سیدحسین ناصری زنجانی

سیدحسین ناصری، از شاگردان درس خارج فقه و اصول امام‌خمینی.

سیدحسین ناصری در زنجان به دنیا آمد. درباره تاریخ تولد او اطلاعاتی در دست نیست. درباره تحصیلات ابتدایی یا متوسطه او هم گزارشی وجود ندارد. او در نوجوانی به تحصیل دروس حوزوی روی آورد و به همین منظور به حوزه علمیه زنجان رفت و مقدمات را در آنجا و نزد استادان آن حوزه ازجمله شیخ اسماعیل صائینی زنجانی گذراند. سپس راهی قم شد و در حوزه علمیه آن شهر دروس سطح را نزد آیات حسینعلی منتظری، ناصر مکارم شیرازی و سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی به پایان رساند. در درس فلسفه هم از شاگردان آیات منتظری و مرتضی مطهری بود. آنگاه در درس خارج فقه و اصول آیات امام‌خمینی، سیدمحمد محقق داماد و شیخ مرتضی حائری شرکت کرد. درباره سال‌های حضور او در درس‌های خارج فقه و اصول امام‌خمینی گزارشی در دست نیست، ولی می‌توان احتمال داد که در اواخر دهه ۱۳۳۰ و اوایل دهه ۱۳۴۰ ش در درس‌های ایشان در مساجد سلماسی و اعظم قم شرکت می‌کرده است. ناصری تقریرات استادان خود را می‌نوشت («آیت‌الله سیدحسین ناصری»، zanjanyha.ir)، ولی درباره تقریرات او از درس‌های امام‌خمینی اطلاعاتی وجود ندارد. ناصری زنجانی در دوران تحصیل در قم همراه با روحانیان و طلاب علوم حوزوی، اعلامیه‌هایی را در حمایت از امام‌خمینی و انتقاد از حکومت پهلوی منتشر می‌کرد. ازجمله در ۲۶ اسفند ۱۳۴۳ و پس از انتصاب امیرعباس هویدا به سمت نخست‌وزیری، همراه با جمعی از طلاب و روحانیان زنجانی حوزه علمیه قم، نامه‌ای به هویدا ارسال کردند و در آن، ضمن انتقاد از سیاست‌های دولت‌های گذشته در برخورد با مخالفان حکومت پهلوی، با اشاره به تبعید امام‌خمینی به خارج از کشور، آن را مغایر با شرع و نص صریح قانون اساسی دانستند و خواستار بازگرداندن ایشان به کشور شدند. همچنین در همان نامه بر آزادی دیگر زندانیان سیاسی تأکید کردند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۱۳۹ ـ ۱۴۱). در سال ۱۳۴۴ ش هم وقتی امام‌خمینی از ترکیه به عراق مهاجرت کرد و در نجف اشرف مستقر شد، همراه با برخی از طلاب و علمای زنجانی حوزه علمیه قم، نامه‌ای را برای ایشان ارسال کردند و خرسندی خود را از استقرار ایشان در جوار مضجع نورانی امام علی (ع) ابراز نمودند (همان، ۱۸۰ ـ ۱۸۱). در سال ۱۳۴۵ ش نیز زمانی که حکومت پهلوی برخی از روحانیان مبارز چون آیات عبدالرحیم ربانی شیرازی، حسینعلی منتظری و احمد آذری قمی را دستگیر کرد و به تهران انتقال داد و شهاب‌الدین اشراقی، داماد امام‌خمینی را از قم به همدان تبعید نمود، همراه با جمعی از محصلان حوزه علمیه قم نامه‌ای به مراجع عظام تقلید ارسال کردند و ضمن محکوم کردن دستگیری و تبعید آن روحانیان، خواستار واکنش آنان به این‌گونه اقدامات شدند (همان، ۱۹۵-۱۹۸؛ سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج ۳، ۴۱۰؛، ج ۵، ۱۷۸-۱۷۷). ناصری زنجانی در اواسط دهه ۱۳۴۰ ش به زنجان بازگشت و به تدریس دروس حوزوی و تبلیغ دین در آن شهر پرداخت. در همان زمان با معرفی آیات حسینعلی منتظری و علی احمدی میانجی از امام‌خمینی اجازه‌ای در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (صحیفه امام، ج ۱، ۵۱۰). او همچنین به مبارزاتش علیه حکومت پهلوی در زنجان ادامه داد و ازجمله فعالیت‌های او می‌توان به عضویت در گروه سیزده‌نفره از روحانیان مبارز آن شهر اشاره کرد؛ آنان در تهیه و توزیع اعلامیه‌های امام‌خمینی در زنجان نقش محوری داشتند و آقایان قربانعلی ذوالقدر، سیدمجتبی موسوی، محمد شجاعی، اسدالله بیات و... از دیگر اعضای این گروه بودند (بیات، ۲۰۸). در سال ۱۳۵۰ ش با توزیع کتاب ولایت‌فقیه امام‌خمینی بین طلاب و روحانیان در زنجان تحرک خاصی به مبارزات مردم آن شهر بخشید. سیدمجتبی موسوی یکی از روحانیان زنجان درصدد تأسیس گروهی مسلحانه افتاد و با سیدعلی اندرزگو ارتباط برقرار کرد. همین مسئله باعث دستگیری وی شد. پس از مدت کوتاهی، سیدحسین ناصری هم دستگیر شد (شکوری، ۱۴۳-۱۴۴؛ کامور، ۱۹۵). اگرچه اطلاعات درباره نحوه همکاری ناصری با سیدمجتبی موسوی در دست نیست، ولی تأکید کامور بخشایش بر همفکری آن دو نشان می‌دهد ناصری در تأسیس گروه مسلحانه با موسوی همکاری می‌کرد و دستگیری او هم به همین علت بود. او در زندان زنجان با تلاوت قرآن در بالا بردن روحیه زندانیان می‌کوشید. دستگیری و زندانی کردن او و دیگر همفکرانش نقش زیادی در جدی‌تر شدن مبارزات و هویت یافتن مبارزان مذهبی در زنجان شد (شکوری، ۱۴۴-۱۴۵). ناصری پس از مدتی از زندان آزاد شد، ولی ممنوع‌المنبر گردید. تداوم فعالیت‌های سیاسی باعث شد تا بار دیگر به ساواک احضار شود (بیات، ۲۲۸). ناصری زنجانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به فعالیت‌های قضایی مشغول شد و مدتی حاکم شرع در شهرهای زنجان، بیجار، تکاب و مهاباد بود. سپس در زنجان به فعالیت‌های قضایی ادامه داد. هم‌زمان به تدریس دروس حوزوی در آن شهر نیز پرداخت («آیت‌الله سیدحسین ناصری»، zanjanyha.ir). منابع: «آیت‌الله سیدحسین ناصری »، zanjanyha.ir؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ بیات، مسعود (۱۳۸۶)، انقلاب اسلامی در زنجان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ صحیفه¬ امام (۱۳۷۸)، ج ۱، تهران، مؤسسه¬ تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ کامور بخشایش، جواد (۱۳۸۵)، «شهید بهمن حجت کاشانی از نگاه راویان خرم دره (۲)»، فصلنامه ۱۵ خرداد، شماره ۷، بهار؛ سیر مبارزات یاران امام به روایت اسناد ساواک (۱۳۹۳)، ج ۱۲، تدوین: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی؛ شکوری، ابوالفضل (۱۳۷۳)، «فصل چهارم: ایدئولوژی، تجربه، تشکل (روند مبارزه در زنجان از سال ۱۳۵۰ تا سال ۱۳۵۶)» (۱۳۷۳)، فصلنامه یاد، شماره ۳۵ و ۳۶.