منظومه فکری امام‌خمینی (کتاب)

منظومه فکری امام‌خمینی کتابی به قلم جمعی از نویسندگان و با سرپرستی عبدالحسین خسروپناه، در قالب مجموعه مقالات به رشته تحریر درآمده است.

معرفی نویسنده

عبدالحسین خسروپناه، متولد ۱۳۴۵ش در دزفول، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و استاد فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. او در ادامهٔ درس‌های خارج فقه و اصول، در سال ۱۳۷۴ش دکتری کلام اسلامی را از مؤسسهٔ امام صادق(ع) دریافت کرد. از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری، فلسفی و فقهی خسروپناه، می‌توان به دو حوزه مشخص اشاره کرد: اول، جریان‌شناسی فکری ایران و جهان اسلام و دوم، اسلامی‌سازی علوم انسانی و به تبع آن، نظام‌سازی فقه اسلامی.

اهمیت کتاب

تشکیل حکومت دینی، شناخت نظام‌های مبتنی بر اندیشه دینی را در همه ابعاد آن ضروری می‌سازد. این اثر بر آن است که منظومه فکری امام خمینی، بیان‌گر گفتمان و جریان فکری-فرهنگی ویژه‌ای است که هم ادامه‌دهنده گفتمان فکری علمای گذشته، همچون شیخ مفید، شیخ طوسی، خواجه نصیر، صاحب جواهر، سیدعبدالحسین لاری و دیگران است و هم با رویکرد اجتهادی به مسائل معاصر می‌پردازد و از جریان‌ها و گفتمان‌های معاصر متمایز است. با شناخت منظومه فکری ایشان، به عنوان رهبر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، می‌توان برای کارگزاران نظام، نقشه راه تدوین کرد. پیدا است که پیاده کردن کامل اندیشه ایشان در ابعاد خرد و کلان و در همه عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، بدون شناخت جامع از این منظومه فکری ممکن نیست. بر همین اساس نویسندگان این اثر کوشیده‌اند با مطالعه مجموعه مکتوبات، منشورات، بیانیه‌ها و سخنرانی‌های امام‌خمینی، به نظام فکری مطلوب نزد ایشان، در حوزهٔ بینش، ارزش و کنش دست یابند.

ساختار

کتاب «منظومه فکری امام‌خمینی»، بر اساس محور اصلی اندیشه امام‌خمینی –که اسلام و توحید است- تدوین شده‌است. در این کتاب، بعد از فهرست (اجمالی و تفصیلی) و پیشگفتار، یک مقدمه تفصیلی و سه بخش کلی آمده‌است. خسروپناه در مقدمه‌ای مفصل، فرایند تدوین این مجموعه را تشریح کرده و شیوه‌نامه نگارش این کتاب را توضیح داده‌است. مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب، عبارت‌اند از: گزارشی بودن، جامعیت آرا، پرهیز از نقل‌قول مستقیم، پرهیز از حاشیه‌پردازی، مستند بودن، منظومه‌وار بودن و اجتهادی بودن مطالب. او در ادامه، چکیده مطالب این مجموعه را در ۱۸ صفحه بیان کرده‌است. بخش‌های چهارگانه نیز عبارت‌اند از:

1. نظام بینشی و جهان‌بینی اسلامی (با محوریت توحید)؛
2. نظام منشی و رفتاری اسلام (معنویت، اخلاق، تربیت و عبادت)؛
3. نظام‌های اجتماعی اسلام، مانند نظام فرهنگی، علمی، مدیریت، سیاست، اقتصاد، حقوقی، قضایی و امنیتی اسلامی؛
4. اهداف اجتماعی اسلام مانند استقلال، آزادی، عدالت، پیشرفت و تمدن.

بخش‌های چهارگانه از منظر دیدگاه امام‌خمینی نگاشته شده‌است. پایان‌بخش کتاب جمع‌بندی نهایی و فهرست‌های نمایه است

منابع کتاب

در فهرست منابع کتاب، از ۳۰۴ منبع فارسی و ۱۴ منبع انگلیسی نام برده شده‌است.

وضعیت نشر

سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، این کتاب را به قلم عبدالحسین خسروپناه و جمعی از پژوهشگران در ۹۶۰ صفحه در سال ۱۳۹۵ با شمارگان ۱۰۰۰ منتشر کرد. کتاب در سال ۱۳۹۶ در ۵۰۰ نسخه به چاپ دوم رسید. سازمان چاپ، انتشارات و امور رسانه‌ای دانشگاه آزاد اسلامی نیز در سال ۱۳۹۷ برای پنجمین بار آن را تجدید چاپ کرده‌است. این مجموعه در بیستمین همایش کتاب سال حوزه، اثر برتر معرفی شد.

کاستی‌ها

عنوان اصلی کتاب بسیار مدعیانه است. اگر تدوین‌کنندگان این مجموعه به‌جای عنوان کلی «منظومه فکری امام‌خمینی»، از عنوان «درآمدی بر منظومه فکری حضرت امام خمینی» یا «نگاهی به منظومه فکری امام خمینی» استفاده می‌کردند، مناسب‌تر بود.