محمود بیانی

محمود بیانی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

زادگاه و تحصیل

محمود بیانی در شهریور ۱۳۱۳ش در روستای میان کنگی شهرستان زابل به دنیا آمد. پدرش محمدحسن و جدش از عالمان منطقه به شمار می‌رفتند. درباره تحصیلات محمود بیانی پیش از ورود به حوزه علمیه زاهدان اطلاعاتی در دست نیست. او مقدمات را در شهر زاهدان و نزد شیخ محمد کفعمی خواند. آنگاه راهی کاشمر شد و در حوزه علمیه آنجا ادامه مقدمات و بخشی از دروس سطح و همچنین تفسیر قرآن را آموخت. درباره استادان او در آن حوزه گزارشی در دست نیست.

وی سپس در سال ۱۳۳۱ش به مشهد رفت و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را نزد آقایان میرزا احمد مدرس یزدی و میرزا جواد آقا تهرانی تکمیل کرد. آنگاه در سال ۱۳۳۵ش به عراق رفت و در حوزه علمیه نجف اشرف، در درس‌های شیخ صدرا بادکوبه‌ای و مسلم ملکوتی شرکت کرد. وی سپس به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و در درس‌های آیات سیدعبدالهادی شیرازی، سیدابوالقاسم موسوی خویی و امام‌خمینی شرکت جست. درباره سال‌های حضور او در درس خارج فقه (بیع مکاسب) امام‌خمینی گزارش دقیقی در دست نیست، ولی می‌توان گفت که از سال ۱۳۴۴ش که امام‌خمینی تدریس درس خارج فقه را در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها آغاز کرد تا سال ۱۳۵۱ش که محمود بیانی به کشور بازگشت، در آن درس شرکت می‌کرده است. همچنین می‌توان احتمال داد که او در درس ولایت‌فقیه امام‌خمینی هم شرکت داشته است (کاظمینی، ج۱، ص۱۶۸). وی همچنین از امام‌خمینی اجازه تصدی در امور شرعیه را دریافت کرد. امام‌خمینی ذیل معرف او نوشته بود «معروف هستند» (صحیفه امام، ج۱، ص۴۸۶) و همین تعبیر نشان از شناخت امام‌خمینی از او دارد. محمود بیانی همچنین از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و ایشان به برخی از افرادی که توسط محمود بیانی معرفی شده بودند، اجازاتی در امور شرعیه داده بود (صحیفه امام، ج۱، ص۵۰۲).

در سال ۱۳۵۱ش حکومت بعث عراق جمعی از طلاب ایرانی را از آن کشور اخراج کرد و محمود بیانی هم یکی از آنان بود. او پس از بازگشت اجباری به کشور، در حوزه علمیه قم از درس خارج فقه و اصول آیت‌الله سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی استفاده کرد و مدتی هم در تهران در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله آشتیانی حضور یافت.

فعالیت سیاسی و اجتماعی

او در دوران تحصیل در نجف اشرف، به فعالیت‌های سیاسی می‌پرداخت. ازجمله در انتقال برخی از اجازه‌نامه‌ها و همچنین رساله‌های امام به ایران مشارکت داشت. پس از بازگشت به کشور هم به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه داد (کاظمینی، ج۱، ص۱۶۸). بر اساس گزارشی که ساواک از یکی از سخنرانی‌های او تهیه کرده بود، محمود بیانی به انتقاد از حکومت پهلوی پرداخته و بر ضرورت مقابله با آن و پیروی از رهبران دینی تأکید کرده بود (یاران امام به روایت اسناد ساواک، کتاب ۴۲، ص۳۸۳). به سبب همین مبارزات تحت تعقیب ساواک قرار گرفت (کاظمینی، ج۱، ص۱۶۸).

فعالیت‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی

بیانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های مذهبی و ارشادی ادامه داد و در دوران دفاع مقدس، در تشویق جوانان برای حضور در جبهه‌های جنگ و همچنین ارسال کمک‌های لازم به جبهه‌ها حضوری فعال داشت. یکی از فرزندان او در این دوران به شهادت رسید و دو تن دیگر از فرزندانش در جبهه‌های جنگ جانباز شدند. او در سال ۱۳۶۰ش به امامت جمعه شهرستان زابل منصوب شد. همچنین مدتی هم سرپرستی جمعیت هلال احمر زابل را بر عهده داشت. در کنار آن به تدریس در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه زابل می‌پرداخت.

از فعالیت‌های اجتماعی او در آن شهر می‌توان به تلاش در ایجاد دانشگاه‌های مختلف در زابل، ساخت حوزه علمیه آن شهر، مرمت و بازسازی کتابخانه و مرکز فرهنگی امام مهدی(ع) در جوار حوزه علمیه آن شهر، احداث مساجد و... اشاره کرد (کاظمینی، ج ۱، ص۱۶۸-۱۶۹).

محمود بیانی تا سال ۱۳۸۳ ش امامت جمعه زابل را بر عهده داشت. وی در آن سال از منصب امامت جمعه آن شهر کناره گرفت. در دی ۱۳۹۴ از وی تجلیل شد («دومین امام جمعه زابل پس از انقلاب اسلامی تجلیل شد»، ۲) و در سال ۱۳۹۷ش در زابل درگذشت.