|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''روستاییان'''، جایگاه، توانایی‌ها و محرومیت‌های ساکنان روستا.
| |
|
| |
|
| ==مفهوم‌شناسی==
| |
| روستا معادل ده و قریه<ref>نفیسی، فرهنگ نفیسی، ۳/۱۷۰۶، انوری، فرهنگ بزرگ سخن، ۴/۳۷۳۵.</ref> و روستایی به معنای ساکن روستا، کشاورز و دهقان<ref>معین، فرهنگ فارسی، ۲/۱۶۸۹.</ref> است. کلمه روستا از ریشه رستن و روییدن و در معنای رستن‌گاه به‌کار رفته است که نشان از تکیه بر اقتصاد کشاورزی ده دارد؛<ref>ودیعی، مقدمه بر روستاشناسی ایران، ۳۴.</ref> هرچند ممکن است اقتصاد روستا تنها مبتنی بر کشاورزی نباشد و معیشت روستاییان با فعالیت‌های دیگری همچون استخراج معدن، صید و صیادی و امثال آن تأمین شود.<ref>فشارکی، جغرافیایی روستایی، ۲۰؛ پاپلی و ابراهیمی، ۲۳.</ref> [[امام‌خمینی]] درباره روستاییان به عناصری مانند [[کشاورزی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۴۹ ـ ۲۵۰.</ref> محرومیت<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۱۶ ـ ۱۱۷.</ref> و نیاز به آبادانی<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۱۶۳ ـ ۱۶۴.</ref> اشاره می‌کند.
| |
|
| |
| جامعه‌شناسان برای تعریف روستا به ملاک جمعیتی نیز توجه کرده‌اند.<ref>مرتضوی، مهاجرت روستاییان به شهرها و تأثیرات اقتصادی و سیاسی آن در دوره پهلوی دوم، ۲۲.</ref> در سرشماری سال ۱۳۳۵ و ۱۳۵۵ در ایران، مناطقی که جمعیت‌شان کمتر از پنج‌هزار نفر بود، روستا محسوب شدند؛<ref>مرتضوی، مهاجرت روستاییان به شهرها و تأثیرات اقتصادی و سیاسی آن در دوره پهلوی دوم، ۲۲ ـ ۲۳؛ وثوقی، جامعه‌شناسی روستایی، ۱۱ ـ ۱۲.</ref> اما در ادامه این رقم بالغ بر ده‌هزار نفر شد. این حد نصاب با سایر کشورها، به‌ویژه کشورهای غربی اختلاف بسیار دارد: برای مثال، در ایالات متحده امریکا ۲۵۰۰ نفر و فرانسه دوهزار نفر ملاک است.<ref>وثوقی، جامعه‌شناسی روستایی، ۱۱.</ref>
| |
|
| |
| ==پیشینه==
| |
| آغاز روستانشینی به‌روشنی معلوم نیست؛ اما می‌توان گفت انسان‌ها در آغاز یکجانشینی به تولید مواد غذایی، پرورش انواع نباتات و اهلی‌کردن حیوانات پرداختند؛<ref>غفوروف، تاریخ قدیم، قرون وسطی و دوره نوین، ۱/۱۲.</ref> بدین ترتیب می‌توان گفت آغاز تشکیل روستاها با آغاز زراعت و برداشت محصول نزدیکی زمانی دارد.<ref>پالمر، تاریخ جهان نو، ۱/۱۶.</ref> پیدایش و ظهور دهکده‌های آغازین در دشت‌های فلات ایران ازجمله تپه سیلک کاشان به هزاران سال پیش از میلاد باز می‌گردد،<ref>سهرابی، شهر و شهرنشینی در ایران، ۲۷.</ref> به طوری که کشاورزی و روستانشینی در این قسمت از فلات ایران خیلی زودتر از مصر و بین‌النهرین آغاز شده است.<ref>انصاف‌پور، تاریخ زندگی روستاییان و طبقات اجتماعی، ۵۸.</ref>
| |
|
| |
| پس از ظهور [[اسلام]]، [[پیامبر اکرم(ص)]] عرب‌های تازه‌مسلمان را به زراعت ترغیب می‌کرد و می‌فرمود [[خداوند]] برکت و روزی انسان‌ها را در کشاورزی و گوسفندان قرار داده است.<ref>متقی هندی، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ۴/۳۲.</ref> ایشان پیروان خود را به کشت دانه و نهال و زراعت سفارش می‌کرد.<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل‌الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۳/۱۹۴.</ref> همچنین [[امام‌علی(ع)]] پس از فراغت از کارها مشغول به کشاورزی می‌شد<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل‌الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۷/۳۷.</ref> و [[امام‌کاظم(ع)]] زراعت را پیشه پیشینیان خود معرفی کرده است.<ref>حر عاملی، تفصیل وسائل‌الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، ۱۷/۳۹.</ref>
| |
| :{{ببینید|کشاورزی}}
| |
| روستانشینان در زمان ساسانیان وضعیت مناسبی نداشتند و اصلاح نظام مالیات ارضی در زمان خسرو اول (۵۰۱ ـ ۵۷۹ م) نیز موجب [[فقر]] و بدبختی مضاعف روستاییان شد.<ref>نوذری، تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا مشروطیت، ۷۸ ـ ۸۰؛ مرتضوی، مهاجرت روستاییان به شهرها و تأثیرات اقتصادی و سیاسی آن در دوره پهلوی دوم، ۲۹.</ref> پس از ساسانیان نیز تصاحب زمین‌های کشاورزی به دست حاکمان ظالم و فئودال‌ها و تشدید فشار مالیاتی، مایه فقر و تنگدستی بسیاری از کشاورزان شد؛<ref>پتروشفسکی، تاریخ ایران در سده‌های میانه‌ای، ۴۳.</ref> مثلاً در زمان حکومت امویان علاوه بر جزیه و بیگاری‌گرفتن و بردن موالی، از صاحبان زمین‌های کشاورزی خراج می‌گرفتند که نوعی مالیات بر اراضی بود و همین باعث فشار بیشتر بر روستاییان می‌گردید.<ref>نوذری، تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا مشروطیت، ۱۰۵ ـ ۱۰۹.</ref> در زمان عباسیان نیز روستاییان اوضاع نابسامانی داشتند. در این دوران به علت بی‌توجهی حکومت به امر کشاورزی، مزارع و منابع غذایی رو به کاهش رفتند.<ref>راوندی، تاریخ اجتماعی ایران و کهن‌ترین ملل باستانی از آغاز تا اسلام، ۲/۱۷۱.</ref>
| |
|
| |
| در دوره [[صفویه]] (شاه عباس) حمایت از کشاورزان به صورت گسترده به تثبیت وضع اقتصادی روستاییان منتهی شد و روستاها از افزونی جمعیت برخوردار شدند؛<ref>مرتضوی، مهاجرت روستاییان به شهرها و تأثیرات اقتصادی و سیاسی آن در دوره پهلوی دوم، ۳۱.</ref> ولی در دوره [[قاجار]] با کاهش قلمرو [[ایران]] و جنگ‌های خونین، نظام خانی در روستاها گسترش یافت و فشار وارد بر رعایا ازجمله تنظیم قوانینی جهت بیگاری‌گرفتن از روستاییان، موجب افزایش فاصله میان [[دولت]] و روستاییان شد.<ref>مرتضوی، مهاجرت روستاییان به شهرها و تأثیرات اقتصادی و سیاسی آن در دوره پهلوی دوم، ۳۱.</ref>
| |
|
| |
| در دوره مشروطه، توجه به زندگی دهقانان و وضعیت روستاها صورتی جدی به خود گرفت.<ref>رسول‌زاده، روستا نویسان ایران، ۱۰.</ref> نقش روستاییان در شکل‌گیری [[نهضت مشروطیت]] باعث شد این طبقه در مرکز تحلیل سیاست‌مداران و متفکران قرار گیرند و وکلایی برای طبقه دهقان و روستایی در مجلس و عدالتخانه اتنخاب شوند.<ref>میرابوالقاسمی، نهضت‌های روستایی در ایران، ۹۰ ـ ۹۴.</ref>
| |
|
| |
| با روی کارآمدن [[رضاخان پهلوی]] هرچند جهت عمران و آبادی روستاها، اقدام‌هایی صورت گرفت،<ref>مهدوی، مقدمه‌ای بر جغرافیای روستایی ایران، ۱۲.</ref> اما در این دوره بهره‌برداری از زمین‌ها در نظامی موسوم به نظام «ارباب رعیتی» بود. مالکیت اراضی زراعی به «ارباب» یا «خان» تعلق داشت و کشاورزان زیر عنوان رعیت در فرایند [[زراعت]] تحت تسلط و قیمومیت ارباب یا خان قرار داشتند،<ref>امیرانی، بررسی نظام بهره‌برداری از زمین در ایران، ۱۱۷.</ref> تا آنکه [[اصلاحات ارضی|قانون اصلاحات ارضی در نوزدهم دی ۱۳۴۰]] در زمان حکومت [[محمدرضا پهلوی]] و با تشویق و حمایت [[امریکا]] تصویب شد و از سال ۱۳۴۱ به‌اجرا گذاشته شد.<ref>بهروان، جامعه‌شناسی روستایی، ۴۶؛ خسروی، جامعه‌شناسی روستایی ایران، ۱۵۱.</ref> عمده‌ترین پیامد برنامه اصلاحات ارضی آن بود که قدرت سیاسیِ دولت، جایگزین قدرت زمین‌دارها در روستاها شد،<ref>فوران، مقاومت شکننده، ۴۷۶ ـ ۴۷۷.</ref> وضیعت دهقانان بدتر شد، خوش‌نشین‌ها که فاقد زمین بودند، مجبور به ترک روستا شدند و دهقانانی که صاحب زمین شدند نیز چون زمین کفاف زندگی‌شان را نمی‌کرد، مجبور به ترک و مهاجرت از روستاها شدند. در نتیجه این طرح، بیشتر دهقانانِ سابق را به‌سبب فقر و نداشتن امکانات کشاورزی به کارگر مزدبگیر تبدیل کرد.<ref>بهروان، جامعه‌شناسی روستایی، ۸۲.</ref>
| |
| :{{ببینید|اصلاحات ارضی}}
| |
|
| |
| ==محرومیت روستاها در رژیم پهلوی==
| |
| [[امام‌خمینی]] بر [[عدالت اجتماعی]] و دفاع از [[مستضعفان]] و مقابله با [[مستکبران]] تاکید می‌کرد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۱۹۸؛ ۳/۱۱۱ و ۷/۱۱۷.</ref> و آن را یکی از اصول مکتب اسلام می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۲۲۶؛ ۵/۷۱ و ۲۱/۴۴۴.</ref> که در تعدیل ثروت جامعه به صورت عاقلانه و قابل عمل و عینیت، نقش دارد،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۳/۳۲۳.</ref> از این‌رو ایشان از سال‌های آغازین نهضت خود با انتقاد از وضع روستاییان و نبود امکانات حداقلی جهت زندگی در روستاها ازجمله نبود دارو، پزشک،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۲۷۱.</ref> مدرسه، حمام و آب آشامیدنی سالم،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۲۵.</ref> رژیم پهلوی را عامل فقر و گرسنگی روستاییان می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱/۴۱۹.</ref> ایشان پس از اجرای قانون اصلاحات ارضی و با توجه به پیامدهای منفی آن، موضع‌گیری تندتری در برابر رفتار و سیاست‌های رژیم در قبال روستاییان داشت. ایشان اجرای این سیاست‌ها را باعث تباهی کشاورزی و ایجاد بازار برای غربیان به اسم تمدن می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۸۴ ـ ۸۵؛ ۵/۱۱۵ و ۶/۶۷ ـ ۶۸.</ref> که موجب مهاجرت روستاییان به شهرها شد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۱۵.</ref> و روستاییان را به زاغه‌نشینان و چادرنشینان مهاجری تبدیل و هر یک با چندین عائله، با وضع فلاکت‌باری در خانه‌های گلی یا زیر چادر زندگی می‌کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۱۱۵ و ۵۲۸.</ref> ایشان معتقد بود در رژیم پهلوی عشایر و روستاییان هر کدام به طریقی در فشار بودند و به‌سختی زندگی می‌کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۷۴ ـ ۷۵.</ref> روستاییان در شمار قشر محروم جامعه<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۲۸.</ref> و فاقد ضروریات اولیه زندگی بودند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۲۴ و ۵/۱۱۷.</ref> برای آنان راه و درمانگاه ساخته نشد و در مظلومیت کامل به سر می‌بردند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۳۷۲.</ref> و با آنها رفتار غیر انسانى مىشد و از هر طرف تحقیر مىشدند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۲۷۹.</ref> چنان‌که به عنوان نمونه امام‌خمینی برای کمک به رفع محرومیتِ بخشی از روستاهای اطراف اهواز اجازه داد از سهم امام(ع)، آب‌انبار بسازند و در اختیار روستاییان قرار دهند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۱۹.</ref>
| |
|
| |
| امام‌خمینی ظلم خان‌ها را که از گذشته باعث چپاول روستاییان می‌شد، یکی از علل محرومیت و مظلومیت روستاییان می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۴/۳۰۳.</ref> در نگاه ایشان [[ظلم]] و [[فساد]] دستگاه حاکم پهلوی با سوء استفاده از نام سپاه دانش و سپاه بهداشت جریان داشت و رژیم با پنهان‌کردن اقدامات خود در پشت این نام‌ها، در صدد رواج فحشا و فرهنگ مسموم غربی در اعماق روستاها و نهایتاً تأمین مقاصد شوم [[استعمار]] بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۲۴.</ref> آنان با این اعمال می‌خواستند [[استقلال]] و دین کشور را پایمال کنند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۹۸.</ref> و فرهنگ [[قرآن]] را عقب بزنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۳۲۲.</ref> به باور ایشان یکی دیگر از راه‌های چپاول روستاییان تشکیل صندوقی به نام تعاونی و اخاذی و غارتگری مأموران از دهقانانِ فریب‌خورده بود.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲/۱۲۴ ـ ۱۲۵.</ref>
| |
|
| |
| ==نقش روستاییان در پیروزی انقلاب و جنگ==
| |
| محرومیت‌هایی نظیر وجود شکاف عمیق میان درآمد روستاییان و شهرنشینان، بی‌توجهی به اوضاع روستاها و زندگی بدون امکانات و سخت پس از مهاجرت در زاغه‌ها و مناطق جنوبی شهرها در [[دوران پهلوی]] از عوامل بروز نارضایتی در میان روستاییان و پیوستن آنان به جریان انقلاب بود.<ref>عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، ۵۵۶ ـ ۵۵۸.</ref>
| |
|
| |
| امام‌خمینی خود خاطرنشان کرده است که روستاییان در [[انقلاب اسلامی]] و [[جنگ تحمیلی]] نقش بسزایی ایفا کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۰، ۲۴۷، ۲۶۷ و ۱۸/۵۶.</ref> آنان در هنگامه انقلاب همه با هم، [[اتحاد|متحد]] و یک کلمه در زیر لوای [[اسلام]] و پرچم [[توحید1|توحید]]، [[جمهوری اسلامی]] را فریاد می‌کردند،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۴۸۴ و ۷/۵۴، ۳۴۴، ۴۰۳.</ref> در روستاها راهپیمایی راه می‌انداختند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۹۹ و ۹/۱۸۲، ۴۰۸.</ref> و یکپارچه سلطنت پهلوی فاسد را نفی می‌کردند؛<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۹۳ ـ ۹۴، ۲۹۵ و ۶/۳۰، ۵۶.</ref> به گونه‌ای که اگر همت این محرومان و روستاییان نبود، نه ظلم رژیم سابق از میان می‌رفت و نه کشور می‌توانست در برابر مشکلات مقاومت کند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۴۲۵.</ref> در این راستا امام‌خمینی از روستاییانی که به منظور تظاهرات به [[تهران]] آمده بودند، می‌خواست تا با سایر مردم علیه ظلم رژیم پهلوی همگام شوند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۵۲۸.</ref>
| |
|
| |
| بروز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال ۱۳۵۹ و احساس مسئولیت در دفاع از کشور، اقشار مختلف جامعه ازجمله روستاییان را روانه جبهه کرد.<ref>سام‌آرام، تشکل‌های خودجوش زنان روستایی برای پشتیبانی از جبهه‌های جنگ تحمیلی، ۴۸.</ref> به باور امام‌خمینی مدافعان اصلی کشور در جبهه‌ها، روستاییان و اقشار [[مستضعف]] بودند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۸/۵۶.</ref> و در پشت جبهه‌ها عده‌ای از شوراهای اسلامیِ روستاها خدمات بسیاری برای رفع نیازهای جنگ ارائه کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۷/۷۸.</ref> زنان روستایی با ایجاد تشکل‌های خودجوش دست به تهیه غذا و پوشاک برای رزمندگان زدند.<ref>سام‌آرام، تشکل‌های خودجوش زنان روستایی برای پشتیبانی از جبهه‌های جنگ تحمیلی، ۴۹.</ref> آنان در گوشه‌های روستاها از دست‌رنج خود می‌گذشتند و با جان و مالشان، رزمندگان را حمایت و دلگرم می‌کردند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۲۰/۲۰۱.</ref>
| |
|
| |
| ==روستاییان پس از پیروزی انقلاب اسلامی==
| |
| پس از پیروزی انقلاب اسلامی به غیر از شرکت تعاونی روستاییان، سایر نهادهای ایجادشده در زمان پهلوی منحل شدند<ref>طالب، مدیریت روستایی در ایران، ۸۷.</ref> و با ورود و حمایت‌های سیاسی، مالی و فنی [[جهاد سازندگی]] و هیئت هفت‌نفره احیا و واگذاری زمین، تلاش برای ساخت روستاها آغاز شد.<ref>طالب، مدیریت روستایی در ایران، ۸۸ و ۹۱.</ref> [[شورای اسلامی روستا]] با نظارت ارگان‌های دولتی تشکیل شد<ref>طالب، مدیریت روستایی در ایران، ۹۰.</ref> و با همکاری جهاد سازندگی برخی کالاهای خانگی توزیع و معرفی‌نامه‌های مختلفی برای دریافت مصالح ساختمانی، کود و بذر صادر شد.<ref>طالب، مدیریت روستایی در ایران، ۹۱.</ref>
| |
| :{{ببینید|جهاد سازندگی}}
| |
| با تأکیدهای امام‌خمینی بر رفع محرومیت از روستاها و کاهش تفاوت آشکار میان زندگی مردم شهر و روستا<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۵۰۷.</ref> روستاییان و قشر دهقان در برنامه‌ریزی‌های نظام اسلامی اهمیت یافتند. پس از استقرار نظام اسلامی، برای رفع محرومیت روستاییان و رسیدگی به مشکلات محرومان و اقشار مستضعف، با دستورهای جداگانه امام‌خمینی، نهادهایی چون [[کمیته امداد امام خمینی|کمیته امداد امام‌خمینی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۳۶۷ و ۸/۱۷۹ ـ ۱۸۰.</ref>، حساب ۱۰۰ امام،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۵۱۹.</ref> شوراهای شهر و روستا،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۷/۱۶۷.</ref> نهضت سوادآموزی،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۴۴۶.</ref> هیئت‌های هفت نفره واگذاری زمین،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۳/۴۳۶ ـ ۴۳۷.</ref> جهاد سازندگی که دلیل تشکیل آن آبادی کشور خصوصاً روستاها بود<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۱۷۹ و ۱۷/۴۲۴ ـ ۴۲۵.</ref> و مراکز خدمات عشایری و روستایی<ref>مظلوم خراسانی، بررسی مسائل اجتماعی ایران، ۶۵.</ref> مأمور رسیدگی به وضعیت اقتصادی و فرهنگی اقشار محروم جامعه، به‌ویژه روستاییان شدند.
| |
| :{{ببینید|کمیته امداد امام خمینی|بنیاد مسکن انقلاب اسلامی|نهضت سوادآموزی|هیئت‌های هفت‌نفره|جهاد سازندگی}}
| |
| امام‌خمینی برنامه دولت اسلامی را فراهم‌کردن بستری برای عدم مهاجرت روستاییان به شهرها و بازگشت مهاجران به روستاها جهت رونق بخش کشاورزی و دامداری کشور<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۱۵۳.</ref> و آغاز اصلاحات از روستاها<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۴۸۴.</ref> اعلام کرد. ایشان در توصیه‌ای عام‌تر همه اقشار جامعه را تشویق می‌کرد با کمک به یکدیگر، ایران ویران‌شده را آباد سازند و در این میان، روستاها، عشایر و دهات دورافتاده که محرومیت بیشتری دارند، در اولویت قرار گیرند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۱۷۹ ـ ۱۸۰.</ref> بدین ترتیب در سالیان بعد هزاران طرح عمرانی مانند احداث مراکز بهداشتی، ایجاد و توسعه راه‌های روستایی، برق‌رسانی و ساخت مراکز فرهنگی (مانند مسجد) و آموزشی (مانند مدارس) در روستاها انجام شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۵۵.</ref> همچنین از سال ۱۳۶۱ چند [[قانون]] مرتبط با مدیریت روستایی تصویب شد تا موجبات رفع محرومیت از روستاها را فراهم آورد.<ref>بهروان، جامعه‌شناسی روستایی، ۲۷۳.</ref>
| |
|
| |
| امام‌خمینی با اهتمام به مسائل دینی و فرهنگی روستاییان، روحانیان را موظف کرد در روستاها حضور یافته، پیام انقلاب را اعلام کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۸۳.</ref> ایشان علاوه بر توصیه‌هایی جدی در این زمینه، در مواردی خاص برای رسیدگی به امور روستاها و تنظیم کمیته‌های روستایی، اشخاصی را منصوب کرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۶/۲۹۸.</ref>
| |
|
| |
| امام‌خمینی از روستاییان می‌خواست به افرادی که برای خدمات و جهاد سازندگی یا سوادآموزی به روستاها می‌روند، روی‌خوش نشان دهند و توجه داشته باشند در میان آنان افرادی برخلاف مسیر ملت و اسلام عمل نکنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۱۸۰ و ۱۳/۴۵۱.</ref> ایشان از روستاییان می‌خواست مراقب باشند تا در دام [[مارکسیسم|کمونسیت‌ها]]<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۲۳.</ref> و اشخاص مفسد (ضد انقلاب)<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۲۰۶.</ref> گرفتار نشوند و در برابر توطئه‌های داخلی و ایجاد اختلافات در روستاها هوشیار باشند<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۱/۵۰۷.</ref> و به تکالیف خود عمل کنند.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۵/۱۵.</ref>
| |
|
| |
| ==نقش روستاییان در خودکفایی==
| |
| [[امام‌خمینی]] نقش روستاییان را در [[اقتصاد]] و خودکفاییِ کشور حایز اهمیت می‌دانست.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۴/۳۳۵.</ref> ایشان با تأکید بر [[خودکفایی]]،<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۴۳۸.</ref> کشاورزی و دامداری را مقدمه‌ای برای [[استقلال]] و خودکفایی در زمینه‌های دیگر می‌شمرد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۳۳ و ۲۱/۱۵۸.</ref> از نگاه ایشان مهم‌ترین کار برای رسیدن به خودکفایی کشور، احیای کشاورزی است؛ زیرا رژیم پهلوی به اسم اصلاحات ارضی، کشاورزی را نابود کرد و روستاییان و کشاورزان را به سمت شهرها کوچ داد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۹/۳۶۳ ـ ۳۶۵.</ref> و باعث از میان‌رفتن اقتصاد، صنعت و کشاورزی در کشور شد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۱۵۶؛ حسنی، نوسازی جامعه از دیدگاه امام‌خمینی، ۱۵۵ ـ ۱۵۶.</ref>
| |
| :{{ببینید|تولید و صنعت|کشاورزی}}
| |
| امام‌خمینی اساس اقتصاد ایران و استقلال کشور را در دست کشاورزان و روستاییان می‌دانست<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۸/۲۸۶.</ref> و آنان را به کشت محصولات مورد نیاز ملت سفارش می‌کرد، تا بر اثر توطئه بیگانگان، مردم با قحطی مصنوعی روبه‌رو نشوند و کشور به خودکفایی در محصولات کشاورزی برسد.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۵/۳۳۱، ۴۷۸ و ۶/۳۹۵، ۳۷۷.</ref> ایشان باور داشت با دستیابی به کشاورزی مستقل و قدرتمند می‌توان زنجیرهای وابستگی را از میان برد<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۶/۲۳۶ و ۲۴۰.</ref> و امکان تحت فشار گذاشتن ایران از لحاظ سیاسی را از بیگانگان گرفت.<ref>امام‌خمینی، صحیفه امام، ۱۰/۳۶۶.</ref>
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس|۲}}
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| * امام‌خمینی، سیدروح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، چاپ پنجم، ۱۳۸۹ش.
| |
| * امیرانی، محمدهادی، بررسی نظام بهره‌برداری از زمین در ایران، مجله جهاد، شماره ۲۳۰ و ۲۳۱، تهران، ۱۳۷۹ش.
| |
| * انصاف‌پور، غلامرضا، تاریخ زندگی روستاییان و طبقات اجتماعی، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ اول، ۱۳۵۲ش.
| |
| * انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، چاپ دوم، ۱۳۸۲ش.
| |
| * بهروان، حسین، جامعه‌شناسی روستایی، تهران، جامعه‌شناسان، چاپ اول، ۱۳۹۰ش.
| |
| * پاپلی یزدی، محمدحسین، و محمد امیرابراهیمی، نظریه‌های توسعه روستایی، تهران، سمت، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.
| |
| * پالمر، رابرت روزول، تاریخ جهان نو، ترجمه ابوالقاسم طاهری، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۸۳ش.
| |
| * پتروشفسکی، ای. پ، تاریخ ایران در سده‌های میانه‌ای، ترجمه، سیروس ایزدی و حسین تحویلی، تهران، دنیا، چاپ اول، ۱۳۵۹ش.
| |
| * حر عاملی، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل‌الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل‌البیت(ع)، چاپ اول، ۱۴۰۹ق.
| |
| * حسنی، محمدحسن، نوسازی جامعه از دیدگاه امام‌خمینی، تهران، عروج، چاپ نهم، ۱۳۷۸ش.
| |
| * خسروی، خسرو، جامعه‌شناسی روستایی ایران، تهران، پیام، چاپ سوم، ۱۳۵۸ش.
| |
| * راوندی، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران و کهن‌ترین ملل باستانی از آغاز تا اسلام، تهران، نگاه، چاپ ششم، ۱۳۸۷ش.
| |
| * رسول‌زاده، میکائیل، روستا نویسان ایران، کرج، پینار، چاپ اول، ۱۳۸۸ش.
| |
| * سام‌آرام، عزت‌الله، تشکل‌های خودجوش زنان روستایی برای پشتیبانی از جبهه‌های جنگ تحمیلی، مجله علوم اجتماعی، شماره ۱۵ و ۱۶، ۱۳۸۰ش.
| |
| * سهرابی، محمد، شهر و شهرنشینی در ایران، خرم‌آباد، شاپور خواست، چاپ اول، ۱۳۸۶ش.
| |
| * طالب، مهدی، مدیریت روستایی در ایران، تهران، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
| |
| * عمید زنجانی، عباسعلی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تهران، کتاب سیاسی، چاپ اول، ۱۳۶۷ش.
| |
| * غفوروف، باباجان، تاجیکیان، تاریخ قدیم، قرون وسطی و دوره نوین، کابل، انتشارات شاه‌محمد، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
| |
| * فشارکی، پریدخت، جغرافیایی روستایی، تهران، دانشگاه پیام نور، چاپ دوم، ۱۳۷۵ش.
| |
| * فوران، جان، مقاومت شکننده، ترجمه احمد تدین، تهران، رسا، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش.
| |
| * متقی هندی، علاءالدین، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، تصحیح بکری حیانی و صفوة السقاء، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ پنجم، ۱۴۰۹ق.
| |
| * مرتضوی تبریزی، مسعود، مهاجرت روستاییان به شهرها و تأثیرات اقتصادی و سیاسی آن در دوره پهلوی دوم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، ۱۳۸۳ش.
| |
| * مظلوم خراسانی، محمد، بررسی مسائل اجتماعی ایران، مشهد، دانشگاه فردوسی، چاپ اول، ۱۳۸۱ش.
| |
| * معین، محمد، فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم، ۱۳۶۰ش.
| |
| * مهدوی، مسعود، مقدمه‌ای بر جغرافیای روستایی ایران، تهران، سمت، چاپ اول، ۱۳۷۷ش.
| |
| * میرابوالقاسمی، سیدمحمدتقی، نهضت‌های روستایی در ایران، بی‌جا، ۱۳۵۸ش.
| |
| * نفیسی، علی‌اکبر، فرهنگ نفیسی، تهران، خیام، چاپ اول، ۱۳۵۵ش.
| |
| * نوذری، عزت‌الله، تاریخ اجتماعی ایران از آغاز تا مشروطیت، تهران، خجسته، چاپ دوم، ۱۳۸۰ش.
| |
| * وثوقی، منصور، جامعه‌شناسی روستایی، تهران، کیهان، چاپ سوم، ۱۳۶۹ش.
| |
| * ودیعی، کاظم، مقدمه بر روستاشناسی ایران، تهران، دهخدا، چاپ دوم، ۱۳۵۲ش.
| |
| {{پایان}}
| |
| راحله لطفی
| |
