محمدباقر خالصی

خالصی، محمدباقر؛ از شاگردان درس خارج فقه امام خمینی. محمدباقر خالصی در سال ۱۳۲۱ ش در روستای بیهود شهر قائن به دنیا آمد. پدرش شیخ عباس خالصی از شاگردان آیات سید ابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی بود که به دستور آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی به کشور بازگشت و پس از اقامتی کوتاه در تهران، به زادگاهش بازگشت و به ترویج دین در بیهود پرداخت. محمدباقر خالصی در سن شش سالگی امثله و شرح آن و همچنین جامع‌المقدمات را نزد پدرش خواند. او در سیزده سالگی راهی مشهد شد و در مدرسه ابدالخان در درس ادبیات محمدتقی ادیب نیشابوری معروف به ادیب دوم شرکت کرد. وی در سال ۱۳۴۰ ش به قم رفت و رسایل و مکاسب را نزد مدرسان بزرگ آن زمان خواند. همچنین مقداری از کفایه را در همان‌جا و نزد استادان آن حوزه آموخت. ازجمله استادان او در آن حوزه می‌توان به آیات حسین نوری همدانی، میرزا علی‌اکبر مشکینی و سید محمدباقر سلطانی طباطبایی اشاره کرد. آنگاه راهی عراق شد و در حوزه علمیه نجف اشرف، دروس سطح (کفایه‌الاصول) را نزد شیخ صدرا بادکوبه‌ای به پایان رساند («درگذشتگان: آیت‌الله خالصی»، ۱۲۰). سپس در درس‌های خارج فقه و اصول آیات سید ابوالقاسم موسوی خویی، سید محمود حسینی شاهرودی و سید محمد روحانی شرکت کرد (همان). با ورود امام خمینی به نجف اشرف و آغاز درس خارج فقه (بیع مکاسب) در مسجد شیخ انصاری آنجا، در آن درس هم حاضر شد («شرح حال آیت‌الله محمدباقر خالصی بیهودی»، bihood.blog.ir؛ خالصی، mojtabakhalesi.blogfa.com). خالصی در سال ۱۳۵۰ ش به اصرار پدرش به کشور بازگشت، بنابراین می‌توان احتمال داد که در سال‌های ۱۳۴۴- ۱۳۵۰ ش در درس امام خمینی شرکت می‌کرده است. خالصی پس از بازگشت به کشور، در قم مقیم شد و در حوزه علمیه قم در درس‌های خارج فقه آیات سید محمدرضا موسوی گلپایگانی (خارج حج) و سید کاظم شریعتمداری (خارج مکاسب) شرکت کرد (همان؛ «درگذشتگان: آیت‌الله خالصی»، ۱۲۰) و مدت یک سال از درس‌های آنان بهره برد. سپس به تدریس مکاسب و رسایل و کفایه و سپس خارج اصول پرداخت و حاصل تدریس اخیر قاعده لاضرر، استصحاب، تعادل و تراجیح و اجتهاد و تقلید شد که قاعده لاضرر با عنوان رفع الغرر عن قاعده لاضرر به چاپ رسیده است. او سپس تدریس خارج اصول را از ابتدای مباحث الفاظ با حضور تعدادی از فضلای قم شروع کرد که به مدت سه سال استمرار داشت. محمدباقر خالصی در کنار فعالیت‌های علمی، به مبارزه با حکومت پهلوی هم می‌پرداخت و با سفر به برخی از شهرها و ایراد سخنرانی، از سیاست‌های آن حکومت انتقاد می‌کرد. ازجمله می‌توان به برنامه‌های تبلیغ و منبر و سخنرانی در شهرهای کاشان و اراک اشاره کرد. همچنین در آن شهرها جلسات تفسیر قرآن دایر می‌کرد و عمده مخاطبان جلسات تفسیر و عقاید او اقشار فرهنگی، دانشجویان و پزشکان بودند. او پس از درگذشت پدرش به سرایان بازگشت و به وصیت ایشان، به هدایت معنوی و خدمات مادی و معنوی به مردم شهر سرایان پرداخت. تعدادی از تألیفات او عبارت است از: سیری در معارف اسلامی (در مورد مباحث اعتقادی)، سدیف شاعر انقلاب کربلا، وهابیت (فارسی)، ده انتقاد و پاسخ (پیرامون مباحث مهدویت)، شعار انقلاب، اصول علمی انقلاب، نقش ادیان در مبارزات استعماری (ایدئولوژی جهاد اسلامی)، اسلام‌شناس، محمد پیامبر باسواد (در پاسخ به کتاب محمد پیامبر امی شهید مطهری)، احکام المحبوسین (مباحث فقهی پیرامون زندانی‌ها به زبان عربی، شرح بر لمعه الدمشقیه شهید اول (عربی)، اصول المسائل در دو مجلد (رساله عملیه)، ترجمه تفسیر طبری دو مجلد، تعلیقه بر کتاب گرانسنگ فقهی مفتاح الکرامه اثر شیخ حر عاملی در ۲۵ مجلد (به عربی، رفع الغرر عن قاعده لاضرر (عربی)، استصحاب (عربی)، تعادل و تراجیح (عربی)، کتاب «الوفاق بین العامه و الامامیه» (عربی)، مقاله پیرامون نهج‌البلاغه (خالصی، mojtabakhalesi.blogfa.com؛ «شرح حال آیت‌الله محمدباقر خالصی بیهودی»، bihood.blog.ir). ازجمله فعالیت‌های اجتماعی خالصی می‌توان به توسعه مسجد جامع شهر سرایان، تأسیس صندوق خیریه امام زمان (عجل الله تعالی فرجه)، بازسازی و ساخت چند مکان رفاهی و همچنین برگزاری جلسات تفسیر قرآن و جلسات اعتقادی اشاره کرد که با استقبال اقشار مختلف مردم سرایان به‌ویژه قشر فرهنگی، معلمان و دانشجویان همراه بود.

محمدباقر خالصی در ۱۰ آبان ۱۳۸۸ در قم از دنیا رفت و پیکرش پس از اقامه نماز توسط جعفر سبحانی در قبرستان علی بن جعفر (ع) آن شهر به خاک سپرده شد («درگذشتگان: آیت‌الله خالصی»، ۱۲۱).

منابع: خالصی، مجتبی (۱۳۸۸)، «زندگی‌نامه مرحوم آیت‌الله حاج شیخ محمدباقر خالصی (ره)»، http://mojtabakhalesi.blogfa.com؛ «درگذشتگان: آیت‌الله خالصی» (۱۳۸۸)، فصلنامه آینه پژوهش، دوره ۲۰، شماره ۱۱۸، پاییز؛ «شرح‌حال آیت‌الله محمدباقر خالصی بیهودی»، پایگاه خبری اجتماعی کانون فرهنگی ولایت، bihood.blog.ir.