حیدرعلی مدرس بهسودی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی امام خمینی
(اصلاح ارقام، اصلاح نویسه‌های عربی)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۱۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
مدرسی بهسودی، حیدرعلی؛ از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی. او در سال ۱۳۱۴ ش در روستای حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان زاده شد. پدرش سیفعلی بهسودی در آن سامان به کشاورزی اشتغال داشت (میرحسینی، ۸۵-۸۶). حیدرعلی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را نزد سیدحسینعلی حسینی آموخت. آنگاه به کابل رفت و در حوزه علمیه آن شهر رسایل و مکاسب را نزد شیخ عزیزالله غزنوی خواند. منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش سیداحمد عالم فراگرفت و سپس در درس کفایه‌الاصول شهید سیدسرور واعظ بهسودی و سیدمیرعلی احمد حجت کابلی شرکت کرد (همان، ۸۷-۹۲؛ موسوی‌نژاد، ۲۷۴). در بیست‌سالگی (۱۳۲۴ ش) برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی ایران شد و در حوزه علمیه مشهد مقدس بعضی از دروس را نزد شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری و سیدعلی حجت هاشمی خواند (جواهرکلام، ج ۱، ۶۵۵-۶۵۶). در سال ۱۳۴۰ ش و پس از شش سال تحصیل در مشهد به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت و کفایه‌الاصول و مکاسب را نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای فراگرفت. رسایل را نزد حسن لبنانی خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و خارج کفایه را نزد میرزا باقر زنجانی آموخت و در خارج فقه (مکاسب) از شاگردان امام‌خمینی بود (میرحسینی، ۹۴؛ موسوی‌نژاد، ۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، ج ۱، ۶۵۵-۶۵۷). او از شاگردان مورد اعتماد امام‌خمینی بود (موسوی‌نژاد، ۲۸۰). درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه (مکاسب) امام‌خمینی اطلاعی در دست نیست و به احتمال زیاد تا اخراج از عراق (۱۳۵۵ ش) در آن درس حضور می‌یافته است. هم‌زمان در درس خارج فقه و خارج اصول (جلد دوم کفایه‌الاصول) آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی و خارج اصول (جلد اول کفایه‌الاصول) آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر شرکت کرد و یازده سال از آن دو درس بهره‌مند می‌شد. سه ماه نیز در تعطیلات تابستان در درس عقاید آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم در حرم مطهر امام علی (ع) حضور یافت. بخشی از حکمت و فلسفه را هم نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای خواند و در شرح منظومه از شاگردان شیخ عباس قوچانی بود. تفسیر قرآن را هم نزد سیدمصطفی خمینی و سیدمحمدعلی لبنانی آموخت (موسوی‌نژاد، ۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، ج ۱، ۶۵۵-۶۵۷).
{{جعبه اطلاعات عالمان شیعه
مدرسی بهسودی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس دروسی چون حاشیه ملاعبدالله، اصول فقه، شرح لمعه و رسایل در حوزه علمیه نجف می‌پرداخت (موسوی‌نژاد، ۲۷۷). او که از بزرگانی چون شیخ صدرا بادکوبه‌ای اجازاتی دریافت کرده بود (همان، ۲۷۶)، در سال ۱۳۵۵ ش توسط رژیم بعث عراق از آن کشور اخراج شد و به افغانستان بازگشت و همراه با دو تن دیگر مدرسه علمیه مهدویه را در کابل بنیان نهاد. سپس مسجدی به همان نام را در کنار مدرسه فوق احداث کرد و به تدریس لمعه، مکاسب و کفایه در آنجا پرداخت (میرحسینی، ۹۵-۹۶؛ موسوی‌نژاد، ۲۷۷) و به‌عنوان وکیل خود در میان مردم قنبرعلی، دوست عطا و کابل به فعالیت پرداخت (صحیفه امام، ج ۳، ۲۸۹).
| عنوان            =حیدرعلی مدرسی بهسودی
او در سال ۱۳۵۷ ش در پی سلطه کمونیست‌ها بر افغانستان مجبور به ترک آن کشور شد و در ایران مقیم شد، ولی از مجاهدان افغانی به‌ویژه در جبهه‌های میدان و بهسود حمایت می‌کرد و با سازمان‌دهی و اعزام روحانیان برای تبلیغ و ارشاد مجاهدان فعال بود. همچنین به جذب کمک‌های مردمی در داخل و خارج از افغانستان برای مجاهدان می‌پرداخت. او پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان و آغاز جنگ‌های داخلی در آن کشور، آن جنگ‌ها را نامشروع دانست و ارتباط خود را با مجاهدان قطع کرد (میرحسینی، ۱۰۳-۱۰۴). بهسودی در سال‌های ۱۳۵۷-۱۳۶۲ ش به تدریس منطق (حاشیه ملاعبدالله)، معالم‌الاصول، اصول فقه و شرح لمعه در مدرسه فیضیه قم پرداخت (موسوی‌نژاد، ۲۷۷) و سپس دروسی چون شرح لمعه و اصول مظفر را تدریس می‌کرد و جمعیتی نزدیک به ۱۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند. حیدرعلی مدرسی که از آیات خویی، صدرا بادکوبه‌ای، [سیدمحمدباقر] صدر («درگذشتگان: درگذشت...»، ۱۱۲) و امام‌خمینی ( در تاریخ ۸ دی ۱۳۵۶) اجازاتی دریافت کرده بود (همان؛ صحیفه امام، ج۳، ۲۸۹) در سال‌های ۱۳۶۲-۱۳۶۳ به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم در حوزه علمیه گلباف به تدریس دروس حوزوی پرداخت (میرحسینی، ۹۸؛ موسوی‌نژاد، ۲۷۷) و در سال ۱۳۶۳ ش به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم و درخواست جمعی از فضلا، به شهر بم در استان کرمان رفت و مدیریت حوزه علمیه آن شهر را بر عهده گرفت (جواهرکلام، ج ۱، ۶۵۶). او در آن شهر، در حوزه‌های علمیه قائمیه و مکتب الزهرا به تدریس اصول فقه و شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه، حکمت و فلسفه می‌پرداخت و هم‌زمان جلسات درس در زمینه اخلاق و عقاید نیز برگزار می‌کرد. علاوه بر آن، در مساجد جامع صاحب‌الزمان و امام‌خمینی نماز جماعت را اقامه می‌کرد و ضمن ایراد سخنرانی‌های ارشادی و تبلیغ دین، بر حل مسائل اجتماعی در آن شهر اهتمام می‌ورزید (میرحسینی، ۹۹؛ موسوی‌نژاد، ۲۷۸). تألیفات او عبارت است از: هدایه الاصول فی شرح کفایه‌الاصول (تقریر درس شیخ صدرا بادکوبه‌ای) در ۴ جلد. ۲- توضیح الحاشیه (شرحی بر حاشیه ملاعبدالله در علم منطق). ۳- شرح رسایل (فرائد الاصول). ۴- تقریر درس فقه آیت‌الله خویی (مخطوط). ۵- تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی (مخطوط). ۶- تقریر درس مکاسب شیخ صدرا بادکوبه‌ای (مخطوط). ۷- احوالات علما از زمان گذشته تاکنون (خطی). ۸- علل پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ ش ( خطی). ۹- توضیح المسائل (خطی). ۱۰- یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه. ۱۱- توضیح مشکلات فی اللمعه. ۱۲- شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری. (میرحسینی؛ ۱۰۱-۱۰۲؛ جواهرکلام، ج ۱، ۶۵۷).
| تصویر            =
مدرسی در ۲۹ آبان ۱۳۷۷ براثر تصادف رانندگی در مسیر قم ـ کاشان و در حالی که در حال عزیمت به شهر بم بود، از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت به خاک سپرده شد (همان، ۶۵۸).
| توضیح تصویر      =
منابع: جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج ۱، انصاریان؛ «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی» (۱۳۷۷)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۵۴، زمستان؛ صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج ۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ موسوی نژاد، سیدمحمد (عارف) (۱۳۹۳)، سی‌وپنج عالم (از عالمان تأثیرگذار افغانستان)، قم، مجمع ذخایر اسلامی؛ میرحسینی، سیدعلی‌نقی (۱۳۸۶)، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ستارگان حرم، ج ۲۱، قم، زائر ـ آستانه مقدسه قم.
| اندازه تصویر      =
داود قاسم پور
| سرشناسی          =
| نام کامل          =
| لقب              =
| نسب              =
| تاریخ تولد        =۱۳۱۴ش
| زادگاه            = حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان
| تاریخ وفات        = ۲۹ آبان ۱۳۷۷
| شهر وفات          = مسیر قم ـ کاشان
| تاریخ شهادت      =
| محل شهادت        =
| محل دفن          =مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت قم
| خویشاوندان سرشناس =
| استادان          =سیدسرور واعظ بهسودی، سیدمیرعلی احمد حجت کابلی، محمدتقی ادیب نیشابوری، [[صدرا بادکوبه‌ای]]، [[میرزا باقر زنجانی]]، [[سیدابوالقاسم خویی]]، [[سیدمحمدباقر صدر]]، [[سیدمحسن حکیم]]، عباس قوچانی، [[سیدمصطفی خمینی]]، [[امام‌خمینی]] و...
| شاگردان          =
| محل تحصیل        =[[کابل]]، مشهد و [[نجف]]
| اجازه روایت از    =
| اجازه اجتهاد از  =
| اجازه روایت به    =
| اجازه اجتهاد به  =
| تالیفات          =هدایة الاصول فی شرح کفایه‌الاصول، توضیح الحاشیه، شرح رسایل، تقریر درس فقه آیت‌الله خویی، تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی، یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه، توضیح مشکلات فی اللمعه، شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری و...
| سایر              =تدریس در حوزه علمیه
| سیاسی            =حمایت از مجاهدان افغانی در مبارزه با نیروهای شوروی
| اجتماعی          =اداره حوزه علمیه بم، تأسیس مدرسه علمیه مهدویه در کابل
| امضا              =
| وبگاه رسمی        = 
}}
'''حیدرعلی مدرسی بهسودی'''، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.  
 
== زادگاه و تحصیل ==
او در سال ۱۳۱۴ش در روستای حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان زاده شد. پدرش سیفعلی بهسودی در آن سامان به کشاورزی اشتغال داشت.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۸۵-۸۶.</ref> حیدرعلی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را نزد سیدحسینعلی حسینی آموخت. آنگاه به کابل رفت و در حوزه علمیه آن شهر رسایل و مکاسب را نزد شیخ عزیزالله غزنوی خواند. منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش سیداحمد عالم فراگرفت و سپس در درس کفایه‌الاصول شهید سیدسرور واعظ بهسودی و سیدمیرعلی احمد حجت کابلی شرکت کرد.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۸۷-۹۲؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۴.</ref>
 
=== مهاجرت به مشهد و نجف ===
در بیست‌سالگی (۱۳۲۴ش) برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی ایران شد و در حوزه علمیه مشهد مقدس بعضی از دروس را نزد شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری و سیدعلی حجت هاشمی خواند.<ref>جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۶.</ref> در سال ۱۳۴۰ش و پس از شش سال تحصیل در مشهد به [[عراق]] رفت و در [[حوزه علمیه نجف اشرف]] به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت و کفایه‌الاصول و مکاسب را نزد [[صدرا بادکوبه‌ای|شیخ صدرا بادکوبه‌ای]] فراگرفت. رسایل را نزد حسن لبنانی خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و خارج کفایه را نزد [[میرزا باقر زنجانی]] آموخت و در خارج فقه (مکاسب) از [[شاگردان امام‌خمینی]] بود.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۴؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷.</ref> او از شاگردان مورد اعتماد امام‌خمینی بود.<ref>موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۸۰.</ref> درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه (مکاسب) امام‌خمینی اطلاعی در دست نیست و به احتمال زیاد تا اخراج از عراق (۱۳۵۵ش) در آن درس حضور می‌یافته است. هم‌زمان در درس خارج فقه و خارج اصول (جلد دوم کفایه‌الاصول) [[سیدابوالقاسم خویی|آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی]] و خارج اصول (جلد اول کفایه‌الاصول) [[سیدمحمدباقر صدر|آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر]] شرکت کرد و یازده سال از آن دو درس بهره‌مند می‌شد. سه ماه نیز در تعطیلات تابستان در درس عقاید [[سیدمحسن حکیم|آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم]] در [[حرم امام علی(ع)]] حضور یافت. بخشی از حکمت و فلسفه را هم نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای خواند و در شرح منظومه از شاگردان شیخ عباس قوچانی بود. [[تفسیر قرآن]] را هم نزد [[سیدمصطفی خمینی]] و سیدمحمدعلی لبنانی آموخت.<ref>موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷.</ref>
 
مدرسی بهسودی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس دروسی چون حاشیه ملاعبدالله، اصول فقه، شرح لمعه و رسایل در [[حوزه علمیه نجف]] می‌پرداخت.<ref>موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.</ref> او که از بزرگانی چون شیخ صدرا بادکوبه‌ای اجازاتی دریافت کرده بود،<ref>موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۶.</ref>
==بازگشت به افغانستان ==
در سال ۱۳۵۵ش توسط [[رژیم بعث عراق]] از آن کشور اخراج شد و به افغانستان بازگشت و همراه با دو تن دیگر مدرسه علمیه مهدویه را در کابل بنیان نهاد. سپس مسجدی به همان نام را در کنار مدرسه فوق احداث کرد و به تدریس لمعه، مکاسب و کفایه در آنجا پرداخت.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۵-۹۶؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.</ref> و به‌عنوان وکیل خود در میان مردم قنبرعلی، دوست عطا و کابل به فعالیت پرداخت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹.</ref>
 
او در سال ۱۳۵۷ش در پی سلطه کمونیست‌ها بر افغانستان مجبور به ترک آن کشور شد و در ایران مقیم شد، ولی از مجاهدان افغانی به‌ویژه در جبهه‌های میدان و بهسود حمایت می‌کرد و با سازمان‌دهی و اعزام روحانیان برای تبلیغ و ارشاد مجاهدان فعال بود. همچنین به جذب کمک‌های مردمی در داخل و خارج از افغانستان برای مجاهدان می‌پرداخت. او پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان و آغاز جنگ‌های داخلی در آن کشور، آن جنگ‌ها را نامشروع دانست و ارتباط خود را با مجاهدان قطع کرد.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۱۰۳-۱۰۴.</ref>
==فعالیت علمی و فرهنگی==
بهسودی در سال‌های ۱۳۵۷-۱۳۶۲ش به تدریس منطق (حاشیه ملاعبدالله)، معالم‌الاصول، اصول فقه و شرح لمعه در [[مدرسه فیضیه|مدرسه فیضیه قم]] پرداخت.<ref>موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.</ref> و سپس دروسی چون شرح لمعه و اصول مظفر را تدریس می‌کرد و جمعیتی نزدیک به ۱۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند. حیدرعلی مدرسی که از آیات [[سیدابوالقاسم خویی|خویی]]، صدرا بادکوبه‌ای، [سیدمحمدباقر] صدر <ref>«درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی»، ص۱۱۲.</ref> و [[امام‌خمینی]] (در تاریخ ۸ دی ۱۳۵۶) اجازاتی دریافت کرده بود.<ref>«درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی»، ص۱۱۲؛ صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹.</ref> در سال‌های ۱۳۶۲-۱۳۶۳ به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم در حوزه علمیه گلباف به تدریس دروس حوزوی پرداخت<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۸؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.</ref> و در سال ۱۳۶۳ش به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم و درخواست جمعی از فضلا، به شهر بم در استان کرمان رفت و مدیریت حوزه علمیه آن شهر را بر عهده گرفت.<ref>جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۶.</ref> او در آن شهر، در حوزه‌های علمیه قائمیه و مکتب الزهرا به تدریس اصول فقه و شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه، حکمت و فلسفه می‌پرداخت و هم‌زمان جلسات درس در زمینه اخلاق و عقاید نیز برگزار می‌کرد. علاوه بر آن، در مساجد جامع صاحب‌الزمان و امام‌خمینی نماز جماعت را اقامه می‌کرد و ضمن ایراد سخنرانی‌های ارشادی و تبلیغ دین، بر حل مسائل اجتماعی در آن شهر اهتمام می‌ورزید.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۹؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۸.</ref>
 
=== تألیفات ===
تألیفات مدرسی بهسودی عبارت است از: هدایه الاصول فی شرح کفایه‌الاصول (تقریر درس شیخ صدرا بادکوبه‌ای) در ۴ جلد. ۲- توضیح الحاشیه (شرحی بر حاشیه ملاعبدالله در علم منطق). ۳- شرح رسایل (فرائد الاصول). ۴- تقریر درس فقه آیت‌الله خویی (مخطوط). ۵- تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی (مخطوط). ۶- تقریر درس مکاسب شیخ صدرا بادکوبه‌ای (مخطوط). ۷- احوالات علما از زمان گذشته تاکنون (خطی). ۸- علل پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ش (خطی). ۹- توضیح المسائل (خطی). ۱۰- یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه. ۱۱- توضیح مشکلات فی اللمعه. ۱۲- شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری.<ref>میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۱۰۱-۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۷.</ref>
 
== درگذشت ==
مدرسی در ۲۹ آبان ۱۳۷۷ براثر تصادف رانندگی در مسیر قم ـ کاشان و در حالی که در حال عزیمت به شهر بم بود، از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط [[سیدموسی شبیری زنجانی]]، در مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت به خاک سپرده شد.<ref>جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۸.</ref>
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
* جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، انصاریان.
* «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی» (۱۳۷۷)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۵۴، زمستان.
* امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
* موسوی‌نژاد، سیدمحمد (عارف) (۱۳۹۳)، سی‌وپنج عالم (از عالمان تأثیرگذار افغانستان)، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
* میرحسینی، سیدعلی‌نقی (۱۳۸۶)، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ستارگان حرم، ج۲۱، قم، زائر ـ آستانه مقدسه قم.
{{پایان}}
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]]
[[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]]
[[رده:مقاله‌های نیازمند تصویر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۰۹:۳۸

حیدرعلی مدرس بهسودی
اطلاعات فردی
تاریخ تولد۱۳۱۴ش
زادگاهحلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان
تاریخ وفات۲۹ آبان ۱۳۷۷
محل دفنمقبره العلمای قبرستان باغ بهشت قم
شهر وفاتمسیر قم ـ کاشان
اطلاعات علمی
استادانسیدسرور واعظ بهسودی، سیدمیرعلی احمد حجت کابلی، محمدتقی ادیب نیشابوری، صدرا بادکوبه‌ای، میرزا باقر زنجانی، سیدابوالقاسم خویی، سیدمحمدباقر صدر، سیدمحسن حکیم، عباس قوچانی، سیدمصطفی خمینی، امام‌خمینی و...
محل تحصیلکابل، مشهد و نجف
تألیفاتهدایة الاصول فی شرح کفایه‌الاصول، توضیح الحاشیه، شرح رسایل، تقریر درس فقه آیت‌الله خویی، تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی، یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه، توضیح مشکلات فی اللمعه، شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری و...
سایرتدریس در حوزه علمیه
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
سیاسیحمایت از مجاهدان افغانی در مبارزه با نیروهای شوروی
اجتماعیاداره حوزه علمیه بم، تأسیس مدرسه علمیه مهدویه در کابل
وبگاه رسمی 


حیدرعلی مدرسی بهسودی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

زادگاه و تحصیل

او در سال ۱۳۱۴ش در روستای حلواقل بهسود در ولایت میدان وردک افغانستان زاده شد. پدرش سیفعلی بهسودی در آن سامان به کشاورزی اشتغال داشت.[۱] حیدرعلی خواندن و نوشتن را در زادگاهش آموخت. سپس به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و بخشی از مقدمات را نزد سیدحسینعلی حسینی آموخت. آنگاه به کابل رفت و در حوزه علمیه آن شهر رسایل و مکاسب را نزد شیخ عزیزالله غزنوی خواند. منظومه ملاهادی سبزواری را هم پیش سیداحمد عالم فراگرفت و سپس در درس کفایه‌الاصول شهید سیدسرور واعظ بهسودی و سیدمیرعلی احمد حجت کابلی شرکت کرد.[۲]

مهاجرت به مشهد و نجف

در بیست‌سالگی (۱۳۲۴ش) برای تکمیل تحصیلات حوزوی راهی ایران شد و در حوزه علمیه مشهد مقدس بعضی از دروس را نزد شیخ محمدتقی ادیب نیشابوری و سیدعلی حجت هاشمی خواند.[۳] در سال ۱۳۴۰ش و پس از شش سال تحصیل در مشهد به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف به تکمیل تحصیلات حوزوی پرداخت و کفایه‌الاصول و مکاسب را نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای فراگرفت. رسایل را نزد حسن لبنانی خواند. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و خارج کفایه را نزد میرزا باقر زنجانی آموخت و در خارج فقه (مکاسب) از شاگردان امام‌خمینی بود.[۴] او از شاگردان مورد اعتماد امام‌خمینی بود.[۵] درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه (مکاسب) امام‌خمینی اطلاعی در دست نیست و به احتمال زیاد تا اخراج از عراق (۱۳۵۵ش) در آن درس حضور می‌یافته است. هم‌زمان در درس خارج فقه و خارج اصول (جلد دوم کفایه‌الاصول) آیت‌الله سیدابوالقاسم موسوی خویی و خارج اصول (جلد اول کفایه‌الاصول) آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر شرکت کرد و یازده سال از آن دو درس بهره‌مند می‌شد. سه ماه نیز در تعطیلات تابستان در درس عقاید آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم در حرم امام علی(ع) حضور یافت. بخشی از حکمت و فلسفه را هم نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای خواند و در شرح منظومه از شاگردان شیخ عباس قوچانی بود. تفسیر قرآن را هم نزد سیدمصطفی خمینی و سیدمحمدعلی لبنانی آموخت.[۶]

مدرسی بهسودی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس دروسی چون حاشیه ملاعبدالله، اصول فقه، شرح لمعه و رسایل در حوزه علمیه نجف می‌پرداخت.[۷] او که از بزرگانی چون شیخ صدرا بادکوبه‌ای اجازاتی دریافت کرده بود،[۸]

بازگشت به افغانستان

در سال ۱۳۵۵ش توسط رژیم بعث عراق از آن کشور اخراج شد و به افغانستان بازگشت و همراه با دو تن دیگر مدرسه علمیه مهدویه را در کابل بنیان نهاد. سپس مسجدی به همان نام را در کنار مدرسه فوق احداث کرد و به تدریس لمعه، مکاسب و کفایه در آنجا پرداخت.[۹] و به‌عنوان وکیل خود در میان مردم قنبرعلی، دوست عطا و کابل به فعالیت پرداخت.[۱۰]

او در سال ۱۳۵۷ش در پی سلطه کمونیست‌ها بر افغانستان مجبور به ترک آن کشور شد و در ایران مقیم شد، ولی از مجاهدان افغانی به‌ویژه در جبهه‌های میدان و بهسود حمایت می‌کرد و با سازمان‌دهی و اعزام روحانیان برای تبلیغ و ارشاد مجاهدان فعال بود. همچنین به جذب کمک‌های مردمی در داخل و خارج از افغانستان برای مجاهدان می‌پرداخت. او پس از خروج نیروهای شوروی از افغانستان و آغاز جنگ‌های داخلی در آن کشور، آن جنگ‌ها را نامشروع دانست و ارتباط خود را با مجاهدان قطع کرد.[۱۱]

فعالیت علمی و فرهنگی

بهسودی در سال‌های ۱۳۵۷-۱۳۶۲ش به تدریس منطق (حاشیه ملاعبدالله)، معالم‌الاصول، اصول فقه و شرح لمعه در مدرسه فیضیه قم پرداخت.[۱۲] و سپس دروسی چون شرح لمعه و اصول مظفر را تدریس می‌کرد و جمعیتی نزدیک به ۱۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند. حیدرعلی مدرسی که از آیات خویی، صدرا بادکوبه‌ای، [سیدمحمدباقر] صدر [۱۳] و امام‌خمینی (در تاریخ ۸ دی ۱۳۵۶) اجازاتی دریافت کرده بود.[۱۴] در سال‌های ۱۳۶۲-۱۳۶۳ به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم در حوزه علمیه گلباف به تدریس دروس حوزوی پرداخت[۱۵] و در سال ۱۳۶۳ش به پیشنهاد شورای مدیریت حوزه علمیه قم و درخواست جمعی از فضلا، به شهر بم در استان کرمان رفت و مدیریت حوزه علمیه آن شهر را بر عهده گرفت.[۱۶] او در آن شهر، در حوزه‌های علمیه قائمیه و مکتب الزهرا به تدریس اصول فقه و شرح لمعه، رسایل، مکاسب و کفایه، حکمت و فلسفه می‌پرداخت و هم‌زمان جلسات درس در زمینه اخلاق و عقاید نیز برگزار می‌کرد. علاوه بر آن، در مساجد جامع صاحب‌الزمان و امام‌خمینی نماز جماعت را اقامه می‌کرد و ضمن ایراد سخنرانی‌های ارشادی و تبلیغ دین، بر حل مسائل اجتماعی در آن شهر اهتمام می‌ورزید.[۱۷]

تألیفات

تألیفات مدرسی بهسودی عبارت است از: هدایه الاصول فی شرح کفایه‌الاصول (تقریر درس شیخ صدرا بادکوبه‌ای) در ۴ جلد. ۲- توضیح الحاشیه (شرحی بر حاشیه ملاعبدالله در علم منطق). ۳- شرح رسایل (فرائد الاصول). ۴- تقریر درس فقه آیت‌الله خویی (مخطوط). ۵- تقریر درس فقه (مکاسب) امام‌خمینی (مخطوط). ۶- تقریر درس مکاسب شیخ صدرا بادکوبه‌ای (مخطوط). ۷- احوالات علما از زمان گذشته تاکنون (خطی). ۸- علل پیروزی انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ش (خطی). ۹- توضیح المسائل (خطی). ۱۰- یادداشت‌های مختصری در فقه و اصول به‌صورت متفرقه. ۱۱- توضیح مشکلات فی اللمعه. ۱۲- شرح بر منظومه ملاهادی سبزواری.[۱۸]

درگذشت

مدرسی در ۲۹ آبان ۱۳۷۷ براثر تصادف رانندگی در مسیر قم ـ کاشان و در حالی که در حال عزیمت به شهر بم بود، از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط سیدموسی شبیری زنجانی، در مقبره العلمای قبرستان باغ بهشت به خاک سپرده شد.[۱۹]

پانویس

  1. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۸۵-۸۶.
  2. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۸۷-۹۲؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۴.
  3. جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۶.
  4. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۴؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷.
  5. موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۸۰.
  6. موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۵-۲۷۶؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۵-۶۵۷.
  7. موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
  8. موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۶.
  9. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۵-۹۶؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
  10. امام‌خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹.
  11. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۱۰۳-۱۰۴.
  12. موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
  13. «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی»، ص۱۱۲.
  14. «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی»، ص۱۱۲؛ صحیفه امام، ج۳، ص۲۸۹.
  15. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۸؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۷.
  16. جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۶.
  17. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۹۹؛ موسوی‌نژاد، سی‌وپنج عالم، ص۲۷۸.
  18. میرحسینی، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ص۱۰۱-۱۰۲؛ جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۷.
  19. جواهرکلام، تربت پاکان قم، ج۱، ص۶۵۸.

منابع

  • جواهرکلام، عبدالحسین (۱۳۸۲)، تربت پاکان قم، ج۱، انصاریان.
  • «درگذشتگان: درگذشت آیت‌الله مدرس بهسودی» (۱۳۷۷)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۵۴، زمستان.
  • امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
  • موسوی‌نژاد، سیدمحمد (عارف) (۱۳۹۳)، سی‌وپنج عالم (از عالمان تأثیرگذار افغانستان)، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
  • میرحسینی، سیدعلی‌نقی (۱۳۸۶)، «حیدر علی مدرسی: مدرس مهاجر»، ستارگان حرم، ج۲۱، قم، زائر ـ آستانه مقدسه قم.