جشن هنر شیراز: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
==ابتذال و هنجارشکنی در این جشن‌ها== | ==ابتذال و هنجارشکنی در این جشن‌ها== | ||
ابتذال جشن هنر شیراز در سال ۱۳۵۵ (دوره دهم) و ۱۳۵۶ (دوره یازدهم) به اوج رسید. در سال ۱۳۵۵، فیلم هنجارشکنِ ([[هزار و یک شب]]) در [[سینما آریانا|سینما آریانای]] شیراز که روابط جنسی میان زنان و مردان را به‌گونه کاملاً عریان نشان می‌داد و فیلم ([[فیلم کشتی جنون|کشتی جنون]]) در سرای مشیر، انتهای [[بازار وکیل]] شیراز، که طی آن زنی برهنه توجه تماشاگران را به خود معطوف کرد و برنامه زشت دیگری در [[باغ جهان‌نما|باغ جهان‌نمای]] شیراز، واقع در خیابان حافظ که آن هم درباره مسائل جنسی بود، نشان داده شد.<ref>حسینیان، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران، ۴۲۴.</ref> | ابتذال جشن هنر شیراز در سال ۱۳۵۵ (دوره دهم) و ۱۳۵۶ (دوره یازدهم) به اوج رسید. در سال ۱۳۵۵، فیلم هنجارشکنِ ([[هزار و یک شب]]) در [[سینما آریانا|سینما آریانای]] شیراز که روابط جنسی میان زنان و مردان را به‌گونه کاملاً عریان نشان می‌داد و فیلم ([[فیلم کشتی جنون|کشتی جنون]]) در سرای مشیر، انتهای [[بازار وکیل]] شیراز، که طی آن زنی برهنه توجه تماشاگران را به خود معطوف کرد و برنامه زشت دیگری در [[باغ جهان‌نما|باغ جهان‌نمای]] شیراز، واقع در خیابان حافظ که آن هم درباره مسائل جنسی بود، نشان داده شد.<ref>حسینیان، چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران، ۴۲۴.</ref><br> | ||
رژیم پهلوی در جشن هنر سال ۱۳۵۶ ماهیت ضد دینی خود را آشکارتر کرد. این جشن در ۲۷ مرداد ۱۳۵۶/ با دوم رمضان ۱۳۹۷ق به دست فرح دیبا افتتاح شد.<ref>دفتر ادبیات، روزشمار انقلاب اسلامی، ۱/۴۸۵؛ مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، هشت ـ نُه.</ref> در ضمن نمایش ([[خوک، بچه، آتش]]) به کارگردانی آربی آوانسیان کارگردان سینما و تئاتر و نمایش‌نویس ایرانی ارمنی‌تبار، در پیاده‌روهای شهر شیراز، زن و مردی در ملأ عام به انجام اعمال قبیح پرداختند و نمایش به گونه‌ای طراحی شده بود که این حرکات [[تجاوز به عنف]] به نظر آید.<ref>دستغیب، سیدعبدالحسین، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۴۷۹ـ۴۸۰؛ اللهیاری، خوک بچه در آتش، ۸.</ref> در نمایش ([[ساعت ششم]])، افزون بر برهنگی هنرپیشگان در انظار مردم، در نمایش [[عروسی حضرت مریم(س)]]، مریم«س» در شب عروسی‌اش [[شراب]] می‌نوشد و [[حاجی فیروز]] با دایره زنگی همراه زنی ترانه می‌خواند و در بخشی از نمایش دست‌ها را به صورت هفت‌تیر درآورده [[مسیح]] را می‌کشند.<ref>کیهان، ۶/۶/۱۳۵۶.</ref> به گزارش [[ویلیام شوکراس]]، روزنامه‌‌نگار و نویسنده انگلیسی، جنجال‌های جشن هنر وقتی به اوج خود رسید که در سال ۱۳۵۶ش/ ۱۹۷۷م، یک گروه هنرپیشه در یکی از خیابان‌های اصلی شیراز در نزدیکی [[مسجد]] در داخل و در پیاده‌روی مغازه‌ای نمایشی اجرا کردند که شامل هتک ناموس تمام‌عیار و اعمال شهوت‌انگیز میان هنرپیشگان زن و مرد بود. اجرای چنین نمایشی در خیابان‌های هر شهر انگلیسی یا امریکایی نیز جنجال برپا می‌کرد و هنرپیشگان بازداشت می‌شدند.<ref>شوکراس، آخرین سفر شاه، ۱۱۵.</ref> | رژیم پهلوی در جشن هنر سال ۱۳۵۶ ماهیت ضد دینی خود را آشکارتر کرد. این جشن در ۲۷ مرداد ۱۳۵۶/ با دوم رمضان ۱۳۹۷ق به دست فرح دیبا افتتاح شد.<ref>دفتر ادبیات، روزشمار انقلاب اسلامی، ۱/۴۸۵؛ مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، هشت ـ نُه.</ref> در ضمن نمایش ([[خوک، بچه، آتش]]) به کارگردانی آربی آوانسیان کارگردان سینما و تئاتر و نمایش‌نویس ایرانی ارمنی‌تبار، در پیاده‌روهای شهر شیراز، زن و مردی در ملأ عام به انجام اعمال قبیح پرداختند و نمایش به گونه‌ای طراحی شده بود که این حرکات [[تجاوز به عنف]] به نظر آید.<ref>دستغیب، سیدعبدالحسین، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۴۷۹ـ۴۸۰؛ اللهیاری، خوک بچه در آتش، ۸.</ref> در نمایش ([[ساعت ششم]])، افزون بر برهنگی هنرپیشگان در انظار مردم، در نمایش [[عروسی حضرت مریم(س)]]، مریم«س» در شب عروسی‌اش [[شراب]] می‌نوشد و [[حاجی فیروز]] با دایره زنگی همراه زنی ترانه می‌خواند و در بخشی از نمایش دست‌ها را به صورت هفت‌تیر درآورده [[مسیح]] را می‌کشند.<ref>کیهان، ۶/۶/۱۳۵۶.</ref><br> | ||
این حرمت‌شکنی با ستایش محمدرضا پهلوی روبه‌رو شد؛ چنان‌که بعدها خود را ضد [[ارتجاع]] و همسرش فرح دیبا را نیروی محرکه هنر مدرن و جشنواره‌هایی شمرد که توانسته بود جسورترین و پیشروترین هنرمندان را گرد هم بیاورد<ref>پهلوی، پاسخ به تاریخ، ۲۲۵.</ref> آنتونی پارسونز، سفیر انگلیس به محمدرضا پهلوی یادآور شد اگر چنین نمایشی به طور مثال در شهر منچستر انگلیس اجرا می‌شد کارگردان و هنرپیشگان آن جان سالم به در نمی‌بردند، که پهلوی مدتی خندید و چیزی نگفت<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، مقدمه، نه.</ref> سفیر انگلیس این نمایش را یکی از جرقه‌های انقلاب ایران شمرده | به گزارش [[ویلیام شوکراس]]، روزنامه‌‌نگار و نویسنده انگلیسی، جنجال‌های جشن هنر وقتی به اوج خود رسید که در سال ۱۳۵۶ش/ ۱۹۷۷م، یک گروه هنرپیشه در یکی از خیابان‌های اصلی شیراز در نزدیکی [[مسجد]] در داخل و در پیاده‌روی مغازه‌ای نمایشی اجرا کردند که شامل هتک ناموس تمام‌عیار و اعمال شهوت‌انگیز میان هنرپیشگان زن و مرد بود. اجرای چنین نمایشی در خیابان‌های هر شهر انگلیسی یا امریکایی نیز جنجال برپا می‌کرد و هنرپیشگان بازداشت می‌شدند.<ref>شوکراس، آخرین سفر شاه، ۱۱۵.</ref><br> | ||
این حرمت‌شکنی با ستایش محمدرضا پهلوی روبه‌رو شد؛ چنان‌که بعدها خود را ضد [[ارتجاع]] و همسرش فرح دیبا را نیروی محرکه هنر مدرن و جشنواره‌هایی شمرد که توانسته بود جسورترین و پیشروترین هنرمندان را گرد هم بیاورد<ref>پهلوی، پاسخ به تاریخ، ۲۲۵.</ref> آنتونی پارسونز، سفیر انگلیس به محمدرضا پهلوی یادآور شد اگر چنین نمایشی به طور مثال در شهر منچستر انگلیس اجرا می‌شد کارگردان و هنرپیشگان آن جان سالم به در نمی‌بردند، که پهلوی مدتی خندید و چیزی نگفت<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، مقدمه، نه.</ref> سفیر انگلیس این نمایش را یکی از جرقه‌های انقلاب ایران شمرده است؛<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، مقدمه، هشت.</ref> و فرح دیبا صحنه‌گردان اصلی برنامه در دفاع از برنامه‌های جشن ابراز داشت این جشن، هنر اصیل و سنتی تمام نقاط جهان را به ایران آورد و نیز در دفاع از صحنه‌های زشت نمایش گفت در هر جشنواره‌ای محدودکردن آزادی هنرمندان وکسب رضایت همه گروه‌ها مشکل است.<ref>شوکراس، آخرین سفر شاه، ۱۱۵.</ref> | |||
==اعتراض علما و مردم== | ==اعتراض علما و مردم== | ||
سلسله جشن‌های هنر شیراز در سال‌های آغازین به دلیل شرکت قشرهای ویژه‌ای از مردم، در میان توده‌های مذهبی بازتاب چندانی نداشت؛ اما در سال‌های منتهی به [[انقلاب اسلامی]] به دلیل حساسیت و آگاهی بیشتر مردم از برنامه‌های ضد مذهبی و نمایش‌های هتاکانه و وهن‌آور آن، خشم و آزردگی فراوانی را برانگیخت.<ref>شوکراس، آخرین سفر شاه، ۱۱۵.</ref> نخستین اعتراض عمومی در سال ۱۳۵۶، از سوی مردمی بود که به تماشای جشن رفته بودند. آنان با پرتاپ آجر اعتراض خود را اعلام کردند؛ ولی اعتراض جدی را روحانیان مبارز شیراز ازجمله [[سیدعبدالحسین دستغیب]] و [[بهاءالدین محلاتی]] نشان دادند. آن دو عالم {{ببینید|متن=ببینید|سیدعبدالحسین دستغیب|بهاءالدین محلاتی}}به اهانت به [[مقدسات دینی]] شدیداً اعتراض کردند.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، نه؛ دستغیب، سیدعبدالحسین، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۴۷۹.</ref> محلاتی در [[مسجد مولا]] در ماه رمضان ۱۳۵۶ طی سخنانی، به مسببان و برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان این جشن به‌شدت تاخت و بر آنان [[لعنت]] فرستاد و مردم نیز آمین گفتند<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ۳۸۳.</ref> و نیز با حضور محلاتی، [[سیدمحمدکاظم آیت‌اللهی]]، [[سیداحمد پیشوا]]، سیدعبدالحسین دستغیب، [[محمدخادمی]]، [[رضی شیخ‌الاسلامی]]، [[مجدالدین مصباحی]]، [[مجدالدین محلاتی]] و عده‌ای دیگر تصمیم گرفته شد همه ائمه جماعات و واعظان از روز شنبه، ۵/۶/۱۳۵۶ برای اعتراض، نماز جماعت را تعطیل کنند و به تهران مخابره شود این جشن را در سال‌های آینده برگزار نکنند.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک،۳۸۸ـ۳۸۹.</ref> دستغیب در سوم رمضان در [[مسجد جامع شیراز]] [[منبر]] رفت و از جشن هنر به‌شدت انتقاد کرد و با بیان اینکه عوامل رژیم پهلوی با برگزاری چنین جشن‌هایی، جوانان مملکت را گمراه کرده، آنان را به سوی [[استعمار]] سوق می‌دهند، این عوامل را به‌شدت نکوهش کرد.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ۳۸۳، ۳۸۵ و ۴۸۱.</ref> به گزارش [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) دستغیب در اجتماع مردم در مسجد جامع شیراز از برنامه‌های جشن هنر به‌شدت انتقاد کرد و متذکر شد از برگزاری آن در شیراز جلوگیری کنند. به گفته وی عوامل رژیم با برگزاری چنین مراسمی در صدد بودند جوانان ایران‌زمین را از اعتقادات اسلامی منحرف کنند.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ۳۸۳؛ دستغیب، سیدعبدالحسین، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۴۸۰.</ref> | سلسله جشن‌های هنر شیراز در سال‌های آغازین به دلیل شرکت قشرهای ویژه‌ای از مردم، در میان توده‌های مذهبی بازتاب چندانی نداشت؛ اما در سال‌های منتهی به [[انقلاب اسلامی]] به دلیل حساسیت و آگاهی بیشتر مردم از برنامه‌های ضد مذهبی و نمایش‌های هتاکانه و وهن‌آور آن، خشم و آزردگی فراوانی را برانگیخت.<ref>شوکراس، آخرین سفر شاه، ۱۱۵.</ref> نخستین اعتراض عمومی در سال ۱۳۵۶، از سوی مردمی بود که به تماشای جشن رفته بودند. آنان با پرتاپ آجر اعتراض خود را اعلام کردند؛ ولی اعتراض جدی را روحانیان مبارز شیراز ازجمله [[سیدعبدالحسین دستغیب]] و [[بهاءالدین محلاتی]] نشان دادند. آن دو عالم {{ببینید|متن=ببینید|سیدعبدالحسین دستغیب|بهاءالدین محلاتی}}به اهانت به [[مقدسات دینی]] شدیداً اعتراض کردند.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، نه؛ دستغیب، سیدعبدالحسین، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۴۷۹.</ref> محلاتی در [[مسجد مولا]] در ماه رمضان ۱۳۵۶ طی سخنانی، به مسببان و برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان این جشن به‌شدت تاخت و بر آنان [[لعنت]] فرستاد و مردم نیز آمین گفتند<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ۳۸۳.</ref> و نیز با حضور محلاتی، [[سیدمحمدکاظم آیت‌اللهی]]، [[سیداحمد پیشوا]]، سیدعبدالحسین دستغیب، [[محمدخادمی]]، [[رضی شیخ‌الاسلامی]]، [[مجدالدین مصباحی]]، [[مجدالدین محلاتی]] و عده‌ای دیگر تصمیم گرفته شد همه ائمه جماعات و واعظان از روز شنبه، ۵/۶/۱۳۵۶ برای اعتراض، نماز جماعت را تعطیل کنند و به تهران مخابره شود این جشن را در سال‌های آینده برگزار نکنند.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک،۳۸۸ـ۳۸۹.</ref> دستغیب در سوم رمضان در [[مسجد جامع شیراز]] [[منبر]] رفت و از جشن هنر به‌شدت انتقاد کرد و با بیان اینکه عوامل رژیم پهلوی با برگزاری چنین جشن‌هایی، جوانان مملکت را گمراه کرده، آنان را به سوی [[استعمار]] سوق می‌دهند، این عوامل را به‌شدت نکوهش کرد.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ۳۸۳، ۳۸۵ و ۴۸۱.</ref> به گزارش [[سازمان اطلاعات و امنیت کشور]] (ساواک) دستغیب در اجتماع مردم در مسجد جامع شیراز از برنامه‌های جشن هنر به‌شدت انتقاد کرد و متذکر شد از برگزاری آن در شیراز جلوگیری کنند. به گفته وی عوامل رژیم با برگزاری چنین مراسمی در صدد بودند جوانان ایران‌زمین را از اعتقادات اسلامی منحرف کنند.<ref>مرکز بررسی اسناد، جشن هنر شیراز به روایت اسناد ساواک، ۳۸۳؛ دستغیب، سیدعبدالحسین، یاران امام به روایت اسناد ساواک، ۴۸۰.</ref> | ||