حجاب و نگاه: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۷: خط ۱۷:


==محدوده پوشش در مردان و زنان==
==محدوده پوشش در مردان و زنان==
درباره معنا و تعیین محدوده پوشش در مردان و زنان اختلاف نظر وجود دارد و از نگاه فقیهان لازم است همه بدن زن پوشانده شود. امام‌خمینی و دیگر فقها <ref>نجفی، جواهر الکلام، 8/163</ref> پوشش تمام بدن زن به‌جز گردی صورت و کف دست‌ها را تا مچ واجب دانسته‌اند <ref>امام‌خمینی، تعلیقه عروه، 293؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 1/117؛ امام‌خمینی، استفتائات، 3/247 و 252</ref>. برخی فقیهان پوشاندن همین مقدار از صورت و دست‌ها را نیز واجب دانسته‌اند <ref>ابن‌حمزه، الوسیلة الی نیل الفضیله، 89</ref>؛ اما سایر فقیهان آن را به سبب حرجی‌بودن نپذیرفته‌اند <ref>حلی، منتهی المطلب، 4/272؛ نجفی، جواهر الکلام، 8/169؛ همدانی، مصباح الفقیه، 10/389</ref> و به عدم وجوب پوشاندن دست‌ها و صورت فتوا داده‌اند <ref>← بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، 2/488</ref>. امام‌خمینی در حالت نماز، افزون بر مواضع یادشده، پوشاندن پاها تا مچ را نیز واجب نمی‌داند <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 1/137؛ امام‌خمینی، توضیح المسائل، 127</ref>؛ گرچه پوشاندن پاها در برابر نامحرم واجب است <ref>امام‌خمینی، تعلیقه عروه، 292؛ بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، 1/480</ref>. البته در قرآن پیرزن‌هایی که امید چندانی به [[ازدواج]] ندارند و معمولاً در معرض نگاه همراه با لذت نیستند، اگر قصد خودنمایی و تبرج نداشته باشند، از حکم حجاب استثنا شده‌اند <ref>نور، 60</ref>. محقق نجفی پس از ذکر آیه و روایات مرتبط نتیجه گرفته است که این دسته از زنان مجازند در برابر نامحرم روسری خود را بردارند و مواضع زینتشان را نپوشانند، اما حکم پوشش از همه اعضای ایشان برداشته نمی‌شود <ref>نجفی، جواهر الکلام، 29/85 ـ 86</ref>. امام‌خمینی نیز در نظر مشابهی، آشکار‌شدن قسمت‌هایی از بدن، مانند موی سر و دست‌ها را که عادتاً از سوی این دسته از زنان مراعات نمی‌شود، مجاز دانسته است <ref>امام‌خمینی، تعلیقه عروه، 968</ref>.
درباره معنا و تعیین محدوده پوشش در مردان و زنان اختلاف نظر وجود دارد و از نگاه فقیهان لازم است همه بدن زن پوشانده شود. امام‌خمینی و دیگر فقها <ref>نجفی، جواهر الکلام، ۸/۱۶۳</ref> پوشش تمام بدن زن به‌جز گردی صورت و کف دست‌ها را تا مچ واجب دانسته‌اند <ref>امام‌خمینی، تعلیقه عروه، ۲۹۳؛ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۱۱۷؛ امام‌خمینی، استفتائات، ۳/۲۴۷ و ۲۵۲</ref>. برخی فقیهان پوشاندن همین مقدار از صورت و دست‌ها را نیز واجب دانسته‌اند <ref>ابن‌حمزه، الوسیلة الی نیل الفضیله، ۸۹</ref>؛ اما سایر فقیهان آن را به سبب حرجی‌بودن نپذیرفته‌اند <ref>حلی، منتهی المطلب، ۴/۲۷۲؛ نجفی، جواهر الکلام، ۸/۱۶۹؛ همدانی، مصباح الفقیه، ۱۰/۳۸۹</ref> و به عدم وجوب پوشاندن دست‌ها و صورت فتوا داده‌اند <ref>← بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، ۲/۴۸۸</ref>. امام‌خمینی در حالت نماز، افزون بر مواضع یادشده، پوشاندن پاها تا مچ را نیز واجب نمی‌داند <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۱۳۷؛ امام‌خمینی، توضیح المسائل، ۱۲۷</ref>؛ گرچه پوشاندن پاها در برابر نامحرم واجب است <ref>امام‌خمینی، تعلیقه عروه، ۲۹۲؛ بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، ۱/۴۸۰</ref>. البته در قرآن پیرزن‌هایی که امید چندانی به [[ازدواج]] ندارند و معمولاً در معرض نگاه همراه با لذت نیستند، اگر قصد خودنمایی و تبرج نداشته باشند، از حکم حجاب استثنا شده‌اند <ref>نور، ۶۰</ref>. محقق نجفی پس از ذکر آیه و روایات مرتبط نتیجه گرفته است که این دسته از زنان مجازند در برابر نامحرم روسری خود را بردارند و مواضع زینتشان را نپوشانند، اما حکم پوشش از همه اعضای ایشان برداشته نمی‌شود <ref>نجفی، جواهر الکلام، ۲۹/۸۵ ـ ۸۶</ref>. امام‌خمینی نیز در نظر مشابهی، آشکار‌شدن قسمت‌هایی از بدن، مانند موی سر و دست‌ها را که عادتاً از سوی این دسته از زنان مراعات نمی‌شود، مجاز دانسته است <ref>امام‌خمینی، تعلیقه عروه، ۹۶۸</ref>.
از نظر امام‌خمینی و بسیاری از فقیهان <ref>ابن‌ادریس، السرائر، 1/260 ـ 261؛ حلی، تبصره، 40؛ فاضل هندی، کشف اللثام، 3/235</ref> ویژگی خاصی برای پوشش از جهت نوع یا رنگ بیان نشده و تنها چند شرط برای تحقق اصل پوشش بیان شده است که عبارت‌اند از: جلب توجه نکردن و لباس شهرت نبودن <ref>لباسی که در شأن کسی نباشد و موجب انگشت‌نما شدن وی شود</ref><ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 1/140؛ امام‌خمینی، استفتائات، 3/254</ref>.
از نظر امام‌خمینی و بسیاری از فقیهان <ref>ابن‌ادریس، السرائر، ۱/۲۶۰ ـ ۲۶۱؛ حلی، تبصره، ۴۰؛ فاضل هندی، کشف اللثام، ۳/۲۳۵</ref> ویژگی خاصی برای پوشش از جهت نوع یا رنگ بیان نشده و تنها چند شرط برای تحقق اصل پوشش بیان شده است که عبارت‌اند از: جلب توجه نکردن و لباس شهرت نبودن <ref>لباسی که در شأن کسی نباشد و موجب انگشت‌نما شدن وی شود</ref><ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، ۱/۱۴۰؛ امام‌خمینی، استفتائات، ۳/۲۵۴</ref>.
 
==نگاه‌ مرد به صورت و دست‌ها تا مچ==
==نگاه‌ مرد به صورت و دست‌ها تا مچ==
امام‌خمینی درباره نگاه‌کردن مردها به صورت و دست‌ها تا مچ، نخست بر این نظر بود که چه با قصد لذت و چه بدون آن، نگاه‌کردن به دست و صورت زن نامحرم جایز نیست <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 2/231</ref>؛ همچنان‌که برخی فقیهان نیز [[احتیاط واجب]] را در عدم جواز چنین نگاهی دانسته‌اند <ref>خویی، توضیح المسائل، 435؛ منتظری، رساله توضیح المسائل، 454</ref>؛ اما بعدها نظر امام‌خمینی تغییر کرد و ایشان نگاه بدون قصد لذت را جایز شمرد <ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، 384؛ امام‌خمینی، استفتائات، 3/262</ref>. فتوای بیشتر فقیهان معاصر نیز همسو با نظر ایشان است <ref>← بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، 2/485</ref>؛ البته نگاه به بدن و موی زن نامحرم در هر صورت حرام است <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 2/231</ref>.
امام‌خمینی درباره نگاه‌کردن مردها به صورت و دست‌ها تا مچ، نخست بر این نظر بود که چه با قصد لذت و چه بدون آن، نگاه‌کردن به دست و صورت زن نامحرم جایز نیست <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 2/231</ref>؛ همچنان‌که برخی فقیهان نیز [[احتیاط واجب]] را در عدم جواز چنین نگاهی دانسته‌اند <ref>خویی، توضیح المسائل، 435؛ منتظری، رساله توضیح المسائل، 454</ref>؛ اما بعدها نظر امام‌خمینی تغییر کرد و ایشان نگاه بدون قصد لذت را جایز شمرد <ref>امام‌خمینی، توضیح المسائل، 384؛ امام‌خمینی، استفتائات، 3/262</ref>. فتوای بیشتر فقیهان معاصر نیز همسو با نظر ایشان است <ref>← بنی‌هاشمی، توضیح المسائل مراجع، 2/485</ref>؛ البته نگاه به بدن و موی زن نامحرم در هر صورت حرام است <ref>امام‌خمینی، تحریر الوسیله، 2/231</ref>.