مکتب خواهران: تفاوت میان نسخه‌ها

'''مکتب خواهران''' مرکزی [[حوزه علمیه|حوزوی]] برای تعلیم و تربیت دینی بانوان.

در [[رژیم پهلوی]] با اجرای سیاست‌های دیکته‌شده غرب، بخش زیادی از بانوان به‌خصوص در محیط‌های آموزشی و دانشگاهی دچار از خود بیگانگی و انحرافات فرهنگی شدند. رژیم با ایجاد مراکز و کانون‌هایی ازجمله کانون بانوان و برگزاری کنگره‌هایی تلاش کرد زنان را از فرهنگ اسلامی جدا و فرهنگ غربی را در میان آنان رواج دهد. نمونه روشن آن [[قانون کشف حجاب]] بود.<ref>بامداد، انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، ۹۲؛ صلاح، کشف حجاب، زمینه‌ها، واکنش‌ها، پیامدها، ۹۱–۲۴۱.</ref> پهلوی اول و دوم، چنان‌که [[امام‌خمینی]] خاطرنشان کرده است، به اسم [[آزادی]] شخصیت، عزت و شرافت زن را هدف گرفتند و مفاسد اخلاقی را در میان زنان رواج دادند و انسانیت زن را از او گرفته، از دید مادی و حیوانی به او نظر کردند؛ حال آنکه زن، انسانی بزرگ و مربی جامعه است و [[سعادت]] و شقاوت کشورها بسته به وجود اوست.<ref>امام خمینی، صحیفه، ۷/۳۳۸–۳۳۹.</ref>

در برابر این تهاجم، مؤمنان و علمای متعهد [[حوزه علمیه|حوزه‌های علمیه]]، احساس تکلیف کردند و مراکزی را برای تعلیم و تربیت اسلامی زنان تأسیس کردند. بانوی مجتهد نصرت امین در [[اصفهان]] با تأسیس مدرسه اسلامی و مکتب فاطمیه در دهه چهل و برگزاری جلسات [[تفسیر قرآن|تفسیر]] و تدریس معارف اسلامی برای زنان گام‌های مؤثری دراین‌باره برداشت.<ref>موحد ابطحی، ریشه‌ها و جلوه‌های تشیع و حوزه علمیه اصفهان، ۱/۶۵۰؛ رضاپور، ۶۳.</ref> مدرسه‌های دینی و حوزه‌های علمیه دیگری نیز در شهرهای مختلف کشور مخصوص بانوان در بین سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۶ تأسیس شد، ازجمله مدرسه زهرای اطهر (س) در تهران (۱۳۴۰)، فاطمیه (س) در فسا (۱۳۴۰)، الزهراء (س) در [[شیراز]] (۱۳۴۳)، مرکز علوم اسلامی در [[آبادان]] (۱۳۴۵)، کوثر در [[کاشان]] (۱۳۴۵) و مکتب نرجس (س) در [[زاهدان]] (۱۳۴۶).<ref>رضاپور، ۶۵.</ref> مدرسه عصمتیه [[سمنان]] (۱۳۵۴) و الزهراء (س) خمینی‌شهر اصفهان (۱۳۵۶) نیز در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب تأسیس شدند.<ref>رضاپور، ۶۵.</ref> در شهر مشهد نیز مکتب عصمتیه (۱۳۴۰)، مکتب حضرت رقیه (۱۳۴۵) و مکتب نرجس (۱۳۴۵) مشغول فعالیت بودند.<ref>رضاپور، ۶۵.</ref> مکتب نرجس با مدیریت فاطمه خاموشی معروف به طاهایی و حمایت مرجع تقلید وقت، [[سیدمحمدهادی میلانی]] راه‌اندازی و شعبه‌هایی از آن در سبزوار و زابل در سال ۱۳۴۷، در تربت جام در سال ۱۳۴۸، در زاهدان و [[کاشمر]] در سال ۱۳۴۹ تشکیل شد.<ref>عیسی‌نژاد، نقد و بررسی فعالیت حوزویان در رویارویی با فمینیست‌ها، ۱۷۷.</ref> در [[قم]] نیز مکتب توحید، مکتب قدسیه، مکتب علی(ع) و مکتب الزهراء(س) مشغول فعالیت بودند.<ref>رضاپور، ۶۵.</ref>

نخستین گام‌ها برای تأسیس مدارس علوم دینی دخترانه در قم را [[سیدمحمدرضا گلپایگانی]] از مراجع تقلید برداشت و [[سیدکاظم شریعتمداری]] نیز مدرسه الزهراء (س) را تأسیس کرد. این مدرسه وابسته به «دارالتبلیغ» بود.<ref>موسوی آشان، زندگی‌نامه شهید آیت‌الله علی قدوسی، ۶۰.</ref> در اسناد [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) آمده است که مدرسه گلپایگانی، حدود هفتاد دانش‌آموز دختر از شهرهای [[کرمان]]، [[قم]]، [[یزد]] و [[مشهد]] را پذیرفته و به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کند.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۳۴۱.</ref>

برخی از [[شاگردان امام‌خمینی]] در [[حوزه علمیه قم]] با مدیریت [[علی قدوسی]] که در تربیت طلاب در [[مدرسه حقانی]] تجربه موفقی داشت، مکتب توحید خواهران را در قم در سال ۱۳۵۲ با هزینه عبدالله توسلی از تجار تهران به صورت شبانه‌روزی بنیان گذاشتند.<ref>موسوی آشان، زندگی‌نامه شهید آیت‌الله علی قدوسی، ۶۱.</ref> [[مکتب توحید]] در کنار کار اصلی‌اش، محلی برای تربیت بانوان طلبه همسو با اندیشه‌های امام‌خمینی شد. دستگاه اطلاعاتی رژیم پهلوی که به تأثیرگذاری این مدرسه بر رشد و تقویت عقاید مخالف با رژیم واقف شده بود، به فعالیت‌های آن حساسیت نشان داد و به بهانه‌های گوناگون، برای اخلال در نظم و تعطیلی آن تلاش کرد. قدوسی در همین باره به ساواک احضار شد و در سال ۱۳۵۶ مدرسه تعطیل گردید.<ref>موسوی آشان، زندگی‌نامه شهید آیت‌الله علی قدوسی، ۶۰–۶۲.</ref> اسناد ساواک در سال ۱۳۵۶، با نام‌بردن از مدراس سه‌گانه یادشده، این مدارس را بدون امتیاز و دیپلم رسمی معرفی کرده که هیچ وابستگی به [[آموزش و پرورش]] ندارند و برنامه‌های مصوب آن را اجرا نمی‌کنند؛ از این‌رو باید از ادامه فعالیت آنها جلوگیری شود.<ref>مؤسسه تنظیم، سیر مبارزات امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت ساواک، ۱۷/۳۳۹–۳۴۲.</ref>{{ببینید| علی قدوسی}}

پس از پیروزی انقلاب اسلامی شوق به تحصیل علوم دینی در میان خواهران افزایش یافت و مراکز تحصیلی حوزوی بانوان که «مکتب» نام گرفته بود، یکی پس از دیگری در حال پیدایش بود؛ ولی دو نگرانی وجود داشت: یکی افرادی بودند که صلاحیت لازم برای تأسیس چنین مدارسی را نداشتند و دیگری عدم امکان نظارت کامل مراجع و علما بود که ممکن بود برنامه‌های درسی و تربیتی نامناسبی در این مکتب‌ها به اجرا درآید؛<ref>طباطبایی، مصاحبه، ۱۲.</ref> از این‌رو پس از گذشت ده سال از تأسیس مکتب توحید، امام‌خمینی در ۳۱ مرداد ۱۳۶۳ [[علی‌اکبر مشکینی]]، [[سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی]]، [[احمد جنتی]]، [[محمد فاضل لنکرانی|محمد فاضل]]، محمدعلی شرعی، [[محمدرضا توسلی]] و [[حسن صانعی]] را هیئت مؤسس مکتب خواهران تعیین کرد تا برای تعیین هیئت‌مدیره و تنظیم اساسنامه و تعیین نام مکتب و سایر امور مؤسسه اقدامات مقتضی را انجام دهند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ‏۱۹/۱۷.</ref> ایشان در این حکم به این نکته اشاره کرد که علوم مطلقاً، به‌ویژه علوم اسلامی، ویژه قشر خاصی نیست و بانوان ایران در طول انقلاب ثابت کردند که همدوش مردان می‌توانند حتی در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی خدمت‌های ارزشمندی به [[اسلام]] و [[مسلمانان]] کنند و در تربیت و تعلیم جامعه پیشتاز باشند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ‏۱۹/۱۷.</ref>

در آغاز تأسیس جامعةالزهراء (س) افزون بر هزینه ساخت‌وساز، هزینه جاری نیز در کار بود. در هر دو مورد از امام‌خمینی درخواست یاری شد. ایشان در دهم مرداد ۱۳۶۳ پیش از انتصاب هیئت مؤسس، در پی کسب اجازه رئیس [[بنیاد مستضعفان]] برای پرداخت مبلغ پنجاه میلیون تومان از دارایی‌های بنیاد مستضعفان، برای تأمین هزینه ساختمان مرکز تعلیمات خواهران (جامعةالزهراء (س)) با آن موافقت کرد<ref>امام خمینی، صحیفه، ۱۸/۵۲۷.</ref> و در سی‌ام اردیبهشت ۱۳۶۴ به رئیس بنیاد مستضعفان دستور داد همه مخارج جامعةالزهراء (س) را از دارایی‌های بنیاد مستضعفان تأمین کند.<ref>امام خمینی، صحیفه، ‏۱۹/۲۶۵.</ref>{{ببینید|بنیاد مستضعفان}}