پایان‌نامه‌های درباره امام‌خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
A.sharefat (بحث | مشارکتها) |
(ابرابزار) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''پایان‌نامه‌ها'''، پایان‌نامه‌های [[مراکز آموزش عالی]] و [[حوزه‌های علمیه]] | '''پایان‌نامه‌ها'''، پایان‌نامه‌های [[مراکز آموزش عالی]] و [[حوزه‌های علمیه]] دربارهٔ [[امام‌خمینی]]. | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] و نقش رهبری امام‌خمینی در آن، که توجه بسیاری از پژوهشگران جهان را به خود جلب کرد، موجب مطالعات و پژوهش‌های متنوع و متعدد مراکز پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی و غیر دانشگاهی در [[ایران]] و دیگر کشورهای جهان شد <ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد | [[پیروزی انقلاب اسلامی ایران]] و نقش رهبری امام‌خمینی در آن، که توجه بسیاری از پژوهشگران جهان را به خود جلب کرد، موجب مطالعات و پژوهش‌های متنوع و متعدد مراکز پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی و غیر دانشگاهی در [[ایران]] و دیگر کشورهای جهان شد.<ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی، هفت</ref> حجم فراوان آثار علمی، کتاب‌ها، مقاله‌ها و پژوهش‌های گوناگون در این موضوع، نشانه اهمیت آن در محافل سیاسی، علمی، فرهنگی و اقتصادی جهان است. این تلاش‌ها را می‌توان به دو دسته عمده «آثار علمی و آکادمیک» و «آثار مطبوعاتی و تبلیغاتی» تقسیم کرد.<ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، دو</ref> در این میان اهمیت [[پایان‌نامه‌نویسی]] که پژوهشی آکادمیک و علمی و محصول دستاوردهای علمی پژوهشگران است و معمولاً مبتنی بر شیوه علمی و ضوابط مقبول تألیف می‌شوند بر کسی پوشیده نیست.<ref>دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی، نه</ref> [[پایان‌نامه]] نوعاً، کار تحقیقی پایان دوره کارشناسی ارشد و دکتری یا [[سطح ۳ حوزه علمیه|سطح ۳]] و [[سطح ۴ حوزه علمیه|۴]] [[حوزه علمیه]] است، اما از آنجا که در برخی دانشگاههای ایران، در پایان دوره کارشناسی همچنین تکلیفی از دانشجویان مطالبه می‌شود، در این گزارش به پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی هم توجه شده‌است. | ||
{{سخ}} | |||
گستردگی و تنوع مراکز علمی به‌خصوص در دو دهه اخیر و نبود بانک اطلاعاتی یا فهرست جامع از پایان‌نامه‌های تألیف‌شده، ارائه تحقیقی جامع و دقیق از پایان‌نامه‌های تدوین‌شده | گستردگی و تنوع مراکز علمی به‌خصوص در دو دهه اخیر و نبود بانک اطلاعاتی یا فهرست جامع از پایان‌نامه‌های تألیف‌شده، ارائه تحقیقی جامع و دقیق از پایان‌نامه‌های تدوین‌شده دربارهٔ شخصیت و اندیشه [[امام‌خمینی]] را بسیار دشوار کرده‌است. اطلاعات این مقاله بر پایه بررسیِ فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در [[کتابخانه تخصصی امام‌خمینی]] (قم)،<ref>← مؤسسه تنظیم، فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی</ref> فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و [[انقلاب اسلامی]]،<ref>← مؤسسه تنظیم، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی</ref> فهرست اصلاحی پایان‌نامه‌ها تا سال ۱۳۸۶،<ref>← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها</ref> فهرست موجود از [[پایان‌نامه‌های حوزه‌های علمیه]] تا سال ۱۳۹۳، همچنین جستجوی اینترنتی در [[وبگاه ایران داک]]، و حوزه‌های علمیه دیگر مانند [[جامعة الزهرا(س)]] و [[حوزه علمیه خراسان]] فراهم آمده و به بررسی و ارائه مهم‌ترین ویژگی‌های این پایان‌نامه‌ها بر اساس دانشگاه مبدأ، موضوعات انتخابی، شیوه تألیف، پایان‌نامه‌های حوزوی و پایان‌نامه‌های خارجی می‌پردازد. | ||
{{سخ}} | |||
ویژگی منحصر به فرد [[امام‌خمینی]] در رهبری انقلاب اسلامی و اداره [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]، همچنین دیدگاههای جدید اجتماعی و سیاسی ایشان، توجه بسیاری از پژوهشگران را عمدتاً پس از رحلت ایشان، به تدوین رساله‌های دانشگاهی و حوزوی دراین‌باره جلب کرد <ref>← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها</ref>؛ چنان‌که از میان پایان‌نامه‌های به دست‌آمده، تنها یک مورد پایان‌نامه کارشناسی ارشد | ویژگی منحصر به فرد [[امام‌خمینی]] در رهبری انقلاب اسلامی و اداره [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]، همچنین دیدگاههای جدید اجتماعی و سیاسی ایشان، توجه بسیاری از پژوهشگران را عمدتاً پس از رحلت ایشان، به تدوین رساله‌های دانشگاهی و حوزوی دراین‌باره جلب کرد<ref>← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها</ref>؛ چنان‌که از میان پایان‌نامه‌های به دست‌آمده، تنها یک مورد پایان‌نامه کارشناسی ارشد دربارهٔ امام‌خمینی وجود دارد که تاریخ تدوین آن، سال ۱۳۶۰ و زمان حیات امام‌خمینی است<ref>← سجادپور، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی دربارهٔ مفهوم دولت</ref> و دیگر موارد متعلق به پس از سال ۱۳۶۸ شمسی می‌باشند. | ||
{{سخ}} | |||
پایان‌نامه‌هایی که در موضوعات مختلف زندگی، عمل و اندیشه امام‌خمینی نگاشته شده‌اند، به زبان‌های مختلف ازجمله فارسی، لاتین و به‌ندرت عربی‌اند. این پایان‌نامه‌ها در ایران (دانشگاه و [[حوزه علمیه]])، در سه مقطع [[کارشناسی]]، [[کارشناسی ارشد]] و [[دکتری]] و در خارج از ایران در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نوشته شده‌اند. از نظر تعداد، در ایران بیشترین پایان‌نامه‌ها در دوره کارشناسی ارشد و در خارج از کشور، در مقطع دکتری ارائه | پایان‌نامه‌هایی که در موضوعات مختلف زندگی، عمل و اندیشه امام‌خمینی نگاشته شده‌اند، به زبان‌های مختلف ازجمله فارسی، لاتین و به‌ندرت عربی‌اند. این پایان‌نامه‌ها در ایران (دانشگاه و [[حوزه علمیه]])، در سه مقطع [[کارشناسی]]، [[کارشناسی ارشد]] و [[دکتری]] و در خارج از ایران در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نوشته شده‌اند. از نظر تعداد، در ایران بیشترین پایان‌نامه‌ها در دوره کارشناسی ارشد و در خارج از کشور، در مقطع دکتری ارائه شده‌است.<ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی، دوازده-سیزده</ref> در میان استادان راهنما یا مشاور این پایان‌نامه‌ها، بزرگانی از حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها وجود دارند.<ref>← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی؛ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی</ref> | ||
==دانشگاه‌ها== | |||
در مقطع کارشناسی، [[دانشگاه باقرالعلوم(ع)]] [[قم]]، در رتبه نخست نگارش پایان‌نامه قرار دارد و پس از آن، [[مرکز آموزش عالی تربیت مربی]] [[سپاه پاسداران]] و با فاصله نسبتاً زیاد [[دانشگاه تهران]] و [[دانشکده روابط بین‌الملل]] [[وزارت امور خارجه]] و دیگر دانشگاه‌ها در رتبه‌های بعدی هستند. در مقطع کارشناسی ارشد، بیشترین تعداد متعلق به [[پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی]] است که از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۴، ۴۵۶ پایان‌نامه کارشناسی ارشد با موضوع امام‌خمینی | == دانشگاه‌ها == | ||
==موضوع== | در مقطع کارشناسی، [[دانشگاه باقرالعلوم(ع)]] [[قم]]، در رتبه نخست نگارش پایان‌نامه قرار دارد و پس از آن، [[مرکز آموزش عالی تربیت مربی]] [[سپاه پاسداران]] و با فاصله نسبتاً زیاد [[دانشگاه تهران]] و [[دانشکده روابط بین‌الملل]] [[وزارت امور خارجه]] و دیگر دانشگاه‌ها در رتبه‌های بعدی هستند. در مقطع کارشناسی ارشد، بیشترین تعداد متعلق به [[پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی]] است که از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۴، ۴۵۶ پایان‌نامه کارشناسی ارشد با موضوع امام‌خمینی داشته‌است. [[دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و علوم و تحقیقات]]، و دانشگاههای تهران، باقرالعلوم (ع) قم، [[دانشگاه مفید|مفید]]، [[دانشگاه تربیت مدرس|تربیت مدرس]]، [[دانشگاه شهید بهشتی|شهید بهشتی]]، [[دانشگاه امام‌صادق|امام‌صادق (ع)]]، [[دانشگاه علامه طباطبایی|علامه طباطبایی]]، [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی]] و دیگر دانشگاههای دولتی و آزاد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در مقطع دکتری، نیز پس از [[پژوهشگاه امام‌خمینی]] و انقلاب اسلامی، دانشگاههای تهران، تربیت مدرس و آزاد (واحد علوم و تحقیقات) بیشترین پایان‌نامه دربارهٔ اندیشه امام‌خمینی را داشته‌اند. به‌طور کلی در مقطع کارشناسی، حدوداً ۱۴۵ پایان‌نامه، مقطع کارشناسی ارشد، ۹۳۰ پایان‌نامه و در مقطع دکتری ۵۴ پایان‌نامه دفاع شده و تا تاریخ این بررسی، حدود بیست طرحِ تصویب‌شده (در شرف دفاع) وجود داشته. حدود نیمی از این پایان‌نامه‌ها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، متعلق به دانشجویان پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی است که در پنج رشته [[جامعه‌شناسی]]، [[فقه]]، اندیشه اسلامی، [[عرفان اسلامی]] و تاریخ انقلاب نوشته شده‌است. | ||
یکی از موضوع‌های مهم در نظر اندیشمندان در تدوین رساله‌های دانشگاهی، [[نظریات سیاسی امام‌خمینی]] و تحولاتی است که بر پایه این نظریات رخ | |||
==شیوه نگارش== | == موضوع == | ||
روش گردآوری اطلاعات در تحقیقات پایان‌نامه‌ها، بیشتر [[تحقیق کتابخانه‌ای|شیوه کتابخانه‌ای]] با رویکرد توصیفی-تحلیلی است <ref>← نعلبندی، مقایسه | یکی از موضوع‌های مهم در نظر اندیشمندان در تدوین رساله‌های دانشگاهی، [[نظریات سیاسی امام‌خمینی]] و تحولاتی است که بر پایه این نظریات رخ داده‌است.<ref>زرشکی، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور دربارهٔ امام‌خمینی، ۳۱؛ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، چهارده</ref> محوریت اندیشه سیاسی امام‌خمینی در وقوع [[انقلاب اسلامی]] و تأسیس و مدیریت [[نظام جمهوری اسلامی ایران]]، موجب فراوانی موضوع [[علوم سیاسی]]، نسبت به دیگر موضوعات انتخابی در همه مقاطع شده‌است. پس از علوم سیاسی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به‌ترتیب موضوع فقه و مبانی [[حقوق اسلامی]]، [[فلسفه]] و حکمت یا فلسفه و [[کلام اسلامی]]، [[علوم قرآن و حدیث]]، [[جامعه‌شناسی]] و [[حقوق عمومی]] بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و در مقطع کارشناسی، پس از موضوعات علوم سیاسی به موضوعات متفرقه مانند [[امور تربیتی]]، [[روابط سیاسی]] (دیپلماتیک) و عقیدتی-سیاسی بیشتر توجه شده‌است.<ref>← دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی؛ امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی</ref> به موضوعات مرجع‌شناسی و تاریخی کمتر توجه شده‌است. | ||
برخی از پایان‌نامه‌ها به بازسازی موضوعی خاص، مانند تئوری انقلاب در آثار و اندیشه‌های امام‌خمینی پرداخته‌اند <ref>← دوران، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی</ref> یا تلاش کرده‌اند با توجه به نظریات امام‌خمینی، به معرفی، تبیین و تحلیل یکی از موضوعات علمی روز بپردازند <ref>← هادوی، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن</ref> | == شیوه نگارش == | ||
==حوزه‌های علمیه== | روش گردآوری اطلاعات در تحقیقات پایان‌نامه‌ها، بیشتر [[تحقیق کتابخانه‌ای|شیوه کتابخانه‌ای]] با رویکرد توصیفی-تحلیلی است<ref>← نعلبندی، مقایسه دیدگاههای تربیتی امام‌خمینی و مرحوم علامه طباطبایی</ref>؛ البته شیوه [[تحقیق میدانی]] نیز در برخی از آنها به چشم می‌خورد.<ref>← علی‌اکبری، بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی</ref> اغلب پایان‌نامه‌ها به شرح بُعدی از [[شخصیت]] و اندیشه امام‌خمینی پرداخته<ref>← شیرین، تعلیم و تربیت در نگاه عرفانی امام‌خمینی؛ گواهی، مبانی فقهی آراء خاص امام‌خمینی</ref> یا اثری از ایشان را شرح کرده‌است، مانند شرح نامه‌های عرفانی ایشان،<ref>← طباطبایی، شرحی بر نامه‌های عرفانی حضرت امام‌خمینی</ref> شرح [[وصیتنامه امام‌خمینی]]<ref>← دقیقیان، بررسی نظر مربیان در زمینه تحقق اهداف تربیتی وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام‌خمینی</ref> یا بررسی دیدگاه امام‌خمینی دربارهٔ [[نفس]] و [[تناسخ]] در [[تقریرات فلسفه امام‌خمینی|تقریرات فلسفه]] و درس‌های [[اسفار]]<ref>← قاسمی، شرح اسفار حضرت امام‌خمینی پیرامون نفس و تناسخ</ref>؛ البته گاهی تطبیق و مقایسه یا نقد و بررسی اندیشه ایشان موضوع بحث و بررسی بوده‌است، ازجمله مقایسه [[دیدگاههای عرفانی امام‌خمینی]] با [[محی‌الدین ابن‌عربی]] در مسئله [[عشق]] و محبت،<ref>← طباطبایی، همراه با امام در فتوحات و فصوص</ref> مقایسه [[فضیلت]] و [[رذیلت]] در اندیشه [[امام‌خمینی]] و [[ارسطو]]،<ref>← داوودی، بررسی تطبیقی فضائل و رذائل از دیدگاه ارسطو و امام‌خمینی</ref> مضامین مشترک عرفانی در دیوان‌های [[حافظ شیرازی|حافظ]] و امام‌خمینی،<ref>← فرشبافیان، بررسی مضامین مشترک عرفانی در دیوان خواجه حافظ و امام‌خمینی</ref> اختلاف دیدگاههای امام‌خمینی با [[شیخ‌مرتضی انصاری]] در چند مسئله اصولی،<ref>← مؤمنی، مقایسه دیدگاههای امام‌خمینی و شیخ انصاری در اصول عملیه</ref> تطبیق و مقایسه اندیشه‌های امام‌خمینی و [[علی شریعتی]]،<ref>← قدسی، بررسی دیدگاههای امام‌خمینی و دکتر شریعتی دربارهٔ نابرابری اجتماعی</ref> [[سیدجمال‌الدین اسدآبادی]]<ref>← گودرزی، مبانی قرآنی اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه امام‌خمینی در مقایسه با سیدجمال‌الدین اسدآبادی</ref> و متفکران غربی مانند [[ژاک الول]]<ref>← همایون، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاههای الهی امام‌خمینی</ref> یا [[پورتر]]، [[چندلر|چَنْدِلر]]، [[ایچ انسف ایگور]].<ref>← شفیعی، استراتژی رهبری امام‌خمینی</ref> | ||
در میان پایان‌نامه‌های حوزوی تا سال ۱۳۹۴، ۲۸ مورد از [[حوزه علمیه قم]]، ۶۲ مورد از [[جامعة الزهرا(س)]]، ۲۰ مورد از مرکز [[حوزه علمیه خراسان]] و ۴۶ مورد نیز از دیگر حوزه‌های علمیه در سراسر کشور، با موضوع امام‌خمینی به دست آمد. این پایان‌نامه‌ها غالبًا در [[سطح دو حوزه علمیه|سطح دو]] و [[سطح سه حوزه علمیه|سه]] حوزه که نوعاً با مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سنجیده می‌شود، تألیف شده‌اند؛ اما تعدادی از آنها به [[سطح چهار حوزه علمیه|سطح چهار]] تعلق دارد که برابر با مقطع دکتری است. بیشترین توجه طلاب، به موضوعات [[فقه]] و [[اصول فقه]] <ref>← جلالی‌فر، حجیت عرف در اجتهاد از منظر شیخ مفید؛ محمودی، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر</ref> | {{سخ}} | ||
==پایان‌نامه‌های خارج از ایران== | برخی از پایان‌نامه‌ها به بازسازی موضوعی خاص، مانند تئوری انقلاب در آثار و اندیشه‌های امام‌خمینی پرداخته‌اند<ref>← دوران، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی</ref> یا تلاش کرده‌اند با توجه به نظریات امام‌خمینی، به معرفی، تبیین و تحلیل یکی از موضوعات علمی روز بپردازند.<ref>← هادوی، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن</ref> پایان‌نامه‌ها به‌ندرت به حیطه ترجمه وارد شده‌اند؛ مانند برگردان بخشی از کتاب [[مکاسب محرمه]] امام‌خمینی به فارسی<ref>← حیدری، ترجمه و تحقیق مبحث حرمت غیبت از کتاب مکاسب محرمه امام‌خمینی</ref> یا تحلیل موضوعی آثار، مانند بررسی آثار عرفانی امام‌خمینی.<ref>← اخوان زنجانی، پژوهش در آثار عرفانی حضرت امام‌خمینی</ref> همچنین برخی با هدف دستیابی به خط مشی امام‌خمینی در موضوعی خاص، مثل [[راهبرد دفاعی]] ایشان، به تحقیق و تدوین رساله پرداخته‌اند. تدوین این نوع رساله‌ها بیشتر در نهادهای نظامی مانند [[ارتش]] و [[سپاه پاسداران انقلاب اسلامی]] معمول بوده‌است.<ref>← علیان، استراتژی دفاعی از دیدگاه حضرت امام‌خمینی</ref> پراکندگی موضوعات انتخابی، دامنه موضوعات را به علومی مانند [[مدیریت]] نیز کشانده‌است.<ref>← باقری، بررسی برخی از عوامل الهام‌بخشی از بیانات حضرت امام در جریان هدایت قشر دانشجو</ref> برخی از پایان‌نامه‌ها نیز تحلیل و تبیین پایان‌نامه‌های نگاشته‌شده دربارهٔ امام‌خمینی را موضوع خود قرار داده‌اند.<ref>← کریمی، تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مرتبط با امام‌خمینی</ref> | ||
آمار پایان‌نامه‌های خارجی از سال | |||
== حوزه‌های علمیه == | |||
فهرست پایان‌نامه‌های تألیف‌شده در خارج از کشور | در میان پایان‌نامه‌های حوزوی تا سال ۱۳۹۴، ۲۸ مورد از [[حوزه علمیه قم]]، ۶۲ مورد از [[جامعة الزهرا(س)]]، ۲۰ مورد از مرکز [[حوزه علمیه خراسان]] و ۴۶ مورد نیز از دیگر حوزه‌های علمیه در سراسر کشور، با موضوع امام‌خمینی به دست آمد. این پایان‌نامه‌ها غالبًا در [[سطح دو حوزه علمیه|سطح دو]] و [[سطح سه حوزه علمیه|سه]] حوزه که نوعاً با مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سنجیده می‌شود، تألیف شده‌اند؛ اما تعدادی از آنها به [[سطح چهار حوزه علمیه|سطح چهار]] تعلق دارد که برابر با مقطع دکتری است. بیشترین توجه طلاب، به موضوعات [[فقه]] و [[اصول فقه]]،<ref>← جلالی‌فر، حجیت عرف در اجتهاد از منظر شیخ مفید؛ محمودی، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر</ref> [[فلسفه]] و [[کلام اسلامی]]،<ref>← کشاورز، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی</ref> [[اخلاق و تربیت]]<ref>← داوری، سیره اخلاقی امام‌خمینی؛ میرزا، عوامل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن با اشاره به اندیشه‌های امام‌خمینی</ref> بوده و برخلاف پایان‌نامه‌های دانشگاهی که مؤلفان بیشترِ آنها دانشجویان مرداند، بیشترِ نویسندگان پایان‌نامه‌های حوزوی، طلاب زن‌اند. | ||
برخی پایان‌نامه‌های خارجی، به ضعف مستندات، عدم درک فضای فرهنگی و سیاسی جامعه ایران، سوء برداشت، غرض‌ورزی و فقدان قدرت تبیین رویدادها متصف شده‌اند <ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی | |||
==پانویس== | == پایان‌نامه‌های خارج از ایران == | ||
{{پانویس}} | آمار پایان‌نامه‌های خارجی از سال ۱۹۸۰–۱۹۹۸م/ ۱۳۵۹–۱۳۷۷ش (با موضوع امام‌خمینی)، ۲۵۲ عنوان است و از میان آنها نام [[امام‌خمینی]] تنها در عنوان پانزده رساله درج شده‌است.<ref>← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی</ref> این آمار نشان می‌دهد پایان‌نامه‌نویسی در خارج از ایران، تا سال ۱۹۹۸م/ ۱۳۷۷ش، بیش از دو برابر ایران بوده‌است. در [[آمریکا]] بیشتر پایان‌نامه‌ها در دانشگاههای امریکن، تگزاس، جورج واشینگتن، کالیفرنیا، و نیویورک و در کانادا در دانشگاه مک‌گیل تألیف شده‌است.<ref>امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی، ۳۲۷–۳۲۹</ref> به دلیل نبود منابع آماری جدید یا در دسترس‌نبودن، تعداد دقیقی از پایان‌نامه‌های خارجی پس از سال ۱۹۹۹م/ ۱۳۷۸ش به دست نیامد. تاکنون از جهان عرب هیچ پایان‌نامه‌ای گزارش نشده‌است و تعداد اندکی نیز که به [[زبان عربی]] در این موضوع موجود است در دانشگاههای ایران تألیف شده‌است.<ref>← سلامی، بحوث استدلالیة فی ولایة الفقیه</ref> پایان‌نامه‌های خارج از کشور را می‌توان در پنج موضوع طبقه‌بندی کرد: تحلیل ریشه‌های اصلی وقوع انقلاب اسلامی، بررسی فرایند شکل‌گیری و تحقق انقلاب اسلامی، آثار و نتایج آن، تأثیرات داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی آن، نقش‌آفرینان و رهبران، بررسی تطبیقی انقلاب ایران با دیگر انقلاب‌ها.<ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، دو</ref> در اغلب این پایان‌نامه‌ها، شخصیت یا نظریات امام‌خمینی، ضمن موضوعاتی مانند [[خاورمیانه]]، [[بنیادگرایی]] و [[انقلاب اسلامی]]، بررسی شده‌است.<ref>مرکز اسناد، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، ۱ و ۲؛ مؤسسه تنظیم، فهرست پایان‌نامه‌های لاتین</ref> | ||
==منابع== | {{سخ}} | ||
فهرست پایان‌نامه‌های تألیف‌شده در خارج از کشور دربارهٔ امام‌خمینی، برای نخستین بار در سال ۱۳۷۵ در لندن تألیف و منتشر شد.<ref>مرکز اسلامی، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری (۱۹۹۶–۱۹۸۰)</ref> پس از آن، ترجمه فارسی همان فهرست در سال ۱۳۷۸ (سال امام‌خمینی)، در ایران انتشار یافت<ref>← عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی</ref> و در پی آن، سه فهرست دیگر از پایان‌نامه‌های داخل و خارج ایران، تدوین و در همان سال چاپ شد.<ref>← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی؛ زرشکی، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور دربارهٔ امام‌خمینی؛ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی</ref> قلمرو این فهرست‌ها شامل دانشگاههای ایران، آمریکای شمالی، کانادا، [[اروپا]] و [[هند]] است؛ از این‌رو این فهرست‌ها نیز فاقد گزارش جامعی از پایان‌نامه‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی در دانشگاههای جهان‌اند. | |||
برخی پایان‌نامه‌های خارجی، به ضعف مستندات، عدم درک فضای فرهنگی و سیاسی جامعه ایران، سوء برداشت، غرض‌ورزی و فقدان قدرت تبیین رویدادها متصف شده‌اند.<ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، دو</ref> تا سال ۱۳۷۸، از مجموع ۲۹ نویسنده رساله دکتری پایان‌نامه‌های خارج از کشور، حدود ۵۱ درصد ایرانی و بقیه غیر ایرانی بوده‌اند.<ref>عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، هشت</ref> بسیاری از پایان‌نامه‌های نوشته‌شده در ایران با موضوع شخصیت و اندیشه امام‌خمینی، پس از انجام اصلاحات تکمیلی، به صورت کتاب چاپ و منتشر شده‌اند. | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس|۲}} | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* اخوان زنجانی، مهناز، پژوهش در آثار عرفانی حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۷۹ش. | * اخوان زنجانی، مهناز، پژوهش در آثار عرفانی حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۷۹ش. | ||
* امیری، کیومرث و معصومه خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد | * امیری، کیومرث و معصومه خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | ||
* انصاری، مهدی، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها تا سال ۱۳۸۶، تهران، پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی. | * انصاری، مهدی، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها تا سال ۱۳۸۶، تهران، پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی. | ||
* باقری، ناصر، بررسی برخی از عوامل الهام‌بخشی از بیانات حضرت امام در جریان هدایت قشر دانشجو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش. | * باقری، ناصر، بررسی برخی از عوامل الهام‌بخشی از بیانات حضرت امام در جریان هدایت قشر دانشجو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش. | ||
| خط ۳۸: | خط ۴۵: | ||
* دقیقیان، ثریا، بررسی نظر مربیان در زمینه تحقق اهداف تربیتی وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام‌خمینی، کارشناسی، قم، مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان قم، ۱۳۷۷ش. | * دقیقیان، ثریا، بررسی نظر مربیان در زمینه تحقق اهداف تربیتی وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام‌خمینی، کارشناسی، قم، مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان قم، ۱۳۷۷ش. | ||
* دوران، بهزاد، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۵ش. | * دوران، بهزاد، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۵ش. | ||
* دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران | * دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | ||
* زرشکی، پریا، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور | * زرشکی، پریا، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور دربارهٔ امام‌خمینی، کتاب ماه، ویژه‌نامه، ۳۰/۱/۱۳۷۸ش. | ||
* سجادپور، سیدمحمدکاظم، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی | * سجادپور، سیدمحمدکاظم، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی دربارهٔ مفهوم دولت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۰ش. | ||
* سلامی، عباس، بحوث استدلالیة فی ولایة الفقیه، کارشناسی ارشد، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۰ش. | * سلامی، عباس، بحوث استدلالیة فی ولایة الفقیه، کارشناسی ارشد، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۰ش. | ||
* شفیعی، عباس، استراتژی رهبری امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۷۹ش. | * شفیعی، عباس، استراتژی رهبری امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۷۹ش. | ||
| خط ۴۶: | خط ۵۳: | ||
* طباطبایی، فاطمه، شرحی بر نامه‌های عرفانی حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد واحد تهران، ۱۳۷۲ش. | * طباطبایی، فاطمه، شرحی بر نامه‌های عرفانی حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد واحد تهران، ۱۳۷۲ش. | ||
* طباطبایی، فاطمه، همراه با امام در فتوحات و فصوص، رساله دکتری، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۸۰ش. | * طباطبایی، فاطمه، همراه با امام در فتوحات و فصوص، رساله دکتری، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۸۰ش. | ||
* عاملی، سعیدرضا، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی | * عاملی، سعیدرضا، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ترجمه محمدرضا آهنی، تهران، دانشگاه امام‌حسین (ع)، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. | ||
* علی‌اکبری، معلم، بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی، رساله دکتری، قم، دانشگاه باقرالعلوم، ۱۳۹۱ش. | * علی‌اکبری، معلم، بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی، رساله دکتری، قم، دانشگاه باقرالعلوم، ۱۳۹۱ش. | ||
* علیان، محمود، استراتژی دفاعی از دیدگاه حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده فرماندهی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۴ش. | * علیان، محمود، استراتژی دفاعی از دیدگاه حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده فرماندهی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۴ش. | ||
* فرشبافیان، احمد، بررسی مضامین مشترک عرفانی در دیوان خواجه حافظ و امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ادبیات دانشگاه تبریز، ۱۳۷۴ش. | * فرشبافیان، احمد، بررسی مضامین مشترک عرفانی در دیوان خواجه حافظ و امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ادبیات دانشگاه تبریز، ۱۳۷۴ش. | ||
* قاسمی، محمدرضا، شرح اسفار حضرت امام‌خمینی پیرامون نفس و تناسخ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱ش. | * قاسمی، محمدرضا، شرح اسفار حضرت امام‌خمینی پیرامون نفس و تناسخ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱ش. | ||
* قدسی، علی‌محمد، بررسی | * قدسی، علی‌محمد، بررسی دیدگاههای امام‌خمینی و دکتر شریعتی دربارهٔ نابرابری اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۴ش. | ||
* کریمی، رضا، تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مرتبط با امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲ش. | * کریمی، رضا، تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مرتبط با امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲ش. | ||
* کشاورز، خدیجه، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی، سطح ۲ (کارشناسی)، تهران، حوزه علمیه زهرای اطهر(س) ، ۱۳۸۵ش. | * کشاورز، خدیجه، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی، سطح ۲ (کارشناسی)، تهران، حوزه علمیه زهرای اطهر (س)، ۱۳۸۵ش. | ||
* گواهی، زهرا، مبانی فقهی آراء خاص امام‌خمینی، رساله دکتری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۹ش. | * گواهی، زهرا، مبانی فقهی آراء خاص امام‌خمینی، رساله دکتری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۹ش. | ||
* گودرزی، فاطمه، مبانی قرآنی اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه امام‌خمینی در مقایسه با سیدجمال‌الدین اسدآبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ش. | * گودرزی، فاطمه، مبانی قرآنی اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه امام‌خمینی در مقایسه با سیدجمال‌الدین اسدآبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ش. | ||
* محمودی، اکبر، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر، سطح ۴ (دکتری)، بی‌جا، بی‌تا. | * محمودی، اکبر، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر، سطح ۴ (دکتری)، بی‌جا، بی‌تا. | ||
* مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری ( | * مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری (۱۹۹۶–۱۹۸۰)، لندن، چاپ اول، ۱۳۷۵ش. | ||
* مرکز اسناد انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، تهران، چاپ اول، | * مرکز اسناد انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸–۱۳۷۹ش. | ||
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی؛ ۱۳۹۴ش. | * مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی؛ ۱۳۹۴ش. | ||
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست پایان‌نامه‌های لاتین، موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی و پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، قم، ۱۳۹۴ش. | * مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست پایان‌نامه‌های لاتین، موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی و پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، قم، ۱۳۹۴ش. | ||
* مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش. | * مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش. | ||
* مؤمنی، عابدین، مقایسه | * مؤمنی، عابدین، مقایسه دیدگاههای امام‌خمینی و شیخ انصاری در اصول عملیه، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۹ش. | ||
* میرزا، عبدالهاشم، عوامل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن با اشاره به اندیشه‌های امام‌خمینی، سطح ۳ (کارشناسی ارشد)، قم، مجتمع آموزش عالی امام‌خمینی، ۱۳۸۹ش. | * میرزا، عبدالهاشم، عوامل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن با اشاره به اندیشه‌های امام‌خمینی، سطح ۳ (کارشناسی ارشد)، قم، مجتمع آموزش عالی امام‌خمینی، ۱۳۸۹ش. | ||
* نعلبندی، منوچهر، مقایسه | * نعلبندی، منوچهر، مقایسه دیدگاههای تربیتی امام‌خمینی و مرحوم علامه طباطبایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۶ش. | ||
* | * وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (www.irandoc.ac.irf). | ||
* | * وبگاه حوزه علمیه خواهران جامعة الزهرا (س) (www.jz.ac.ir). | ||
* | * وبگاه مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان (www.hozehkh.com). | ||
* هادوی، حسین، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۵ش. | * هادوی، حسین، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۵ش. | ||
* همایون، محمدهادی، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاههای الهی امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه امام‌صادق(ع) ، ۱۳۷۰ش. | * همایون، محمدهادی، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاههای الهی امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه امام‌صادق (ع)، ۱۳۷۰ش. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
==پیوند به بیرون== | == پیوند به بیرون == | ||
محمد نوری، [https://books.khomeini.ir/books/10003/105/ پایان‌نامه‌ها]، دانشنامه امام خمینی، ج۳، | محمد نوری، [https://books.khomeini.ir/books/10003/105/ پایان‌نامه‌ها]، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۱۰۵–۱۰۹. | ||
[[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | [[رده:مقاله‌های آماده ارزیابی]] | ||
نسخهٔ ۱۲ دی ۱۴۰۱، ساعت ۲۳:۲۸
پایان‌نامه‌ها، پایان‌نامه‌های مراکز آموزش عالی و حوزه‌های علمیه دربارهٔ امام‌خمینی.
مقدمه
پیروزی انقلاب اسلامی ایران و نقش رهبری امام‌خمینی در آن، که توجه بسیاری از پژوهشگران جهان را به خود جلب کرد، موجب مطالعات و پژوهش‌های متنوع و متعدد مراکز پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی و غیر دانشگاهی در ایران و دیگر کشورهای جهان شد.[۱] حجم فراوان آثار علمی، کتاب‌ها، مقاله‌ها و پژوهش‌های گوناگون در این موضوع، نشانه اهمیت آن در محافل سیاسی، علمی، فرهنگی و اقتصادی جهان است. این تلاش‌ها را می‌توان به دو دسته عمده «آثار علمی و آکادمیک» و «آثار مطبوعاتی و تبلیغاتی» تقسیم کرد.[۲] در این میان اهمیت پایان‌نامه‌نویسی که پژوهشی آکادمیک و علمی و محصول دستاوردهای علمی پژوهشگران است و معمولاً مبتنی بر شیوه علمی و ضوابط مقبول تألیف می‌شوند بر کسی پوشیده نیست.[۳] پایان‌نامه نوعاً، کار تحقیقی پایان دوره کارشناسی ارشد و دکتری یا سطح ۳ و ۴ حوزه علمیه است، اما از آنجا که در برخی دانشگاههای ایران، در پایان دوره کارشناسی همچنین تکلیفی از دانشجویان مطالبه می‌شود، در این گزارش به پایان‌نامه‌های دوره کارشناسی هم توجه شده‌است.
گستردگی و تنوع مراکز علمی به‌خصوص در دو دهه اخیر و نبود بانک اطلاعاتی یا فهرست جامع از پایان‌نامه‌های تألیف‌شده، ارائه تحقیقی جامع و دقیق از پایان‌نامه‌های تدوین‌شده دربارهٔ شخصیت و اندیشه امام‌خمینی را بسیار دشوار کرده‌است. اطلاعات این مقاله بر پایه بررسیِ فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی (قم)،[۴] فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی،[۵] فهرست اصلاحی پایان‌نامه‌ها تا سال ۱۳۸۶،[۶] فهرست موجود از پایان‌نامه‌های حوزه‌های علمیه تا سال ۱۳۹۳، همچنین جستجوی اینترنتی در وبگاه ایران داک، و حوزه‌های علمیه دیگر مانند جامعة الزهرا(س) و حوزه علمیه خراسان فراهم آمده و به بررسی و ارائه مهم‌ترین ویژگی‌های این پایان‌نامه‌ها بر اساس دانشگاه مبدأ، موضوعات انتخابی، شیوه تألیف، پایان‌نامه‌های حوزوی و پایان‌نامه‌های خارجی می‌پردازد.
ویژگی منحصر به فرد امام‌خمینی در رهبری انقلاب اسلامی و اداره نظام جمهوری اسلامی ایران، همچنین دیدگاههای جدید اجتماعی و سیاسی ایشان، توجه بسیاری از پژوهشگران را عمدتاً پس از رحلت ایشان، به تدوین رساله‌های دانشگاهی و حوزوی دراین‌باره جلب کرد[۷]؛ چنان‌که از میان پایان‌نامه‌های به دست‌آمده، تنها یک مورد پایان‌نامه کارشناسی ارشد دربارهٔ امام‌خمینی وجود دارد که تاریخ تدوین آن، سال ۱۳۶۰ و زمان حیات امام‌خمینی است[۸] و دیگر موارد متعلق به پس از سال ۱۳۶۸ شمسی می‌باشند.
پایان‌نامه‌هایی که در موضوعات مختلف زندگی، عمل و اندیشه امام‌خمینی نگاشته شده‌اند، به زبان‌های مختلف ازجمله فارسی، لاتین و به‌ندرت عربی‌اند. این پایان‌نامه‌ها در ایران (دانشگاه و حوزه علمیه)، در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری و در خارج از ایران در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نوشته شده‌اند. از نظر تعداد، در ایران بیشترین پایان‌نامه‌ها در دوره کارشناسی ارشد و در خارج از کشور، در مقطع دکتری ارائه شده‌است.[۹] در میان استادان راهنما یا مشاور این پایان‌نامه‌ها، بزرگانی از حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها وجود دارند.[۱۰]
دانشگاه‌ها
در مقطع کارشناسی، دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم، در رتبه نخست نگارش پایان‌نامه قرار دارد و پس از آن، مرکز آموزش عالی تربیت مربی سپاه پاسداران و با فاصله نسبتاً زیاد دانشگاه تهران و دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه و دیگر دانشگاه‌ها در رتبه‌های بعدی هستند. در مقطع کارشناسی ارشد، بیشترین تعداد متعلق به پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی است که از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۴، ۴۵۶ پایان‌نامه کارشناسی ارشد با موضوع امام‌خمینی داشته‌است. دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و علوم و تحقیقات، و دانشگاههای تهران، باقرالعلوم (ع) قم، مفید، تربیت مدرس، شهید بهشتی، امام‌صادق (ع)، علامه طباطبایی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی و دیگر دانشگاههای دولتی و آزاد در رتبه‌های بعدی قرار دارند. در مقطع دکتری، نیز پس از پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، دانشگاههای تهران، تربیت مدرس و آزاد (واحد علوم و تحقیقات) بیشترین پایان‌نامه دربارهٔ اندیشه امام‌خمینی را داشته‌اند. به‌طور کلی در مقطع کارشناسی، حدوداً ۱۴۵ پایان‌نامه، مقطع کارشناسی ارشد، ۹۳۰ پایان‌نامه و در مقطع دکتری ۵۴ پایان‌نامه دفاع شده و تا تاریخ این بررسی، حدود بیست طرحِ تصویب‌شده (در شرف دفاع) وجود داشته. حدود نیمی از این پایان‌نامه‌ها در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری، متعلق به دانشجویان پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی است که در پنج رشته جامعه‌شناسی، فقه، اندیشه اسلامی، عرفان اسلامی و تاریخ انقلاب نوشته شده‌است.
موضوع
یکی از موضوع‌های مهم در نظر اندیشمندان در تدوین رساله‌های دانشگاهی، نظریات سیاسی امام‌خمینی و تحولاتی است که بر پایه این نظریات رخ داده‌است.[۱۱] محوریت اندیشه سیاسی امام‌خمینی در وقوع انقلاب اسلامی و تأسیس و مدیریت نظام جمهوری اسلامی ایران، موجب فراوانی موضوع علوم سیاسی، نسبت به دیگر موضوعات انتخابی در همه مقاطع شده‌است. پس از علوم سیاسی، در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به‌ترتیب موضوع فقه و مبانی حقوق اسلامی، فلسفه و حکمت یا فلسفه و کلام اسلامی، علوم قرآن و حدیث، جامعه‌شناسی و حقوق عمومی بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند و در مقطع کارشناسی، پس از موضوعات علوم سیاسی به موضوعات متفرقه مانند امور تربیتی، روابط سیاسی (دیپلماتیک) و عقیدتی-سیاسی بیشتر توجه شده‌است.[۱۲] به موضوعات مرجع‌شناسی و تاریخی کمتر توجه شده‌است.
شیوه نگارش
روش گردآوری اطلاعات در تحقیقات پایان‌نامه‌ها، بیشتر شیوه کتابخانه‌ای با رویکرد توصیفی-تحلیلی است[۱۳]؛ البته شیوه تحقیق میدانی نیز در برخی از آنها به چشم می‌خورد.[۱۴] اغلب پایان‌نامه‌ها به شرح بُعدی از شخصیت و اندیشه امام‌خمینی پرداخته[۱۵] یا اثری از ایشان را شرح کرده‌است، مانند شرح نامه‌های عرفانی ایشان،[۱۶] شرح وصیتنامه امام‌خمینی[۱۷] یا بررسی دیدگاه امام‌خمینی دربارهٔ نفس و تناسخ در تقریرات فلسفه و درس‌های اسفار[۱۸]؛ البته گاهی تطبیق و مقایسه یا نقد و بررسی اندیشه ایشان موضوع بحث و بررسی بوده‌است، ازجمله مقایسه دیدگاههای عرفانی امام‌خمینی با محی‌الدین ابن‌عربی در مسئله عشق و محبت،[۱۹] مقایسه فضیلت و رذیلت در اندیشه امام‌خمینی و ارسطو،[۲۰] مضامین مشترک عرفانی در دیوان‌های حافظ و امام‌خمینی،[۲۱] اختلاف دیدگاههای امام‌خمینی با شیخ‌مرتضی انصاری در چند مسئله اصولی،[۲۲] تطبیق و مقایسه اندیشه‌های امام‌خمینی و علی شریعتی،[۲۳] سیدجمال‌الدین اسدآبادی[۲۴] و متفکران غربی مانند ژاک الول[۲۵] یا پورتر، چَنْدِلر، ایچ انسف ایگور.[۲۶]
برخی از پایان‌نامه‌ها به بازسازی موضوعی خاص، مانند تئوری انقلاب در آثار و اندیشه‌های امام‌خمینی پرداخته‌اند[۲۷] یا تلاش کرده‌اند با توجه به نظریات امام‌خمینی، به معرفی، تبیین و تحلیل یکی از موضوعات علمی روز بپردازند.[۲۸] پایان‌نامه‌ها به‌ندرت به حیطه ترجمه وارد شده‌اند؛ مانند برگردان بخشی از کتاب مکاسب محرمه امام‌خمینی به فارسی[۲۹] یا تحلیل موضوعی آثار، مانند بررسی آثار عرفانی امام‌خمینی.[۳۰] همچنین برخی با هدف دستیابی به خط مشی امام‌خمینی در موضوعی خاص، مثل راهبرد دفاعی ایشان، به تحقیق و تدوین رساله پرداخته‌اند. تدوین این نوع رساله‌ها بیشتر در نهادهای نظامی مانند ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی معمول بوده‌است.[۳۱] پراکندگی موضوعات انتخابی، دامنه موضوعات را به علومی مانند مدیریت نیز کشانده‌است.[۳۲] برخی از پایان‌نامه‌ها نیز تحلیل و تبیین پایان‌نامه‌های نگاشته‌شده دربارهٔ امام‌خمینی را موضوع خود قرار داده‌اند.[۳۳]
حوزه‌های علمیه
در میان پایان‌نامه‌های حوزوی تا سال ۱۳۹۴، ۲۸ مورد از حوزه علمیه قم، ۶۲ مورد از جامعة الزهرا(س)، ۲۰ مورد از مرکز حوزه علمیه خراسان و ۴۶ مورد نیز از دیگر حوزه‌های علمیه در سراسر کشور، با موضوع امام‌خمینی به دست آمد. این پایان‌نامه‌ها غالبًا در سطح دو و سه حوزه که نوعاً با مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد سنجیده می‌شود، تألیف شده‌اند؛ اما تعدادی از آنها به سطح چهار تعلق دارد که برابر با مقطع دکتری است. بیشترین توجه طلاب، به موضوعات فقه و اصول فقه،[۳۴] فلسفه و کلام اسلامی،[۳۵] اخلاق و تربیت[۳۶] بوده و برخلاف پایان‌نامه‌های دانشگاهی که مؤلفان بیشترِ آنها دانشجویان مرداند، بیشترِ نویسندگان پایان‌نامه‌های حوزوی، طلاب زن‌اند.
پایان‌نامه‌های خارج از ایران
آمار پایان‌نامه‌های خارجی از سال ۱۹۸۰–۱۹۹۸م/ ۱۳۵۹–۱۳۷۷ش (با موضوع امام‌خمینی)، ۲۵۲ عنوان است و از میان آنها نام امام‌خمینی تنها در عنوان پانزده رساله درج شده‌است.[۳۷] این آمار نشان می‌دهد پایان‌نامه‌نویسی در خارج از ایران، تا سال ۱۹۹۸م/ ۱۳۷۷ش، بیش از دو برابر ایران بوده‌است. در آمریکا بیشتر پایان‌نامه‌ها در دانشگاههای امریکن، تگزاس، جورج واشینگتن، کالیفرنیا، و نیویورک و در کانادا در دانشگاه مک‌گیل تألیف شده‌است.[۳۸] به دلیل نبود منابع آماری جدید یا در دسترس‌نبودن، تعداد دقیقی از پایان‌نامه‌های خارجی پس از سال ۱۹۹۹م/ ۱۳۷۸ش به دست نیامد. تاکنون از جهان عرب هیچ پایان‌نامه‌ای گزارش نشده‌است و تعداد اندکی نیز که به زبان عربی در این موضوع موجود است در دانشگاههای ایران تألیف شده‌است.[۳۹] پایان‌نامه‌های خارج از کشور را می‌توان در پنج موضوع طبقه‌بندی کرد: تحلیل ریشه‌های اصلی وقوع انقلاب اسلامی، بررسی فرایند شکل‌گیری و تحقق انقلاب اسلامی، آثار و نتایج آن، تأثیرات داخلی و منطقه‌ای و بین‌المللی آن، نقش‌آفرینان و رهبران، بررسی تطبیقی انقلاب ایران با دیگر انقلاب‌ها.[۴۰] در اغلب این پایان‌نامه‌ها، شخصیت یا نظریات امام‌خمینی، ضمن موضوعاتی مانند خاورمیانه، بنیادگرایی و انقلاب اسلامی، بررسی شده‌است.[۴۱]
فهرست پایان‌نامه‌های تألیف‌شده در خارج از کشور دربارهٔ امام‌خمینی، برای نخستین بار در سال ۱۳۷۵ در لندن تألیف و منتشر شد.[۴۲] پس از آن، ترجمه فارسی همان فهرست در سال ۱۳۷۸ (سال امام‌خمینی)، در ایران انتشار یافت[۴۳] و در پی آن، سه فهرست دیگر از پایان‌نامه‌های داخل و خارج ایران، تدوین و در همان سال چاپ شد.[۴۴] قلمرو این فهرست‌ها شامل دانشگاههای ایران، آمریکای شمالی، کانادا، اروپا و هند است؛ از این‌رو این فهرست‌ها نیز فاقد گزارش جامعی از پایان‌نامه‌نگاری دربارهٔ امام‌خمینی در دانشگاههای جهان‌اند.
برخی پایان‌نامه‌های خارجی، به ضعف مستندات، عدم درک فضای فرهنگی و سیاسی جامعه ایران، سوء برداشت، غرض‌ورزی و فقدان قدرت تبیین رویدادها متصف شده‌اند.[۴۵] تا سال ۱۳۷۸، از مجموع ۲۹ نویسنده رساله دکتری پایان‌نامه‌های خارج از کشور، حدود ۵۱ درصد ایرانی و بقیه غیر ایرانی بوده‌اند.[۴۶] بسیاری از پایان‌نامه‌های نوشته‌شده در ایران با موضوع شخصیت و اندیشه امام‌خمینی، پس از انجام اصلاحات تکمیلی، به صورت کتاب چاپ و منتشر شده‌اند.
پانویس
- ↑ امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی، هفت
- ↑ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، دو
- ↑ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی، نه
- ↑ ← مؤسسه تنظیم، فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی
- ↑ ← مؤسسه تنظیم، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی
- ↑ ← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها
- ↑ ← انصاری، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها
- ↑ ← سجادپور، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی دربارهٔ مفهوم دولت
- ↑ امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی، دوازده-سیزده
- ↑ ← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی؛ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی
- ↑ زرشکی، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور دربارهٔ امام‌خمینی، ۳۱؛ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، چهارده
- ↑ ← دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی؛ امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی
- ↑ ← نعلبندی، مقایسه دیدگاههای تربیتی امام‌خمینی و مرحوم علامه طباطبایی
- ↑ ← علی‌اکبری، بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی
- ↑ ← شیرین، تعلیم و تربیت در نگاه عرفانی امام‌خمینی؛ گواهی، مبانی فقهی آراء خاص امام‌خمینی
- ↑ ← طباطبایی، شرحی بر نامه‌های عرفانی حضرت امام‌خمینی
- ↑ ← دقیقیان، بررسی نظر مربیان در زمینه تحقق اهداف تربیتی وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام‌خمینی
- ↑ ← قاسمی، شرح اسفار حضرت امام‌خمینی پیرامون نفس و تناسخ
- ↑ ← طباطبایی، همراه با امام در فتوحات و فصوص
- ↑ ← داوودی، بررسی تطبیقی فضائل و رذائل از دیدگاه ارسطو و امام‌خمینی
- ↑ ← فرشبافیان، بررسی مضامین مشترک عرفانی در دیوان خواجه حافظ و امام‌خمینی
- ↑ ← مؤمنی، مقایسه دیدگاههای امام‌خمینی و شیخ انصاری در اصول عملیه
- ↑ ← قدسی، بررسی دیدگاههای امام‌خمینی و دکتر شریعتی دربارهٔ نابرابری اجتماعی
- ↑ ← گودرزی، مبانی قرآنی اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه امام‌خمینی در مقایسه با سیدجمال‌الدین اسدآبادی
- ↑ ← همایون، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاههای الهی امام‌خمینی
- ↑ ← شفیعی، استراتژی رهبری امام‌خمینی
- ↑ ← دوران، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی
- ↑ ← هادوی، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن
- ↑ ← حیدری، ترجمه و تحقیق مبحث حرمت غیبت از کتاب مکاسب محرمه امام‌خمینی
- ↑ ← اخوان زنجانی، پژوهش در آثار عرفانی حضرت امام‌خمینی
- ↑ ← علیان، استراتژی دفاعی از دیدگاه حضرت امام‌خمینی
- ↑ ← باقری، بررسی برخی از عوامل الهام‌بخشی از بیانات حضرت امام در جریان هدایت قشر دانشجو
- ↑ ← کریمی، تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مرتبط با امام‌خمینی
- ↑ ← جلالی‌فر، حجیت عرف در اجتهاد از منظر شیخ مفید؛ محمودی، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر
- ↑ ← کشاورز، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی
- ↑ ← داوری، سیره اخلاقی امام‌خمینی؛ میرزا، عوامل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن با اشاره به اندیشه‌های امام‌خمینی
- ↑ ← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی
- ↑ امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی، ۳۲۷–۳۲۹
- ↑ ← سلامی، بحوث استدلالیة فی ولایة الفقیه
- ↑ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، دو
- ↑ مرکز اسناد، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، ۱ و ۲؛ مؤسسه تنظیم، فهرست پایان‌نامه‌های لاتین
- ↑ مرکز اسلامی، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری (۱۹۹۶–۱۹۸۰)
- ↑ ← عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی
- ↑ ← امیری و خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی؛ زرشکی، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور دربارهٔ امام‌خمینی؛ دهقان و کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی
- ↑ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، دو
- ↑ عاملی، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی، هشت
منابع
- اخوان زنجانی، مهناز، پژوهش در آثار عرفانی حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۷۹ش.
- امیری، کیومرث و معصومه خالقی، چکیده پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی ارشد دانشگاههای جهان دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- انصاری، مهدی، نسخه اصلاحی پایان‌نامه‌ها تا سال ۱۳۸۶، تهران، پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی.
- باقری، ناصر، بررسی برخی از عوامل الهام‌بخشی از بیانات حضرت امام در جریان هدایت قشر دانشجو، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.
- جلالی‌فر، زینب، حجیت عرف در اجتهاد از منظر شیخ مفید، شیخ انصاری، آیت‌الله سیستانی و امام‌خمینی، سطح ۲ (کارشناسی)، خراسان، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان، ۱۳۹۱ش.
- حیدری، اشرف، ترجمه و تحقیق مبحث حرمت غیبت از کتاب مکاسب محرمه امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۷۷ش.
- داوری ترشیزی، مریم، سیره اخلاقی امام‌خمینی، سطح ۲ (کارشناسی)، کاشمر، مدرسه علمیه نرجس، ۱۳۸۷ش.
- داوودی، گیتی، بررسی تطبیقی فضائل و رذائل از دیدگاه ارسطو و امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۸۰ش.
- دقیقیان، ثریا، بررسی نظر مربیان در زمینه تحقق اهداف تربیتی وصیتنامه سیاسی الهی حضرت امام‌خمینی، کارشناسی، قم، مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان قم، ۱۳۷۷ش.
- دوران، بهزاد، بازسازی تئوری انقلاب در آثار امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۵ش.
- دهقان، علی و امیرحسین کفایی، چکیده پایان‌نامه‌های دانشگاهی و مراکز آموزش عالی ایران دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، باز، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- زرشکی، پریا، فهرست پایان‌نامه‌های دانشجویی داخل کشور دربارهٔ امام‌خمینی، کتاب ماه، ویژه‌نامه، ۳۰/۱/۱۳۷۸ش.
- سجادپور، سیدمحمدکاظم، تحلیل جامعه‌شناختی از نظرات امام‌خمینی دربارهٔ مفهوم دولت، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۰ش.
- سلامی، عباس، بحوث استدلالیة فی ولایة الفقیه، کارشناسی ارشد، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، ۱۳۸۰ش.
- شفیعی، عباس، استراتژی رهبری امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۷۹ش.
- شیرین، حسین‌علی، تعلیم و تربیت در نگاه عرفانی امام‌خمینی، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۵ش.
- طباطبایی، فاطمه، شرحی بر نامه‌های عرفانی حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه آزاد واحد تهران، ۱۳۷۲ش.
- طباطبایی، فاطمه، همراه با امام در فتوحات و فصوص، رساله دکتری، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران، ۱۳۸۰ش.
- عاملی، سعیدرضا، خلاصه پایان‌نامه‌های دکتری و مقالات خارجی دربارهٔ امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ترجمه محمدرضا آهنی، تهران، دانشگاه امام‌حسین (ع)، چاپ اول، ۱۳۷۸ش.
- علی‌اکبری، معلم، بررسی میزان آشنایی نسل سوم انقلاب اسلامی ایران با اندیشه‌های سیاسی امام‌خمینی، رساله دکتری، قم، دانشگاه باقرالعلوم، ۱۳۹۱ش.
- علیان، محمود، استراتژی دفاعی از دیدگاه حضرت امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشکده فرماندهی ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۷۴ش.
- فرشبافیان، احمد، بررسی مضامین مشترک عرفانی در دیوان خواجه حافظ و امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ادبیات دانشگاه تبریز، ۱۳۷۴ش.
- قاسمی، محمدرضا، شرح اسفار حضرت امام‌خمینی پیرامون نفس و تناسخ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۱ش.
- قدسی، علی‌محمد، بررسی دیدگاههای امام‌خمینی و دکتر شریعتی دربارهٔ نابرابری اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۴ش.
- کریمی، رضا، تحلیل استنادی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد مرتبط با امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲ش.
- کشاورز، خدیجه، نقش و جایگاه فلسفه اسلامی از دیدگاه امام‌خمینی، سطح ۲ (کارشناسی)، تهران، حوزه علمیه زهرای اطهر (س)، ۱۳۸۵ش.
- گواهی، زهرا، مبانی فقهی آراء خاص امام‌خمینی، رساله دکتری، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، ۱۳۷۹ش.
- گودرزی، فاطمه، مبانی قرآنی اندیشه‌های اصلاح‌گرایانه امام‌خمینی در مقایسه با سیدجمال‌الدین اسدآبادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ش.
- محمودی، اکبر، بررسی تطبیقی روش اصولی امام‌خمینی و شهید صدر، سطح ۴ (دکتری)، بی‌جا، بی‌تا.
- مرکز اسلامی انگلیس، خلاصه پایان‌نامه‌های دوره دکتری (۱۹۹۶–۱۹۸۰)، لندن، چاپ اول، ۱۳۷۵ش.
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، انقلاب اسلامی در پایان‌نامه‌های دانشگاهی جهان، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸–۱۳۷۹ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست پایان‌نامه‌های داخلی و خارجی موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی؛ ۱۳۹۴ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست پایان‌نامه‌های لاتین، موجود در کتابخانه تخصصی امام‌خمینی و پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، قم، ۱۳۹۴ش.
- مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، فهرست جامع پایان‌نامه‌های دانشجویان تألیف‌شده در پژوهشگاه امام‌خمینی و انقلاب اسلامی، ۱۳۹۴ش.
- مؤمنی، عابدین، مقایسه دیدگاههای امام‌خمینی و شیخ انصاری در اصول عملیه، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۹ش.
- میرزا، عبدالهاشم، عوامل انحطاط و سقوط جوامع از دیدگاه قرآن با اشاره به اندیشه‌های امام‌خمینی، سطح ۳ (کارشناسی ارشد)، قم، مجتمع آموزش عالی امام‌خمینی، ۱۳۸۹ش.
- نعلبندی، منوچهر، مقایسه دیدگاههای تربیتی امام‌خمینی و مرحوم علامه طباطبایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۶ش.
- وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (www.irandoc.ac.irf).
- وبگاه حوزه علمیه خواهران جامعة الزهرا (س) (www.jz.ac.ir).
- وبگاه مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان (www.hozehkh.com).
- هادوی، حسین، مقایسه نظریه دولت در اندیشه سیاسی امام‌خمینی با نظریه دولت مدرن، رساله دکتری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۸۵ش.
- همایون، محمدهادی، بررسی آراء و اندیشه‌های ژاک الول نسبت به تبلیغات غرب بر اساس دیدگاههای الهی امام‌خمینی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه امام‌صادق (ع)، ۱۳۷۰ش.
پیوند به بیرون
محمد نوری، پایان‌نامه‌ها، دانشنامه امام خمینی، ج۳، ص۱۰۵–۱۰۹.