علی مختاری

علی مختاری، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

علی مختاری در سال ۱۳۰۷ ش در روستای اسفیدواجان (رضوان‌شهر فعلی) نجف‌آباد به دنیا آمد. درباره تحصیلات ابتدایی یا متوسطه او اطلاعاتی در دست نیست. وی در سال ۱۳۲۴ ش به اصفهان رفت و در مدارس دینی آن شهر ادبیات را نزد شیخ قربانعلی کبیری، آقا جمال خوانساری و شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی خواند. در درس شرح لمعه هم از شاگردان آیت‌الله سیدمحمدعلی صادقی بود. مختاری در سال ۱۳۳۲ ش راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح حوزه را نزد آقایان مصطفی اعتمادی خواجویی، میرزا علی‌اکبر مشکینی، شیخ اسدالله نوراللهی نجف‌آبادی و سیدمحمدباقر سلطانی طباطبایی تکمیل کرد. در درس شرح منظومه هم نزد علی مفتح همدانی شاگردی کرد و درس تفسیر قرآن را هم پیش سیدابوالفضل زاهدی قمی فراگرفت. مختاری پس از پایان دروس سطح در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدحسین طباطبایی بروجردی، امام‌خمینی، سیدکاظم شریعتمداری، سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، شیخ عبدالنبی اراکی، شیخ محمدعلی اراکی، ناصر مکارم شیرازی، حسین وحید خراسانی، میرزا جواد تبریزی و محمد فاضل لنکرانی شرکت کرد (انصاری، ۱۵۵). درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی با استناد به سال‌های حضور او در قم می‌توان احتمال داد که از اواخر دهه ۱۳۳۰ تا تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور در سال ۱۳۴۳ ش، از درس‌های ایشان در مساجد سلماسی و اعظم قم بهره می‌برده است. مختاری همچنین از نخستین افرادی بود که از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرده است (صحیفه امام، ج۱، ۵۰) و پیش از او تنها چهار نفر (سیدسجاد حججی، صادق احسان‌بخش، سیدهاشم رسولی محلاتی و سیدعلی غیوری) موفق به دریافت چنین اجازه‌ای از امام‌خمینی شده بودند. می‌توان با استناد به همین گزارش، احتمال داد که او در آن مقطع از شاگردان نزدیک امام‌خمینی و یا از افراد مورد اعتماد ایشان بوده است. وی مدت کوتاهی هم به عراق رفت و مدت ۴۵ روز در حوزه علمیه نجف اشرف در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی و سیدمحمود حسینی شاهرودی شرکت کرد. مدتی هم در مشهد مقدس از درس‌های آیات میرزا احمد کفایی، سیدجواد فقیه سبزواری و میرزاعلی فلسفی بهره برد (انصاری، ۱۵۵). علی مختاری در جریان نهضت اسلامی به رهبری امام‌خمینی، با امضای اعلامیه‌هایی به حمایت از نهضت و انتقاد از حکومت پهلوی می‌پرداخت. او ازجمله روحانیانی بود که پس از انتقال امام‌خمینی به نجف اشرف در مهر ۱۳۴۴ ش همراه با جمعی از مدرسان حوزه علمیه قم در نامه‌ای به «مرجع تقلید مسلمانان حضرت آیت‌الله‌العظمی آقای خمینی»، خرسندی خود را از حضور ایشان در عتبات عالیات ابراز کردند و بار دیگر از تبعید ایشان به خارج از کشور به خاطر دفاع از قرآن، حقوق ملت و حمایت از استقلال و تمامیت ارضی کشور انتقاد نمودند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۷۱-۱۷۴؛ آیت‌الله‌العظمی حسین...، ۶۶-۷۰). او سال‌ها به تحصیل، تدریس دروس حوزوی و تألیف آثار علمی در قم اشتغال داشت. از آثار علمی او می‌توان به سیر آسمانی رسول اکرم (ص) از نظر قرآن، امیرالمؤمنین را بهتر بشناسیم، آقا ابوالحسن علی بن موسی‌الرضا را بهتر بشناسیم، امام زمان (عج) را بهتر بشناسیم، حضرت معصومه (س) را بهتر بشناسیم و متفرقات دینی (انصاری، ۱۵۴-۱۵۵) و مقاله «علی در منظر قرآن و روایات تفسیری» (پیام حوزه، شماره‌های ۲۸ و ۲۹) اشاره کرد (خاکپور، ۱۳۳). علی مختاری در ۱۱ فروردین ۱۳۹۶ در قم درگذشت و پیکرش در قبرستان علی بن جعفر (ع) به خاک سپرده شد (انصاری، ۱۵۵). منابع: آیت‌الله‌العظمی حسین نوری همدانی به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۶)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ انصاری، ناصرالدین (۱۳۹۶)، «درگذشتگان: آیت‌الله ابن الرضا»، دوماهنامه آینه پژوهش، سال ۲۸، شماره ۱۶۴، خرداد و تیر؛ خاکپور، حسین (۱۳۹۱)، اهل‌بیت علیهم‌السلام در تفاسیر اهل سنت، ج ۱، قم، نشر زائر؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.