حسن کروبی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(ابرابزار) |
||
| (۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| تاریخ تولد =۱۳۲۰ش | | تاریخ تولد =۱۳۲۰ش | ||
| زادگاه = | | زادگاه = | ||
| تاریخ وفات = | | تاریخ وفات = اسفند ۱۳۹۳ | ||
| شهر وفات = | | شهر وفات = | ||
| تاریخ شهادت = | | تاریخ شهادت = | ||
| محل شهادت = | | محل شهادت = | ||
| محل دفن = | | محل دفن = | ||
| خویشاوندان سرشناس = | | خویشاوندان سرشناس =[[مهدی کروبی]] (برادر) | ||
| استادان = | | استادان =[[امام‌خمینی]]، سیدعلی علامه فانی، مجتبی لنکرانی و… | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل = | | محل تحصیل =[[قم]] و نجف | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| تالیفات = | | تالیفات = | ||
| سایر = | | سایر = | ||
| سیاسی = | | سیاسی =مبارزه با [[رژیم پهلوی]]، حمایت از [[انقلاب اسلامی ایران|نهضت امام‌خمینی]] و… | ||
| اجتماعی = | | اجتماعی =تأسیس دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''حسن کروبی'''، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی. | '''حسن کروبی'''، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی. | ||
== تولد و خاندان == | == تولد و خاندان == | ||
حسن کروبی در سال ۱۳۲۰ش در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد.<ref>«پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»، ص۲.</ref> پدرش ملا احمد کروبی از روحانیان مبارز الیگودرز بود که به سبب مبارزات سیاسی، مدتی دستگیر و زندانی شده بود و نقش مهمی در قیام ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ در [[قم]] داشت.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۱، اغلب صفحات.</ref> برادرش [[مهدی کروبی]] هم از شاگردان و یاران امام‌خمینی و رئیس مجالس سوم و ششم شورای اسلامی بود.<ref>مرادحاصلی، | حسن کروبی در سال ۱۳۲۰ش در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد.<ref>«پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»، ص۲.</ref> پدرش ملا احمد کروبی از روحانیان مبارز الیگودرز بود که به سبب مبارزات سیاسی، مدتی دستگیر و زندانی شده بود و نقش مهمی در قیام ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ در [[قم]] داشت.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۱، اغلب صفحات.</ref> برادرش [[مهدی کروبی]] هم از شاگردان و یاران امام‌خمینی و رئیس مجالس سوم و ششم شورای اسلامی بود.<ref>مرادحاصلی، «کروبی، مهدی»، ص۳۱۵–۳۱۶.</ref> | ||
== تحصیل == | == تحصیل == | ||
دربارهٔ تحصیلات حسن کروبی اطلاعاتی در دست نیست. به نظر می‌رسد او بخشی از دروس حوزوی را در قم خوانده باشد. او پس از حضور [[امام‌خمینی]] در نجف اشرف، راهی عراق شد و در نجف اشرف در کنار امام‌خمینی قرار گرفت. وی از [[شاگردان امام‌خمینی]] بود.<ref>روحانی، نهضت امام‌خمینی، ج۱، ص۶۶.</ref> و در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۴ش در [[مسجد شیخ انصاری نجف اشرف]] برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد.<ref>«بازتاب یک مصاحبه»، ص۳.</ref> و به گفته [[سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور]]، از شاگردان «خوب» امام‌خمینی بود.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور، ص۵۰۵.</ref> [[سیدحسین موسوی درچه‌ای]]، از دوستان حسن کروبی، از حضور کروبی در درس سیدعلی علامه فانی اصفهانی و شیخ مجتبی لنکرانی در سامرا (در سفرشان به آن شهر) سخن گفته است؛ هرچند این حضور کوتاه‌مدت بود.<ref>در وادی عشق، ص۱۸۲.</ref> | |||
== فعالیت سیاسی و مبارزاتی == | == فعالیت سیاسی و مبارزاتی == | ||
کروبی در سال‌های حضور امام‌خمینی در نجف اشرف ( | کروبی در سال‌های حضور امام‌خمینی در نجف اشرف (۱۳۴۴–۱۳۵۷ش)، همراه با جمعی از روحانیان مبارز، تشکل روحانیت مبارز خارج از کشور را بنیان نهاد و از اعضای آن تشکل سیاسی ـ روحانی بود.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور، ص۵۰۵؛ خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۱۱۸.</ref> کار اصلی مبارزات روی دوش آنان بود؛ ازجمله پیاده کردن نوارها، بازنویسی، اصلاح و چاپ و پخش کردن آن،<ref>خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۳۷.</ref> [[محمدهادی معرفت]]، از شاگردان امام‌خمینی که جزوه ولایت فقیه امام‌خمینی را در سال ۱۳۴۸ش تحریر کرده و به زبان عربی برگردانده است، ادعا می‌کند که نوارهای سخنرانی امام‌خمینی را از طریق حسن کروبی دریافت کرد. بر اساس ادعای معرفت، امام‌خمینی به کروبی تأکید کرده بود که «به خاطر خودت کسی به این موضوع متوجه نشود، نه به خاطر من»<ref>خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۱۶۴.</ref> و همین موضوع نشان از اعتماد امام‌خمینی به کروبی داشت. او همچنین همراه با [[سیدحمید روحانی]] و [[اسماعیل فردوسی‌پور]]، مجله ۱۵ خرداد را در نجف اشرف منتشر می‌کرد.<ref>فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، ص۱۱۹–۱۲۰.</ref> در همان دوران خانه کروبی در نجف اشرف محل حضور فعالان سیاسی بود.<ref>طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر صادق طباطبایی، ج۲، ص۱۹۹.</ref> همچنین در سال‌های [[نهضت امام‌خمینی]] با پدرش که از مبارزان قدیمی علیه [[حکومت پهلوی]] بود ارتباط داشت و در مواردی، برخی از سخنرانی‌های امام‌خمینی را به پدرش ارسال می‌کرد.<ref>یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۱، ص۲۳۴–۲۳۵.</ref> | ||
حسن کروبی یکی از افرادی بود که در جلسات [[سیدمصطفی خمینی]] پیرامون مباحث سیاسی که با حضور افرادی چون آن دو و [[سیدمحمود دعایی]]، سیدحمید | حسن کروبی یکی از افرادی بود که در جلسات [[سیدمصطفی خمینی]] پیرامون مباحث سیاسی که با حضور افرادی چون آن دو و [[سیدمحمود دعایی]]، [[سیدحمید روحانی|سیدحمید زیارتی]]، [[محمدحسین املایی خوزانی|محمدحسین املائی]] و [[محمد منتظری]] برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد.<ref>یادها و یادمان‌ها از شهید سیدمصطفی خمینی، ج۲، ص۲۴۲.</ref> همچنین در برخی از دیدارهای امام‌خمینی با مقامات سیاسی عراق حضور می‌یافت و با اجازه امام‌خمینی از رفتار مأموران حکومت بعث انتقاد می‌کرد. ازجمله وقتی [[محمدرضا رحمت|شیخ محمدرضا رحمت]] توسط مأموران حکومت بعث عراق دستگیر شد، در دیدار استاندار وقت کربلا با امام‌خمینی، به دفاع از آن روحانی زندانی پرداخت.<ref>خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۵۳.</ref> علاوه بر آن، برخی از روحانیان و اطرافیان امام‌خمینی در نجف، از برخورد کروبی با مخالفان نهضت اسلامی خاطراتی نقل کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به درگیری با پسر [[نصرالله خلخالی|شیخ نصرالله خلخالی]] اشاره کرد.<ref>خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۱۵۵.</ref> و نشان از تهور کروبی دارد. همچنین برخی مواقع که اقداماتی علیه امام‌خمینی یا نهضت اسلامی در نجف صورت می‌گرفت، با حساسیت موضوع را پیگیری می‌کرد. از آن جمله می‌توان به برگزاری مراسم ختم [[سیدمحمدرضا سعیدی|شهید سیدمحمدرضا سعیدی]] اشاره کرد که با حضور امام‌خمینی در [[مدرسه آیت‌الله بروجردی]] برگزار شد. در آن روز به محض آنکه امام‌خمینی وارد مدرسه شدند، برق آنجا قطع شد و حسن کروبی با پیگیری‌هایش، مانع از تداوم این مسئله شد.<ref>فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، ص۱۳۳.</ref> | ||
کروبی همچنین در دریافت وجوهات شرعی به نام امام‌خمینی فعال بود.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۸۲.</ref> او در سال ۱۳۵۴ش از سوی [[سیدمصطفی خمینی]] به‌عنوان رابط بیت امام‌خمینی به ادارات عراقی معرفی شد، ولی به دلایلی این مسئولیت را نپذیرفت و [[سیدمحمود دعایی]] مسئولیت فوق را بر عهده گرفت.<ref>شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۴۹.</ref> به سبب این فعالیت‌ها، [[ساواک]] از او و جمعی دیگر از روحانیان مبارز با عبارت «دار و دسته خمینی» نام برده است.<ref>شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۰۲.</ref> | کروبی همچنین در دریافت وجوهات شرعی به نام امام‌خمینی فعال بود.<ref>صحیفه امام، ج۳، ص۸۲.</ref> او در سال ۱۳۵۴ش از سوی [[سیدمصطفی خمینی]] به‌عنوان رابط بیت امام‌خمینی به ادارات عراقی معرفی شد، ولی به دلایلی این مسئولیت را نپذیرفت و [[سیدمحمود دعایی]] مسئولیت فوق را بر عهده گرفت.<ref>شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۴۹.</ref> به سبب این فعالیت‌ها، [[ساواک]] از او و جمعی دیگر از روحانیان مبارز با عبارت «دار و دسته خمینی» نام برده است.<ref>شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۰۲.</ref> | ||
کروبی پس از [[مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه]]، همراه با فضلا و مدرسان [[حوزه علمیه نجف اشرف]] در تلگرامی به «یگانه زعیم باکفایت عالم اسلام و مرجع تقلید جهان تشیع حضرت آیت‌الله‌العظمی امام‌خمینی»، تأثر خود را از هجرت ناگهانی ایشان از نجف اشرف ابراز کردند.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، | کروبی پس از [[مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه]]، همراه با فضلا و مدرسان [[حوزه علمیه نجف اشرف]] در تلگرامی به «یگانه زعیم باکفایت عالم اسلام و مرجع تقلید جهان تشیع حضرت آیت‌الله‌العظمی امام‌خمینی»، تأثر خود را از هجرت ناگهانی ایشان از نجف اشرف ابراز کردند.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۶–۴۰۷.</ref> سپس در تلگرامی به والری ژیسکاردستن رئیس‌جمهور وقت فرانسه، مبارزات بی‌امان امام‌خمینی علیه [[نظام سلطنتی|رژیم شاهنشاهی]] در شرایط اختناق‌آور و وضعیت سیاسی در خاورمیانه را عامل مهاجرت «این چهره ضداستعماری» به فرانسه دانستند و از امام‌خمینی به‌عنوان روح و قلب ۳۵ میلیون ایرانی و سایر مسلمانان جهان نام بردند و از او خواستند «از هیچ‌گونه کوشش و بذل و جهدی در جهت حفظ و حراست امام‌خمینی دریغ نورزید و نیز از ایجاد هرگونه محدودیت و مانعی بر سر راهشان به‌طور جدی بپرهیزید تا حضرتش جهت تحقق بخشیدن به آرمان‌های بلند ملی، انسانی و اسلامی خویش، از آزادی و امنیت که دو شرط اساسی ادامه مبارزاتشان است، برخوردار باشند».<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۸–۴۰۹؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۸، ص۳۶۰.</ref> | ||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | == فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | ||
حسن کروبی پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] به کشور بازگشت و دفتر خانه‌سازی برای [[مستضعفان|مستضعفین]] را بنیان نهاد. اقدامات این دفتر پاره‌ای انتقادها را برانگیخت. ازجمله تشکیل نیرویی مسلح برای تسخیر خانه‌های برخی از افراد، موجب شد تا [[کمیته انقلاب اسلامی|کمیته‌های انقلاب اسلامی]] به این رفتارها اعتراض کند. اقدامات او در تشکیل نیرویی مسلح و افتتاح حسابی برای دریافت وجه باعث تداوم این اعتراض‌ها شد.<ref>خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ص۲۵۲.</ref> و در نهایت امام‌خمینی در دستوری به حسن کروبی، بر انجام هر گونه اقدامی با نظارت دادستانی کل کشور تأکید کرد. همچنین امام‌خمینی در آن دستور تأکید کرده بود که از هر گونه تشنج اجتناب شود.<ref>صحیفه امام، ج۱۱، ص۵۳.</ref> مقاومت حسن کروبی در برابر کمیته‌های انقلاب اسلامی در نهایت باعث شد آن کمیته درصدد خلع سلاح نیروهای «دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین» برآید.<ref>خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، | حسن کروبی پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] به کشور بازگشت و دفتر خانه‌سازی برای [[مستضعفان|مستضعفین]] را بنیان نهاد. اقدامات این دفتر پاره‌ای انتقادها را برانگیخت. ازجمله تشکیل نیرویی مسلح برای تسخیر خانه‌های برخی از افراد، موجب شد تا [[کمیته انقلاب اسلامی|کمیته‌های انقلاب اسلامی]] به این رفتارها اعتراض کند. اقدامات او در تشکیل نیرویی مسلح و افتتاح حسابی برای دریافت وجه باعث تداوم این اعتراض‌ها شد.<ref>خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ص۲۵۲.</ref> و در نهایت امام‌خمینی در دستوری به حسن کروبی، بر انجام هر گونه اقدامی با نظارت دادستانی کل کشور تأکید کرد. همچنین امام‌خمینی در آن دستور تأکید کرده بود که از هر گونه تشنج اجتناب شود.<ref>صحیفه امام، ج۱۱، ص۵۳.</ref> مقاومت حسن کروبی در برابر کمیته‌های انقلاب اسلامی در نهایت باعث شد آن کمیته درصدد خلع سلاح نیروهای «دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین» برآید.<ref>خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ص۲۵۳–۲۵۵.</ref> در ۲۵ دی ۱۳۵۸ با حمله پاسداران ستاد عملیاتی کمیته منطقه ۴ تهران و پاسداران کمیته مرکزی به این دفتر، نیروهای نظامی آنجا خلع سلاح شدند و در نهایت این دفتر هم تعطیل شد. پس از آن، حسن کروبی به خارج از کشور رفت. البته نام او در برخی پرونده‌های جنجالی ازجمله ایران کنترا و [[ماجرای مک‌فارلین|ماجرای سفر مک‌فارلین]] به ایران مطرح شد.<ref>بارسقیان، «[http://tarikhirani.ir/fa/news/4981 حسن کروبی و اسراری که فاش نکرد]».</ref> | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
حسن کروبی در اسفند ۱۳۹۳ در خارج از کشور درگذشت.<ref>«پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»، ص۲.</ref> | حسن کروبی در اسفند ۱۳۹۳ در خارج از کشور درگذشت.<ref>«پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»، ص۲.</ref> | ||
==پانویس== | |||
{{پانویس}} | == پانویس == | ||
{{پانویس|۲}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک: امید اسلام (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | * آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک: امید اسلام (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | ||
* اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | * اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
* بارسقیان، سرگه (۱۳۹۳)، « | * بارسقیان، سرگه (۱۳۹۳)، «[http://tarikhirani.ir/fa/news/4981 حسن کروبی و اسراری که فاش نکرد]»، تاریخ ایرانی. | ||
* «بازتاب یک مصاحبه» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۱۶، ۱۸ اردیبهشت. | * «بازتاب یک مصاحبه» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۱۶، ۱۸ اردیبهشت. | ||
* «پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»(۱۳۹۳)، روزنامه اعتماد، شماره ۳۲۰۴، ۲۳ اسفند. | * «پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»(۱۳۹۳)، روزنامه اعتماد، شماره ۳۲۰۴، ۲۳ اسفند. | ||
* صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | * صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی. | ||
* خاطرات سال‌های نجف ۱۳۸۹)، ج۱ و ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج. | * خاطرات سال‌های نجف ۱۳۸۹)، ج۱ و ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج. | ||
* خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور (۱۳۷۶)، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات | * خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور (۱۳۷۶)، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی. | ||
* روحانی، سیدحمید (۱۳۸۹)، نهضت امام‌خمینی، ج۱، تهران، انتشارات راه امام. | |||
* طباطبایی، سیدصادق (۱۳۸۷)، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر صادق طباطبایی (جلد دوم): لبنان، امام صدر و انقلاب فلسطین، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج. | * طباطبایی، سیدصادق (۱۳۸۷)، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر صادق طباطبایی (جلد دوم): لبنان، امام صدر و انقلاب فلسطین، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج. | ||
* دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۸، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | * دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۸، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
* روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. | * روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. | ||
* | * فردوسی‌پور، اسماعیل (۱۳۸۷)، خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، تدوین فرامرز شعاع حسینی، رحیم روحبخش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج. | ||
* مرادحاصلی، اعظم (۱۳۸۹)، «کروبی، مهدی»، فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، تألیف: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | * مرادحاصلی، اعظم (۱۳۸۹)، «کروبی، مهدی»، فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، تألیف: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
* یادها و یادمان‌ها از شهید سیدمصطفی خمینی (۱۳۷۶)، تدوین: کمیته علمی | * یادها و یادمان‌ها از شهید سیدمصطفی خمینی (۱۳۷۶)، تدوین: کمیته علمی کنگرهٔ شهید سیدمصطفی خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج. | ||
* یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۲۱ ملااحمد کروبی (۱۳۷۹)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | * یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۲۱ ملااحمد کروبی (۱۳۷۹)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]] | [[رده:شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی]] | ||
[[رده:مقاله‌های ارزیابی‌شده/پروژه شاگردان]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۰ مهر ۱۴۰۳، ساعت ۱۵:۴۲
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| تاریخ تولد | ۱۳۲۰ش |
| تاریخ وفات | اسفند ۱۳۹۳ |
| خویشاوندان سرشناس | مهدی کروبی (برادر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | امام‌خمینی، سیدعلی علامه فانی، مجتبی لنکرانی و… |
| محل تحصیل | قم و نجف |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، حمایت از نهضت امام‌خمینی و… |
| اجتماعی | تأسیس دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین |
حسن کروبی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
تولد و خاندان
حسن کروبی در سال ۱۳۲۰ش در خانواده‌ای روحانی به دنیا آمد.[۱] پدرش ملا احمد کروبی از روحانیان مبارز الیگودرز بود که به سبب مبارزات سیاسی، مدتی دستگیر و زندانی شده بود و نقش مهمی در قیام ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ در قم داشت.[۲] برادرش مهدی کروبی هم از شاگردان و یاران امام‌خمینی و رئیس مجالس سوم و ششم شورای اسلامی بود.[۳]
تحصیل
دربارهٔ تحصیلات حسن کروبی اطلاعاتی در دست نیست. به نظر می‌رسد او بخشی از دروس حوزوی را در قم خوانده باشد. او پس از حضور امام‌خمینی در نجف اشرف، راهی عراق شد و در نجف اشرف در کنار امام‌خمینی قرار گرفت. وی از شاگردان امام‌خمینی بود.[۴] و در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی که از سال ۱۳۴۴ش در مسجد شیخ انصاری نجف اشرف برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد.[۵] و به گفته سیدعلی‌اکبر محتشمی‌پور، از شاگردان «خوب» امام‌خمینی بود.[۶] سیدحسین موسوی درچه‌ای، از دوستان حسن کروبی، از حضور کروبی در درس سیدعلی علامه فانی اصفهانی و شیخ مجتبی لنکرانی در سامرا (در سفرشان به آن شهر) سخن گفته است؛ هرچند این حضور کوتاه‌مدت بود.[۷]
فعالیت سیاسی و مبارزاتی
کروبی در سال‌های حضور امام‌خمینی در نجف اشرف (۱۳۴۴–۱۳۵۷ش)، همراه با جمعی از روحانیان مبارز، تشکل روحانیت مبارز خارج از کشور را بنیان نهاد و از اعضای آن تشکل سیاسی ـ روحانی بود.[۸] کار اصلی مبارزات روی دوش آنان بود؛ ازجمله پیاده کردن نوارها، بازنویسی، اصلاح و چاپ و پخش کردن آن،[۹] محمدهادی معرفت، از شاگردان امام‌خمینی که جزوه ولایت فقیه امام‌خمینی را در سال ۱۳۴۸ش تحریر کرده و به زبان عربی برگردانده است، ادعا می‌کند که نوارهای سخنرانی امام‌خمینی را از طریق حسن کروبی دریافت کرد. بر اساس ادعای معرفت، امام‌خمینی به کروبی تأکید کرده بود که «به خاطر خودت کسی به این موضوع متوجه نشود، نه به خاطر من»[۱۰] و همین موضوع نشان از اعتماد امام‌خمینی به کروبی داشت. او همچنین همراه با سیدحمید روحانی و اسماعیل فردوسی‌پور، مجله ۱۵ خرداد را در نجف اشرف منتشر می‌کرد.[۱۱] در همان دوران خانه کروبی در نجف اشرف محل حضور فعالان سیاسی بود.[۱۲] همچنین در سال‌های نهضت امام‌خمینی با پدرش که از مبارزان قدیمی علیه حکومت پهلوی بود ارتباط داشت و در مواردی، برخی از سخنرانی‌های امام‌خمینی را به پدرش ارسال می‌کرد.[۱۳]
حسن کروبی یکی از افرادی بود که در جلسات سیدمصطفی خمینی پیرامون مباحث سیاسی که با حضور افرادی چون آن دو و سیدمحمود دعایی، سیدحمید زیارتی، محمدحسین املائی و محمد منتظری برگزار می‌شد، شرکت می‌کرد.[۱۴] همچنین در برخی از دیدارهای امام‌خمینی با مقامات سیاسی عراق حضور می‌یافت و با اجازه امام‌خمینی از رفتار مأموران حکومت بعث انتقاد می‌کرد. ازجمله وقتی شیخ محمدرضا رحمت توسط مأموران حکومت بعث عراق دستگیر شد، در دیدار استاندار وقت کربلا با امام‌خمینی، به دفاع از آن روحانی زندانی پرداخت.[۱۵] علاوه بر آن، برخی از روحانیان و اطرافیان امام‌خمینی در نجف، از برخورد کروبی با مخالفان نهضت اسلامی خاطراتی نقل کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به درگیری با پسر شیخ نصرالله خلخالی اشاره کرد.[۱۶] و نشان از تهور کروبی دارد. همچنین برخی مواقع که اقداماتی علیه امام‌خمینی یا نهضت اسلامی در نجف صورت می‌گرفت، با حساسیت موضوع را پیگیری می‌کرد. از آن جمله می‌توان به برگزاری مراسم ختم شهید سیدمحمدرضا سعیدی اشاره کرد که با حضور امام‌خمینی در مدرسه آیت‌الله بروجردی برگزار شد. در آن روز به محض آنکه امام‌خمینی وارد مدرسه شدند، برق آنجا قطع شد و حسن کروبی با پیگیری‌هایش، مانع از تداوم این مسئله شد.[۱۷]
کروبی همچنین در دریافت وجوهات شرعی به نام امام‌خمینی فعال بود.[۱۸] او در سال ۱۳۵۴ش از سوی سیدمصطفی خمینی به‌عنوان رابط بیت امام‌خمینی به ادارات عراقی معرفی شد، ولی به دلایلی این مسئولیت را نپذیرفت و سیدمحمود دعایی مسئولیت فوق را بر عهده گرفت.[۱۹] به سبب این فعالیت‌ها، ساواک از او و جمعی دیگر از روحانیان مبارز با عبارت «دار و دسته خمینی» نام برده است.[۲۰]
کروبی پس از مهاجرت امام‌خمینی به فرانسه، همراه با فضلا و مدرسان حوزه علمیه نجف اشرف در تلگرامی به «یگانه زعیم باکفایت عالم اسلام و مرجع تقلید جهان تشیع حضرت آیت‌الله‌العظمی امام‌خمینی»، تأثر خود را از هجرت ناگهانی ایشان از نجف اشرف ابراز کردند.[۲۱] سپس در تلگرامی به والری ژیسکاردستن رئیس‌جمهور وقت فرانسه، مبارزات بی‌امان امام‌خمینی علیه رژیم شاهنشاهی در شرایط اختناق‌آور و وضعیت سیاسی در خاورمیانه را عامل مهاجرت «این چهره ضداستعماری» به فرانسه دانستند و از امام‌خمینی به‌عنوان روح و قلب ۳۵ میلیون ایرانی و سایر مسلمانان جهان نام بردند و از او خواستند «از هیچ‌گونه کوشش و بذل و جهدی در جهت حفظ و حراست امام‌خمینی دریغ نورزید و نیز از ایجاد هرگونه محدودیت و مانعی بر سر راهشان به‌طور جدی بپرهیزید تا حضرتش جهت تحقق بخشیدن به آرمان‌های بلند ملی، انسانی و اسلامی خویش، از آزادی و امنیت که دو شرط اساسی ادامه مبارزاتشان است، برخوردار باشند».[۲۲]
فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی
حسن کروبی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به کشور بازگشت و دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین را بنیان نهاد. اقدامات این دفتر پاره‌ای انتقادها را برانگیخت. ازجمله تشکیل نیرویی مسلح برای تسخیر خانه‌های برخی از افراد، موجب شد تا کمیته‌های انقلاب اسلامی به این رفتارها اعتراض کند. اقدامات او در تشکیل نیرویی مسلح و افتتاح حسابی برای دریافت وجه باعث تداوم این اعتراض‌ها شد.[۲۳] و در نهایت امام‌خمینی در دستوری به حسن کروبی، بر انجام هر گونه اقدامی با نظارت دادستانی کل کشور تأکید کرد. همچنین امام‌خمینی در آن دستور تأکید کرده بود که از هر گونه تشنج اجتناب شود.[۲۴] مقاومت حسن کروبی در برابر کمیته‌های انقلاب اسلامی در نهایت باعث شد آن کمیته درصدد خلع سلاح نیروهای «دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین» برآید.[۲۵] در ۲۵ دی ۱۳۵۸ با حمله پاسداران ستاد عملیاتی کمیته منطقه ۴ تهران و پاسداران کمیته مرکزی به این دفتر، نیروهای نظامی آنجا خلع سلاح شدند و در نهایت این دفتر هم تعطیل شد. پس از آن، حسن کروبی به خارج از کشور رفت. البته نام او در برخی پرونده‌های جنجالی ازجمله ایران کنترا و ماجرای سفر مک‌فارلین به ایران مطرح شد.[۲۶]
درگذشت
حسن کروبی در اسفند ۱۳۹۳ در خارج از کشور درگذشت.[۲۷]
پانویس
- ↑ «پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»، ص۲.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۱، اغلب صفحات.
- ↑ مرادحاصلی، «کروبی، مهدی»، ص۳۱۵–۳۱۶.
- ↑ روحانی، نهضت امام‌خمینی، ج۱، ص۶۶.
- ↑ «بازتاب یک مصاحبه»، ص۳.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور، ص۵۰۵.
- ↑ در وادی عشق، ص۱۸۲.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور، ص۵۰۵؛ خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۱۱۸.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۱، ص۳۷.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۱۶۴.
- ↑ فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، ص۱۱۹–۱۲۰.
- ↑ طباطبایی، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر صادق طباطبایی، ج۲، ص۱۹۹.
- ↑ یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۲۱، ص۲۳۴–۲۳۵.
- ↑ یادها و یادمان‌ها از شهید سیدمصطفی خمینی، ج۲، ص۲۴۲.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۵۳.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ج۲، ص۱۵۵.
- ↑ فردوسی‌پور، خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، ص۱۳۳.
- ↑ صحیفه امام، ج۳، ص۸۲.
- ↑ شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۴۹.
- ↑ شهید آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک، ص۳۰۲.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۶–۴۰۷.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۴۰۸–۴۰۹؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۸، ص۳۶۰.
- ↑ خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ص۲۵۲.
- ↑ صحیفه امام، ج۱۱، ص۵۳.
- ↑ خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی، ص۲۵۳–۲۵۵.
- ↑ بارسقیان، «حسن کروبی و اسراری که فاش نکرد».
- ↑ «پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»، ص۲.
منابع
- آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی به روایت اسناد ساواک: امید اسلام (۱۳۸۸)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- بارسقیان، سرگه (۱۳۹۳)، «حسن کروبی و اسراری که فاش نکرد»، تاریخ ایرانی.
- «بازتاب یک مصاحبه» (۱۳۹۳)، هفته‌نامه حریم امام، شماره ۱۱۶، ۱۸ اردیبهشت.
- «پیام تسلیت یادگار امام در پی درگذشت حسن کروبی»(۱۳۹۳)، روزنامه اعتماد، شماره ۳۲۰۴، ۲۳ اسفند.
- صحیفه امام (۱۳۷۸)، ج۱۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- خاطرات سال‌های نجف ۱۳۸۹)، ج۱ و ۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین محتشمی‌پور (۱۳۷۶)، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۸۹)، نهضت امام‌خمینی، ج۱، تهران، انتشارات راه امام.
- طباطبایی، سیدصادق (۱۳۸۷)، خاطرات سیاسی ـ اجتماعی دکتر صادق طباطبایی (جلد دوم): لبنان، امام صدر و انقلاب فلسطین، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- دوانی، علی (۱۳۷۷)، نهضت روحانیون ایران، ج۸، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- روحانی، سیدحمید (۱۳۶۴)، نهضت امام‌خمینی در ایران، ج۲، تهران، واحد فرهنگی بنیاد شهید با همکاری سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
- فردوسی‌پور، اسماعیل (۱۳۸۷)، خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، تدوین فرامرز شعاع حسینی، رحیم روحبخش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- مرادحاصلی، اعظم (۱۳۸۹)، «کروبی، مهدی»، فرهنگنامه رجال روحانی عصر امام‌خمینی، تألیف: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج۱، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- یادها و یادمان‌ها از شهید سیدمصطفی خمینی (۱۳۷۶)، تدوین: کمیته علمی کنگرهٔ شهید سیدمصطفی خمینی، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک: کتاب ۲۱ ملااحمد کروبی (۱۳۷۹)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.