ابراهیم دشتی

ابراهیم دشتی، از شاگردان درس خارج فقه امام‌خمینی.

ابراهیم جمال یوسفی معروف به ابراهیم دشتی و مهناج، در سال ۱۳۱۸ در روستای گنخک منطقه دشتی استان بوشهر به دنیا آمد. وی خواندن و نوشتن را در مکتب‌خانهای در زادگاهش فراگرفت. سپس در سال ۱۳۳۳ برای تحصیل دروس حوزوی راهی عراق شد و در مدرسه علمیه صدر نجف اشرف مقدمات را نزد استادان آنجا خواند، ولی درباره استادانش در آن دوره اطلاعاتی در دست نیست. او سپس دوره سطح را نزد استادانی چون آقایان سیداسدالله مدنی تبریزی، حسین راستی کاشانی و سیدمرتضی خلخالی به پایان رساند. آنگاه در درسهای خارج فقه و اصول آیات سیدابوالقاسم موسوی خویی، سیدمحمدباقر صدر و درس خارج فقه امام‌خمینی شرکت کرد (کاظمینی، ج ۲، ۶۰۰). او تا سال ۱۳۴۸ در نجف اشرف حضور داشت، بنابراین می‌توان احتمال داد که از سال ۱۳۴۴ که امام‌خمینی تدریس درس خارج فقه (بیع مکاسب) را در مسجد شیخ انصاری معروف به مسجد ترک‌ها آغاز کرده بود، از آن درس بهره برد و این حضور تا سال ۱۳۴۸ ادامه داشت. دشتی پس از بازگشت به کشور، به قم رفت و در حوزه علمیه آنجا در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی، شیخ مرتضی حائری یزدی و شیخ محمدعلی اراکی (کاظمینی، ۶۰۰)، ‌سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی و سیدکاظم شریعتمداری حاضر شد. پس از دو سال حضور در آن درس‌ها («گفت‌وگو با آیت‌الله میرزا ابراهیم منهاج دشتی»، https://tarom.farhang.gov.ir ) در سال ۱۳۵۰ به تهران رفت و در آنجا به تدریس در مدارس علوی و نیکان پرداخت و با مؤسسۀ صدوق در تهران و شهرری همکاری میکرد. پس از دو سال حضور در تهران و شهرری، بار دیگر به قم بازگشت و با مساعدت مالی سیدمصطفی حسینی دشتی، روحانی ساکن بوشهر، مدرسه رسالت را در قم تأسیس کرد و اداره آنجا را برعهده گرفت. علی قدوسی در مسائل اداری و برنامه‌ریزی آن مدرسه مشارکت داشت و پس از مدتی سیدمحمدحسینی بهشتی هم به آن مدرسه رفت و رسیدگی به بخشی از امور آنجا را برعهده گرفت. همچنین آقایان ابراهیم امینی، شیخ محمد یزدی، سیدحسین موسوی تبریزی، محمد عبائی خراسانی و شهید عباس شیرازی هم به تدریس در آنجا می‌پرداختند (همان). در همان دوران با حکومت پهلوی هم مبارزه می‌کرد و از جمله در توزیع اعلامیهها و نوارهای سخنرانی امام‌خمینی نقش داشت و با افرادی چون سیدمحمدحسینی بهشتی و علی قدوسی مرتبط بود (کاظمینی، ج ۲، ۶۰۰ـ۶۰۱). او پس از پیروزی انقلاب اسلامی به همکاری با جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پرداخت. در سال ۱۳۵۸ جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برای عملی کردن مصوبات و برنامه‌های خود هیئت هفتنفرهای را به‌عنوان هیئت مدیره آنجا انتخاب کردند که ابراهیم دشتی هم یکی از آنان بود. این هیئت او را به‌عنوان مدیر عامل انتخاب کرد، ولی به گفته دشتی، به استثنای بعضی موضع‌گیری‌های سیاسی، کار قابل توجهی انجام نشد. مدت انتخاب این هیئت یک سال بود و بعد از پایان سال عضویت در آنجا را برای سال بعد نپذیرفت و دلیل عمده آن هم عدم تحمل برخورد‌های اعضای حزب جمهوری اسلامی بود. علاوه بر آن در هیئتمدیره مدرسه عالی تربیتی و قضایی قم عضویت داشت. سپس به بوشهر رفت و به ریاست کمیته¬های انقلاب اسلامی بوشهر منصوب شد. دشتی در سال ۱۳۵۹ به سمت امام‌جمعه بوشهر منصوب شد و پس از یک سال به سبب کسالت، از آن سمت کناره گرفت. سپس به تهران رفت و در سال ۱۳۶۰ مسئولیت تبلیغات حج در وزارت فرهنگ اسلامی را برعهده گرفت (همان). او در نخستین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی مردم استان بوشهر به نمایندگی برگزیده شد (خبرگان ملت، ج ۱،‌ ۵۸۷). سپس به عضویت دبیرخانه مرکزی ائمه جمعه کشور برگزیده شد و در برگزاری دومین گنگره جهانی ائمه جمعه و جماعت در تهران همکاری داشت (کاظمینی، ج ۲، ۶۰۱). وی در دومین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی هم نمایندگی مردم دشتی را برعهده داشت (همان). ابراهیم دشتی در انتخابات مجلس دوم خبرگان رهبری هم نامزد نمایندگی از استان بوشهر شد، ولی شورای نگهبان قانون اساسی صلاحیت او را رد کند و همین مسئله موجب شد تا از سیاست کناره‌گیری کند. او پس از آن مدتی در دانشگاههای شهید بهشتی و تربیت مدرس تهران تدریس میکرد و سپس در قم مقیم شد و به فعالیتهای پژوهشی و تحقیق و پژوهش در کتب دینی نظیر نهج‌البلاغه پرداخت («گفت‌وگو با آیت‌الله میرزا ابراهیم منهاج دشتی»، https://tarom.farhang.gov.ir). منابع: خبرگان ملت (شرح‌ حال نمایندگان مجلس خبرگان رهبری) (۱۳۷۹)، دفتر اول، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری؛ کاظمینی، میرزا محمد (۱۳۹۶)، دانشنامه ائمه جمعه سراسر کشور، به اهتمام سیدمحمدکاظم مدرسی و میرزا محمد کاظمینی، ج ۲، قم، صحیفه خرد؛ «گفت‌وگو با آیت‌الله میرزا ابراهیم منهاج دشتی»، روابط عمومی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دشتی، .https://tarom.farhang.gov.ir