سیدمحمد خامنه‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
}}'''سیدمحمد حسینی خامنه‌ای'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | }}'''سیدمحمد حسینی خامنه‌ای'''، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی. | ||
==خاندان== | ==خاندان== | ||
سیدمحمد حسینی خامنه‌ای معروف به خامنه‌ای در سوم دی ۱۳۱۴ش<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۳.</ref> در خانواده‌ای روحانی در مشهد زاده شد. پدر او سیدجواد خامنه‌ای، از روحانیان خامنه‌ای‌الاصل تحصیل‌کرده در نجف و مقیم مشهد بود که نسبش به سلطان سیدمحمد از سادات حسینی از نوادگان امام چهارم می‌رسد. سلطان سیدمحمد به سبب ظلم و جور عباسیان به مناطق مرکزی ایران یعنی تفرش، آشتیان و فراهان عزیمت کرد و از سوی مردم آن مناطق، مورد استقبال قرار گرفت، ولی مأموران عباسی در تفرش او را دستگیر کردند و به شهادت رساندند و هم‌اکنون مزار وی در میقان اراک قرار دارد. مادر سیدمحمد خامنه‌ای نیز به سادات میردامادی نجف‌آباد منسوب است؛ جد مادری او سیدهاشم میردامادی نجف‌آبادی از علمای مشهد بود که در غائله مسجد گوهرشاد فعال بود و به این سبب مدتی دستگیر و زندانی شد و در نهایت از آن شهر تبعید گردید.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۳۴-۳۷.</ref> | سیدمحمد حسینی خامنه‌ای معروف به خامنه‌ای در سوم دی ۱۳۱۴ش<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۳.</ref> در خانواده‌ای روحانی در [[مشهد]] زاده شد. پدر او سیدجواد خامنه‌ای، از روحانیان خامنه‌ای‌الاصل تحصیل‌کرده در [[نجف]] و مقیم مشهد بود که نسبش به سلطان سیدمحمد از سادات حسینی از نوادگان [[امام‌سجاد(ع)|امام چهارم]] می‌رسد. سلطان سیدمحمد به سبب ظلم و جور عباسیان به مناطق مرکزی ایران یعنی تفرش، آشتیان و فراهان عزیمت کرد و از سوی مردم آن مناطق، مورد استقبال قرار گرفت، ولی مأموران عباسی در تفرش او را دستگیر کردند و به شهادت رساندند و هم‌اکنون مزار وی در میقان اراک قرار دارد. | ||
مادر سیدمحمد خامنه‌ای نیز به سادات میردامادی نجف‌آباد منسوب است؛ جد مادری او سیدهاشم میردامادی نجف‌آبادی از علمای مشهد بود که در غائله مسجد گوهرشاد فعال بود و به این سبب مدتی دستگیر و زندانی شد و در نهایت از آن شهر تبعید گردید.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۳۴-۳۷.</ref> | |||
==تحصیل== | ==تحصیل== | ||
سیدمحمد خامنه‌ای خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه | سیدمحمد خامنه‌ای خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه بی‌بی‌آغا و آقامیرزا در مشهد آموخت. آنگاه وارد دبستان دارالتعلیم دیانتی مشهد شد و دوره ابتدایی را در آنجا طی کرد. هم‌زمان با تحصیل در آنجا، بخشی از مقدمات دروس حوزوی را نزد پدرش فراگرفت.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ۵۱-۵۳.</ref> و سپس مطول در علم معانی و بیان و بدیع را نزد پدرش و میرزاحسین عبایی و معالم‌الاصول را پیش آقا سیدجلیل حسینی فراگرفت. دلبستگی پدرش به کسوت [[روحانیت]] باعث شد او در ۱۰-۱۲ سالگی به آن کسوت درآید.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۶۲.</ref> | ||
خامنه‌ای در سیزده‌سالگی وارد مدرسه نواب مشهد شد<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۶۴.</ref> و در آنجا، سیوطی، مغنی و کبرا در منطق و شرح تهذیب ملاعبدالله را پیش چند تن از طلاب خواند. شرح لمعه و قوانین‌الاصول را هم نزد سیداحمد مدرس یزدی آموخت. سپس رسایل را نزد پدرش خواند و هم‌زمان در درس مکاسب [[هاشم قزوینی]] شرکت می‌کرد. او جلد اول کفایه‌الاصول را هم نزد هاشم قزوینی خواند و در جلد دوم کفایه‌الاصول از شاگردان پدرش بود.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۶۶-۶۹.</ref> | |||
سیدمحمد خامنه‌ای آنگاه در درس شرح منظومه [[میرزا جواد آقا تهرانی]] (از منتقدان فلسفه) در مدرسه باقریه مشهد حاضر شد.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۷۲.</ref> او شیفته دروس عقلی شد و پدرش با مشاهده چنین اشتیاقی، باب حادی عشر علامه حلی (مسائل کلامی و اصول اعتقادی) و تجرید الاعتقاد خواجه نصیرالدین توسی را با هدف تقویت مبانی اعتقادی او، به‌صورت خصوصی برای فرزندش تدریس کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۷۴-۷۵.</ref> خامنه‌ای در همان سال‌ها با [[سیدمجتبی نواب صفوی]] بنیان‌گذار [[جمعیت فدائیان اسلام]] آشنا شد<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۹۰-۹۱.</ref> و تحت تأثیر او قرار گرفت. | |||
سیدمحمد خامنه‌ای در سال ۱۳۳۴ش علی‌رغم مخالفت پدرش، با تشویق‌های [[سیدکاظم شریعتمداری]] که از دوستان سیدجواد خامنه‌ای بود، راهی [[قم]] شد<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۹۹-۱۰۰.</ref> و در مدرسه حجتیه مقیم شد.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۱۰۳.</ref> او در [[حوزه علمیه قم]] ابتدا در درس خارج فقه [[سیدحسین بروجردی|سیدحسین طباطبایی بروجردی]] حضور یافت، ولی ضرورت استفاده از درس استادان دیگر او را به جستجوی استادی دیگر واداشت و به سبب آشنایی با برخی از [[شاگردان امام‌خمینی]]، در درس ایشان شرکت جست. [[امام‌خمینی]] در آن سال‌ها، صبح‌ها در مسجد کوچکی در نزدیکی صحن فقه ([[مسجد محمدیه]]) تدریس می‌کرد و عصرها هم خارج اصول را در [[مسجد سلماسی]] درس می‌داد. سیدمحمد خامنه‌ای از همان ابتدا به‌طور مستمر در [[درس خارج اصول امام‌خمینی]] حضور می‌یافت، ولی در [[درس خارج فقه امام‌خمینی|درس خارج فقه ایشان]] حضور نامتناوب داشت؛ بنابراین با استناد به خاطرات او می‌توان گفت که از سال ۱۳۳۴ش تا [[تبعید امام‌خمینی|تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور]] در آبان ۱۳۴۳، در درس خارج اصول امام‌خمینی و گاهی در درس خارج فقه ایشان حضور می‌یافته است.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۱۰۸-۱۱۱.</ref> او درباره ویژگی‌های درس امام‌خمینی می‌گوید: <blockquote>«ایشان به هنگام تدریس روی منبر هم نمی‌رفت و روی زمین می‌نشست. کمی هم عبوس بود؛ نه خنده می‌کرد، نه در راه با کسی حرف می‌زد... با آنکه فیلسوف بود، اما در درس به فلسفه اشاره نمی‌کرد».<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۱۵۷.</ref> </blockquote>سیدمحمد خامنه‌ای هم‌زمان با حضور در درس امام‌خمینی، در درس خارج فقه [[مرتضی حائری یزدی|شیخ مرتضی حائری یزدی]] و [[میرزا محمد مجاهدی تبریزی]] شرکت می‌کرد و گاهی هم در درس خارج فقه سیدکاظم شریعتمداری حضور می‌یافت.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۱۰۸-۱۱۱.</ref> از ۱۳۴۳ش مدتی در درس خارج فقه و اصول [[سیدمحمد محقق داماد]] شرکت کرد و هم‌زمان، به فراگیری درس شرح منظومه نزد [[محمد فکور یزدی|شیخ محمد فکور یزدی]] و [[فلسفه]] و عرفان [[سیدمحمدحسین طباطبایی|علامه سیدمحمدحسین طباطبایی]] می‌پرداخت.<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۱۱۲-۱۱۳.</ref> او ضمن شرکت در جلسات عمومی درس اسفار علامه طباطبایی و جلسات خصوصی و شبانه فلسفی ـ عرفانی ایشان،<ref>خاطرات آیت‌الله...، ص۱۲۳؛ نصری، ص۴۱.</ref> با یکی از دوستان مباحثه کتاب شرح حکمت‌الاشراق سهروردی (شرح قطب شیرازی) را شروع کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۲۳.</ref> در آن سال‌ها در کلاس‌های زبان خارجی که در دبیرستان علوی تهران و دین و دانش قم تشکیل می‌شد، شرکت می‌کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۷۲.</ref> | |||
در کنار تحصیل، به فعالیت‌های اجتماعی و گاه سیاسی دست می‌زد؛ ازجمله این فعالیت‌ها می‌توان به تلاش برای برقراری جلسه استانی خراسانی‌ها، برگزاری کلاس نویسندگی، مشارکت در فعالیت‌های مؤسسه در راه حق، تأسیس کتابخانه سیار، تأسیس مؤسسه خیریه علوی مرتضوی و... اشاره کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۳۲.</ref> | |||
== فعالیت مبارزاتی == | |||
سیدمحمد خامنه‌ای در سال ۱۳۴۱ش و با آغاز [[انقلاب اسلامی ایران|حرکت امام‌خمینی علیه حکومت پهلوی]]، همراه با جمعی از شاگردان ایشان، اعلامیه‌های ایشان را تکثیر و توزیع می‌کرد<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۶۸-۱۶۹.</ref> و در کنار چاپ اعلامیه، همراه با جمعی از طلاب، به تکثیر و توزیع نوارهای سخنرانی امام‌خمینی می‌پرداخت.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۷۲.</ref> در جریان برگزاری [[انقلاب سفید|رفراندوم موسوم به انقلاب سفید]] در بهمن آن سال، از سوی امام‌خمینی مأمور ابلاغ پیام‌های ایشان به علمای مشهد شد<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۷۵-۱۷۶.</ref> او در مشهد جلساتی را برای هم‌اندیشی درباره نحوه واکنش به رفراندوم فوق در مشهد برگزار کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۷۷-۱۷۸.</ref> پس از آن هم به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد و پس از [[تبعید امام‌خمینی]]، همراه با جمعی از [[شاگردان امام‌خمینی]]، در برگزاری جلسات سخنرانی در قم فعال بود، ازجمله جلساتی را در [[مسجد اعظم]] برگزار می‌کرد.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۹۰-۱۹۱.</ref> در آن سال‌ها در تشکیل هیئتی موسوم به «گروه زیرزمینی یازده‌نفره» با هدف اصلاح امور حوزه و سازمان‌دهی فعالیت‌های سیاسی نقش محوری داشت. اعضای این گروه عبارت بودند از: [[سیدعلی خامنه‌ای|سیدعلی حسینی خامنه‌ای]]، [[اکبر هاشمی رفسنجانی]]، [[حسینعلی منتظری]]، [[عبدالرحیم ربانی شیرازی]] و... . این تشکل، پایه تشکل فراگیری موسوم به [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم]] گردید.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۱۹۸-۲۱۴.</ref> پس از افشای این فعالیت تشکیلاتی در سال ۱۳۴۴ش، او نیز تحت تعقیب قرار گرفت و راهی تهران شد و زندگی مخفیانه در پیش گرفت.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۲۱۵-۲۱۸.</ref> | |||
سیدمحمد خامنه‌ای در ۱۳۴۴ش وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و در رشته حقوق قضایی به تحصیل پرداخت. هم‌زمان در یکی از دبیرستان‌های تهران تدریس می‌کرد<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۲۳۳-۲۳۳.</ref> پس از اخذ لیسانس، به خدمت سربازی اعزام شد و در سال ۱۳۵۰ش آن دوره را به پایان رساند.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۲۴۴.</ref> سپس به تدریس در دبیرستان کمال و هنرستان کارآموز تهران پرداخت و درس‌هایی چون خداشناسی را در آن دو دبیرستان تدریس می‌کرد و در کنار آن، به فعالیت‌های سیاسی نیز ادامه می‌داد.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۴۲۸-۲۵۸.</ref> سپس برخی آثار را به زبان فارسی برگرداند که خصایص التصور الاسلامی تألیف سیدقطب از آن جمله است.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۲۷۱.</ref> سیدمحمد خامنه‌ای که موفق به دریافت مجوز وکالت شده بود، در سال ۱۳۵۷ش یکی از وکلایی بود که دفاع از زندانیان مذهبی و سیاسی را در دادگاه‌های حکومت پهلوی بر عهده می‌گرفت. در آن سال در تشکیل جمعیت حقوقدانان ایران نقش داشت.<ref>خاطرات آیت‌الله سیدمحمد خامنه‌ای، ص۳۲۱-۳۲۲.</ref> در همان سال همراه با روحانیان مبارز تهران، اعلامیه‌هایی در حمایت از امام‌خمینی و انتقاد از [[حکومت پهلوی]] امضا می‌کرد.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۳۸۵ ـ ۳۸۶، ۴۲۸ ـ ۴۳۰، ۴۳۴ ـ ۴۳۷، ۴۵۳ ـ ۴۵۵، ۴۸۳ ـ ۴۸۶، ۴۹۹ ـ ۵۰۰؛ سیر مبارزات یاران...، ج۱۳، ص۳۱۶-۳۱۹.</ref> | |||
او در پاییز ۱۳۵۷ش به فرانسه رفت و در [[نوفل لوشاتو|نوفل‌لوشاتو]] خدمت [[امام‌خمینی]] رسید.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۱۳، ص۳۵۶.</ref> در بهمن ۱۳۵۷ش و در پی بسته شدن فرودگاه‌ها بر روی پروازهای خارجی با هدف ممانعت از [[بازگشت امام‌خمینی به ایران|بازگشت امام‌خمینی به کشور]]، در تحصن روحانیان مبارز در مسجد دانشگاه تهران حضور یافت و سپس به فعالیت در [[کمیته استقبال از امام‌خمینی]] پرداخت.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۱۳، ص۳۶۲-۳۷۳.</ref> سیدمحمد خامنه‌ای در آستانه [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] در تدوین پیش‌نویس قانون اساسی حضور داشت. این پیش‌نویس پس از پیروزی انقلاب اسلامی در کنار پیش‌نویس تهیه‌شده توسط [[حسن حبیبی]]، مبنای نخستین [[قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران|قانون اساسی]] قرار گرفت.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۱۳، ص۳۳۳-۳۳۵.</ref> | |||
== فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی == | |||
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدیریت اسناد مربوط به انقلاب اسلامی را در [[مدرسه رفاه و مدرسه علوی|مدرسه رفاه]] بر عهده گرفت و سپس در همان‌جا دادسرای موقت انقلاب را همراه با [[سیدجلال‌الدین مدنی]] بنیان نهاد و دادستانی آنجا و مسئولیت امور زندانیان را بر عهده گرفت.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۱۳، ص۳۸۷-۳۹۳.</ref> آنگاه با حکم [[مهدی بازرگان]]، نخست‌وزیر وقت، مأمور تشکیل سازمان اطلاعات و امنیت شد و هرچند آن مسئولیت را پذیرفت، ولی مدتی بعد، از آن کناره گرفت.<ref>سیر مبارزات یاران...، ج۱۳، ص۴۲۶-۴۳۶.</ref> | |||
خامنه‌ای در سال ۱۳۵۸ش با رأی مردم استان خراسان، به نمایندگی در [[مجلس خبرگان قانون اساسی]] انتخاب شد.<ref>راهنمای استفاده از...، ص۳۵۵.</ref> در همان سال و در اولین دوره انتخابات [[مجلس شورای اسلامی]] از سوی مردم مشهد به مجلس راه یافت.<ref>معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۴۷.</ref> و در دوره دوم مجلس شورای اسلامی هم بار دیگر با رأی مردم مشهد به نمایندگی برگزیده شد.<ref>معرفی نمایندگان مجلس شورای اسلامی...، ص۱۷۷.</ref> و در آن دوره نیابت ریاست مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشت. | |||
پس از پایان دوره دوم مجلس شورای اسلامی به فعالیت‌های علمی روی آورد و در سال ۱۳۷۲ش ستاد برگزاری همایش جهانی بزرگداشت ملاصدرا را دایر کرد و آنگاه «بنیاد حکمت اسلامی صدرا» را تأسیس نمود. یکی از فعالیت‌های آن بنیاد، برگزاری همایش‌های سالانه و دوره‌ای درباره اندیشه‌های فلسفی ملاصدرا و چاپ آثار پیرامون اندیشه‌های فلسفی اوست. خامنه‌ای در ۱۳۸۴ش با حکم محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت به ریاست بنیاد ایرانشناسی منصوب گردید و هم‌اکنون (۱۳۹۶ش) در آن سمت است. | |||
== تألیفات == | |||
تألیفات او عبارت است از: ۱ـ دین و دین‌باوری. ۲ـ ویژگی‌های ایدئولوژی اسلامی. ۳ـ فریاد جرس. ۴ـ علی و صلح جهانی. ۵ـ روح و نفس. ۶ـ حج از نگاه بین‌الملل. ۷ـ مالکیت عمومی. ۸ـ بیمه در حقوق اسلام و مقایسه آن با حقوق بشر. ۹ـ سیر حکمت در ایران و جهان. ۱۰ـ ملاصدرا، زندگی و شخصیت او و ده‌ها مقاله علمی دیگر. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||