همایش‌ها}} | ||
== نشریات و مجموعه‌ها == | == نشریات و مجموعه‌ها == | ||
| خط ۴۱: | خط ۵۲: | ||
[[نشریات]] با رویکردهای مختلف به درج مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته‌اند. مجله «حضور» به صورت ویژه دربارهٔ شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است و مقاله‌های متعددی در آن چاپ شده است. این مجله را [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]]، به صورت فصلنامه و از سال ۱۳۷۰ منتشر کرده است. مجله علمی ـ پژوهشی «متین» نیز با رویکرد مباحث علمی به انتشار مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته است. این مجله را [[پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی]] به صورت فصلنامه از سال ۱۳۷۷ منتشر کرده است. هفته‌نامه «حریم امام» را نیز آستان حضرت امام‌خمینی از بهمن ۱۳۹۰ منتشر کرده است. گاه نیز مقاله‌ها در یک کتاب گردآوری شده است.<ref>کنگره فقه و زمان و مکان؛ کنگره امام‌خمینی.</ref> | [[نشریات]] با رویکردهای مختلف به درج مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته‌اند. مجله «حضور» به صورت ویژه دربارهٔ شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است و مقاله‌های متعددی در آن چاپ شده است. این مجله را [[مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی]]، به صورت فصلنامه و از سال ۱۳۷۰ منتشر کرده است. مجله علمی ـ پژوهشی «متین» نیز با رویکرد مباحث علمی به انتشار مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته است. این مجله را [[پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی]] به صورت فصلنامه از سال ۱۳۷۷ منتشر کرده است. هفته‌نامه «حریم امام» را نیز آستان حضرت امام‌خمینی از بهمن ۱۳۹۰ منتشر کرده است. گاه نیز مقاله‌ها در یک کتاب گردآوری شده است.<ref>کنگره فقه و زمان و مکان؛ کنگره امام‌خمینی.</ref> | ||
نشریات مختلف به صورت ویژه به مناسبت چهلم و نخستین سالگرد درگذشت امام‌خمینی و سالگردهای بعدی، اقدام به انتشار مقالاتی در زمینه شخصیت و اندیشه‌های ایشان کرده‌اند. برخی از نشریات نیز به صورت خاص، ویژه‌نامه‌ای را به این مورد اختصاص داده‌اند. نشریات جمهوری اسلامی، [[کیهان فرهنگی]]، اطلاعات هفتگی، پاسدار اسلام ازجمله نشریاتی‌اند که در سال ۱۳۶۸ (سال رحلت امام‌خمینی) ویژه‌نامه منتشر کردند.<ref>مقاله ویژه‌نامه‌ها.</ref> | نشریات مختلف به صورت ویژه به مناسبت چهلم و نخستین [[مراسم سالگرد درگذشت امام‌خمینی|سالگرد درگذشت امام‌خمینی]] و سالگردهای بعدی، اقدام به انتشار مقالاتی در زمینه شخصیت و اندیشه‌های ایشان کرده‌اند. برخی از نشریات نیز به صورت خاص، ویژه‌نامه‌ای را به این مورد اختصاص داده‌اند. نشریات جمهوری اسلامی، [[کیهان فرهنگی]]، اطلاعات هفتگی، پاسدار اسلام ازجمله نشریاتی‌اند که در سال ۱۳۶۸ (سال [[رحلت امام‌خمینی]]) ویژه‌نامه منتشر کردند.<ref>مقاله ویژه‌نامه‌ها.</ref> | ||
{{ببینید|ویژه‌نامه‌ها}} | {{ببینید|ویژه‌نامه‌ها}} | ||
| خط ۵۰: | خط ۶۱: | ||
== مأخذشناسی == | == مأخذشناسی == | ||
به دلیل کثرت و انبوهی مقاله‌ها و لزوم اطلاع‌رسانی، تلاش‌هایی برای گردآوری اطلاعات مقاله‌ها و تنظیم مأخذشناسی آنها انجام گرفته و برخی از آنها منتشر شده است؛ برای نمونه مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی در سه جلد به معرفی ۶۹۵۶ عنوان مقاله پرداخته است.<ref>مؤسسه تنظیم، ۱/هفت.</ref> کتاب بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی نیز در دو جلد به بررسی کتاب‌ها و مقالات مهم در مورد انقلاب اسلامی ایران و امام‌خمینی پرداخته است که جلد دوم آن در موضوع مقالات است؛<ref>حاضری، بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی.</ref> افزون بر این، مقاله بلندی نیز به روش مأخذشناسی به ارائه اطلاعات مقاله‌های منتشرشده در سال ۱۳۷۸ در ایران پرداخته است.<ref>جنتی، فهرست مقالات تحقیقی مجله‌ها به مناسبت یکصدمین سال‌زاد امام‌خمینی، ۲۸۰.</ref> | به دلیل کثرت و انبوهی مقاله‌ها و لزوم اطلاع‌رسانی، تلاش‌هایی برای گردآوری اطلاعات مقاله‌ها و تنظیم مأخذشناسی آنها انجام گرفته و برخی از آنها منتشر شده است؛ برای نمونه مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی در سه جلد به معرفی ۶۹۵۶ عنوان مقاله پرداخته است.<ref>مؤسسه تنظیم، ۱/هفت.</ref> [[بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی (کتاب)|کتاب بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی]] نیز در دو جلد به بررسی کتاب‌ها و مقالات مهم در مورد [[انقلاب اسلامی ایران]] و امام‌خمینی پرداخته است که جلد دوم آن در موضوع مقالات است؛<ref>حاضری، بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی.</ref> افزون بر این، مقاله بلندی نیز به روش مأخذشناسی به ارائه اطلاعات مقاله‌های منتشرشده در سال ۱۳۷۸ در ایران پرداخته است.<ref>جنتی، فهرست مقالات تحقیقی مجله‌ها به مناسبت یکصدمین سال‌زاد امام‌خمینی، ۲۸۰.</ref> | ||
مأخذشناسی‌های ویژه امام‌خمینی مانند مأخذشناسی امام‌خمینی، مأخذشناسی اندیشه سیاسی امام‌خمینی، مأخذشناسی فقه و زمان و مکان، غیر از کتاب و پایان‌نامه، مقاله‌ها را هم معرفی کرده‌اند.<ref>نوری، کتاب‌شناسی فقه و زمان و مکان، امیری، مأخذشناسی امام‌خمینی.</ref> برخی از مأخذشناسی‌های عام مانند فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی و کتاب‌شناسی [[پانزده خرداد]] نیز اطلاعات مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی را دربردارند.<ref>امیرخانی، فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی، جم؛ مرکز اسناد.</ref> همچنین یک کتاب به‌طور خاص به مأخذشناسی مقالات منتشرشده در خارج از کشور پرداخته است.<ref>مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی،</ref> | مأخذشناسی‌های ویژه امام‌خمینی مانند مأخذشناسی امام‌خمینی، مأخذشناسی اندیشه سیاسی امام‌خمینی، مأخذشناسی فقه و زمان و مکان، غیر از کتاب و پایان‌نامه، مقاله‌ها را هم معرفی کرده‌اند.<ref>نوری، کتاب‌شناسی فقه و زمان و مکان، امیری، مأخذشناسی امام‌خمینی.</ref> برخی از مأخذشناسی‌های عام مانند فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی و کتاب‌شناسی [[پانزده خرداد]] نیز اطلاعات مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی را دربردارند.<ref>امیرخانی، فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی، جم؛ مرکز اسناد.</ref> همچنین یک کتاب به‌طور خاص به مأخذشناسی مقالات منتشرشده در خارج از کشور پرداخته است.<ref>مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی،</ref> | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۳۴: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
* محمد نوری، [https://books.khomeini.ir/books/10009/448/ مقاله‌ها]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۴۴۸–۴۵۳. | * محمد نوری، [https://books.khomeini.ir/books/10009/448/ مقاله‌ها]، [[دانشنامه امام‌خمینی]]، ج۹، ص۴۴۸–۴۵۳. | ||
[[رده:مقاله‌ها درباره | [[رده:مقاله‌ها درباره امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های | [[رده:مقاله‌های تأییدشده]] | ||
[[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه]] | [[رده:مقاله‌های جلد نهم دانشنامه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های بی‌نیاز از جعبه اطلاعات]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای لینک دانشنامه]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای تصویر]] | |||
[[رده:مقاله‌های دارای شناسه]] | |||
[[رده:مقاله‌های جدید]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳، ساعت ۲۱:۰۲
مقاله‌ها گزارش مقاله‌هایی دربارهٔ زندگی، شخصیت و اندیشه امام‌خمینی.
امام‌خمینی ازجمله شخصیت‌هایی است که شخصیت، افکار و اندیشه‌های وی کانون توجه نویسندگان بوده‌است؛ این توجهات پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رشد چشمگیری داشته است و علاوه بر اوصاف شخصی، جنبه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان بستری برای تحلیل و تحقیق پژوهشگران فراهم کرده است؛ از این‌رو مقاله‌های فراوانی درباره ایشان نگاشته شده‌است.
این مقاله‌ها تنوع فراوان زبانی، محتوایی و جغرافیایی دارند و آنها را می‌توان به گزارشی و تحلیلی دسته‌بندی کرد. البته، مقاله‌ها گاه توصیفی، انتقادی یا تطبیقی است. در نشریات داخلی مقاله‌های انتقادی کمترند؛ اما نشریات خارجی از همان آغاز، اغلب رویکرد تحلیلی داشته‌اند.
پس از درگذشت امام‌خمینی شخصیت‌های مختلفی به نگارش مقاله درباره ایشان پرداختند؛ زنان نیز در نگارش مقاله فعال بوده‌اند، همچنین شخصیت‌های غیرایرانی چون: عفیف النابلسی (از لبنان) و راشد الغنوشی (از تونس)، شخصیت‌های مسیحی مانند: سراسقف آنتوان نبیل عنداری و شبلی ملاط، مقامات کشورها مانند: محمد یوسف بیضون و از اهل‌سنت چون: انور ابوطه و محبوب‌الرحمن نیز درباره ایشان مقاله نوشته‌اند.
مقاله‌های درباره امام‌خمینی به زبان‌های مختلف نوشته شده‌اند. مقاله‌های فارسی و عربی بیشترین آمار را دارند. حجم مقالات به زبان‌های دیگر نیز زیاد است.
مقاله‌نویسان ایرانی، بیشتر گرایش به بررسی اندیشه و خط مشی سیاسی امام‌خمینی داشته‌اند. نویسندگان خارجی به بررسی دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی بیشتر علاقه نشان داده‌اند.
نشریات با رویکردهای مختلف به درج مقاله درباره امام‌خمینی پرداخته‌اند. برخی دایرةالمعارف‌ها نیز به درج مقاله درباره ایشان اقدام کرده‌اند. دایرةالمعارف‌های فارسی چون: دایرةالمعارف تشیع و دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. انگلیسی چون: دایرةالمعارف مصور آکسفورد، دایرةالمعارف جدید جهان اسلام و دایرةالمعارف امریکانا.
به دلیل کثرت مقاله‌ها و لزوم اطلاع‌رسانی، تلاش‌هایی برای گردآوری اطلاعات مقاله‌ها و تنظیم مأخذشناسی آنها انجام گرفته؛ برای نمونه مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی در سه جلد به معرفی ۶۹۵۶ عنوان مقاله پرداخته است.
معرفی اجمالی
مقاله، نوشته‌ای منثور، با حجم متوسط و دربارهٔ موضوعی معین است که یک موضوع خاص را مورد تحلیل و کاوش قرار می‌دهد.[۱]
امام‌خمینی ازجمله شخصیت‌هایی است که شخصیت، افکار و اندیشه‌های وی کانون توجه نویسندگان و محققان بوده است؛ زیرا ایشان در رشته‌های متعددی از علوم اسلامی صاحب‌نظر و دارای تألیفات فراوان بوده، رهبریِ مذهبیِ وسیع و پرنفوذی داشته و یکی از انقلاب‌های بزرگ سیاسی ـ اجتماعی قرن را رهبری کرده است.[۲] این توجهات پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رشد چشمگیری داشته است و علاوه بر اوصاف شخصی، جنبه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان بستری برای تحلیل و تحقیق پژوهشگران فراهم کرده است؛ از این‌رو کتاب‌ها و مقاله‌های فراوانی دربارهٔ ایشان وجود دارد که با محوریت شخصیت و عملکرد سیاسی و اجتماعی ایشان نگاشته شده است.[۳]
نویسندگان، علاوه بر نوشتن کتاب و پایان‌نامه، با انگیزه‌های مختلف به تدوین مقاله دربارهٔ امام‌خمینی و اندیشه‌های ایشان پرداخته‌اند. این مقاله‌ها تنوع فراوان زبانی و محتوایی و نیز پراکندگی جغرافیایی دارند. مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی علاوه بر شناساندن شخصیت ایشان، نمایانگر اوضاع، حوادث و تحولات اجتماعی و فکری دوره ایشان است.[۴]
سیر مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی تحولاتی داشته است. این مقاله‌ها را می‌توان به دو گونه گزارشی و تحلیلی دسته‌بندی کرد. تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، مقالات تحلیلی دربارهٔ ایشان وجود نداشت و برخی مقاله‌ها به‌ویژه در روزهای اوج انقلاب در ایران در اواخر سال ۱۳۵۷، در قالب خاطره‌نگاری بود.[۵] مقالات در مجموع تا زمان درگذشت ایشان بیشتر جنبه گزارشی داشتند و پس از آن بیشتر جنبه تحلیلی پیدا کردند. از سوی دیگر، مقاله‌ها گاه توصیفی، گاه انتقادی یا تطبیقی است. در نشریات داخلی مقاله‌های انتقادی کمترند و مقاله‌های مقایسه‌ای و تطبیقی، فراوانی بیشتری دارند؛ اما نشریات خارجی از همان آغاز، اغلب رویکرد تحلیلی داشته‌اند. عوامل و علل مختلفی بر بسط مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی و تحولات مزبور، مؤثر بوده که از مهم‌ترین آنها برگزاری همایش‌ها و چاپ ویژه‌نامه‌هایی دربارهٔ ایشان است.[۶] آمار انواع و نیز آمار کل مقاله‌ها به دلیل فقدان مقاله‌نامه‌های جامع در دسترس نیست. در رژیم پهلوی با توجه به فضای خفقان که وجود داشته، کمتر از ۲۵ مقاله از سال ۱۳۴۲ تا بهمن ۱۳۵۷ دربارهٔ ایشان منتشر شده است.[۷]
مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی را نمی‌توان منحصر در شناسایی و اطلاع‌رسانی دربارهٔ ایشان دانست، بلکه تأثیرات ژرف آن بر بسط موضوعاتی نظیر تفکر دینی و اندیشه اجتماعی قابل ارزیابی است. برخی مقاله‌ها دربارهٔ امام‌خمینی به لحاظ شاخص‌های مختلف، مهم شناخته شده‌اند؛ برای نمونه مقاله‌ای که با نام رشیدی مطلق در ۱۳۵۶ منتشر شده، به لحاظ نسبت‌های ناروا به امام‌خمینی مایه تحریک احساسات و تهییج مردم علیه نظام شاهنشاهی شد و جرقه انقلاب اسلامی را روشن کرد.[۸] (ببینید: نوزده دی، همایش‌ها، و ویژه‌نامه‌ها)
نویسندگان
افراد زیادی از ملیت‌ها، مذاهب و ادیان مختلف به مقاله‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی از جهت شخصیتی، مناسبتی و زمینه‌های مختلف فکری پرداخته‌اند. شخصیت‌های علمی ایران در سطوح مختلف دانشگاهی و حوزوی، دربارهٔ ایشان مقاله نوشته‌اند.[۹] اکثر نویسندگان مقالات در زمینه آرای فقهیِ ایشان حوزوی‌اند[۱۰] و برخی از دانشگاهیان نیز در این زمینه مقاله دارند.[۱۱]
پس از درگذشت امام‌خمینی در سال ۱۳۶۸، شخصیت‌های مختلفی به نگارش مقاله دربارهٔ ایشان پرداختند؛ از آن جمله می‌توان به مقالات: «در رثای امام عارفان»،[۱۲] «مشایخ امام‌خمینی»،[۱۳] «ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی»[۱۴] و «آفتاب دیروز، کیمیای امروز»[۱۵] اشاره کرد.
زنان نیز در نگارش مقاله دربارهٔ شخصیت و نظریات امام‌خمینی فعال بوده‌اند. مقاله‌های «استقلال سیاسی از نگاه امام‌خمینی»، «زن مسلمان و عناصر زمان و مکان از دیدگاه حضرت امام‌خمینی»، «امام و عرفان»، نمونه‌ای از این مقالات است.[۱۶] در بسیاری از موارد، تعیین ملیت و هویت نویسندگان، بستگی به منطقه برگزاری همایش و تهیه نشریه داشته است؛ برای نمونه در همایشی که به مناسبت یکصدمین سال ولادت امام‌خمینی در لبنان برگزار شد، اکثر عرضه‌کنندگان مقاله لبنانی بودند.[۱۷] در میان نویسندگان مقالات این همایش می‌توان به افرادی مانند عفیف النابلسی (از لبنان)، سیدحسن نصرالله (از لبنان) و راشد الغنوشی (از تونس)، اشاره کرد. برخی از شخصیت‌های مسیحی مانند سراسقف آنتوان نبیل عنداری، اسقف مارونی لبنانی،[۱۸] و اسقف اغناطیوس هزیم[۱۹] و اسقف آرام کشیشیان ارمنی[۲۰] نیز دربارهٔ ایشان قلم زده‌اند. شبلی ملاط متفکر و حقوقدان مسیحی لبنانی، مقاله‌ای در فرق ولایت فقیه و دیگر حکومتها نوشت و در ضمن آن آرای امام‌خمینی را تحلیل کرد.[۲۱] بعضی از مقامات عالی کشورها مانند محمد یوسف بیضون؛ وزیر فرهنگ و آموزش عالی لبنان[۲۲] نیز دربارهٔ ایشان مقاله نوشته‌اند.
از میان اهل سنت نیز افراد بسیاری به پژوهش و تألیف مقاله دربارهٔ امام‌خمینی روی آورده‌اند که انور ابوطه[۲۳] یکی از آنان است. مرسل نصر از شخصیت‌های بلندمرتبه دروزی لبنان نیز در مقاله‌ای به روش‌شناسی جهاد از نگاه امام‌خمینی پرداخته است.[۲۴] محبوب‌الرحمن از بنگلادش،[۲۵] بیان جبر از عراق،[۲۶] لیث شبیلات از اردن،[۲۷] عبدالرحیم علی محمد ابراهیم از سودان[۲۸] و محمد مورو از مصر[۲۹] نویسندگان دیگری از اهل سنت‌اند که به نگارش مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته‌اند.
زبان مقالات
مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی به زبان‌های مختلف نوشته شده‌اند. مقاله‌های فارسی و عربی بیشترین آمار را دارند.[۳۰] حجم مقالات به زبان‌های دیگر نیز بسیار زیاد است. هرچند در این زمینه اطلاعات دقیقی وجود ندارد، برخی از مجموعه‌ها به ارائه نمایه مقالات به زبان‌های دیگر پرداخته‌اند؛[۳۱] برای نمونه اریک رولو مقاله «ایران خمینی» و گریگوری رز مقاله «ولایت فقیه و کشف هویت اسلامی در اندیشه آیت‌الله خمینی» را نوشتند.[۳۲] همچنین می‌توان از نویسندگانی مانند یرواند آبراهامیان، اوریانا فالاچی، فرد هالیدی، نیکی کدی، تدا اسکاچ پل و شیرین هانتر، نام برد. مقالات در مجموع به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، روسی، ایتالیایی، هلندی، چینی، عربی و عبری‌اند.
موضوعات
مقاله‌نویسان ایرانی، بیشتر گرایش به بررسی اندیشه و خط مشی سیاسی امام‌خمینی داشته‌اند.[۳۳] پس از آن مقاله‌های دربارهٔ رهبری امام‌خمینی، آمار بیشتری دارند.[۳۴] مقاله‌های عرفانی و اخلاقی دارای کمترین آمارند.[۳۵] اطلاعات گردآوری‌شده نشانگر این است که در موضوعات متعدد مربوط به ایشان، اعم از کلیات، اندیشه اجتماعی و سیاسی، کلامی، قرآنی و حدیثی مقاله نوشته شده است.[۳۶]
نویسندگان خارجی به بررسی دیدگاه‌های سیاسی امام‌خمینی بیشتر علاقه نشان داده‌اند و در صدد درک تمایزهای حکومت اسلامی در قالب ولایت فقیه با دیگر حکومتها بوده‌اند؛ برای نمونه ولایت فقیه را با حکومت‌های دیگر سنجیده‌اند.[۳۷] یا موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها را بررسی کرده‌اند.[۳۸]
مهم‌ترین محورهایی که مقاله‌ها در زمینه آنها نگاشته شده‌اند عبارت‌اند از: احیا و بازسازی تفکر دینی[۳۹] عاشورا و امام‌حسین(ع)[۴۰] اخلاق و عرفان،[۴۱] اندیشه‌های سیاسی و اجتماعی،[۴۲] رابطه فقه با مقتضیات عصر،[۴۳] جایگاه زن،[۴۴] اندیشه‌های تربیتی،[۴۵] آرا و نظریات جهادی و دفاعی،[۴۶] ورزش[۴۷] و نگاه اندیشمندان جهان به اندیشه‌های امام‌خمینی.[۴۸] (ببینید: همایش‌ها)
نشریات و مجموعه‌ها
مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی در جراید یا مجموعه‌ها یا دایرةالمعارف‌ها منتشر شده‌اند. اغلبِ مجموعه مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی را مدیریت همایش‌هایی منتشر کرده‌اند که در فرصت‌های مختلف برای تحلیل اندیشه یا بزرگداشت شخصیت ایشان برپا شده است. بیشتر این همایش‌ها را مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی برگزار یا پشتیبانی کرده است.[۴۹] مهم‌ترینِ این مجموعه‌ها عبارت است از: بررسی سیره نظری و عملی امام‌خمینی، بازسازی تفکر اسلامی در اندیشه امام‌خمینی، امام‌خمینی و حکومت اسلامی، بررسی مبانی فقهی حضرت امام‌خمینی، ورزش و ورزشکاران در اندیشه امام‌خمینی، بررسی اندیشه‌های اقتصادی امام‌خمینی، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، امام‌خمینی و فرهنگ عاشورا، عرفان در اندیشه امام‌خمینی، تبیین اندیشه‌های سیاسی ـ اجتماعی امام‌خمینی، مددکاری در اندیشه امام‌خمینی، حکمت سیاسی در اندیشه و عمل امام‌خمینی، اندیشه امام‌خمینی در نگاه اندیشمندان جهان، امام‌خمینی و قلمرو دین، اندیشه‌های قرآنی امام‌خمینی، اندیشه‌های اخلاقی ـ عرفانی امام‌خمینی و امام‌خمینی و تعلیم و تربیت اسلامی. این مجموعه‌ها را دبیرخانه همایش‌ها منتشر کرده‌اند و معمولاً مقاله‌های مندرج در این مجموعه‌ها به صورت جداگانه، چکیده‌نگاری و منتشر شده‌اند.
نشریات با رویکردهای مختلف به درج مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته‌اند. مجله «حضور» به صورت ویژه دربارهٔ شخصیت و اندیشه امام‌خمینی است و مقاله‌های متعددی در آن چاپ شده است. این مجله را مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، به صورت فصلنامه و از سال ۱۳۷۰ منتشر کرده است. مجله علمی ـ پژوهشی «متین» نیز با رویکرد مباحث علمی به انتشار مقاله دربارهٔ امام‌خمینی پرداخته است. این مجله را پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی به صورت فصلنامه از سال ۱۳۷۷ منتشر کرده است. هفته‌نامه «حریم امام» را نیز آستان حضرت امام‌خمینی از بهمن ۱۳۹۰ منتشر کرده است. گاه نیز مقاله‌ها در یک کتاب گردآوری شده است.[۵۰]
نشریات مختلف به صورت ویژه به مناسبت چهلم و نخستین سالگرد درگذشت امام‌خمینی و سالگردهای بعدی، اقدام به انتشار مقالاتی در زمینه شخصیت و اندیشه‌های ایشان کرده‌اند. برخی از نشریات نیز به صورت خاص، ویژه‌نامه‌ای را به این مورد اختصاص داده‌اند. نشریات جمهوری اسلامی، کیهان فرهنگی، اطلاعات هفتگی، پاسدار اسلام ازجمله نشریاتی‌اند که در سال ۱۳۶۸ (سال رحلت امام‌خمینی) ویژه‌نامه منتشر کردند.[۵۱]
(ببینید: ویژه‌نامه‌ها)
در سال ۱۳۷۸ که به مناسبت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، «سال امام‌خمینی» نامیده شد، نشریاتی اقدام به تهیه و انتشار ویژه‌نامه امام‌خمینی کردند که به صورت مجموعه‌مقالات، مصاحبه‌ها و گزارش‌ها است.[۵۲]
برخی دایرةالمعارف‌ها به درج مقاله مستقل دربارهٔ ایشان اقدام کرده‌اند. دایرةالمعارف‌های فارسی که به صورت مستقل دربارهٔ امام‌خمینی مقاله دارند عبارت‌اند از: دایرةالمعارف تشیع، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، دایرةالمعارف مصور زرین و لغت‌نامه دهخدا. در زبان انگلیسی دایرةالمعارف مصور آکسفورد، دایرةالمعارف جدید جهان اسلام و دایرةالمعارف امریکانا، مدخل‌هایی را به امام‌خمینی اختصاص داده‌اند. با توجه به اشتباهات و کاستی‌هایی که در دو مقاله دایرةالمعارف تشیع و دایرةالمعارف بزرگ اسلامی وجود دارد، برخی به نقد جداگانه تفصیلی آنها پرداخته‌اند.[۵۳] در دایرةالمعارف‌های عربی هم گاه مقاله مستقل دربارهٔ ایشان یافت می‌شود.[۵۴]
مأخذشناسی
به دلیل کثرت و انبوهی مقاله‌ها و لزوم اطلاع‌رسانی، تلاش‌هایی برای گردآوری اطلاعات مقاله‌ها و تنظیم مأخذشناسی آنها انجام گرفته و برخی از آنها منتشر شده است؛ برای نمونه مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی در سه جلد به معرفی ۶۹۵۶ عنوان مقاله پرداخته است.[۵۵] کتاب بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی نیز در دو جلد به بررسی کتاب‌ها و مقالات مهم در مورد انقلاب اسلامی ایران و امام‌خمینی پرداخته است که جلد دوم آن در موضوع مقالات است؛[۵۶] افزون بر این، مقاله بلندی نیز به روش مأخذشناسی به ارائه اطلاعات مقاله‌های منتشرشده در سال ۱۳۷۸ در ایران پرداخته است.[۵۷]
مأخذشناسی‌های ویژه امام‌خمینی مانند مأخذشناسی امام‌خمینی، مأخذشناسی اندیشه سیاسی امام‌خمینی، مأخذشناسی فقه و زمان و مکان، غیر از کتاب و پایان‌نامه، مقاله‌ها را هم معرفی کرده‌اند.[۵۸] برخی از مأخذشناسی‌های عام مانند فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی و کتاب‌شناسی پانزده خرداد نیز اطلاعات مقاله‌های دربارهٔ امام‌خمینی را دربردارند.[۵۹] همچنین یک کتاب به‌طور خاص به مأخذشناسی مقالات منتشرشده در خارج از کشور پرداخته است.[۶۰]
پانویس
- ↑ حسینی، بر بال قلم، ۲۸۷؛ انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۷/۷۲۴۳.
- ↑ فاضل لنکرانی، مقدمه مناهج الوصول الی علم الاصول تألیف امام‌خمینی، ۱/۹–۱۰.
- ↑ ادامه مقاله.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی؛ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات پنجمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی.
- ↑ برای نمونه عقیقی، چگونه امام هدیه اتومبیل بیوک…، ۱–۳.
- ↑ مقاله‌های همایش‌ها؛ ویژه‌نامه‌ها.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۱۱۲۶–۱۱۳۸.
- ↑ مقاله نوزده دی.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات پنجمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی.
- ↑ گروهی از نویسندگان، منابع فقه، ۱/۷؛ برای نمونه زمانی، مأخذشناسی توصیفی فقهی، اصولی و حقوقی امام‌خمینی، ۴۵۶–۵۴۶.
- ↑ گروهی از نویسندگان، فقیهان و زمان و مکان، ۱/۳۰۱؛ عنایت، مفهوم نظریه ولایت فقیه از دیدگاه امام‌خمینی، ۲–۱۳؛ قادری، دموکراسی و تکلیف، مطالعه موردی امام‌خمینی، ۱۰۱–۱۱۸.
- ↑ آشتیانی، در رثای امام عارفان، ۳–۷.
- ↑ استادی، مشایخ امام‌خمینی، ۸–۱۰.
- ↑ سبحانی، ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی، ۶–۲۶.
- ↑ سروش، آفتاب دیروز، کیمیای امروز، ۳۳۱–۳۵۱.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی؛ ستاد بزرگداشت، جایگاه زن، ۱؛ طباطبایی، امام و عرفان، ۵–۶.
- ↑ ستاد بزرگداشت، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی.
- ↑ عنداری، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۶۳.
- ↑ هزیم، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۷۵.
- ↑ آرام، پیام، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۸۵.
- ↑ ملاط، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، ۲/۳۳.
- ↑ بیضون، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۱/۵۷.
- ↑ ابوطه، تأثیر امام‌خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین، ۱/۱۲۷.
- ↑ نصر، اصول و ابعاد مبارزه از دیدگاه امام‌خمینی، ۱/۹۷.
- ↑ محبوب الرحمان، تأسیس حکومت اسلامی، پیوند دین و سیاست، ۶۸.
- ↑ جبر، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، ۱/۳۲۷.
- ↑ شبیلات، جایگاه امت اسلامی در معادلات بین‌المللی، ۲/۲۳.
- ↑ علی محمد ابراهیم، استکبار و مفهوم امروزی آن، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ۲/۲۸۳.
- ↑ مورور، اسلام، ایدئولوژی پابرهنگان، امام‌خمینی الگوی تمام‌عیار، ۲/۳۹۳.
- ↑ برای مقاله‌های عربی ← گروهی از نویسندگان، فقیهان و زمان و مکان، ۱/۱۸۰ و ۱۹۵؛ نوری، کتاب‌شناسی فقه و زمان و مکان، تهران.
- ↑ برای نمونه ← مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی.
- ↑ برای اطلاع از مقالات انگلیسی و فرانسوی ← امیری، مأخذشناسی امام‌خمینی، ۱۴۱ به بعد؛ امیرخانی، فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی، ۶۵–۸۰.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۲/۵۳۷–۸۶۲.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۱/۶۶–۳۲۲.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۸۶۳–۸۷۸.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مقاله‌شناسی، ۳/۸۶۳–۸۷۸.
- ↑ ملاط، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، ۲/۳۳.
- ↑ جبر، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، ۱/۳۲۷–۳۴۹.
- ↑ ستاد بزرگداشت، امام‌خمینی و بازسازی؛ مؤسسه تنظیم، کرامت انسان.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات فرهنگ عاشورا.
- ↑ مؤسسه تنظیم، عرفان در اندیشه؛ مؤسسه تنظیم، اندیشه‌های اخلاقی.
- ↑ مؤسسه تنظیم، امام‌خمینی و حکومت اسلامی؛ مؤسسه آموزش؛ نهاد نمایندگی؛ کنگره امام‌خمینی.
- ↑ گروهی از نویسندگان، اجتهاد و زمان و مکان.
- ↑ ستاد بزرگداشت، جایگاه زن.
- ↑ مؤسسه تنظیم، مجموعه مقالات آثار؛ دانشگاه علامه؛ جمعی از نویسندگان.
- ↑ دبیرخانه تبیین اندیشه‌های دفاعی امام‌خمینی، سیری در اندیشه‌های دفاعی امام‌خمینی.
- ↑ مؤسسه تنظیم، ورزش و ورزشکاران.
- ↑ مؤسسه تنظیم، اندیشه امام‌خمینی.
- ↑ مقاله همایش‌ها.
- ↑ کنگره فقه و زمان و مکان؛ کنگره امام‌خمینی.
- ↑ مقاله ویژه‌نامه‌ها.
- ↑ برای نمونه ← کتاب ماه، مجله؛ ستاد بزرگداشت، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی.
- ↑ مقدمی شهیدانی، نقدی بر مدخل «امام‌خمینی» در دایرةالمعارف تشیع؛ مقدمی چیرانی و عبداللهی چیرانی، نقدی بر مدخل «امام‌خمینی» در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
- ↑ مکتبة العصریه، الموسوعة العربیه، ۱۰/۱۶۵–۱۶۶.
- ↑ مؤسسه تنظیم، ۱/هفت.
- ↑ حاضری، بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی.
- ↑ جنتی، فهرست مقالات تحقیقی مجله‌ها به مناسبت یکصدمین سال‌زاد امام‌خمینی، ۲۸۰.
- ↑ نوری، کتاب‌شناسی فقه و زمان و مکان، امیری، مأخذشناسی امام‌خمینی.
- ↑ امیرخانی، فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی، جم؛ مرکز اسناد.
- ↑ مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی،
منابع
- آشتیانی، سیدجلال‌الدین، در رثای امام عارفان، مجله کیهان اندیشه، شماره ۲۴، ۱۳۶۸ش.
- ابوطه، انور، تأثیر امام‌خمینی و انقلاب اسلامی در اندیشه و عملکرد جنبش جهاد اسلامی فلسطین، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- استادی، رضا، مشایخ امام‌خمینی، مجله کیهان فرهنگی، شماره ۶۳، ۱۳۶۸ش.
- امیرخانی فراهانی، فاطمه، فهرست مقالات منتشرشده دربارهٔ انقلاب اسلامی، تهران، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- امیری، کیومرث، مأخذشناسی امام‌خمینی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
- بیضون، محمد یوسف، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- جبر، بیان، موضع امام‌خمینی در برابر انواع حکومتها در جهان معاصر، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- جمعی از نویسندگان، امام‌خمینی و تعلیم و تربیت اسلامی (چکیده مقالات همایش ملی)، قم، دانشگاه قم، چاپ اول، ۱۳۹۱ش.
- جنتی، یدالله، فهرست مقالات تحقیقی مجله‌ها به مناسبت یکصدمین سال‌زاد امام‌خمینی، مجله حضور، شماره ۳۲، ۱۳۷۹ش.
- حاضری، علی‌محمد، بررسی تحلیلی مطالعات انقلاب اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
- حسینی، سیدابوالقاسم، بر بال قلم، قم، ظفر، چاپ دوم، ۱۳۸۰ش.
- دانشگاه علامه طباطبایی، مددکاری در اندیشه امام‌خمینی (مجموعه مقالات همایش)، با اهتمام محمد زاهدی اصل، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- دبیرخانه تبیین اندیشه‌های دفاعی امام‌خمینی، سیری در اندیشه‌های دفاعی امام‌خمینی، تهران، وزارت دفاع، چاپ اول، ۱۳۷۷–۱۳۸۸ش.
- زمانی جباری، افسانه، مأخذشناسی توصیفی فقهی، اصولی و حقوقی امام‌خمینی، تهران، پژوهشکده امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
- سبحانی، جعفر، ابعاد شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی امام‌خمینی، مجله درسهایی از مکتب اسلام، سال ۲۹، شماره ۳، ۱۳۶۸ش.
- ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، بررسی اندیشه‌های اقتصادی امام‌خمینی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- همو، رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، امام‌خمینی و بازسازی تفکر اسلامی، به کوشش علی داستانی بیدکی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۰ش.
- ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، جایگاه زن در اندیشه امام‌خمینی (خلاصه مقالات کنگره بین‌المللی)، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- سروش، عبدالکریم، قصه ارباب معرفت، تهران، صراط، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
- شبیلات، لیث، جایگاه امت اسلامی در معادلات بین‌المللی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- طباطبایی، فاطمه، امام و عرفان، مجله پیام زن، شماره ۷۹، ۱۳۷۱ش.
- عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم، چگونه امام هدیه اتومبیل بیوک…، مجله راهنما، شماره ۱۱، ۱۳۵۸ش.
- علی محمد ابراهیم، عبدالرحیم، استکبار و مفهوم امروزی آن، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- عنایت، حمید، مفهوم نظریه ولایت فقیه از دیدگاه امام‌خمینی، ترجمه سعید محبی، مجله کیان، شماره ۳۴، ۱۳۷۵ش.
- عنداری، آنتوان نبیل، سخنرانی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- فاضل لنکرانی، محمد، مقدمه مناهج الوصول الی علم الاصول تألیف امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ سوم، ۱۳۸۷ش.
- قادری، حاتم، دموکراسی و تکلیف، مطالعه موردی امام‌خمینی، مجله نامه پژوهش، شماره ۸، ۱۳۷۷ش.
- کتاب ماه، مجله، تهران، خانه کتاب ایران، ۱۳۷۸ش.
- کشیشیان، آرام، پیام، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- کنگره امام‌خمینی و اندیشه حکومت اسلامی، اندیشه سیاسی امام‌خمینی در مطبوعات ایران، قم، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- کنگره فقه و زمان و مکان، فقه در آیینه مطبوعات ایران، قم، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- گروهی از نویسندگان، اجتهاد و زمان و مکان، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- گروهی از نویسندگان، فقیهان و زمان و مکان (۱)، تهران، مؤسسه تنظیم …، ۱۳۷۴ش.
- گروهی از نویسندگان، منابع فقه و زمان و مکان (۱)، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم (ع)، حکمت سیاسی در اندیشه و عمل امام‌خمینی (خلاصه مقالات همایش داخلی)، قم، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، اندیشه امام‌خمینی در نگاه اندیشمندان جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۴ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، اندیشه‌های اخلاقی ـ عرفانی امام‌خمینی (مجموعه مقالات برگزیده همایش)، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، عرفان در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، کرامت انسان، مجموعه آثار همایش بین‌المللی امام‌خمینی و قلمرو دین (۱)، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مجموعه مقالات پنجمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مجموعه مقالات کنگره آثار و اندیشه تربیتی حضرت امام‌خمینی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی امام‌خمینی و فرهنگ عاشورا، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، مقاله‌شناسی توصیفی امام‌خمینی، تهران، ۱۳۷۹ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، ورزش و ورزشکاران در اندیشه امام‌خمینی، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- محبوب‌الرحمن، تأسیس حکومت اسلامی، پیوند دین و سیاست، چاپ‌شده در مجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم …، چاپ اول، ۱۳۷۳ش.
- مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ترجمه محمدرضا آهنی، تهران، دبیرخانه همایش روش‌شناسی مطالعه شخصیت و اندیشه امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کتاب‌شناسی ۱۵ خرداد، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
- مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی، اندیشه‌های سیاسی ـ اجتماعی امام‌خمینی (مجموعه مقالات نخستین همایش سراسری)، قم، چاپ اول، ۱۳۸۹ش.
- مقدمی شهیدانی، سهراب و میثم عبداللهی چیرانی، نقدی بر مدخل «خمینی، روح‌الله» در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۵ش.
- مقدمی شهیدانی، سهراب، نقدی بر مدخل «امام‌خمینی» در دایرةالمعارف تشیع، تهران، بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۹۷ش.
- مکتبة العصریه، الموسوعة العربیه، دمشق، چاپ اول، ۱۹۹۹م.
- ملاط، شبلی، مقایسه‌ای میان ولایت فقیه و انواع دیگر حکومت در جهان معاصر، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- مورو، محمد، اسلام، ایدئولوژی پابرهنگان، امام‌خمینی الگوی تمام‌عیار، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- نصر، مرسل، اصول و ابعاد مبارزه از دیدگاه امام‌خمینی، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
- نوری، محمد، کتاب‌شناسی فقه و زمان و مکان، تهران، مؤسسه تنظیم…، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.
- نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه علوم پزشکی مازندران، تبیین اندیشه‌های سیاسی ـ اجتماعی حضرت امام‌خمینی، قم، معارف، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.
- هزیم، اغناطیوس، پیام، چاپ‌شده در کتاب رویارویی با تهدیدات معاصر در اندیشه امام‌خمینی، ترجمه مهدی سرحدی، به کوشش علی داستانی بیرکی، تهران، ستاد بزرگداشت یکصدمین سال میلاد امام‌خمینی، چاپ اول، ۱۳۷۹ش.
پیوند به بیرون
- محمد نوری، مقاله‌ها، دانشنامه امام‌خمینی، ج۹، ص۴۴۸–۴۵۳.