محمدحسین مسجدجامعی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
| محل دفن = قبرستان شیخان، قم | | محل دفن = قبرستان شیخان، قم | ||
| خویشاوندان سرشناس = محمود مسجدجامعی (پدر) | | خویشاوندان سرشناس = محمود مسجدجامعی (پدر) | ||
| استادان = سیدکاظم عصار، | | استادان = سیدکاظم عصار، سیدعباس آیت‌الله‌زاده،[[سیدمحسن حکیم]]، حسین حلی، [[سیدابوالقاسم خویی]]،[[سیدحسین بروجردی]]، [[محمدعلی اراکی]] و سیدمحمد محقق داماد، [[امام‌خمینی]] | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| محل تحصیل = حوزه علمیه | | محل تحصیل = [[حوزه علمیه نجف]]، [[حوزه علمیه قم]] | ||
| اجازه روایت از = | | اجازه روایت از = | ||
| اجازه اجتهاد از = | | اجازه اجتهاد از = | ||
| اجازه روایت به = | | اجازه روایت به = | ||
| اجازه اجتهاد به = | | اجازه اجتهاد به = | ||
| تالیفات = تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی، محقق داماد و اراکی، تفسیر برخی سوره‌های قرآن، جزوات درسی مختلف | | تالیفات = تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی، محقق داماد و اراکی، تفسیر برخی سوره‌های قرآن، جزوات درسی مختلف | ||
| سایر = | | سایر = استاد حوزه علمیه قم | ||
| سیاسی = | | سیاسی = مبارزه با رژیم پهلوی، حمایت از نهضت امام‌خمینی | ||
| اجتماعی = تدریس | | اجتماعی = تدریس در حوزه علمیه قم، تأسیس حلقه‌های علمی | ||
| امضا = | | امضا = | ||
| وبگاه رسمی = | | وبگاه رسمی = | ||
}} | }} | ||
'''محمدحسین مسجدجامعی'''، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی. | |||
== زادگاه و خاندان == | |||
محمدحسین مسجدجامعی در سال ۱۲۹۹ در خانواده‌ای روحانی در [[تهران]] به دنیا آمد. نسب او به میرزا مسیح مجتهد تهرانی، از عالمان برجسته دوره قاجار می‌رسد و پدرش آیت‌الله میرزا محمود مسجدجامعی و جدش شیخ محمدحسین و جد اعلایش میرزا ابوالحسن همه از علمای برجسته تهران بودند.<ref>حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۴۲ـ۱۴۵؛ انصاری قمی، ناصرالدین و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲۰.</ref> مادرش هم منتسب به خاندان روحانی و خواهر شیخ عبدالعلی تهرانی، از علمای برجسته تهران بود.<ref>شریف‌رازی، ج۲، ص۲۶۲.</ref> | |||
== تحصیل == | |||
مسجدجامعی خواندن و نوشتن را در تهران فراگرفت. سپس همراه با پدرش به [[عراق]] رفت و در [[نجف اشرف]] به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و در همان‌جا هم ملبس به لباس روحانیت شد. سپس به کشور بازگشت و در تهران به تحصیل دروس حوزوی ادامه داد و مقدمات و ادبیات را در تهران و نزد استادانی چون سیدکاظم عصار و میرزا محمود شهابی خواند.<ref>انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲۰.</ref> در زندگینامه‌ای دیگر از مسجدجامعی از حضور او در درس‌های شیخ حسین کنی، میرزا ابوالحسن شعرانی و سیدعباس آیت‌الله‌زاده هم سخن رفته است.<ref>حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۴۴ـ۱۴۶.</ref> | |||
او مدتی بعد به خواست پدرش راهی [[قم]] شد و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را در مدت دو سال نزد استادان آن حوزه خواند.<ref>احمدیان، شیخان قم، ص۲۹۲.</ref> [[محمد شریف‌رازی|شریف‌رازی]]،<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۶۲.</ref> انصاری و گلی‌زواره هم در زندگینامه مسجدجامعی اشاره‌ای به نام استادان دوره سطح او نکرده‌اند.<ref>انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲.</ref> ولی در زندگینامه‌ای دیگر از او نام دو تن از استادان دوره سطح وی آمده است: حاج شیخ اسماعیل جاپلقی و شیخ محمدعلی کرمانی. وی کتاب فرائد الاصول را نزد آن دو خواند و مکاسب و کفایه را هم نزد برخی دیگر از استادان [[حوزه علمیه قم]] فراگرفت. | |||
او پس چهار سال حضور در قم و در پی درگذشت پدرش و به درخواست جمعی از اهالی تهران، به زادگاهش بازگشت تا در مسجد جامع به اقامه جماعت بپردازد. در تهران، امامت جماعت شبستان چهل ستون مسجد جامع تهران را بر عهده گرفت، ولی پس از شش سال و به سبب فوت یکی از فرزندانش بار دیگر راهی عراق شد و در [[حوزه علمیه نجف]] در درس‌های خارج فقه و اصول آیات [[سیدمحسن حکیم|سیدمحسن طباطبایی حکیم]]، شیخ حسین حلی و [[سیدابوالقاسم خویی|سیدابوالقاسم موسوی خویی]] شرکت کرد. او در سال ۱۳۳۸ به کشور بازگشت و در قم وارد درس خارج فقه [[سیدحسین بروجردی|آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی]] و خارج فقه و اصول [[محمدعلی اراکی|آیت‌الله شیخ محمدعلی اراکی]] و آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد شد. یکی از فرزندان محمدحسین مسجدجامعی از حضور او در قسمتی از درس مکاسب محرمه امام‌خمینی سخن گفته و از زبان او نقل کرده است: «ای کاش همان‌طور که در مکاسب شاگرد امام بودم، بیشتر در خدمت ایشان می‌ماندم و در تمام مراحل از امام استفاده می‌کردم».<ref>حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۴۴ـ۱۵۴.</ref> با استناد به همین گزارش می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ در درس خارج فقه [[امام‌خمینی]] در [[مسجد سلماسی]] شرکت می‌کرده است، چراکه [[محمد شریف‌رازی|شریف‌رازی]] ادعا کرده وی پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، منحصراً در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله اراکی شرکت کرد و در شمار شاگردان و یاران نزدیک ایشان درآمد.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۶۲.</ref> و با استناد به قید «منحصراً» می‌توان گفت حضور او در درس امام‌خمینی پیش از رحلت آیت‌الله بروجردی بوده است. او در همان دوران حلقه واسط بین آیت‌الله اراکی و دیگر شاگردان ایشان بود.<ref>شرافت، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ص۴۵۰.</ref> | |||
== فعالیت سیاسی و اجتماعی == | |||
مسجدجامعی که حافظ کل قرآن بود.<ref>همان.</ref> به تدریس دروس حوزوی در قم نیز می‌پرداخت و شاگردان زیادی را تربیت کرد. او به مبارزه با [[حکومت پهلوی]] هم می‌پرداخت و نام او ذیل اغلب اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم دیده می‌شود.<ref>اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۳۰، ۱۳۲ـ۱۳۵، ۱۶۴، ۱۶۸و ۱۷۲ـ۱۷۴، ۱۸۵ـ۱۹۱، ۱۹۹، ۲۲۲، ۲۳۹، ۲۴۸ـ۲۵۱، ۲۶۷ـ۲۶۸، ۲۶۹ـ۲۷۲، ۲۹۱ـ ۲۹۲و ۲۹۶ـ۲۹۹، ۴۰۳ـ۴۰۵، ۴۳۴ـ۴۳۶، ۴۳۸ـ۴۳۹، ۴۴۹ـ۴۵۰، ۴۵۹ـ۴۶۲، ۴۷۸، ۴۷۹، ۴۸۱ـ۴۸۲، ۴۹۰ـ۴۹۲ ۴۹۷ـ۴۹۸، ۵۰۷.</ref> | |||
وی پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] به تدریس و تحقیق در قم ادامه داد و مورد توجه امام‌خمینی بود و وقتی در سال ۱۳۶۳ بیمار شد.<ref>انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، صص۱۲۰.</ref> [[امام‌خمینی]] دستور داد تا برای درمان به خارج از کشور برود.<ref>شرافت، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ص۴۵۰.</ref> | |||
== تألیفات == | |||
تقریرات درس خارج فقه آیات بروجردی و محقق داماد و اراکی (نکاح، طلاق، بیع و خیارات آیت‌الله اراکی)، سه دوره تقریر کامل درس خارج اصول آیت‌الله اراکی، تفسیر بعضی از سوره‌های قرآن و همچنین جزوه‌هایی دیگر از تألیفات اوست.<ref>حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۵۴.</ref> | |||
==درگذشت== | ==درگذشت== | ||
محمدحسین مسجدجامعی مدت بیست سال در بستر بیماری بود و در آن مدت از تدریس بازماند <ref> | محمدحسین مسجدجامعی مدت بیست سال در بستر بیماری بود و در آن مدت از تدریس بازماند.<ref>انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲۰.</ref> او در ۵ شهریور ۱۳۸۳ در تهران درگذشت و پیکرش پس از انتقال به قم و اقامه نماز توسط [[لطف‌الله صافی گلپایگانی|آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی]] در قبرستان شیخان به خاک سپرده شد.<ref>احمدیان، شیخان قم، ص۲۹۳.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| خط ۴۶: | خط ۵۷: | ||
* احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم: زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان قم، قم، دلیل ما. | * احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم: زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان قم، قم، دلیل ما. | ||
* اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | * اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی. | ||
* انصاری قمی، ناصرالدین و غلامرضا | * انصاری قمی، ناصرالدین و غلامرضا گلی‌زواره قمشه‌ای (۱۳۸۳)، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۸۷، مرداد و شهریور. | ||
* حسینی ضیغمیان، سیدمحمدحسین (۱۳۸۶)، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ستارگان حرم، ج۲۳، قم، آستانه مقدسه حضرت معصومه، انتشارات زائر. | * حسینی ضیغمیان، سیدمحمدحسین (۱۳۸۶)، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ستارگان حرم، ج۲۳، قم، آستانه مقدسه حضرت معصومه، انتشارات زائر. | ||
* شرافت، امیرحسین (۱۳۸۳)، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ماهنامه بخارا، شماره ۳۷، مرداد. | * شرافت، امیرحسین (۱۳۸۳)، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ماهنامه بخارا، شماره ۳۷، مرداد. | ||
* | * شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳، تهران، اسلامیه. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
[[رده:پروژه شاگردان2]] | [[رده:پروژه شاگردان2]] | ||
نسخهٔ ۲۷ آذر ۱۴۰۳، ساعت ۰۶:۳۹
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدحسین مسجدجامعی |
| تاریخ تولد | ۱۲۹۹ |
| زادگاه | تهران، ایران |
| تاریخ وفات | ۵ شهریور ۱۳۸۳ |
| محل دفن | قبرستان شیخان، قم |
| شهر وفات | تهران |
| خویشاوندان سرشناس | محمود مسجدجامعی (پدر) |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | سیدکاظم عصار، سیدعباس آیت‌الله‌زاده،سیدمحسن حکیم، حسین حلی، سیدابوالقاسم خویی،سیدحسین بروجردی، محمدعلی اراکی و سیدمحمد محقق داماد، امام‌خمینی |
| محل تحصیل | حوزه علمیه نجف، حوزه علمیه قم |
| تألیفات | تقریرات درس خارج فقه آیت‌الله بروجردی، محقق داماد و اراکی، تفسیر برخی سوره‌های قرآن، جزوات درسی مختلف |
| سایر | استاد حوزه علمیه قم |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | مبارزه با رژیم پهلوی، حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| اجتماعی | تدریس در حوزه علمیه قم، تأسیس حلقه‌های علمی |
محمدحسین مسجدجامعی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.
زادگاه و خاندان
محمدحسین مسجدجامعی در سال ۱۲۹۹ در خانواده‌ای روحانی در تهران به دنیا آمد. نسب او به میرزا مسیح مجتهد تهرانی، از عالمان برجسته دوره قاجار می‌رسد و پدرش آیت‌الله میرزا محمود مسجدجامعی و جدش شیخ محمدحسین و جد اعلایش میرزا ابوالحسن همه از علمای برجسته تهران بودند.[۱] مادرش هم منتسب به خاندان روحانی و خواهر شیخ عبدالعلی تهرانی، از علمای برجسته تهران بود.[۲]
تحصیل
مسجدجامعی خواندن و نوشتن را در تهران فراگرفت. سپس همراه با پدرش به عراق رفت و در نجف اشرف به تحصیل دروس حوزوی پرداخت و در همان‌جا هم ملبس به لباس روحانیت شد. سپس به کشور بازگشت و در تهران به تحصیل دروس حوزوی ادامه داد و مقدمات و ادبیات را در تهران و نزد استادانی چون سیدکاظم عصار و میرزا محمود شهابی خواند.[۳] در زندگینامه‌ای دیگر از مسجدجامعی از حضور او در درس‌های شیخ حسین کنی، میرزا ابوالحسن شعرانی و سیدعباس آیت‌الله‌زاده هم سخن رفته است.[۴]
او مدتی بعد به خواست پدرش راهی قم شد و در حوزه علمیه آنجا دروس سطح را در مدت دو سال نزد استادان آن حوزه خواند.[۵] شریف‌رازی،[۶] انصاری و گلی‌زواره هم در زندگینامه مسجدجامعی اشاره‌ای به نام استادان دوره سطح او نکرده‌اند.[۷] ولی در زندگینامه‌ای دیگر از او نام دو تن از استادان دوره سطح وی آمده است: حاج شیخ اسماعیل جاپلقی و شیخ محمدعلی کرمانی. وی کتاب فرائد الاصول را نزد آن دو خواند و مکاسب و کفایه را هم نزد برخی دیگر از استادان حوزه علمیه قم فراگرفت.
او پس چهار سال حضور در قم و در پی درگذشت پدرش و به درخواست جمعی از اهالی تهران، به زادگاهش بازگشت تا در مسجد جامع به اقامه جماعت بپردازد. در تهران، امامت جماعت شبستان چهل ستون مسجد جامع تهران را بر عهده گرفت، ولی پس از شش سال و به سبب فوت یکی از فرزندانش بار دیگر راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحسن طباطبایی حکیم، شیخ حسین حلی و سیدابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد. او در سال ۱۳۳۸ به کشور بازگشت و در قم وارد درس خارج فقه آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی و خارج فقه و اصول آیت‌الله شیخ محمدعلی اراکی و آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد شد. یکی از فرزندان محمدحسین مسجدجامعی از حضور او در قسمتی از درس مکاسب محرمه امام‌خمینی سخن گفته و از زبان او نقل کرده است: «ای کاش همان‌طور که در مکاسب شاگرد امام بودم، بیشتر در خدمت ایشان می‌ماندم و در تمام مراحل از امام استفاده می‌کردم».[۸] با استناد به همین گزارش می‌توان احتمال داد که در سال‌های پایانی دهه ۱۳۳۰ در درس خارج فقه امام‌خمینی در مسجد سلماسی شرکت می‌کرده است، چراکه شریف‌رازی ادعا کرده وی پس از رحلت آیت‌الله بروجردی، منحصراً در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله اراکی شرکت کرد و در شمار شاگردان و یاران نزدیک ایشان درآمد.[۹] و با استناد به قید «منحصراً» می‌توان گفت حضور او در درس امام‌خمینی پیش از رحلت آیت‌الله بروجردی بوده است. او در همان دوران حلقه واسط بین آیت‌الله اراکی و دیگر شاگردان ایشان بود.[۱۰]
فعالیت سیاسی و اجتماعی
مسجدجامعی که حافظ کل قرآن بود.[۱۱] به تدریس دروس حوزوی در قم نیز می‌پرداخت و شاگردان زیادی را تربیت کرد. او به مبارزه با حکومت پهلوی هم می‌پرداخت و نام او ذیل اغلب اعلامیه‌های مدرسان حوزه علمیه قم دیده می‌شود.[۱۲]
وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به تدریس و تحقیق در قم ادامه داد و مورد توجه امام‌خمینی بود و وقتی در سال ۱۳۶۳ بیمار شد.[۱۳] امام‌خمینی دستور داد تا برای درمان به خارج از کشور برود.[۱۴]
تألیفات
تقریرات درس خارج فقه آیات بروجردی و محقق داماد و اراکی (نکاح، طلاق، بیع و خیارات آیت‌الله اراکی)، سه دوره تقریر کامل درس خارج اصول آیت‌الله اراکی، تفسیر بعضی از سوره‌های قرآن و همچنین جزوه‌هایی دیگر از تألیفات اوست.[۱۵]
درگذشت
محمدحسین مسجدجامعی مدت بیست سال در بستر بیماری بود و در آن مدت از تدریس بازماند.[۱۶] او در ۵ شهریور ۱۳۸۳ در تهران درگذشت و پیکرش پس از انتقال به قم و اقامه نماز توسط آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی در قبرستان شیخان به خاک سپرده شد.[۱۷]
پانویس
- ↑ حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۴۲ـ۱۴۵؛ انصاری قمی، ناصرالدین و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲۰.
- ↑ شریف‌رازی، ج۲، ص۲۶۲.
- ↑ انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲۰.
- ↑ حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۴۴ـ۱۴۶.
- ↑ احمدیان، شیخان قم، ص۲۹۲.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۶۲.
- ↑ انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲.
- ↑ حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۴۴ـ۱۵۴.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۶۲.
- ↑ شرافت، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ص۴۵۰.
- ↑ همان.
- ↑ اسناد انقلاب اسلامی، ج۳، ص۱۳۰، ۱۳۲ـ۱۳۵، ۱۶۴، ۱۶۸و ۱۷۲ـ۱۷۴، ۱۸۵ـ۱۹۱، ۱۹۹، ۲۲۲، ۲۳۹، ۲۴۸ـ۲۵۱، ۲۶۷ـ۲۶۸، ۲۶۹ـ۲۷۲، ۲۹۱ـ ۲۹۲و ۲۹۶ـ۲۹۹، ۴۰۳ـ۴۰۵، ۴۳۴ـ۴۳۶، ۴۳۸ـ۴۳۹، ۴۴۹ـ۴۵۰، ۴۵۹ـ۴۶۲، ۴۷۸، ۴۷۹، ۴۸۱ـ۴۸۲، ۴۹۰ـ۴۹۲ ۴۹۷ـ۴۹۸، ۵۰۷.
- ↑ انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، صص۱۲۰.
- ↑ شرافت، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ص۴۵۰.
- ↑ حسینی ضیغمیان، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ص۱۵۴.
- ↑ انصاری و گلی‌زواره قمشه‌ای، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، ص۱۲۰.
- ↑ احمدیان، شیخان قم، ص۲۹۳.
منابع
- احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم: زندگینامه بزرگان مدفون در شیخان قم، قم، دلیل ما.
- اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- انصاری قمی، ناصرالدین و غلامرضا گلی‌زواره قمشه‌ای (۱۳۸۳)، «درگذشتگان: آیت‌الله مسجدجامعی»، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۸۷، مرداد و شهریور.
- حسینی ضیغمیان، سیدمحمدحسین (۱۳۸۶)، «حاج میرزا محمدحسین مسجد جامعی زلال اخلاق»، ستارگان حرم، ج۲۳، قم، آستانه مقدسه حضرت معصومه، انتشارات زائر.
- شرافت، امیرحسین (۱۳۸۳)، «زندگی و حیات علمی آیت‌الله میرزا محمدحسین مسجدجامعی»، ماهنامه بخارا، شماره ۳۷، مرداد.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۳، تهران، اسلامیه.