محمد فکور یزدی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| سرشناسی = | | سرشناسی = | ||
| نام کامل =محمدناصر | | نام کامل =محمدناصر فکور یزدی | ||
| لقب = | | لقب = | ||
| نسب = | | نسب = | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== تولد و زادگاه == | == تولد و زادگاه == | ||
محمد فکور یزدی فرزند آقا حسین یزدی احمدآبادی<ref>ریحان یزدی، ص۳۹۶.</ref> در سال ۱۲۸۵ش در روستای احمدآباد در شهرستان اردکان یزد دیده به جهان گشود.<ref>مدرسی، ص۵۲۷.</ref> نام اصلی او محمدناصر بود، ولی به محمد معروف شده بود.<ref>جعفریان، ج۱۰، ص۸۲.</ref> | محمد فکور یزدی فرزند آقا حسین یزدی احمدآبادی<ref>ریحان یزدی، آینه دانشوران، ص۳۹۶.</ref> در سال ۱۲۸۵ش در روستای احمدآباد در شهرستان اردکان یزد دیده به جهان گشود.<ref>مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۷.</ref> نام اصلی او محمدناصر بود، ولی به محمد معروف شده بود.<ref>جعفریان، میراث اسلامی ایران، ج۱۰، ص۸۲.</ref> | ||
== تحصیل == | == تحصیل == | ||
محمد فکور یزدی خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در زادگاهش آموخت. آنگاه به شاگردی در مغازه‌ای در اردکان پرداخت. هم‌زمان با کار، به تحصیل در حوزه علمیه اردکان پرداخت و همین علاقه سبب شد با هزینه عبدالصمد وکیلی، مغازه‌دار اردکانی، راهی یزد شود و در مدرسه عبدالرحیم خان آن شهر تحصیل دروس حوزوی را پی بگیرد. وی پس از مدتی تحصیل در یزد، در سال ۱۳۰۵ش راهی قم شد و در حوزه علمیه نوبنیاد آن شهر ابتدا در درس سطح میرزا محمد همدانی شرکت کرد و سپس در سلک شاگردان درس خارج فقه و اصول شیخ عبدالکریم حائری یزدی درآمد. یکی از ویژگی‌های او، تفکر و تأمل در مسائل و مباحث علمی بود و به همین سبب شیخ عبدالکریم حائری یزدی لقب «فکور» را به او داد و پس از آن به همین نام موسوم شد.<ref>مدرسی، ص۵۲۷-۵۲۸.</ref> | محمد فکور یزدی خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در زادگاهش آموخت. آنگاه به شاگردی در مغازه‌ای در اردکان پرداخت. هم‌زمان با کار، به تحصیل در حوزه علمیه اردکان پرداخت و همین علاقه سبب شد با هزینه عبدالصمد وکیلی، مغازه‌دار اردکانی، راهی یزد شود و در مدرسه عبدالرحیم خان آن شهر تحصیل دروس حوزوی را پی بگیرد. وی پس از مدتی تحصیل در یزد، در سال ۱۳۰۵ش راهی قم شد و در حوزه علمیه نوبنیاد آن شهر ابتدا در درس سطح میرزا محمد همدانی شرکت کرد و سپس در سلک شاگردان درس خارج فقه و اصول شیخ عبدالکریم حائری یزدی درآمد. یکی از ویژگی‌های او، تفکر و تأمل در مسائل و مباحث علمی بود و به همین سبب شیخ عبدالکریم حائری یزدی لقب «فکور» را به او داد و پس از آن به همین نام موسوم شد.<ref>مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۷-۵۲۸.</ref> | ||
فکور یزدی پس از فوت آیت‌الله حائری یزدی، از درس خارج فقه و اصول سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، میرزا محمدعلی قمی، سیدحسین بروجردی طباطبایی، سیدمحمدتقی خوانساری، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی بهره‌مند شد و در آن دوران هم‌مباحثه شیخ محمد صدوقی یزدی بود.<ref>مدرسی، ص۵۲۷.</ref> درباره کم و کیف حضور او در درس خارج فقه یا اصول امام‌خمینی اطلاع دقیقی در دست نیست و در منابع رجالی صرفاً از حضور او در آن درس‌ها سخن گفته‌اند، ولی تاریخ و ماده درسی را مشخص نکرده‌اند. به نظر می‌رسد او در نخستین دوره درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی که در مسجد محمدیه و سپس مسجد سلماسی قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است. وی همچنین از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی بود.<ref>اردبیلی، ص۱۵.</ref> و همراه با سیدرضا صدر و شیخ عبدالجواد جبل‌عاملی اصفهانی در درس اسفار امام‌خمینی شرکت می‌کرد که این درس ده سال ادامه داشت.<ref>«فلسفه پی‌جویی حقیقت و هستی»، ص۱۰۴؛ سلسله موی دوست، ص۶۸.</ref> | فکور یزدی پس از فوت آیت‌الله حائری یزدی، از درس خارج فقه و اصول سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، میرزا محمدعلی قمی، سیدحسین بروجردی طباطبایی، سیدمحمدتقی خوانساری، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی بهره‌مند شد و در آن دوران هم‌مباحثه شیخ محمد صدوقی یزدی بود.<ref>مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۷.</ref> درباره کم و کیف حضور او در درس خارج فقه یا اصول امام‌خمینی اطلاع دقیقی در دست نیست و در منابع رجالی صرفاً از حضور او در آن درس‌ها سخن گفته‌اند، ولی تاریخ و ماده درسی را مشخص نکرده‌اند. به نظر می‌رسد او در نخستین دوره درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی که در مسجد محمدیه و سپس مسجد سلماسی قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است. وی همچنین از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی بود.<ref>اردبیلی، ص۱۵.</ref> و همراه با سیدرضا صدر و شیخ عبدالجواد جبل‌عاملی اصفهانی در درس اسفار امام‌خمینی شرکت می‌کرد که این درس ده سال ادامه داشت.<ref>«فلسفه پی‌جویی حقیقت و هستی»، ص۱۰۴؛ سلسله موی دوست، ص۶۸.</ref> | ||
== تدریس == | == تدریس == | ||
فکور یزدی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت و از مدرسان برجسته و بلندآوازه حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت. ساواک در سال ۱۳۳۵ش در گزارشی دراین‌باره، او را یکی از مدرسان حوزه علمیه قم نامید که بالغ بر ۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند.<ref>مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۵.</ref> جلسات تدریس خارج فقه و اصول و فلسفه او سال‌ها در صحن بزرگ حضرت معصومه(س) تشکیل می‌شد و از مهم‌ترین جلسات درسی در قم بود و افراد زیادی در آن شرکت می‌کردند. از مهم‌ترین شاگردان او می‌توان به سیدمصطفی خمینی، سیدعباس خاتم یزدی، غلامرضا رضوانی، حسین راستی کاشانی و... اشاره کرد.<ref>مدرسی، ص۵۲۸.</ref> | فکور یزدی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت و از مدرسان برجسته و بلندآوازه حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت. ساواک در سال ۱۳۳۵ش در گزارشی دراین‌باره، او را یکی از مدرسان حوزه علمیه قم نامید که بالغ بر ۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند.<ref>مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۵.</ref> جلسات تدریس خارج فقه و اصول و فلسفه او سال‌ها در صحن بزرگ حضرت معصومه(س) تشکیل می‌شد و از مهم‌ترین جلسات درسی در قم بود و افراد زیادی در آن شرکت می‌کردند. از مهم‌ترین شاگردان او می‌توان به سیدمصطفی خمینی، سیدعباس خاتم یزدی، غلامرضا رضوانی، حسین راستی کاشانی و... اشاره کرد.<ref>مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۸.</ref> | ||
== ارتباط با بیت امام‌خمینی == | == ارتباط با بیت امام‌خمینی == | ||
او همچنین از دوستان امام‌خمینی بود و بین آنان انس و الفتی برقرار بود | او همچنین از دوستان امام‌خمینی بود و بین آنان انس و الفتی برقرار بود<ref>مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۸.</ref> و امام‌خمینی احترام زیادی برای او قائل بود<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین...، ص۲۱۵-۲۱۶.</ref> فکور یزدی همچنین از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و ایشان به برخی از افراد معرفی‌شده توسط او، اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه داده بود.<ref>صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۲، ۴۶۴، ۴۷۰، ۴۷۵، ۴۹۶، ۵۰۱.</ref> | ||
فکور یزدی علاوه بر امام‌خمینی، با سیدمصطفی خمینی هم مناسبات دوستانه‌ای داشت.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین...، ص۲۱۶؛ خاطرات سال‌های نجف، ص۸۴.</ref> و در سفرهای سالانه‌اش به عتبات عالیات<ref>جعفریان، ص۸۲.</ref> با سیدمصطفی خمینی ملاقات می‌کرد.<ref>خاطرات سال‌های نجف، ص۸۴.</ref> و در انتقال اخبار نجف به‌ویژه اخبار مرتبط با امام‌خمینی به قم نقش داشت.<ref>سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ص۳۷۷-۳۷۸؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان یزد، کتاب اول، ص۱۱۴؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۲۵.</ref> | فکور یزدی علاوه بر امام‌خمینی، با سیدمصطفی خمینی هم مناسبات دوستانه‌ای داشت.<ref>خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین...، ص۲۱۶؛ خاطرات سال‌های نجف، ص۸۴.</ref> و در سفرهای سالانه‌اش به عتبات عالیات<ref>جعفریان، میراث اسلامی ایران، ص۸۲.</ref> با سیدمصطفی خمینی ملاقات می‌کرد.<ref>خاطرات سال‌های نجف، ص۸۴.</ref> و در انتقال اخبار نجف به‌ویژه اخبار مرتبط با امام‌خمینی به قم نقش داشت.<ref>سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ص۳۷۷-۳۷۸؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان یزد، کتاب اول، ص۱۱۴؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۲۵.</ref> | ||
== تألیفات == | == تألیفات == | ||
فکور یزدی در استخاره کردن شهرت زیادی داشت.<ref>شریف‌رازی، ج۲، ص۲۲۴.</ref> و اشتهارش در آن از مرزهای ایران فراتر رفته و حتی در عراق نیز به آن معروف شده بود.<ref>جعفریان، ص۸۲.</ref> از آثار او می‌توان به دو جزوه در تقریرات درس آیت‌الله حائری یزدی و سیدمحمد حجت کوه‌کمری اشاره کرد.<ref>رازی، ج۲، ص۱۰۸؛ احمدیان، ص۲۱۷.</ref> | فکور یزدی در استخاره کردن شهرت زیادی داشت.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۲۴.</ref> و اشتهارش در آن از مرزهای ایران فراتر رفته و حتی در عراق نیز به آن معروف شده بود.<ref>جعفریان، میراث اسلامی ایران، ص۸۲.</ref> از آثار او می‌توان به دو جزوه در تقریرات درس آیت‌الله حائری یزدی و سیدمحمد حجت کوه‌کمری اشاره کرد.<ref>رازی، آثار الحجه، ج۲، ص۱۰۸؛ احمدیان، شیخان قم، ص۲۱۷.</ref> | ||
== درگذشت == | == درگذشت == | ||
فکور یزدی در ۸ آذر ۱۳۵۳ (۱۴ ذی‌القعده ۱۳۹۴ق) در قم از دنیا رفت و پیکرش با حضور گسترده مردم و روحانیان پس از تشییع به روضه فاطمیه منتقل شد.<ref>جعفریان، ج۱۰، ص۸۲.</ref> و پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله گلپایگانی.<ref>احمدیان، ص۲۱۷.</ref> در گلزار شیخان و در جوار قبر زکریا بن آدم اشعری و علامه میرزا ابوالقاسم قمی، صاحب قوانین‌الاصول در سمت شمال شرقی آن قبرستان به خاک سپرده شد.<ref>شریف‌رازی، ج۷، ص۴۴۹.</ref> | فکور یزدی در ۸ آذر ۱۳۵۳ (۱۴ ذی‌القعده ۱۳۹۴ق) در قم از دنیا رفت و پیکرش با حضور گسترده مردم و روحانیان پس از تشییع به روضه فاطمیه منتقل شد.<ref>جعفریان، میراث اسلامی ایران، ج۱۰، ص۸۲.</ref> و پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله گلپایگانی.<ref>احمدیان، شیخان قم، شیخان قم، ص۲۱۷.</ref> در گلزار شیخان و در جوار قبر زکریا بن آدم اشعری و علامه میرزا ابوالقاسم قمی، صاحب قوانین‌الاصول در سمت شمال شرقی آن قبرستان به خاک سپرده شد.<ref>شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۷، ص۴۴۹.</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
نسخهٔ ۲۶ مرداد ۱۴۰۳، ساعت ۱۳:۴۲
 | |
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمدناصر فکور یزدی |
| تاریخ تولد | ۱۲۸۵ش |
| زادگاه | روستای احمدآباد در شهرستان اردکان یزد |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | شیخ عبدالکریم حائری یزدی، سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، میرزا محمدعلی قمی، سیدحسین بروجردی، سیدمحمدتقی خوانساری، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی، سیدشهاب‌الدین مرعشی و... |
| شاگردان | سیدمصطفی خمینی، سیدعباس خاتم یزدی، غلامرضا رضوانی، حسین راستی کاشانی و... |
| محل تحصیل | اردکان و یزد |
| تألیفات | تقریرات درس آیت‌الله حائری یزدی و سیدمحمد حجت کوه‌کمری |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | حمایت از نهضت امام‌خمینی |
| وبگاه رسمی | |
محمد فکور یزدی، از شاگردان درس فلسفه و خارج فقه و اصول امام‌خمینی.
تولد و زادگاه
محمد فکور یزدی فرزند آقا حسین یزدی احمدآبادی[۱] در سال ۱۲۸۵ش در روستای احمدآباد در شهرستان اردکان یزد دیده به جهان گشود.[۲] نام اصلی او محمدناصر بود، ولی به محمد معروف شده بود.[۳]
تحصیل
محمد فکور یزدی خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانه‌ای در زادگاهش آموخت. آنگاه به شاگردی در مغازه‌ای در اردکان پرداخت. هم‌زمان با کار، به تحصیل در حوزه علمیه اردکان پرداخت و همین علاقه سبب شد با هزینه عبدالصمد وکیلی، مغازه‌دار اردکانی، راهی یزد شود و در مدرسه عبدالرحیم خان آن شهر تحصیل دروس حوزوی را پی بگیرد. وی پس از مدتی تحصیل در یزد، در سال ۱۳۰۵ش راهی قم شد و در حوزه علمیه نوبنیاد آن شهر ابتدا در درس سطح میرزا محمد همدانی شرکت کرد و سپس در سلک شاگردان درس خارج فقه و اصول شیخ عبدالکریم حائری یزدی درآمد. یکی از ویژگی‌های او، تفکر و تأمل در مسائل و مباحث علمی بود و به همین سبب شیخ عبدالکریم حائری یزدی لقب «فکور» را به او داد و پس از آن به همین نام موسوم شد.[۴]
فکور یزدی پس از فوت آیت‌الله حائری یزدی، از درس خارج فقه و اصول سیدمحمد حجت کوه‌کمری، سیدصدرالدین صدر، میرزا محمدعلی قمی، سیدحسین بروجردی طباطبایی، سیدمحمدتقی خوانساری، امام‌خمینی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی بهره‌مند شد و در آن دوران هم‌مباحثه شیخ محمد صدوقی یزدی بود.[۵] درباره کم و کیف حضور او در درس خارج فقه یا اصول امام‌خمینی اطلاع دقیقی در دست نیست و در منابع رجالی صرفاً از حضور او در آن درس‌ها سخن گفته‌اند، ولی تاریخ و ماده درسی را مشخص نکرده‌اند. به نظر می‌رسد او در نخستین دوره درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی که در مسجد محمدیه و سپس مسجد سلماسی قم برگزار می‌شد، شرکت می‌کرده است. وی همچنین از شاگردان درس فلسفه امام‌خمینی بود.[۶] و همراه با سیدرضا صدر و شیخ عبدالجواد جبل‌عاملی اصفهانی در درس اسفار امام‌خمینی شرکت می‌کرد که این درس ده سال ادامه داشت.[۷]
تدریس
فکور یزدی هم‌زمان با تحصیل، به تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت و از مدرسان برجسته و بلندآوازه حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت. ساواک در سال ۱۳۳۵ش در گزارشی دراین‌باره، او را یکی از مدرسان حوزه علمیه قم نامید که بالغ بر ۵۰ نفر در درس او شرکت می‌کردند.[۸] جلسات تدریس خارج فقه و اصول و فلسفه او سال‌ها در صحن بزرگ حضرت معصومه(س) تشکیل می‌شد و از مهم‌ترین جلسات درسی در قم بود و افراد زیادی در آن شرکت می‌کردند. از مهم‌ترین شاگردان او می‌توان به سیدمصطفی خمینی، سیدعباس خاتم یزدی، غلامرضا رضوانی، حسین راستی کاشانی و... اشاره کرد.[۹]
ارتباط با بیت امام‌خمینی
او همچنین از دوستان امام‌خمینی بود و بین آنان انس و الفتی برقرار بود[۱۰] و امام‌خمینی احترام زیادی برای او قائل بود[۱۱] فکور یزدی همچنین از افراد مورد اعتماد امام‌خمینی بود و ایشان به برخی از افراد معرفی‌شده توسط او، اجازاتی در امور حسبیه و شرعیه داده بود.[۱۲]
فکور یزدی علاوه بر امام‌خمینی، با سیدمصطفی خمینی هم مناسبات دوستانه‌ای داشت.[۱۳] و در سفرهای سالانه‌اش به عتبات عالیات[۱۴] با سیدمصطفی خمینی ملاقات می‌کرد.[۱۵] و در انتقال اخبار نجف به‌ویژه اخبار مرتبط با امام‌خمینی به قم نقش داشت.[۱۶]
تألیفات
فکور یزدی در استخاره کردن شهرت زیادی داشت.[۱۷] و اشتهارش در آن از مرزهای ایران فراتر رفته و حتی در عراق نیز به آن معروف شده بود.[۱۸] از آثار او می‌توان به دو جزوه در تقریرات درس آیت‌الله حائری یزدی و سیدمحمد حجت کوه‌کمری اشاره کرد.[۱۹]
درگذشت
فکور یزدی در ۸ آذر ۱۳۵۳ (۱۴ ذی‌القعده ۱۳۹۴ق) در قم از دنیا رفت و پیکرش با حضور گسترده مردم و روحانیان پس از تشییع به روضه فاطمیه منتقل شد.[۲۰] و پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله گلپایگانی.[۲۱] در گلزار شیخان و در جوار قبر زکریا بن آدم اشعری و علامه میرزا ابوالقاسم قمی، صاحب قوانین‌الاصول در سمت شمال شرقی آن قبرستان به خاک سپرده شد.[۲۲]
پانویس
- ↑ ریحان یزدی، آینه دانشوران، ص۳۹۶.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۷.
- ↑ جعفریان، میراث اسلامی ایران، ج۱۰، ص۸۲.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۷-۵۲۸.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۷.
- ↑ اردبیلی، ص۱۵.
- ↑ «فلسفه پی‌جویی حقیقت و هستی»، ص۱۰۴؛ سلسله موی دوست، ص۶۸.
- ↑ مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک، ص۵.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۸.
- ↑ مدرسی، مفاخر یزد، ص۵۲۸.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین...، ص۲۱۵-۲۱۶.
- ↑ صحیفه امام، ج۱، ص۴۵۲، ۴۶۴، ۴۷۰، ۴۷۵، ۴۹۶، ۵۰۱.
- ↑ خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین...، ص۲۱۶؛ خاطرات سال‌های نجف، ص۸۴.
- ↑ جعفریان، میراث اسلامی ایران، ص۸۲.
- ↑ خاطرات سال‌های نجف، ص۸۴.
- ↑ سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد، ج۵، ص۳۷۷-۳۷۸؛ انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک: استان یزد، کتاب اول، ص۱۱۴؛ یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۲۵.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۲، ص۲۲۴.
- ↑ جعفریان، میراث اسلامی ایران، ص۸۲.
- ↑ رازی، آثار الحجه، ج۲، ص۱۰۸؛ احمدیان، شیخان قم، ص۲۱۷.
- ↑ جعفریان، میراث اسلامی ایران، ج۱۰، ص۸۲.
- ↑ احمدیان، شیخان قم، شیخان قم، ص۲۱۷.
- ↑ شریف‌رازی، گنجینه دانشمندان، ج۷، ص۴۴۹.
منابع
- احمدیان، مینا (۱۳۸۳)، شیخان قم: بزرگان مدفون در شیخان کبیر (گلزار شیخان)، قم، دلیل ما.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک، استان یزد، کتاب اول (۱۳۹۳)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- جعفریان، رسول (۱۳۷۸)، میراث اسلامی ایران، ج۱۰، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- خاطرات حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمنیرالدین حسینی هاشمی (۱۳۸۳)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- خاطرات سال‌های نجف (۱۳۸۹)، جلد اول، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی و مؤسسه چاپ و نشر عروج.
- رازی، محمد (۱۳۳۳ ش)، آثار الحجه یا اولین دائره‌المعارف حوزه علمیه قم، قم، کتابفروشی برقعی.
- ریحان یزدی، علیرضا (۱۳۷۲)، آینه دانشوران، مقدمه و تعلیق: ناصر باقر بیدهندی، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی.
- سلسله موی دوست: خاطرات دوران تدریس امام‌خمینی(س) به نقل از شاگردان، دوستان و منسوبین (۱۳۸۳)، به کوشش مجتبی فراهانی و با مقدمه عباسعلی عمید زنجانی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۲)، گنجینه دانشمندان، ج۲، تهران، اسلامیه.
- شریف‌رازی، محمد (۱۳۵۴)، گنجینه دانشمندان، ج۷، قم، پیروز.
- «فلسفه پی‌جویی حقیقت و هستی» (۱۳۷۴)، نامه فرهنگ، شماره ۱۷، بهار.
- مدرسی، سیدمحمدکاظم (۱۳۸۲)، مفاخر یزد، به کوشش سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، یزد، ریحانه‌الرسول.
- سیر مبارزات یاران امام‌خمینی در آینه اسناد به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی.
- مدرسه فیضیه به روایت اسناد ساواک (۱۳۸۰)، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات.
- یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج۲: شهید آیت‌الله حاج شیخ محمد صدوقی یزدی (۱۳۷۷)، به کوشش مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.