کاربر:Salar/صفحه تمرین: تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
==فلسفه تأسیس== | ==فلسفه تأسیس== | ||
در سخنان امام‌خمینی و دست‌اندرکاران امور قضایی چند دلیل برای ضرورت تشکیل دادگاه ویژه روحانیت بیان شده و به منتقدان آن نیز پاسخ داده شده‌است: | در سخنان [[امام‌خمینی]] و دست‌اندرکاران امور قضایی چند دلیل برای ضرورت تشکیل دادگاه ویژه روحانیت بیان شده و به منتقدان آن نیز پاسخ داده شده‌است: | ||
'''۱. اهتمام به جرایم روحانیان''': در برخی از جرم‌ها، قاضی به لحاظ زمان و مکان یا جرم اختیارات ویژه‌ای در صدور مجازات دارد و می‌تواند با در نظر گرفتن مصالح عمومی مجازاتی سبک یا سنگین در نظر بگیرد و لباس روحانیت داشتن، مجازات را تشدید می‌کند؛<ref>خامنه‌ای، بیانات، ۱۳۶۹/۱۴.</ref> چنان‌که گناه در ماه رمضان مجازات را تشدید می‌کند.<ref>محمدی ری‌شهری، مصاحبه، ۲۱.</ref> روحانیت از اصناف مهم مردم است و صلاح و فساد روحانیان، چنان‌که امام‌خمینی نیز خاطرنشان کرده بر اصلاح و فساد جامعه و امت اسلامی تأثیرگذار است؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۷۰/۷.</ref> از این‌رو ایشان تأکید کرده حوزه باید بر رفتار و کردار افراد خود نظارت دقیق داشته باشد و افراد ناباب در لباس روحانیت را شناسایی و به دور از دوستی‌های صنفی با آنان به‌جدیت برخورد کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> | '''۱. اهتمام به جرایم روحانیان''': در برخی از جرم‌ها، قاضی به لحاظ زمان و مکان یا جرم اختیارات ویژه‌ای در صدور مجازات دارد و می‌تواند با در نظر گرفتن مصالح عمومی مجازاتی سبک یا سنگین در نظر بگیرد و لباس روحانیت داشتن، مجازات را تشدید می‌کند؛<ref>خامنه‌ای، بیانات، ۱۳۶۹/۱۴.</ref> چنان‌که گناه در [[ماه رمضان]] مجازات را تشدید می‌کند.<ref>محمدی ری‌شهری، مصاحبه، ۲۱.</ref> روحانیت از اصناف مهم مردم است و صلاح و فساد روحانیان، چنان‌که امام‌خمینی نیز خاطرنشان کرده بر اصلاح و فساد [[جامعه]] و امت اسلامی تأثیرگذار است؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۷۰/۷.</ref> از این‌رو ایشان تأکید کرده [[حوزه‌های علمیه|حوزه]] باید بر رفتار و کردار افراد خود نظارت دقیق داشته باشد و افراد ناباب در لباس روحانیت را شناسایی و به دور از دوستی‌های صنفی با آنان به‌جدیت برخورد کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> | ||
پیش از انقلاب اسلامی کسانی از روحانیان با نزدیک‌شدن به دربار رژیم پهلوی به آن رژیم یاری می‌رساندند و در تضعیف نهضت اسلامی کوشش می‌کردند.<ref>جمهوری اسلامی، ۱۰، ۱۳۵۹/۷/۷.</ref> امام‌خمینی برای مقابله با این عده کم از افراد در لباس روحانی که آشکارا با رژیم همکاری می‌کردند و با کردار و رفتار نامناسب، مردم را به دین و روحانیت بدبین می‌ساختند، به طلاب توصیه کرد نخست آنان را راهنمایی کنند و در صورت دست برنداشتن از روش ناپسندشان لباس روحانیت را از تنشان درآورده و آنان را از حوزه و جامعه طرد و اخراج کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۸۶/۲ ـ ۴۸۸.</ref> پس از پیروزی انقلاب اسلامی مجازات این گروه از روحانیان که در لباس دین به ستم کمک کردند، در برنامه قرار گرفت و دادگاه ویژه روحانیت با هوشیاری و دقت امام‌خمینی برای مقابله با کجی‌های روحانیت به وجود آمد.<ref>خامنه‌ای، بیانات، ۱۳۶۸/۷۹.</ref> | پیش از انقلاب اسلامی کسانی از روحانیان با نزدیک‌شدن به [[حکومت پهلوی|دربار رژیم پهلوی]] به آن رژیم یاری می‌رساندند و در تضعیف نهضت اسلامی کوشش می‌کردند.<ref>جمهوری اسلامی، ۱۰، ۱۳۵۹/۷/۷.</ref> امام‌خمینی برای مقابله با این عده کم از افراد در لباس روحانی که آشکارا با رژیم همکاری می‌کردند و با کردار و رفتار نامناسب، مردم را به دین و روحانیت بدبین می‌ساختند، به طلاب توصیه کرد نخست آنان را راهنمایی کنند و در صورت دست برنداشتن از روش ناپسندشان لباس روحانیت را از تنشان درآورده و آنان را از حوزه و جامعه طرد و اخراج کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۸۶/۲ ـ ۴۸۸.</ref> پس از [[انقلاب اسلامی ایران|پیروزی انقلاب اسلامی]] مجازات این گروه از روحانیان که در لباس دین به ستم کمک کردند، در برنامه قرار گرفت و دادگاه ویژه روحانیت با هوشیاری و دقت امام‌خمینی برای مقابله با کجی‌های روحانیت به وجود آمد.<ref>خامنه‌ای، بیانات، ۱۳۶۸/۷۹.</ref> | ||
امام‌خمینی در مهر ۱۳۵۸ در جمع شرکت‌کنندگان در سمینار دادگاه‌های انقلاب و حاکمان شرع سراسر کشور در | امام‌خمینی در مهر ۱۳۵۸ در جمع شرکت‌کنندگان در سمینار [[دادگاه‌های انقلاب اسلامی|دادگاه‌های انقلاب]] و [[حاکم شرع|حاکمان شرع]] سراسر کشور در [[قم]]، تشکیل دادگاه ویژه روحانیان را نه امتیازی برای روحانیان، بلکه هدف آن را تشدید مجازات برای افراد فاسد و خیانتکار به [[اسلام]] خواند و در پاسخ اعتراض برخی به سنگین‌تربودن محکومیت محکومان این دادگاه از محکومان دادگاه عمومی، هدف از شدت عمل در برخورد با جرایم روحانیان را مراقبت از اسلام و حراست از جایگاه روحانیان صالح یاد کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۷۰/۱۰ و ۲۷۸ ـ ۲۷۹.</ref> | ||
'''۲. جایگاه اجتماعی''': روحانیان عموماً دارای نفوذ مردمی و مسجد و محراب‌اند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حضور عده‌ای از روحانیان در سمت‌های اجتماعی و قضایی، نفوذ آنان بیشتر شد. در چنین شرایطی دادگاه‌های معمولی قدرت نداشتند درست و بجا این‌گونه افراد را محاکمه کنند و حال آنکه دادگاه ویژه به مدیریت فردی حوزوی به آسانی این افراد را محاکمه می‌کند.<ref>خامنه‌ای، جلسه پرسش و پاسخ با مدیران نشریات دانشجویی؛ هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵.</ref> | '''۲. جایگاه اجتماعی''': روحانیان عموماً دارای نفوذ مردمی و مسجد و محراب‌اند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حضور عده‌ای از روحانیان در سمت‌های اجتماعی و قضایی، نفوذ آنان بیشتر شد. در چنین شرایطی دادگاه‌های معمولی قدرت نداشتند درست و بجا این‌گونه افراد را محاکمه کنند و حال آنکه دادگاه ویژه به مدیریت فردی حوزوی به آسانی این افراد را محاکمه می‌کند.<ref>خامنه‌ای، جلسه پرسش و پاسخ با مدیران نشریات دانشجویی؛ هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵.</ref> | ||
'''۳. شناخت بهتر روحانیان از یکدیگر''': ممکن است برخی از کارها برای عموم مردم جرم محسوب نشوند؛ ولی انجام‌دادن آنها شایسته مقام روحانیت نباشد.<ref>روحانی، تاملاتی نظری و تاریخی در علل و انگیزه‌های پیدایش جریان آقای منتظری، ۲۲۳.</ref> روحانیان شئون و زیّ ویژه‌ای دارند و امور خلافِ شأن و زی طلبگی برای این صنف جرم تلقی شده‌است.<ref>دریاباری، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت، ۴۸ ـ ۴۹؛ فلاحیان، مصاحبه، ۱۲.</ref> در نگاه امام‌خمینی حوزویان بهتر از دیگران از احوال و شرایط همدیگر آگاهی دارند و بهتر از دیگران می‌توانند انحراف‌ها و کژی‌های موجود در میان روحانیت را بشناسند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> از سوی دیگر، مسائل مرتبط با روحانیت از پیچیدگی ویژه‌ای برخوردار است که قاضی عادی و غیر روحانی نمی‌تواند به‌درستی آن را ارزیابی کند و بر پایه عدالت رای صادرکند.<ref>روحانی، تاملاتی نظری و تاریخی در علل و انگیزه‌های پیدایش جریان آقای منتظری، ۲۲۰.</ref> | '''۳. شناخت بهتر روحانیان از یکدیگر''': ممکن است برخی از کارها برای عموم مردم جرم محسوب نشوند؛ ولی انجام‌دادن آنها شایسته مقام روحانیت نباشد.<ref>روحانی، تاملاتی نظری و تاریخی در علل و انگیزه‌های پیدایش جریان آقای منتظری، ۲۲۳.</ref> روحانیان شئون و زیّ ویژه‌ای دارند و امور خلافِ شأن و زی طلبگی برای این صنف جرم تلقی شده‌است.<ref>دریاباری، دادسرا و دادگاه ویژه روحانیت، ۴۸ ـ ۴۹؛ فلاحیان، مصاحبه، ۱۲.</ref> در نگاه [[امام‌خمینی]] حوزویان بهتر از دیگران از احوال و شرایط همدیگر آگاهی دارند و بهتر از دیگران می‌توانند انحراف‌ها و کژی‌های موجود در میان [[روحانی|روحانیت]] را بشناسند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> از سوی دیگر، مسائل مرتبط با روحانیت از پیچیدگی ویژه‌ای برخوردار است که قاضی عادی و غیر روحانی نمی‌تواند به‌درستی آن را ارزیابی کند و بر پایه عدالت رای صادرکند.<ref>روحانی، تاملاتی نظری و تاریخی در علل و انگیزه‌های پیدایش جریان آقای منتظری، ۲۲۰.</ref> | ||
'''۴. پیشگیری از هتک حریم روحانیت''': روحانیت نماد اسلام است و در جامعه از تقدس ویژه‌ای برخوردار است و این جایگاه باید در جامعه اسلامی محفوظ بماند و از دلایل تشکیل دادگاه ویژه چنان‌که امام‌خمینی یادآور شده<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> ضرورت حفظ شئون حوزه‌هاست.<ref>هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵.</ref> | '''۴. پیشگیری از هتک حریم روحانیت''': روحانیت نماد اسلام است و در جامعه از تقدس ویژه‌ای برخوردار است و این جایگاه باید در جامعه اسلامی محفوظ بماند و از دلایل تشکیل دادگاه ویژه چنان‌که امام‌خمینی یادآور شده<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> ضرورت حفظ شئون حوزه‌هاست.<ref>هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵.</ref> | ||
در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، افراد تندرو و مخالف روحانیت برای از بین‌بردن جایگاه حوزه در جامعه، به بهانه تصفیه روحانیت به پرونده‌سازی و جعل سند دست زدند و با بزرگنمایی لغزش‌های کوچک افراد متدین و انقلابی، چهره اجتماعی آنان را در هم کوبیدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵؛ رازینی، ناگفته‌هایی درباره مهدی هاشمی، ۱۳۹۳/۱۰/۱.</ref> امام‌خمینی خود در بیانیه‌ای مخالفتِ مخالفان اسلام و هواداران دیدگاه اسلام منهای روحانیت و هواداران ستمکاران با روحانیت به نام تصفیه این گروه را از علل تشکیل این دادگاه ذکر کرد و یادآور شد افرادی با داشتن افکار استعماری و حیله‌های مغرضانه غربی در صدد ضربه‌زدن به روحانیت‌اند و باید در برابر آنان از حریم روحانیان مراقبت کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> به‌واقع اهمیت حراست از روحانیت در نظر ایشان از مراقبت از حریم نظامیان و تشکیل دادگاه ویژه ارتش و دادگاه ویژه کارمندان دولت کمتر نبود<ref>هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵ ـ ۱۹۶.</ref> و به تعبیری برتر از دادگاه نظامی و اخص از آن است.<ref>آذربایجانی، تحلیل شیوه و مبانی استناد به قوانین و شرع در دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت، ۶۲.</ref> | در آغاز پیروزی انقلاب اسلامی، افراد تندرو و مخالف روحانیت برای از بین‌بردن جایگاه حوزه در جامعه، به بهانه تصفیه روحانیت به پرونده‌سازی و جعل سند دست زدند و با بزرگنمایی لغزش‌های کوچک افراد متدین و انقلابی، چهره اجتماعی آنان را در هم کوبیدند.<ref>هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵؛ رازینی، ناگفته‌هایی درباره مهدی هاشمی، ۱۳۹۳/۱۰/۱.</ref> [[امام‌خمینی]] خود در بیانیه‌ای مخالفتِ مخالفان اسلام و هواداران [[اسلام منهای روحانیت|دیدگاه اسلام منهای روحانیت]] و هواداران ستمکاران با روحانیت به نام تصفیه این گروه را از علل تشکیل این دادگاه ذکر کرد و یادآور شد افرادی با داشتن افکار استعماری و حیله‌های مغرضانه غربی در صدد ضربه‌زدن به روحانیت‌اند و باید در برابر آنان از حریم روحانیان مراقبت کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴۶۶/۷.</ref> به‌واقع اهمیت حراست از روحانیت در نظر ایشان از مراقبت از حریم نظامیان و تشکیل دادگاه ویژه ارتش و دادگاه ویژه کارمندان دولت کمتر نبود<ref>هاشمی رفسنجانی، حقیقت‌ها و مصلحت‌ها، ۱۹۵ ـ ۱۹۶.</ref> و به تعبیری برتر از [[دادگاه نظامی]] و اخص از آن است.<ref>آذربایجانی، تحلیل شیوه و مبانی استناد به قوانین و شرع در دادسراها و دادگاه‌های ویژه روحانیت، ۶۲.</ref> | ||
'''۵. پیشگیری از نفوذ منحرفان''': دراختیارگرفتن حوزه همواره از هدف‌های افراد منحرف بوده‌است. دشمنان اسلام چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان ساخته همواره در تلاش بوده‌اند بلکه بتوانند در حوزه نفوذ کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹۰/۲۰ و ۱۹۵/۲۱، ۲۷۸.</ref> ایشان همواره درباره دخالت دست‌های ناپاک برای آلوده‌کردن حوزه هشدار داده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۲.</ref> سازمان‌های اطلاعاتی دشمن برای نزدیک‌شدن به روحانیان و نفوذ در حوزه‌های علمیه از شیوه‌های گوناگونی استفاده می‌کنند که اظهار علاقه‌مندی به اسلام یا از راه پرداخت وجوه شرعی یا تطمیع روحانیان از آن جمله است<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۲۳۹/۳ ـ ۲۴۰.</ref> مبارزه با شگردهای نفوذ دشمن در حوزه نیز، امام‌خمینی را به تشکیل دادگاه ویژه واداشت<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۲۴۱/۳.</ref> و خطر نفوذ عوامل استعمار در حوزه و به انحراف کشیده شدن طلاب از علل حمایت مدرسان حوزه علمیه قم از تشکیل این نهاد در فروردین ۱۳۵۹ بود.<ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ۸۰/۵.</ref> | '''۵. پیشگیری از نفوذ منحرفان''': دراختیارگرفتن حوزه همواره از هدف‌های افراد منحرف بوده‌است. دشمنان اسلام چنان‌که امام‌خمینی خاطرنشان ساخته همواره در تلاش بوده‌اند بلکه بتوانند در حوزه نفوذ کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۹۰/۲۰ و ۱۹۵/۲۱، ۲۷۸.</ref> ایشان همواره درباره دخالت دست‌های ناپاک برای آلوده‌کردن حوزه هشدار داده‌است<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۲.</ref> سازمان‌های اطلاعاتی دشمن برای نزدیک‌شدن به روحانیان و نفوذ در حوزه‌های علمیه از شیوه‌های گوناگونی استفاده می‌کنند که اظهار علاقه‌مندی به اسلام یا از راه پرداخت وجوه شرعی یا تطمیع [[روحانی|روحانیان]] از آن جمله است<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۲۳۹/۳ ـ ۲۴۰.</ref> مبارزه با شگردهای نفوذ دشمن در حوزه نیز، امام‌خمینی را به تشکیل دادگاه ویژه واداشت<ref>محمدی ری‌شهری، خاطره‌ها، ۲۴۱/۳.</ref> و خطر نفوذ عوامل استعمار در حوزه و به انحراف کشیده شدن طلاب از علل حمایت [[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم|مدرسان حوزه علمیه قم]] از تشکیل این نهاد در فروردین ۱۳۵۹ بود.<ref>صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از آغاز تا اکنون، ۸۰/۵.</ref> | ||
==عملکرد== | ==عملکرد== | ||