محمود تحریری

تحریری، محمود؛ از شاگردان درس خارج امام خمینی. او در سال ۱۲۹۹ ش در تهران به دنیا آمد (شریف رازی، ج ۸، ۳۰۶). پدرش عباس از کاسبان متدین تهران بود که به شغل گیوه‌دوزی اشتغال داشت. محمود تحریری پس از گذراندن دوران دبستان، وارد بازار کار شد و هم‌زمان شب‌ها به تحصیل علوم حوزوی می‌پرداخت و مقدمات علوم عربی را در مدرسه حاج ابوالفتح تهران که زیر نظر آیت‌الله حاج سید مرتضی حسینی لنگرودی اداره می‌شد گذراند. در همان ایام با حاج شیخ رجب‌علی خیاط تماس نزدیک داشت و در جلسات تذکر و اخلاق ایشان شرکت می‌کرد. علاوه بر آن، ده سال در جلسات معارف آیت‌الله شیخ محمدعلی شاه‌آبادی در مسجد جامع تهران شرکت کرد. او پس از آن به قم رفت و در مدرسه فیضیه اسکان گزید و دروس سطح را نزد آیات سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی آموخت. درس‌های فلسفی را هم نزد محمدجواد خندق‌آبادی و علامه سید محمدحسین طباطبایی خواند. آنگاه در درس خارج فقه و اصول آیات سید محمدتقی خوانساری، سید صدرالدین صدر، سید محمد حجت کوه‌کمری (پایگاه اطلاع‌رسانی محمدباقر تحریری)، سید حسین طباطبایی بروجردی (شریف رازی، ج ۸، ۳۰۶) و امام خمینی حاضر شد (همان؛ روحانی، ج ۱، ۴۷؛ «روش عرفانی امام خمینی...»، ۶). درباره سال‌های حضور او در درس امام خمینی گزارشی در دست نیست. او به گفته شریف رازی، پس از رحلت آیت‌الله بروجردی به تهران بازگشت (شریف رازی، بی‌تا ۳۰۶)، بنابراین می‌توان احتمال داد که در دهه ۱۳۳۰ از درس خارج فقه یا اصول یا هر دو درس امام خمینی که در مساجد محمدیه و سلماسی برگزار می‌شد استفاده می‌کرد. وی یک دوره درس‌های کتاب صلاه مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی را به زبان عربی تقریر کرده است (پایگاه اندیشوران؛ بیوگرافی محمدباقر تحریری). تحریری تحت تربیت سلوکی و عرفانی علامه سید محمدحسین طباطبایی قرار داشت و با سید حسین قمی و حاج شیخ عباس تهرانی و نیز آیت‌الله محمدتقی بهجت و شیخ جواد انصاری همدانی ارتباط اخلاقی و معنوی داشت (همان). او پس از پایان تحصیلات حوزوی به تهران بازگشت و در مسجد حضرت ابوالفضل (ع) در محله دخانیات در غرب تهران (خیابان استخر) به اقامه نماز جماعت و تدریس تفسیر قرآن پرداخت (شریف رازی، ج ۸، بی‌تا ۳۰۶). در دوران رواج انواع انحرافات و فسادها با ابزار علم و آگاهی به مبارزه با فساد و فحشا پرداخت و عده زیادی را از مراکز فساد نجات داد و آنان را مشغول کار کرد. او با آغاز نهضت اسلامی به حمایت از آن پرداخت و به گفته شریف رازی، مسجد محل اقامه نماز او یکی از سنگرهای مبارزه بود (شریف رازی، ج ۸، بی‌تا ۳۰۶). او در سال ۱۳۶۸ ش پس از مدتی بیماری از دنیا رفت و در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در شهرری به خاک سپرده شد (شریف رازی، (۱۳۷۰)، ۲۴۷-۲۴۸). منابع: پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت استاد محمدباقر تحریری، زندگینامه آیت‌الله شیخ محمود تحریری www.seratemostaghim.ir؛ جواهری، علی (۱۳۹۴)، «شیخ اخلاق»، روزنامه همشهری، ضمیمه همشهری محله، ۲۱ بهمن؛ روحانی، سید حمید (۱۳۵۸)، بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی در ایران، ج ۱، بی‌جا، دارالفکر- دار العلم؛ «روش عرفانی امام خمینی در گفتگو با حجت‌الاسلام محمدباقر تحریری» (۱۳۹۶)، دوهفته‌نامه افق حوزه، شماره ۵۴۴، ۲۳ بهمن؛ شریف رازی، محمد (بی‌تا)، گنجینه دانشمندان، ج ۸، قم، پیروز؛ شریف رازی، محمد (۱۳۷۰)، اختران فروزان ری و تهران یا تذکره المقابر فی احوال المفاخر، اصفهان، مکتبه الزهرا (س). محمدعلی حیدری