کاربر:Salar/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۹:

==حقیقت دنیا و آخرت==

اندیشمندان و حکمای الهی، حقیقت نشئه دنیا را غیر از نشئه آخرت می‌دانند که این دو دارای دو گونه وجود هستند (ملاصدرا، الحکمة المتعالیه، ۹/۲۰۴). آنان دنیا را نشئه کون و فساد (اخوان‌الصفاء، ۱/~~۱۰۰)~~ و تاریکی‌ها و نشئه آخرت را منزل قرار، عالم نور و حیات (ملاصدرا، اسرار الآیات، ۱۱۲) می‌دانند. بعضی نیز معتقدند دنیا و آخرت دو حالت از حالات قلب انسان‌اند و آنچه پیش از مرگ است، دنیا و آنچه مربوط به پس از مرگ است، آخرت نامیده می‌شود؛ بنابراین آنچه پیش از مرگ در آن بهره، شهوت و لذت است، جزو دنیاست (غزالی، ۱۳/~~۴۵؛ ←~~ امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۲۰).

اندیشمندان و حکمای الهی، حقیقت نشئه دنیا را غیر از نشئه آخرت می‌دانند که این دو دارای دو گونه وجود هستند (ملاصدرا، الحکمة المتعالیه، ۹/۲۰۴). آنان دنیا را نشئه کون و فساد<ref> (اخوان‌الصفاء، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، ۱۰۰/۱).</ref> و تاریکی‌ها و نشئه آخرت را منزل قرار، عالم نور و حیات<ref> (ملاصدرا، اسرار الآیات، ۱۱۲).</ref> می‌دانند. بعضی نیز معتقدند دنیا و آخرت دو حالت از حالات قلب انسان‌اند و آنچه پیش از مرگ است، دنیا و آنچه مربوط به پس از مرگ است، آخرت نامیده می‌شود؛ بنابراین آنچه پیش از مرگ در آن بهره، شهوت و لذت است، جزو دنیاست.<ref> (غزالی، احیاء علوم الدین، ۴۵/۱۳؛ امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۲۰).</ref>

امام‌خمینی آخرت را ملکوت نشئه دنیا می‌داند (چهل حدیث، ۱۲۰) و معتقد است نشئه آخرت نشئه‌ای تام و مستقل (تقریرات، ۳/~~۵۹۶)~~ و دارای حیات است؛ چنان‌که بعضی از آیات (عنکبوت، ۶۴) به آن اشاره دارند و فوق زمان و مکان است و احکام عالم طبیعت را ندارد (تقریرات، ۳~~/۵۱۷~~). این عالم از نشئه برزخ و قبر آغاز می‌شود که از آن به ملکوت سفلی تعبیر می‌شود و پس از آن، ملکوت اعلاست که قیامت و عالم عقول کلیه است (آداب الصلاة، ۹۶؛ حدیث جنود، ۵۹).

امام‌خمینی آخرت را ملکوت نشئه دنیا می‌داند<ref> (امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۲۰).</ref> و معتقد است نشئه آخرت نشئه‌ای تام و مستقل<ref> (امام‌خمینی، تقریرات، ۵۹۶/۳).</ref> و دارای حیات است؛ چنان‌که بعضی از آیات (قرآن کریم، سوره عنکبوت، ۶۴) به آن اشاره دارند و فوق زمان و مکان است و احکام عالم طبیعت را ندارد.<ref> (امام‌خمینی، تقریرات، ۵۱۷/۳).</ref> این عالم از نشئه برزخ و قبر آغاز می‌شود که از آن به ملکوت سفلی تعبیر می‌شود و پس از آن، ملکوت اعلاست که قیامت و عالم عقول کلیه است.<ref> (امام‌خمینی، آداب الصلاة، ۹۶؛ امام‌خمینی، حدیث جنود، ۵۹).</ref>

بعضی اندیشمندان، دنیا را که در برخی آیات<ref> (قرآن کریم، سوره آل عمران، آیه ۱۸۵؛ قرآن کریم، سوره نساء، آیه ۷۷؛ قرآن کریم، سوره انعام، آیه ۷۰).</ref> و روایات<ref> (کلینی، الکافی، ۳۱۷/۲).</ref> نکوهش شده‌است، شامل هر آنچه انسان را از اطاعت خداوند و تحصیل دوستی او بازدارد و آخرت را شامل هر آنچه موجب تحصیل رضای خداوند و قرب او شود، می‌دانند، هرچند حسب ظاهر از اعمال دنیوی باشد؛ مانند تجارت و زراعتی که هدف از آن تحصیل معیشت برای خانواده به خاطر امر خداوند است.<ref> (مجلسی، بحار الانوار ۶۳/۷۰).</ref> امام‌خمینی معتقد است برای انسان دو دنیا وجود دارد: یکی پسندیده که همان نشئه طبیعت است که محل تحصیل کمالات و سعادت ابدی است و از آنجا که عالم محل تربیت نفوس مستعد و مزرعه آخرت است، پسندیده بوده و نزد اهل سلوک مورد عنایت است و دیگری دنیای ناپسند که دلبستگی به دنیا و محبت به آن است و امری قلبی و منشأ مفاسد بی‌شماری است. روایاتی که در نکوهش دنیا آمده،<ref> (کلینی، الکافی، ۳۱۷/۲).</ref> ناظر به این معناست و روایاتی که در آنها دنیا ستایش شده و محل تجارت اولیای الهی شمرده شده‌است، ناظر به قسم اول است (امام‌خمینی، چهل حدیث، ۱۲۰ ـ ۱۲۱) {{ببینید|حب دنیا}}

بعضی اندیشمندان، دنیا را که در برخی آیات (آل عمران، ۱۸۵؛ نساء، ۷۷؛ انعام، ۷۰) و روایات (کلینی، ۲/۳۱۷) نکوهش شده‌است، شامل هر آنچه انسان را از اطاعت خداوند و تحصیل دوستی او بازدارد و آخرت را شامل هر آنچه موجب تحصیل رضای خداوند و قرب او شود، می‌دانند، هرچند حسب ظاهر از اعمال دنیوی باشد؛ مانند تجارت و زراعتی که هدف از آن تحصیل معیشت برای خانواده به خاطر امر خداوند است (مجلسی، ۷۰/۶۳).

امام‌خمینی معتقد است برای انسان دو دنیا وجود دارد: یکی پسندیده که همان نشئه طبیعت است که محل تحصیل کمالات و سعادت ابدی است و از آنجا که عالم محل تربیت نفوس مستعد و مزرعه آخرت است، پسندیده بوده و نزد اهل سلوک مورد عنایت است و دیگری دنیای ناپسند که دلبستگی به دنیا و محبت به آن است و امری قلبی و منشأ مفاسد بی‌شماری است. روایاتی که در نکوهش دنیا آمده (کلینی، ۲/۳۱۷)، ناظر به این معناست و روایاتی که در آنها دنیا ستایش شده و محل تجارت اولیای الهی شمرده شده‌است، ناظر به قسم اول است (چهل حدیث، ۱۲۰ ـ ۱۲۱) (← مقاله حب دنیا).

==ویژگی‌های دنیا و آخرت==

حکما و متکلمان، ویژگی‌هایی برای دنیا و آخرت ذکر کرده‌اند؛ ازجمله: ۱. عالم دنیا، عالم نقصان، ضعف و زوال و عالم آخرت عالم بقا و قرار است (ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ۳۹۸)؛ ۲. تأثیر در عالم دنیا به واسطه ماده و وضع و محاذات صورت می‌گیرد؛ اما در عالم آخرت این‌چنین نیست، بلکه، ذات خود مؤثر است و وضع و محاذات در آن شرط نیست (همو، تفسیر القرآن، ۳/۳۱۷ ـ ۳۱۸)؛ ۳. قوه در دنیا مقدم بر فعل و برای تحقق فعل است و فعل از قوه شریف‌تر است؛ اما در آخرت فعل بر قوه مقدم است و برای تحقق قوه است و قوه از فعل شریف‌تر است؛ زیرا قوه در دنیا به معنای استعداد تحقق امری است، اما در آخرت امری است که شأن آن ایجاد و فیض است (فیض کاشانی، اصول المعارف، ۱۹۶ ـ ۱۹۷)؛ ۴. نشئه دنیا نشئه ظلمت و موت است؛ اما نشئه آخرت نشئه حیات، نور و ادراک است (ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ۶۳۹).