سیدحسن موسوی اصفهانی

موسوی اصفهانی، سید حسن؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. او در ۱۳۱۲ ش در روستای آدریان در نزدیکی شهر سده (خمینی‌شهر) به دنیا آمد. پدرش سید اسماعیل موسوی سدهی اصفهانی از خطیبان و واعظان اصفهان بود. سید حسن مقدمات را نزد پدرش آموخت و سپس در مسجد سید اصفهان و مدرسه جده بزرگ اصفهان، مقدمات و دروس سطح را نزد سید مصطفی مهدوی و جمال‌الدین خوانساری فراگرفت. در ۱۳۲۹ ش به قم رفت و سه سال به تکمیل تحصیلات در حوزه علمیه آن شهر پرداخت. در ۱۳۳۱ ش راهی عراق شد و در شهر کربلا بقیه دروس سطح را نزد آیات سید محمد شیرازی، شیخ محمدحسین مازندرانی، شیخ محمد شاهرودی و سید اسداللَّه صدر هاشمی آموخت. سه سال بعد به نجف اشرف رفت و در حوزه علمیه آن شهر در درس سطح شیخ کاظم تبریزی، سید مرتضی خلخالی، سید علی اشکوری، میرزا علی فلسفی، شیخ صدرا بادکوبه، سید علی سیستانی، مسلم ملکوتی و سید هاشم حسنی طهرانی حضور یافت. آنگاه به تحصیل دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مدت ۱۴ سال در درس خارج فقه و اصول آیت‌الله اسید ابوالقاسم موسوی خویی شرکت کرد. مدتی هم در درس خارج فقه امام خمینی حاضر شد (شریف رازی، ج ۹، ۳۵۵-۳۵۶). درباره مدت حضور او در درس خارج فقه امام خمینی که در مسجد شیخ انصاری نجف برگزار می‌شد گزارش دقیقی در دست نیست. او در ۲۵ ذی الحجه ۱۳۸۵ و با معرفی آقایان باقر خوانساری و سید محمدعلی شیرازی از امام خمینی اجازه تصدی در امور حسبیه و شرعیه دریافت کرد (اجازات امام خمینی، ۴۹۱). موسوی اصفهانی در ۱۳۵۰ ش توسط رژیم بعث، از عراق اخراج شد و به ایران بازگشت. او پس از حضور در کشور در زادگاهش مقیم شد و مدرسه باقرالعلوم را تأسیس کرد و سپس به اداره و همچنین تدریس در آن مدرسه پرداخت. سپس به تهران رفت و به فعالیت‌های دینی در آن شهر ادامه داد (همان، ج ۹، ۳۵۶). وی در تهران، همراه با روحانیان مبارز، به مبارزه با حکومت پهلوی پرداخت. ازجمله در آبان ۱۳۵۶ ش و پس از رحلت سید مصطفی خمینی همراه با روحانیان مبارز تهران در تلگرافی به امام خمینی، ضایعه فوق را خدمت امام خمینی تسلیت گفت (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۳۱-۲۳۲). سپس همراه با روحانیان مبارز تهران در اعلامیه‌ای از مردم دعوت کرد در مجلس ختمی که به آن مناسبت در ۸ آبان ۱۳۵۶ ش در مسجد ارگ تهران برگزار خواهد شد شرکت کنند (اسناد انقلاب اسلامی، ج ۳، ۲۳۳-۲۳۴). موسوی اصفهانی پس از مدتی اقامت در تهران به قم رفت و به تدریس و تبلیغ در آن شهر پرداخت (شریف رازی، ج ۹، ۳۵۶). ثقات الرجال در ۴ جلد، الامامه و الروایه (شریف رازی، ج ۹، ۳۵۶) و تقریرات درس خارج فقه و اصول آیت‌الله خویی از آثار اوست (مهدوی، ج ۱، ۴۴۷). همچنین او علاوه بر مدرسه باقرالعلوم در زادگاهش، حسینیه‌ای موسوم به آدریان را در محله حی رمضان شهر کربلا احداث کرده است (شریف رازی، ج ۹، ۳۶۱). او سرانجام در ۷ بهمن ۱۳۸۵ درگذشت و پیکرش به آدریان انتقال یافت و پس از اقامه نماز توسط سید محمدباقر ابطحی، در مدرسه باقرالعلوم آن شهر به خاک سپرده شد («درگذشتگان: آیت‌الله...»، ۱۲۸). منابع: اجازات امام خمینی (۱۳۹۴)، به کوشش مهدی حاضری، مقدمه‌نویس: کاظم رحمان ستایش، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ اسناد انقلاب اسلامی (۱۳۷۴)، ج ۳، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ «درگذشتگان: آیت‌الله سید حسن موسوی اصفهانی» (۱۳۸۶)، دوماهنامه آینه پژوهش، شماره ۱۰۳، بهار؛ شریف رازی، محمد (۱۳۷۰)، گنجینه دانشمندان، ج ۹، تهران، مؤلف؛ مهدوی، مصلح‌الدین (۱۳۸۷)، اعلام اصفهان، ج ۲، اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.